|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση αρ. 354/2014)
5 Οκτωβρίου, 2023
[ΓΙΑΣΕΜΗΣ, ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΣΑΝΤΗΣ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΗ
Εφεσείων,
ν.
ΑΝΔΡΕΑ ΦΥΣΕΝΤΖΟΥ
Εφεσιβλήτου.
......
Πολύκαρπος Δ. Πετρίδης & Σία, για τον εφεσείοντα
Γ. Κ. Γεωργίου, ΔΕΠΕ, για τον εφεσίβλητο
.........
ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Σωκράτους, Δ.
........
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ: H κρινόμενη έφεση στρέφεται κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας (πρωτόδικο Δικαστήριο) με την οποίαν απορρίφθηκε η αγωγή του εφεσείοντα που καταχώρησε εναντίον του εφεσίβλητου, παραπονούμενος για παράνομη επέμβαση επί ακινήτου του και αξιώνοντας αποζημιώσεις για ζημιές που προκλήθηκαν συνεπεία αυτής, ύψους €29.325,00.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με αποδεκτά και αναντίλεκτα γεγονότα, οι διάδικοι είναι ιδιοκτήτες όμορων ακινήτων σε χωριό της επαρχίας Λάρνακας. Αμφότερα τα ακίνητα ήταν υποκείμενα «σε δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας για την τοποθέτηση, χρήση και συντήρηση υδροσωλήνος για το Νότιο Αγωγό». Γι' αυτό από το σύνορο τους, διέρχεται σωλήνας του Νότιου Αγωγού και το ανωτέρω δικαίωμα περιλαμβάνει λωρίδα οκτώ (8) μέτρων (4 μέτρων εκατέρωθεν του άξονα του Αγωγού) επί της οποίας δεν επιτρέπεται μεταξύ άλλων, η φύτευση δένδρων (τεκμ. 6).
Αποτελούσε τη θέση του εφεσείοντα ότι εντός του ακινήτου του φύτεψε φοινικόδενδρα, εκ των οποίων ο εφεσίβλητος, χωρίς την άδεια του εκρίζωσε δώδεκα, και τα πώλησε σε τρίτα πρόσωπα. Από την εν λόγω ενέργεια ο ίδιος υπέστη ζημιά εκτιμούμενη στο ποσό των €29,325, η οποία περιελάμβανε το κόστος αγοράς, μεταφοράς, φύτευσης και περιποίησης ανάλογου αριθμού δένδρων.
Αντιθέτως ο εφεσίβλητος υποστήριξεν πως τα εν λόγω φοινικόδενδρα, 7 τον αριθμό και όχι 12, ήσαν φυτεμένα στη ζώνη προστασίας του Νότιου Αγωγού, εντός του δικού του ακινήτου. Λειτουργοί του Τμήματος Αναπτύξεων Υδάτων, του ζήτησαν την εκρίζωση των φοινικοδένδρων, διότι εμπόδιζε τη συντήρηση του Αγωγού. Παρόμοιο αίτημα, όπως του είπαν, υπέβαλαν στον εφεσείοντα, ο οποίος αρνήθηκε ισχυριζόμενος ότι δεν ήταν δικά του. Ο εφεσίβλητος, συμμορφώθηκε με τις προτροπές του Τμήματος Υδάτων και περί τα τέλη Φεβρουαρίου 2010, προέβη στην εκρίζωση των επτά φοινικοδένδρων. Τα πώλησε όλα έναντι συνολικού ποσού €850, τo οποίo μόλις και κάλυψε τα έξοδα του. Ανέφερε επίσης, πως όταν το 1993 αγόρασε το ακίνητο του, τα φοινικόδενδρα ήσαν ήδη φυτεμένα στο χώρον εκείνο.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού άκουσε πέντε μάρτυρες (δύο για τον εφεσείοντα και τρεις για τον εφεσίβλητο) απέρριψε την εκδοχή του εφεσείοντα αποδεχόμενος εκείνη του εφεσίβλητου και έκρινε ότι τα φοινικόδενδρα αν και είχαν φυτευτεί από τον πρώτο, ευρίσκοντο εντός του ακινήτου του δεύτερου και συνεπώς δεν έγινε καμιά παράνομη επέμβαση.
Συνακόλουθη τούτου του συμπεράσματος, ήταν η απόφαση για απόρριψη της αγωγής, η ορθότητα της οποίας προσβάλλεται με δώδεκα (12) λόγους έφεσης.
Οι λόγοι έφεσης 1-6 άπτονται του κατ' ισχυρισμόν εσφαλμένου τρόπου αξιολόγησης της μαρτυρίας του εφεσίβλητου (Μ.Υ.1) όπως και επί μέρους συμπεράσματα του, βασιζόμενα στην γενόμενη αξιολόγηση. Ως ουσιώδους σημασίας ζήτημα εξετάζεται πρώτον, έχοντας ως βάση τις καλά εδραιωμένες νομολογιακά αρχές ότι το Εφετείο σπάνια επεμβαίνει στο γενόμενο από το πρωτόδικο Δικαστήριο έργο της αξιολόγησης (Αριστείδου ν. Δημοκρατίας (2011) 2 ΑΑΔ 32, Magistrato Gardens Ltd v. Γενικού Εισαγγελέα (2012) 1 (Α) ΑΑΔ 220, Αθανάση ν. Δημοκρατίας, (2016) 2 (Β) ΑΑΔ 867, Ι. Δημητρίου ν. Κ.P.M.G Ltd., ΠΕ 311/14 ημερ. 24/1/2023, ECLI:CY:AD:2023:A25,).
Λανθασμένη χαρακτηρίζεται η αξιολόγηση του εφεσίβλητου ως ειλικρινή μάρτυρα αφού ο Μ.Υ.2 Χρ. Νικολάου δεν επιβεβαίωσε την «πιο ουσιαστική, αν όχι και τη μοναδική γραμμή υπεράσπισης που προώθησε ο εναγόμενος, ήτοι, ότι η ενέργεια του να εκριζώσει τα φοινικόδενδρα του υπαγορεύτηκε από τους λειτουργούς του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, τους οποίους κατονόμασε στην Υπεράσπιση του.»
Ως αιτιολογία του λόγου τούτου, η οποία μεταφέρθηκε αυτούσια στο περίγραμμα αγόρευσης του εφεσείοντα, καταγράφεται πως ο εφεσίβλητος επέμενε στη θέση αυτή, παρόλο ότι η πλευρά του εφεσείοντα την αμφισβήτησε έντονα αλλά:
«(α) Ο Μ.Υ.2 (Χριστος Νικολάου), ο οποίος κλήθηκε από τον Εναγόμενο και ήταν λειτουργός του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, κατά τον επίδικο χρόνο για την υπόθεση, δεν επιβεβαίωσε ούτε κατ' ελάχιστο τον Εναγόμενο στους ισχυρισμούς του και αρνήθηκε, κατηγορηματικά, στο Δικαστήριο, ότι, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων έδωσε οδηγίες και/ή προέτρεψε τον Εναγόμενο να αφαιρέσει από μόνος του τις επίδικες φοινικιές και ούτε του έδωσε οποιεσδήποτε εντολές να ενεργήσει μονομερώς.
(β) Ο ισχυρισμός, επίσης του Εναγομένου καταρρίπτεται από το τεκμ. 6, επιστολή Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, ημ. 6/8/2010, προς τους Δικηγόρους του Ενάγοντα, στην οποία υπάρχει άρνηση περί εμπλοκής του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων στην εκρίζωση των φοινικόδεντρων, ως επίσης και άρνηση περί οποιασδήποτε προτροπής λειτουργών του Τμήματος προς τον Ενάγοντα για να ξεριζώσει τα επίδικα φοινικόδεντρα.»
Κρίνουμε αβάσιμο το λόγο έφεσης 1 αφού, όπως διαπιστώνουμε από τη μελέτη των πρακτικών και τη δοθείσα μαρτυρία, ο Μ.Υ2, αναφερόμενος στη συνομιλία που είχε με τον εφεσίβλητο, επιβεβαιώνει, με την ακόλουθη φράση, τα λεγόμενα του «Λαλώ του κοίταξε πρέπει να ξεβούσιν, έχουμε διαταγή να σας πούμε να ξεβούσιν οι φοινικιές που πάνω στο Νότιο Αγωγό και είναι καλύτερα να συνενννοηθείς με τον Παντελή Αναστάση, να συνεννοηθείτε να ξεβούσιν για να μην πάτε Δικαστήριο.»
Στην ερώτηση εάν κινδύνευε ο εφεσίβλητος να προσαχθεί στο Δικαστήριο εάν δεν εκρίζωνε τις φοινικιές, απάντησε καταφατικά.
Αντεξεταζόμενος επέμενε στη θέση του αυτή τονίζοντας ότι οι οδηγίες ήταν να «ξεβούν» οι φοινικές «αλλά να συννενοηθεί» με τον κ. Αναστάση (εφεσείοντα).
Η αρνητική απάντηση του επί της ερώτησης κατά την αντεξέταση αν έδωσε οδηγίες του κ. Φυσεντζίδη, συγκεκριμένα να τις αφαιρέσει, δεν διαφοροποιεί τη θέση του, την οποία επανέλαβε και κατά την επανεξέταση πως οι οδηγίες και οι προτροπές προς τον εφεσίβλητο ήταν πως οι φοινικιές έπρεπε να αφαιρεθούν άλλως πως θα «πάει δικαστήριο».
Ούτε το περιεχόμενο του τεκμ. 6, επιστολή του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων προς τους δικηγόρου του εφεσείοντα, διαψεύδουν τον εφεσίβλητο, όπως προωθείται η θέση αυτή ανωτέρω αλλά αντίθετα επιβεβαιώνει τα λεγόμενα του, καταγράφοντας πως «Τον Φεβρουάριο 2010 οι λειτουργοί του Τμήματος, Χρίστος Νικολάου και Κυριάκος Κυριάκου συναντήθηκαν επί τόπου με τον κ. Φυσέντζου (ιδιοκτήτη του τεμ. 117) ο οποίος τους ανέφερε ότι δεν είχε φυτεύσει αυτός τις φοινικιές. Τότε του είπαν ότι έπρεπε να συναντηθεί με τον κ. Αναστάση για να διευθετήσουν την εκρίζωση των φοινικιών.»
Το εύρημα της αξιοπιστίας του Μ.Υ.2 δεν έχει αμφισβητηθεί με λόγο έφεσης και συνεπώς ορθά το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε πως ο εφεσίβλητος ήταν αξιόπιστος μάρτυρας, και η μαρτυρία του επιβεβαιώθηκε από άλλη αξιόπιστη μαρτυρία, ήτοι αυτήν του Μ.Υ.2 την οποίαν ανέλυσε διεξοδικά.
Τεκμηριωμένο ήταν επίσης το εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου για την αξιοπιστία του Μ.Υ.3 Μενοίκου, τοπογράφου μηχανικού, ορθός ο τρόπος αξιολόγησης της μαρτυρίας του και καθ' όλα εύλογη και συνακόλουθη η αποδοχή της μαρτυρίας και του μαρτυρικού υλικού που χρησιμοποίησε.
Παρατηρούμε ότι δεν πλήττεται ευθέως με λόγο έφεσης η αξιοπιστία του συγκεκριμένου μάρτυρα ούτε το εύρημα του Δικαστηρίου ότι είναι εμπειρογνώμονας, αλλά χαρακτηρίζοντας παράτυπη τη χρήση δορυφορικής λήψεως που είχε αναπαράξει από το google Earth, μέμφεται το πρωτόδικο Δικαστήριο ότι αρνήθηκε να εξετάσει το θέμα τούτο (5ος λόγος έφεσης) και πως επίσης κακώς έγινε αποδεκτή μαρτυρία για την οποία χρησιμοποιήθηκαν στοιχεια και δεδομένα που εδόθησαν στο μάρτυρα από το Κτηματολόγιο.(6ος λόγος έφεσης).
Κρίνουμε αβάσιμους και αστήρικτους και αυτούς τους λόγους και αιτιάσεις.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο σημείωσε και αποδέκτηκε τη θέση του Μ.Υ.3 ότι τα στοιχεία και εικόνες που έλαβε από το google Earth, ήταν προσβάσιμα σε όλους και πως τα χρησιμοποίησε συμπληρωματικά προς τα στοιχεία τα οποία του εδόθησαν από το Κτηματολόγιο. Για τούτο κρίνουμε ανεδαφική την αντίθεση του εφεσείοντα για τη χρήση των στοιχείων του Κτηματολογίου αφού δεν αμφισβητούν, αλλά αντίθετα το καταγράφουν και οι ίδιοι, ότι «εδόθησαν στον Μ.Υ.3 από το Κτηματολόγιο».
Συναφής με τους ανωτέρω λόγους είναι ο ένατος ο οποίος επίσης απορρίπτεται.
Εσφαλμένη χαρακτηρίζεται με τον 8ο λόγο έφεσης η κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η μαρτυρία του Μ.Ε3 δεν ήταν βοηθητική καθόσον όπως αναφέρεται στην αιτιολογίαν αυτού, επιβεβαίωσε την αποστολή επιστολών, την επικοινωνία με το Γενικό Εισαγγελέα για το ζήτημα της καταγγελίας στην Αστυνομία του γεγονότος της αφαίρεσης των φοινικοδένδρων.
Κρίνουμε πως ορθά ακτικρίστηκε η μαρτυρία του Μ.Ε.3 ο οποίος χαρακτηρίστηκε μεν αξιόπιστος, πλην όμως τα γεγονότα για τα οποία κατέθεσε δεν ήσαν διαφωτιστικά επί των επιδίκων θεμάτων, ήτοι «.. Στο κατά πόσο τα επίδικα φοινικόδενδρα ήταν φυτεμένα εντός του ακινήτου του ενάγοντα ή του εναγομένου, δεν γνώριζε την ποικιλία τους ή την αξία τους..»
Στη σελ. 7 της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου κατά την παρέθεση της μαρτυριας του εφεσίβλητου, καταγράφεται πως «...κατά την αντεξέταση του εναγομένου, η συνήγορος του ενάγοντα του έθεσε ότι οι φοινικιές ανήκαν στον εναγόμενο». Αυτή η καταγραφή αποτελεί το αντικείμενο του 7ου λόγου έφεσης και χαρακτηρίζεται λανθασμένη, αφού «ουδέποτε η συνήγορος ... υπέβαλε αυτή τη θέση» και «ότι έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το ίδιο το εύρημα του Δικαστηρίου ότι τις επίδικες φοινικιές τις φύτεψε ο ίδιος ο ενάγοντας.» Όντως από μελέτη των πρακτικών παρουσιάζεται η συνήγορος να υποβάλλει στον εφεσίβλητο ότι τις φοινικιές τις φύτεψε ο ενάγοντας (και όχι ο εναγόμενος/εφεσίβλητος).
Αναδεικνύεται όμως ξεκάθαρα από το κείμενο της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου και από την αμέσως επόμενη φράση πως επρόκειτο για τυπογραφικό λάθος, το οποίο ουδόλως επηρέασε - ούτε υποδεικνύεται από τον εφεσείοντα κάτι τέτοιο - το σκεπτικό του πρωτόδικου Δικαστηρίου και το εύρημα του, ότι τις φοινικιές τις είχε φυτέψει ο εφεσείων.
Οι υπόλοιποι λόγοι (10ος, 11ος και 12ος άπτονται του επίδικου θέματος της απόδειξης της παράνομης επέμβασης.
Ορθά το πρωτόδικο Δικαστήριο αναφέρθηκε στο Άρθρο 43(1) του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148 το οποίο κωδικοποιεί το αστικό αδίκημα της παράνομης επέμβασης σε ακίνητη περιουσία συνισταμένη «. σε παράνομη είσοδο ή παράνομη πρόκληση ζημιάς ή σε παράνομη επέμβαση στην ιδιοκτησία αυτή από οποιοδήποτε πρόσωπο.»
Η απόδειξη της επέμβασης βρίσκεται επί του ώμου του επικαλούμενου αυτήν, εδώ του εφεσείοντα και με δεδομένη την έντονη άρνηση της οποιασδήποτε εισόδου στο ακίνητο του, όφειλε να την αποδείξει.
Με δεδομένο πως ουσιαστικά η μόνη προσφερθείσα μαρτυρία ήταν αυτή του εφεσείοντα, η οποία δεν έγινε αποδεκτή και δεν εφεσιβλήθη το εύρημα αυτό, ότι τα φοινικόδενδρα ήταν φυτεμένα στο δικό του ακίνητο, χωρίς οποιαδήποτε μαρτυρία ειδικού που να επιβεβαιώνει αυτήν, ενώ αντίθετα, η αποδεκτή μαρτυρία των Μ.Υ.2 και εμπειρογνώμονα Μ.Υ.3 απέδειξε την ύπαρξη των δένδρων εντός του ακινήτου του εφεσίβλητου, ορθή και αναπόφευκτη ήταν η κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι ο εφεσείων απέτυχε να αποδείξει επέμβαση επί του ακινήτου του.
Βεβαίως, είσοδος επί ακινήτου ακόμη και χωρίς πρόκληση ζημιάς, αποτελεί παράνομη επέμβαση όταν αυτή πραγματοποιείται χωρίς τη συναίνεση του ιδιοκτήτη, η οποία δημιουργεί δικαίωμα αποζημίωσης έστω ονομαστικής (Β. Παπακόκκινου κ.α. ν. Αγγελικής Σμυρλή κ.α. (2009) 1 ΑΑΔ 1653).
Συναφώς ο εφεσείων με τον ενδέκατο λόγο έφεσης προσβάλλει ως λανθασμένο το εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι δεν αποδείχθηκε παράνομη επέμβαση διά το λόγο ότι «ο ίδιος ο εναγόμενος παραδέχθηκε κατά την ακροαματική διαδικασία, ότι εισήλθε με εκσκαφέα στο τεμάχιο του ενάγοντα και εκρίζωσε τις επίδικες φοινικιές.»
Η συγκεκριμένη εκδοχή, δεν έχει υποβληθεί πρωτοδίκως και δεν μπορεί με επιτυχία να εγερθεί στο Εφετείο.
Επιπροσθέτως όμως τούτου, αν ήθελεν ενταχθεί στη γενικότερη έννοια της παράνομης επέμβασης, δεν διαπιστώνεται από τα πρακτικά της διαδικασίας τέτοια παραδοχή. Αντίθετα, ο εφεσίβλητος επέμενε ότι χρησιμοποίησε «ντίκερ» ειδικό εκσκαφέα, τον οποίο σε καμιά περίπτωση δεν πέρασε πάνω από τον αγωγό, αλλά όπως υπέδειξε στο τεκμ. 7 (τοπογραφικό σχέδιο) είχε τοποθετήσει το ντίκερ στη βόρεια πλευρά. Δηλαδή, προς το δικό του τεμάχιο, όπου μετά τις φοινικιές είχε συρματόπλεγμα.
Λανθασμένη είναι επίσης η υπόδειξη στην αιτιολογία του λόγου έφεσης 12, ότι στο τεκμ. 6 «ο Διευθυντής του Τμήματος Υδάτων ισχυριζόταν ότι ο εναγόμενος αρνήθηκε ότι οι φοινικιές ευρίσκονταν στο τεμάχιο του» και συνεπώς το περί του αντιθέτου συμπέρασμα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ήταν λανθασμένο. Ανακριβής και αυτή η τοποθέτηση του εφεσείοντα, αφού όπως αναδεικνύεται από το τεκμ. 6 εκείνο που ο συντάκτης αποδίδει ως λεχθέντα του εφεσίβλητου είναι ότι «. δεν είχε φυτεύσει αυτός τις φοινικιές».
Με δεδομένη την επικύρωση του ευρήματος περί μη απόδειξης παράνομης επέμβασης, παρέλκει η εξέταση του λόγου έφεσης 4, ο οποίος μέμφεται το εύρημα ότι δεν αποδείχθηκαν οι ειδικές ζημιές.
Η έφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται έξοδα €2.200 πλέον ΦΠΑ, αν υπάρχει, υπέρ του εφεσίβλητου.
Γ. Ν. Γιασεμής, Δ.
Δ. Σωκράτους, Δ.
Ν. Σάντης, Δ.
/Κας