|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΕΦΕΤΕΙΟ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Έφεση Κaτά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Αρ. 3/2022)
30 Σεπτεμβρίου, 2024
[ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
MBYE JALLOW
Εφεσείων,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
ΜΕΣΩ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
Εφεσίβλητης.
--------------------
Α. Ιωαννίδη (κα) για Διονυσία Ζησιμοπούλου Κυριάκου, για Εφεσείοντα.
Ρ. Χαραλάμπους (κα), εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για Εφεσίβλητη
--------------------
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Δ. Λυσάνδρου.
--------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.: Ο Εφεσείων, γηγενής της Γκάμπιας, αφίχθη στη Δημοκρατία στις 6.12.2016 και υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας την επομένη. Στο πλαίσιο της αίτησής του, ο Εφεσείων ισχυρίστηκε ότι διέτρεχε στη χώρα του κίνδυνο σύλληψης από τις κρατικές αρχές, διότι ο ραδιοφωνικός σταθμός του θείου και κηδεμόνα του (στον οποίο σταθμό εργαζόταν και ο Εφεσείων) μετέδιδε ειδήσεις κατά της τότε κυβέρνησης και Προέδρου της χώρας Yahya Jammeh, εξ ου και ο θείος του συνελήφθη και πέθανε στη φυλακή.
Κατά την ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου συνέντευξη ημερ. 23.1.2017, ο λειτουργός της Υπηρεσίας Ασύλου υπέβαλε στον Εφεσείοντα ότι η κατάσταση στη Γκάμπια έκτοτε άλλαξε λόγω της αλλαγής κυβέρνησης, οπότε αυτός δεν υπόκειται πλέον σε κίνδυνο. Ο Εφεσείων συναφώς απάντησε ότι το νέο καθεστώς δεν μπορεί να αλλάξει τα πάντα και πως το γεγονός πως δεν έχει κανένα πλέον στην Γκάμπια ήταν επιπρόσθετος λόγος αναχώρησής του από εκεί.
Στις 30.3.2018, ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Ασύλου (εφεξής «ο Προϊστάμενος»), ακολουθώντας ομόγνωμη ενδοϋπηρεσιακή εισήγηση, απέρριψε την αίτηση διεθνούς προστασίας του Εφεσείοντα ως αβάσιμη, εξ ου και ο Εφεσείων καταχώρησε στις 18.5.2018 διοικητική προσφυγή (κατά της απορριπτικής απόφασης του Προϊσταμένου) ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων. Στη διοικητική του προσφυγή, ο Εφεσείων δήλωσε ότι δεν είναι σε θέση να επιστρέψει στην Γκάμπια διότι είναι χωρίς πλέον την προστασία του αποβιώσαντος θείου του και σε συνεχή φόβο επειδή είναι ορφανός.
Η Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων απέρριψε τη διοικητική προσφυγή δια της προσβαλλόμενης απόφασης ημερ. 17.11.2020, απορρίπτοντας έτσι και την αίτηση του Εφεσείοντα για διεθνή προστασία.
Παρότι η Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων αποδέχτηκε (εν αντιθέσει με την Υπηρεσία Ασύλου) το βάσιμο των προρρηθέντων ισχυρισμών του Εφεσείοντα (περί του ραδιοφωνικού σταθμού του θείου του και της σύλληψης του τελευταίου), έκρινε ότι αυτά τα γεγονότα δεν στοιχειοθετούν βάσιμο φόβο δίωξης (ώστε -κατά το Άρθρο 3 των περί Προσφύγων Νόμων- να του χορηγηθεί το καθεστώς πρόσφυγα) ή κίνδυνο σοβαρής και αδικαιολόγητης βλάβης (ώστε -κατά το Άρθρο 19 των ίδιων Νόμων- να του χορηγηθεί το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας).
Ο κύριος λόγος απόρριψης της διοικητικής προσφυγής (και, κατά προέκταση, και της αίτησης διεθνούς προστασίας) ήταν η διαπίστωση της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων -μετά από έρευνά της στη βάση των εξωτερικών πληροφοριών περί της χώρας καταγωγής- ότι η πολιτική κατάσταση στη Γκάμπια μετεβλήθη, υπό την έννοια ότι (ως αναφέρει και ο ίδιος ο Εφεσέιων στην πρωτόδικη αίτηση ακύρωσής του) η προεδρική θητεία του Yahya Jammeh εξέπνευσε, αντικαθιστώμενος περί τον Ιανουάριο του 2017 στον προεδρικό θώκο από τον αρχηγό αντιπολιτευτικού κόμματος Adama Barrow. Αυτή η πολιτική αλλαγή ανέτρεψε το ιστορικό κατάχρησης εξουσίας που είχε παγιωθεί υπό τον Jammeh, διότι το νέο πολιτικό καθεστώς απελευθέρωσε πολιτικούς κρατούμενους, τερμάτισε την καταστολή κατά των δημοσιογράφων και ακτιβιστών, ενίσχυσε το δικαστικό σώμα και μεταρρύθμισε τις υπηρεσίες ασφάλειας.
Συναφώς, η Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων έλαβε υπόψη και το Διάταγμα του Υπουργού Εσωτερικών δυνάμει του Άρθρου 12Βτρις των περί Προσφύγων Νόμων το οποίο δημοσιεύτηκε και τέθηκε σε ισχύ κατά την 8.5.2020 (εφεξής «η Κανονιστική Διοικητική Πράξη 198/2020») και το οποίο καθορίζει, μεταξύ άλλων, τη Γκάμπια ως ασφαλή χώρα ιθαγένειας.
Δια της Προσφυγής Αρ. 1325/2020, ο Εφεσείων προσέβαλε την απορριπτική απόφαση της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων, πλην όμως το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την Προσφυγή με την εφεσιβαλλόμενη απόφαση του ημερ. 18.1.2022. Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι (επαρκώς αιτιολογημένο) προϊόν δέουσας έρευνας, απορρίπτοντας τις περί του αντιθέτου αιτιάσεις του Εφεσέιοντα καθώς και τον ισχυρισμό του ότι η προσβαλλόμενη απόφαση ήταν προϊόν πλάνης. Επίσης, το πρωτόδικο Δικαστήριο έλαβε υπόψη και στοιχεία αλλά από αυτά στα οποία στηρίχτηκε η Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων, ήτοι ότι η Γκάμπια ορίστηκε ως ασφαλής χώρα ιθαγένειας με βάση διαδοχικά διατάγματα του Υπουργού Εσωτερικών (την προρρηθείσα Κανονιστική Διοικητική Πράξη 198/2020 της 8.5.2020 και το διάδοχο Διάταγμα του Υπουργού Εσωτερικών το οποίο δημοσιεύθηκε και τέθηκε σε ισχύ κατά την 26.5.2021 (εφεξής «η Κανονιστική Διοικητική Πράξη 225/2021»).
Ενώπιόν μας, ο Εφεσείων αιτιάται την πρωτόδικη κρίση ως εσφαλμένη, προβάλλοντας τέσσερις λόγους έφεσης.
Πρώτος και Δεύτερος Λόγος Έφεσης:
Κατά τον πρώτο λόγο έφεσης, το πρωτόδικο Δικαστήριο έσφαλε, με το να κρίνει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση ήταν προϊόν επαρκούς και δέουσας έρευνας. Κατά τον Εφεσείοντα, η εκ της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων διεξαγόμενη έρευνα ήταν ανεπαρκής, διότι εξέτασε μόνο το περιεχόμενο του φακέλου της Υπηρεσίας Ασύλου και την αίτησή του για διεθνή προστασία και στηρίχθηκε αποκλειστικά στο γεγονός αλλαγής της Κυβέρνησης στη Γκάμπια, για να καταλήξει ότι ο Εφεσείων είναι πλέον ασφαλής εκεί, χωρίς να εξεταστεί ο ισχυρισμός του ότι κινδύνευε από υποστηρικτές της τέως Κυβέρνησης του Yahya Jammeh.
Συναφής είναι και ο δεύτερος λόγος έφεσης, κατά τον οποίο εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι ο Εφεσείων δεν απέδειξε βάσιμο φόβο δίωξης και, κατά προέκταση, ότι δεν έχρηζε της αναγνώρισης του καθεστώτος πρόσφυγα, η δε αιτία του σφάλματος είναι και πάλι η ανεπαρκής έρευνα των ουσιωδών πραγματικών γεγονότων και η παραγνώριση -τόσο από την Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων όσο και από το ίδιο το πρωτόδικο Δικαστήριο- του κινδύνου τον οποίο ο Εφεσείων αντιμετωπίζει στη Γκάμπια.
Ο πρώτος και δεύτερος λόγος έφεσης κρίνονται αβάσιμοι και απορρίπτονται, για τους εξής λόγους:
Εν προκειμένω, η Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων αποδέχτηκε ως βάσιμα τα προσωπικά γεγονότα τα οποία ισχυρίστηκε ο Εφεσείων (περί εμπλοκής του στο ραδιοφωνικό σταθμό του θείου του το οποίο μετέδιδε ειδήσεις κατά της τότε Κυβέρνησης υπό τον τότε Πρόεδρο Yahya Jammeh) αλλά στάθμισε αυτά τα γεγονότα με μεταγενέστερα γεγονότα αφορώντα τη γενική κατάσταση στη Γκάμπια, για να καταλήξει ότι -παρά το βάσιμο της προσωπικής ιστορίας του Εφεσείοντα- ο τελευταίος δεν θα υπόκειτο πλέον σε απειλή αν επέστρεφε στη χώρα καταγωγής του.
Η παρέμβαση μας θα ενδείκνυτο μόνο αν ο Εφεσείων απεδείκνυε επιτυχώς (ως βαρύνετο: Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 10/2015 Παπαδόπουλος ν. Δημοκρατίας, ημερ. 4.10.2021) πιθανότητα ουσιώδους πλάνης της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων σε σχέση με αυτά τα μεταγενέστερα γεγονότα περί της γενικής κατάστασης στην Γκάμπια, πλην όμως δεν το έχει πράξει (απλοί ισχυρισμοί σε αγόρευση δε συνιστούν αποδεικτικό μέσο: Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Αρ. 47/2021, Miah v. Δημοκρατίας, ημερ. 25.9.2024).
Ο δε ισχυρισμός του Εφεσείοντα περί ανεπαρκούς έρευνας δεν ευσταθεί, αφού το περιεχόμενο της προσβαλλόμενης απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων δεικνύει (ως ορθά έκρινε το πρωτόδικο Δικαστήριο), ότι ερείδεται σε έρευνα ως προς τη γενική κατάσταση στη Γκάμπια μετά την εκ του Εφεσείοντα υποβολή της επίδικης αίτησης διεθνούς προστασίας, η οποία έρευνα κατέδειξε ότι αυτή η γενική κατάσταση μεταβλήθηκε κατά τρόπο ώστε ο Εφεσείων να μην υπόκειται εύλογα σε απειλή, σε περίπτωση επιστροφής του στα πάτρια εδάφη.
Συνάγεται ότι η αίτηση διεθνούς προστασίας (και ο εξ αυτής απορρέον ισχυρισμός του Εφεσείοντα για φόβο δίωξης του) αξιολογήθηκαν επαρκώς από την Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων, δίνοντας με την προσβαλλόμενη απόφασή της επαρκή προς τούτο αιτιολογία.
Απορριπτέος είναι και ο ισχυρισμός του Εφεσείοντα περί παραγνώρισης του ως άνω ισχυρισμού του από το πρωτόδικο Δικαστήριο. Ο Εφεσείων δεν φαίνεται να υπέβαλε γραπτώς η προφορικώς ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου οτιδήποτε νέο πέραν των στοιχείων που είχε ενώπιόν της η Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων.
Συνεπώς, το πρωτόδικο Δικαστήριο εδικαιούτο να αξιολογήσει το ίδιο υλικό και να συμφωνήσει αιτιολογημένα (όπως και έπραξε) με την κρίση της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων βάσει τούτου.
Σημειώνεται ότι, παρά τη μη υποβολή στο πρωτόδικο Δικαστηριο νέου στοιχείου από πλευράς του Εφεσείοντα, το πρωτόδικο Δικαστηριο διενήργησε έλεγχο ορθότητας -προφανώς στη βάση της δικαιοδοσίας που του χορηγεί το Άρθρο 11(3) των περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμων (ο Νόμος 73(I)/2018 ως τροποποιήθηκε), καθότι έλαβε υπόψη και την Κανονιστική Διοικητική Πράξη 225/2021 η οποία δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα σε χρόνο μεταγενέστερο της έκδοσης (στις 17.11.2020) της προσβαλλόμενης απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων και ανέφερε ρητά τα εξής (η υπογράμμιση δική μας):
«... κρίνω ότι ο Αιτητής δεν κατάφερε να αποδείξει ότι πάσχει η ορθότητα και νομιμότητα της αποφασης των Καθ΄ ων η Αίτηση. Επίσης δεν κατάφερε να αποδείξει ότι πληροί τις προϋποθέσεις του περί Προσφύγων Νόμου (Ν.6(I)/2000) και της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 για να αναγνωριστεί ως δικαιούχος διεθνούς προστασίας. Δεν προβλήθηκαν ή/και δεν αποδείχτηκαν ισχυρισμοί, σε κανένα στάδιο της διοικητικής διαδικασίας, αλλά ούτε και της παρούσας διαδικασίας, οι οποίοι θα μπόρούσαν να οδηγήσουν στην υπαγωγή του Αιτητή στις διατάξεις των άρθρων 3 ή 19 του περί Προσφύγων Νόμου.».
Τρίτος και Τέταρτος Λόγος Έφεσης:
Κατά τον τρίτο λόγο έφεσης, το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα έκρινε ότι ο Εφεσείων ήρθε στην Κύπρο για να εργαστεί και, κατά προέκταση, δεν χρήζει διεθνούς προστασίας. Το πρωτόδικο Δικαστήριο, κατά τον ισχυρισμό του Εφεσείοντα, υπέπεσε σε αυτό το σφάλμα διότι, αφενός, δεν εξέτασε τις απειλές τις οποίες ο Εφεσείων αντιμετώπιζε στην πατρίδα του και, αφετέρου, ερμήνευσε εσφαλμένα και άνευ επαρκούς αιτιολογίας τον νομικό ορισμό του πρόσφυγα (στο Άρθρο 3 των περί Προσφύγων Νόμων) χωρίς να αιτιολογήσει τις διατάξεις του Άρθρου 14 των ίδιων Νόμων. Συναφής είναι και τέταρτος λόγος έφεσης, κατά τον οποίο το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα κατέληξε πως ο Εφεσείων δεν χρήζει διεθνούς προστασίας επειδή εστίασε στην εφαρμογή του Άρθρου 3 των περί Προσφύγων Νόμων, παραγνωρίζοντας τα Άρθρα 3Γ και 14 των ίδιων Νόμων.
Ο τρίτος και τέταρτος λόγος έφεσης κρίνεται αβάσιμος και απορρίπτεται, για τους εξής λόγους:
Το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν παρέλειψε να εξετάσει κατά πόσο ο Εφεσείων χρήζει διεθνούς προστασίας και δεν ερμήνευσε εσφαλμένα ούτε αγνόησε τις οικείες νομοθετικές διατάξεις. Απλώς συμφώνησε (δίνοντας προς τούτο επαρκή αιτιολογία) με την Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων περί του ότι -υπό το πρίσμα των προσωπικών περιστάσεων τις οποίες ο Εφεσείων προέβαλε, σε συνδυασμό με την τρέχουσα γενική κατάσταση στη χώρα καταγωγής του- ο Εφεσείων δεν ενέπιπτε στο πεδίο εφαρμογής των εν λόγω διατέξεων ώστε να χρήζει και να δικαιούται διεθνή προστασία.
Εφόσον το πρωτόδικο Δικαστήριο ικανοποιήθηκε (χωρίς να εντοπίζουμε νομικό σφάλμα ως προς τούτο) ότι ο Εφεσείων δεν έχρηζε διεθνούς προστασίας, παρείλκε η από πλευράς του πρωτόδικου Δικαστηρίου χρεία νομικής ανάλυσης επιμέρους νομοθετικών διατάξεων όπως του Άρθρου 14 των περί Προσφύγων Νόμων, το οποίο προβλέπει ότι ο φόβος ή κίνδυνος δίωξης δυνατό να εδράζεται επί γεγονότων μεταγενέστερων από την αναχώρηση του Αιτητή από τη χώρα του ή του Άρθρου 3Γ των ίδιων Νόμων το οποίο οριοθετεί εννοιολογικά τις πράξεις δίωξης για τον σκοπό εφαρμογής του Άρθρου 3 των ίδιων Νόμων το οποίο προσδιορίζει τον πρόσφυγα ο οποίος χρήζει διεθνούς προστασίας (Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Αρ. 5/2019 M.M.R. ν. Δημοκρατίας, απόφαση ημερ. 4.10.2023).
Αφού το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι ο Εφεσείων δεν ενέπιπτε στο εύρος των διατάξεων των περί Προσφύγων Νόμων (Άρθρο 3 ή 19) οι οποίες καθορίζουν τις προϋποθέσεις για παροχή διεθνούς προστασίας, εξυπακούεται και ότι ο Εφεσείων δεν ενέπιπτε ούτε στο εύρος των επιμέρους διατάξεων των ίδιων Νόμων, όπως τα ως άνω Άρθρα 3Γ και 14.
Πόσω μάλλον που το πρωτόδικο Δικαστήριο, όχι μόνο δεν αγνόησε δεδομένα που είναι μεταγενέστερα της αίτησης διεθνούς προστασίας του Εφεσείοντα, αλλά βασίστηκε σε αυτά (ομογνωμώντας με την Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων), για να καταλήξει ότι η μεταγενέστερη (της αίτησης διεθνούς προστασίας) εικόνα της Γκάμπιας έχει βελτιωθεί σε έκταση που να μην συνιστά πλέον χώρα κινδύνου για τον Εφεσείοντα.
Οι ισχυρισμοί του Εφεσείοντα περί του ότι -αν επιστρέψει στη Γκάμπια- κινδύνευε από την αντιπολίτευση, δηλαδή τους υποστηρικτές του τέως Προέδρου Yahya Jammeh, παρέμειναν ατεκμηρίωτοι, χωρίς επίσης να εξηγεί γιατί θεωρεί ότι οι κρατικές αρχές αδυνατούν να τον προστατεύσουν (Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Αρ. 5/2019 M.M.R. ν. Δημοκρατίας, ανωτέρω).
Καταληκτική κρίση του Δικαστηρίου:
Η έφεση απορρίπτεται.
Επιδικάζεται το ποσό των 2000 ευρώ ως κατ΄ έφεση έξοδα υπέρ της Εφεσίβλητης και κατά του Εφεσείοντα.
Α. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Γ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Δ.
Δ. ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.