|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΕΦΕΤΕΙΟ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 49/2019)
23 Οκτωβρίου, 2023
[ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
ANDRELIA PAPHOS LTD
Εφεσείουσα,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΕΜΠΟΡΙΟΥ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Εφεσίβλητων.
--------------------
Λ. Γιουσελή (κα), για Αγγελίδη, Ιωαννίδη, Λεωνίδου Δ.Ε.Π.Ε, για την Εφεσείουσα.
Ε. Νεοφύτου (κα), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για Εφεσίβλητους.
--------------------
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί από την υποφαινόμενη.
-----------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Αντικείμενο της παρούσας Έφεσης, είναι η Απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ημερομηνίας 18/2/2019 στην Προσφυγή Αρ. 1664/2015, με την οποία επικυρώθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία είχε απορριφθεί στις 23/10/2015 η ένσταση που η Εφεσείουσα είχε υποβάλει κατά της απόφασης των Εφεσίβλητων, ότι η αίτηση τους παύει να πληροί τα κριτήρια του Σχεδίου Χορηγιών για Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων του Μεταποιητικού Τομέα (εφεξής "το Σχέδιο").
Κρίνεται σκόπιμη η παράθεση του ιστορικού της περίπτωσης όπως αυτό κατεγράφη στην πρωτόδικη Απόφαση, αλλά και προκύπτει μέσα από τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου.
Η Εφεσείουσα υπέβαλε αίτημα στα πλαίσια του πιο πάνω Σχεδίου στις 16/7/2010, για να λάβει χορηγία για τον τομέα των δραστηριοτήτων της σε ξυλουργικές εργασίες. Με την επιστολή επιλεξιμότητας ημερομηνίας 7/1/2011, η Εφεσείουσα πληροφορήθηκε ότι η αίτησή της πληρούσε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ένταξη της στο Σχέδιο και διευκρινίστηκε ότι οποιαδήποτε δαπάνη ή δέσμευση πριν την έκδοση της τελικής απόφασης, γινόταν αποκλειστικά με ευθύνη της Εφεσείουσας και δεν δέσμευε την τελική απόφαση του Υπουργείου. Ακολούθησε στις 20/8/2012, η επιστολή έγκρισης για παραχώρηση της χορηγίας ύψους μέχρι και [..] για επενδύσεις σε καινούργια μηχανήματα/εξοπλισμό και στις 8/1/2013 υπεγράφη συμφωνία δημόσιας χρηματοδότησης μεταξύ της Εφεσείουσας και των Εφεσίβλητων. Την ίδια ημέρα, υπεβλήθη αίτηση πληρωμής συνοδευόμενη από σχετικά αποδεικτικά στοιχεία, για έλεγχο και καταβολή της χορηγίας που κάλυπτε το 100% του εγκεκριμένου προϋπολογισμού.
Κατά τον λογιστικό έλεγχο, διεφάνη ότι η αίτηση της Εφεσείουσας έπαυσε να πληροί τα κριτήρια του Σχεδίου και η έγκριση ακυρώθηκε. Η Εφεσείουσα ενημερώθηκε με σχετική επιστολή ημερομηνίας 19/1/2015 και εναντίον της απόφασης αυτής υπέβαλε ένσταση στις 17/3/2015, η οποία αφού εξετάστηκε από την Επιτροπή Ενστάσεων, απερρίφθη. Η Εφεσείουσα ενημερώθηκε σχετικά με επιστολή ημερομηνίας 23/10/2015.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, κρίνοντας ότι δεν μπορούσαν να στοιχειοθετηθούν οι προβληθέντες από την Εφεσείουσα λόγοι ακύρωσης, απέρριψε την Προσφυγή.
Η ορθότητα της πρωτόδικης Απόφασης προσβάλλεται με τέσσερεις Λόγους Έφεσης, οι οποίοι καταλογίζουν στο πρωτόδικο Δικαστήριο ότι εσφαλμένα νομικώς και/ή πεπλανημένα και/ή βασιζόμενο σε λανθασμένη και/ή ανεπαρκή εκτίμηση των βασικών γεγονότων της υπόθεσης απέρριψε την Προσφυγή της Εφεσείουσας, στη βάση του σκεπτικού του, το οποίο παρατίθεται στη σελίδα 6 της πρωτόδικης Απόφασης.
Επειδή όλοι οι Λόγοι Έφεσης άπτονται των όσων το πρωτόδικο Δικαστήριο ανέφερε στη σελίδα 6 και επ. της Απόφασης του, αυτοί θα εξεταστούν σωρευτικά, εφόσον πρόκειται περί συναφών λόγων.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο εξετάζοντας τους προβληθέντες λόγους ακύρωσης περί ελλιπούς δέουσας έρευνας και πλάνης περί τα πράγματα, ανέφερε τα ακόλουθα:
«Θεωρώ ότι με τα δεδομένα που είχε ενώπιόν του ο καθ' ου η αίτηση, έπραξε ορθά. Αντιλαμβάνομαι ότι η πρόθεση των αιτητών ενδεχομένως να ήταν η εκχώρηση των δικαιωμάτων τους που προκύπταν από τη συμφωνία τους με την εταιρεία Charilaos Apostolides Public Ltd προς την εταιρεία Άκης Σολομωνίδης Trading Co Ltd και αυτοί προς την εταιρεία Raging Sea Ltd. Εντούτοις, πουθενά δεν φαίνεται να έγινε εκχώρηση αλλά αυτό που έγινε ήταν η συνομολόγηση μίας σειράς από ανεξάρτητες, διαδοχικές συμφωνίες στις οποίες δεν γίνεται έστω κάποια αναφορά που να συνδέει τις επόμενες με τις προηγούμενες. Εξάλλου, η πρώτη συμφωνία μεταξύ αιτητών και Charilaos Apostolides Public Ltd, που είχε κατατεθεί στο κτηματολόγιο, ακυρώθηκε και αγοραστής πλέον φαινόταν εταιρεία άλλη από τους αιτητές. Είχαν ευθύνη οι αιτητές, δεδομένου ότι ζητούσαν δημόσια χρηματοδότηση, να ενεργήσουν με τέτοιο τρόπο τόσο νομικά όσο και πραγματικά ώστε να μπορούν να τεκμηριώσουν και αποδείξουν τις ενέργειές τους».
Οι λόγοι για τους οποίους η ένσταση της Εφεσείουσας απερρίφθη από την Επιτροπή Ενστάσεων, περιέχονται στην προσβαλλόμενη απόφαση ημερομηνίας 23/10/2015 και συνοψίζονται ως ακολούθως:
Η Εφεσείουσα προέβη σε συμφωνία με τον προμηθευτή των μηχανημάτων "ΑΚΗΣ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΗΣ TRADING CO. LTD" για αγορά δύο μηχανημάτων, τα οποία θα εξοφλούσε με την παραχώρηση συγκεκριμένου διαμερίσματος. Η συμφωνία τεκμηριώθηκε με πωλητήριο έγγραφο ημερομηνίας 22/3/2011. Σύμφωνα με γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας, το άρθρο 40 του ΚΕΦ. 224, προνοεί ότι καμία μεταβίβαση ή εμπράγματο βάρος πάνω σε ακίνητη ιδιοκτησία δεν είναι έγκυρη, εκτός αν εγγραφεί στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο. Από το πιστοποιητικό έρευνας ημερομηνίας 2/6/2015 από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, αποδεικνύεται ότι καμία μεταβίβαση δεν έχει καταχωρηθεί μεταξύ της Εφεσείουσας και της προμηθεύτριας εταιρείας και ως εκ τούτου το πωλητήριο έγγραφο που υπεβλήθη δεν είναι έγκυρο.
Αναφέρεται επίσης, ότι τα πωλητήρια έγγραφα που έχουν υποβληθεί μεταξύ της Εφεσείουσας και της "ΑΚΗΣ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΗΣ TRADING CO. LTD" ημερομηνίας 20/4/2011 δεν είναι έγκυρα, αφού με βάση το πωλητήριο έγγραφο που κατατέθηκε στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, το ακίνητο ανήκε στην ιδιοκτησία της "RAGING LTD" από το 2010.
Κεντρικός άξονας της επιχειρηματολογίας της Εφεσείουσας είναι ότι, στο επίδικο Σχέδιο Χορηγιών δεν περιελαμβάνετο υποχρέωση για υποβολή τίτλου ιδιοκτησίας του ακινήτου από τον νέο αγοραστή/προμηθευτή, ενώ αυτό που προνοείτο στη προκήρυξη είναι ότι:
«Για όλες τις δαπάνες απαραίτητα παραστατικά θεωρούνται τα τιμολόγια πώλησης και οι αποδείξεις πληρωμής τους».
Όπως υποστηρίζεται πρόσθετα από την Εφεσείουσα, στις 22/3/2011 προέβη σε συμφωνία με τον προμηθευτή των μηχανημάτων "ΑΚΗΣ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΗΣ TRADING CO. LTD", για αγορά δύο μηχανημάτων με ανταλλαγή τη πώληση και μεταβίβαση ακινήτου και ήταν ρητός όρος της συμφωνίας ότι, ο αγοραστής "ΑΚΗΣ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΗΣ TRADING CO. LTD" δικαιούται να εκχωρήσει όλα τα δικαιώματα του που απορρέουν από το εν λόγω συμβόλαιο σε οποιοδήποτε πρόσωπο. Συναφώς, κατά την Εφεσείουσα, η απουσία τίτλου ιδιοκτησίας του ακινήτου από την προμηθεύτρια εταιρεία "ΑΚΗΣ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΗΣ TRADING CO. LTD" δεν επιδρά στην εγκυρότητα της συμφωνίας.
Ακολούθως στις 20/4/2011, ο προμηθευτής των μηχανημάτων "ΑΚΗΣ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΗΣ TRADING CO. LTD" συμφώνησε με την εταιρεία "RAGING SEA LTD", όπως πωλήσει και μεταβιβάσει το ακίνητο, το οποίο ενεγράφη στο όνομα της "RAGING SEA LTD", στις 14/6/2011. Προς συμμόρφωση δε προς τις υποχρεώσεις που πηγάζουν από τις προαναφερθείσες συμφωνίες, η εταιρεία "ΑΚΗΣ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΗΣ TRADING CO. LTD", εξέδωσε δύο αποδείξεις που αφορούν την εξόφληση των τιμολογίων για την αγορά των δύο μηχανημάτων.
Σύμφωνα με το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου, οι Εφεσίβλητοι για να καταλήξουν στην απόφαση τους ότι η Εφεσείουσα παύει να πληροί τα κριτήρια του Σχεδίου Χορηγιών, θεώρησαν σκόπιμο να ζητήσουν τη θέση του Διαχειριστή του Προγράμματος, δηλαδή της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης.
Συναφώς, στην επιστολή του διαχειριστή ημερομηνίας 2/4/2013, αναφέρεται ότι σύμφωνα με τις πρόνοιες του Οδηγού Εφαρμογής του Σχεδίου Χορηγιών, για όλες τις δαπάνες απαραίτητα παραστατικά θεωρούνται τα τιμολόγια πώλησης και οι αποδείξεις πληρωμής τους. Αναφέρεται στη σχετική επιστολή ότι, ο Οδηγός του Σχεδίου ορίζει συγκεκριμένες μεθόδους πληρωμής για να αποδεικνύεται η πραγματική εξόφληση των αγορών και αυτή αποδεικνύεται με την πραγματική καταβολή εντός της επιλέξιμης περιόδου.
Σημειώνεται στην επιστολή ότι, στην συγκεκριμένη περίπτωση, όπου η αγορά εξοπλισμού εξοφλείται με πώληση ακινήτου προς τον προμηθευτή του εξοπλισμού, η πραγματική καταβολή τεκμηριώνεται μέσω της ανταλλαγής του εξοπλισμού με ακίνητο, και θα πρέπει ο Ενδιάμεσος Φορέας, δηλαδή το Υπουργείο, να διαβεβαιώσει, μεταξύ άλλων (που απαριθμούνται στην εν λόγω επιστολή), ότι τα παραστατικά που θα τεκμηριώνουν την αξία της συναλλαγής, θα αποτελούνται από:
«(...)
· Συμβόλαιο αγοράς, το οποίο θα κατατεθεί στο Τμήμα Κτηματολογίου, το οποίο και θα πιστοποιήσει την νομιμότητα της αγοραπωλησίας ακινήτου και την καταβολή των νενομισμένων φόρων.
· Τίτλο ιδιοκτησίας ακινήτου (του νέου αγοραστή/προμηθευτή εξοπλισμού).
(...).
Είχαν επίσης ζητήσει οι Εφεσίβλητοι, με σχετική επιστολή ημερομηνίας 15/7/2013, γνωμάτευση από την Νομική Υπηρεσία, για το κατά πόσο οι συμφωνίες της Εφεσείουσας με την προμηθεύτρια εταιρεία, έχουν νομική ισχύ, δεδομένου ότι δεν έχουν χαρτοσημανθεί και δεν κατετέθησαν στο Κτηματολόγιο.
Επ' αυτού, η απάντηση που δόθηκε στις 18/7/2014 από τη Νομική Υπηρεσία είναι ότι, η μεταβίβαση του ακινήτου δεν έχει συντελεστεί εγκύρως, στη βάση των προνοιών των Άρθρων 4 και 40 του περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου (ΚΕΦ. 224).
Επανήλθαν στη συνέχεια οι Εφεσίβλητοι με νεότερη επιστολή ημερομηνίας 16/9/2014, υποδεικνύοντας ότι ο περιορισμός για τον τίτλο ιδιοκτησίας του νέου αγοραστή/προμηθευτή που τέθηκε από το Διαχειριστή, είναι ιδιαίτερα αυστηρός. Η εν λόγω επιστολή έτυχε απάντησης στις 5/12/2014, η οποία επαναλάμβανε το περιεχόμενο της επιστολής ημερομηνίας 5/4/2013 και σημείωνε ότι, σύμφωνα με τη γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας, δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί έγκυρη η μεταβίβαση του ακινήτου, καθώς και ότι η μη ακύρωση της σύμβασης και η καταβολή της χορηγίας προς την Εφεσείουσα, δεν καθορίζει την επιλεξιμότητα της δαπάνης. Έστω δε και αν καταβληθεί η δαπάνη στην Εφεσείουσα, δεν θα είναι επιλέξιμη προς συγχρηματοδότηση από τα Διαθρωτικά Ταμεία και θα βαρύνει αποκλειστικά τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
Με το δεδομένο ότι καταλογίζεται στο πρωτόδικο Δικαστήριο πεπλανημένη εκτίμηση των πραγματικών γεγονότων, εξετάσαμε τα όσα τέθηκαν από τους ευπαίδευτους συνηγόρους για την Εφεσείουσα, σε συνάρτηση με το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου και έχουμε καταλήξει στα ακόλουθα:
Η παρούσα περίπτωση αφορά συμμετοχή ενδιαφερομένου σε Σχέδιο Χορηγιών υπό συγκεκριμένα κριτήρια και προϋποθέσεις, τα οποία έπρεπε να πληρούνται από τον ενδιαφερόμενο. Η περίπτωση της Εφεσείουσας παρουσίαζε τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπου το αντάλλαγμα για την πώληση των μηχανημάτων θα ήταν η μεταβίβαση ακινήτου από την Εφεσείουσα στους προμηθευτές των μηχανημάτων.
Κρίθηκε από την αρμόδια αρχή, ότι απαιτείτο, στη βάση των προνοιών του Οδηγού Εφαρμογής του Σχεδίου Χορηγιών, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του Σχεδίου, η προσκόμιση παραστατικών που θα τεκμηρίωναν την αξία της συναλλαγής και θα αποτελούντο, μεταξύ άλλων, από το συμβόλαιο αγοράς το οποίο και θα ήταν κατατεθειμένο στο Τμήμα Κτηματολογίου, καθώς και από τίτλο ιδιοκτησίας ακινήτου του νέου αγοραστή, στοιχεία τα οποία δεν προσκομίστηκαν από την Εφεσείουσα.
Σημειώνουμε ότι η μεταβίβαση ακινήτου σύμφωνα με τις πρόνοιες του Άρθρου 40 Κεφ.224, δεν είναι έγκυρη ωσότου εγγραφεί/καταχωρηθεί στο κτηματολογικό μητρώο. Η Εφεσείουσα δεν ικανοποίησε, ως υποχρεούτο, τη διοίκηση, ότι η μεταβίβαση έλαβε χώρα, ώστε να αποδειχθεί ότι εξασφάλισε τα μηχανήματα με αντιπαροχή η οποία ολοκληρώθηκε και συνεπαγόταν την αποξένωσή της από περιουσιακό της στοιχείο, ώστε να νομιμοποιείται να ζητεί δημόσια χρηματοδότηση. Κατόπιν δε πληροφόρησης που έλαβαν οι Εφεσίβλητοι από το καθ' ύλην αρμόδιο Κτηματολόγιο για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της επίδικης ακίνητης ιδιοκτησίας, κατά την ημερομηνία συνομολόγησης του πωλητηρίου εγγράφου, η Εφεσείουσα δεν ήταν η εγγεγραμμένη ιδιοκτήτης της υπό αναφορά ακίνητης ιδιοκτησίας.
Εν προκειμένω, δεν επρόκειτο για μια απλή συναλλαγή, όπου θα ήταν ικανοποιητική η προσκόμιση τιμολογίων πώλησης και οι αποδείξεις πληρωμής τους. Επρόκειτο για περίπτωση, η οποία έχρηζε περαιτέρω διερεύνησης από το διοικητικό όργανο, στην οποία διαπιστώνουμε ότι προέβη, με εξέταση όλων των στοιχείων, που τελικά οδήγησαν σε ορθή κρίση και αιτιολογημένη απόφαση.
Στην Έφεση κατά απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου, Αρ. 38/2016, Λ. Σκυλλουριώτη v. Δήμου Λευκωσίας, ημερομηνίας 1/7/2022 (βλ. επίσης Eurofarm (P. Neophytou) Ltd και Κυπριακής Δημοκρατίας ΑΕ Αρ.142/2015, ημερομηνίας 4/4/2023), ECLI:CY:AD:2023:A121, λέχθηκαν τα ακόλουθα σχετικά με το ζήτημα της επάρκειας της έρευνας και της αιτιολογίας της διοικητικής απόφασης:
«(..) επαρκής θεωρείται η έρευνα που επεκτείνεται στη διερεύνηση κάθε σχετικού γεγονότος (Motorways Ltd ν. Υπουργού Οικονομικών κ.ά. (1999) 3 Α.Α.Δ. 447, 450) και πως η έκταση, ο τρόπος και η διαδικασία επί της έρευνας που θα ακολουθηθεί είναι συνυφασμένη με τα περιστατικά της κάθε υπόθεσης, ποικίλλει ανάλογα με το υπό εξέταση ζήτημα και ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης (Ιωάννης Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 116/2012, ημερ. 1.8.2014, ECLI:CY:AD:2014:D592, ECLI:CY:AD:2014:D592, Σολωμού κ.ά. ν. Αρχηγού Αστυνομίας κ.ά. (2006) 3 Α.Α.Δ. 271, 278-9, Ράφτης ν. Δημοκρατίας (2002) 3 Α.Α.Δ. 345, 366, Δημοκρατία ν. Κοινότητας Πυργών κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 503, 509, Ε.Ε.Υ. ν. Ζάμπογλου (1997) 3 Α.Α.Δ. 270, 276 και Nicolaou v. Minister of Interior and Another (1974) 3 C.L.R. 189, 192).
(..) Η επάρκεια της αιτιολογίας κρίνεται ανάλογα με τα ιδιαίτερα περιστατικά και τη φύση της κάθε υπόθεσης. Πρέπει να είναι τέτοια που να καθιστά εφικτό τον έλεγχο της απόφασης της διοίκησης (Δημοκρατία ν. Σταύρου (1993) 3 Α.Α.Δ. 71, 76). Προς τούτο, οι συγκεκριμένοι παράγοντες πάνω στους οποίους η διοίκηση βάσισε την απόφαση της πρέπει να αναφέρονται ειδικά.
Η αιτιολογία της απόφασης συμπληρώνεται από το Διοικητικό φάκελο. (..)
Αντικείμενο του αναθεωρητικού ελέγχου είναι η νομιμότητα της διαδικασίας με την τελική εκτίμηση των γεγονότων και τη λήψη της σχετικής απόφασης να αποτελεί καθήκον και υποχρέωση του αρμόδιου οργάνου».
Κρίνουμε ότι στην προκειμένη περίπτωση, οι Εφεσίβλητοι προέβησαν σε επαρκή έρευνα και αιτιολογία και επομένως δεν έχει καταδειχθεί ότι εμφιλοχώρησε πλάνη στα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης.
Συνεπώς, δεν διαπιστώνεται σφάλμα στην κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου, το οποίο έκρινε ότι οι Εφεσίβλητοι με τα δεδομένα που είχαν ενώπιον τους, έπραξαν ορθά.
Κατά ακολουθία, όλοι οι Λόγοι Έφεσης απορρίπτονται.
Η Έφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται €2.500 έξοδα, υπέρ των Εφεσίβλητων και εναντίον της Εφεσείουσας.
Α. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Γ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Δ.
Δ. ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.