ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

Πανίκκος Ευθυμίου Τσαγγάρη

Εφεσείων

ν.

Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω

Επάρχου Λεμεσού,

Εφεσιβλήτω ν.

____________________

Για τον εφεσείοντα: Χρ. Πουργουρίδης.

Για τους εφεσίβλητους: Δ. Παπαδοπούλου (κα.), Ανώτερη Δικηγόρος της

Δημοκρατίας εκ μέρους του Γ-Ε.

____________________

_____________________

ΚΑΛΛΗΣ, Δ.: Με απόφαση του ημερ. 25.2.82 το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε όπως το χωριό ΄Αλασσα μετακινηθεί σε νέα ασφαλή θέση λόγω του κινδύνου κατακλυσμού του "ένεκεν της κατασκευής του φράγματος Κούρρη". Με μεταγενέστερη απόφαση του, ημερ. 27.9.84, ενέκρινε τους όρους μετακίνησης του χωριού καθώς και τα κριτήρια που διέπουν την παραχώρηση των κατοικιών στο νέο χωριό. Σύμφωνα με τα εγκριθέντα κριτήρια δικαίωμα παραχώρησης κατοικίας είχαν οι πιο κάτω:

"(α) Οι έχοντες μόνιμη διαμονή στο χωριό κατά την ημερομηνία λήψεως της

καταρχή έγκρισης από το Υπουργικό Συμβούλιο για μετακίνηση του χωριού, και

(β) Οι έχοντες ιδιόκτητη κατοικία στο χωριό οι οποίοι όμως λόγω της

φύσεως του επαγγέλματος των αναγκαστικά την εγκατέλειψαν,

νοουμένου ότι δεν κατέχουν ιδιόκτητη κατοικία στον τόπο εργασίας

τους, είτε οι ίδιοι, είτε οι σύζυγοι των."

Οι γονείς του εφεσείοντα διέμεναν στο χωριό ΄Αλασσα. Κατά τον κρίσιμο χρόνο ο ίδιος κατοικουσε στη Λεμεσό με την οικογένεια του. Οι γονείς του θεώρησαν ότι ήταν και ο εφεσείων δικαιούχος. Ανέλαβαν τη λήψη διαβημάτων για παραχώρηση κατοικίας και στον εφεσείοντα. Το διάβημα αποτελείται από επιστολή τους προς τον Υπουργό Εσωτερικών ημερ. 22.2.1996. Την παραθέτουμε αυτούσια γιατί αποκαλύπτει τους λόγους για τους οποίους ο εφεσείων είχε θεωρηθεί από τους γονείς του ως δικαιούχος:

Το αίτημα των γονέων του εφεσείοντα έτυχε διερεύνησης από το Γραφείο του Επάρχου Λεμεσού. Το αποτέλεσμα της έρευνας περιέχεται σε επιστολή του Επάρχου προς τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών ημερ. 15.4.1986. Σύμφωνα με την επιστολή εκείνη,

(α) Δικαιούχος κατοικίας κρίθηκε ο πατέρας του εφεσείοντα.

(β) Δίπλα από την κατοικία που διέμεναν οι γονείς του εφεσείοντα υπήρχε άλλη οικοδομή. Η τελευταία ανήκε στη μητέρα του εφεσείοντα. Δεν ήταν όμως εγγεγραμμένη στο όνομα της. Η μητέρα του αποτάθηκε στο

Κτηματολόγιο στις 15.9.71 για εγγραφή του τεμαχίου στο οποίο

βρισκόταν η κατοικία, καθώς και άλλων δύο παρακείμενων τεμαχίων

στο όνομα της. Η εγγραφή δεν κατέστη δυνατή λόγω άρνησης της

ιδιοκτήτριας του παρακείμενου τεμαχίου να συγκατατεθεί στην εγγραφή.

Η τελευταία έδωσε την συγκατάθεση της στις 17.8.1984 και έτσι η μητέρα

του εφεσείοντα μπορούσε μετά την ημερομηνία εκείνη να εγγραφεί ως

ιδιοκτήτρια και να μεταβιβάσει το πιο πάνω τεμάχιο όπου ήθελε.

(γ) Ο εφεσείων για τον οποίο ζητήθηκε η παραχώρηση κατοικίας ήταν

ηλικίας 28 ετών και διέμενε στη Λεμεσό μαζί με την οικογένεια του

σε μη ιδιόκτητη κατοικία.

Στην πιο πάνω επιστολή του Επάρχου υπενθυμίζεται "πως για την ετοιμασία του καταλόγου προσώπων για παραχώρηση κατοικιών στο νέο χωριό ΄Αλασσα λήφθηκαν υπόψη τα πρόσωπα που ήταν ιδιοκτήτες κατοικιών στο υφιστάμενο χωριό μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου, 1984, ημερομηνία κατά την οποία λήφθηκε η σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου". Αναφέρεται επίσης πως "ο λόγος που δεν περιλήφθηκε η μητέρα του εφεσείοντα στον κατάλογο προσώπων για παραχώρηση κατοικιών στο νέο χωριό ΄Αλασσα οφείλεται στο ότι παραχωρήθηκε ήδη κατοικία στο σύζυγό της. Επίσης η μη παραχώρηση κατοικίας στον εφεσείοντα οφείλεται στο ότι αυτός δεν ικανοποιεί τα υφιστάμενα σχετικά κριτήρια".

Με νέα απόφαση του, ημερ. 18.9.86, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να διευρυνθούν "τα υφιστάμενα κριτήρια ώστε να δικαιούνται παραχώρησης ιδιόκτητης κατοικίας και πρόσωπα τα οποία κατείχαν χρησιμοποιήσιμη ιδιόκτητη κατοικία στην ΄Αλασσα, πριν την 27/9/84 (ημερομηνία τελικής απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου για τη μετακίνηση του χωριού) ανεξάρτητα από το αν δεν ήταν μόνιμοι κάτοικοι του χωριού ή κατέχουν ιδιόκτητη κατοικία στον τόπο διαμονής και νοουμένου ότι δεν τους έχει παραχωρηθεί ήδη άλλη ιδιόκτητη κατοικία στο νέο χωριό ΄Αλασσα".

Η διεύρυνση των κριτηρίων είχε σαν αποτέλεσμα την υποβολή αίτησης για παραχώρηση κατοικίας από τον ίδιο τον εφεσείοντα. Με επιστολή του ημερ. 22.1.88 πληροφόρησε τον Υπουργό Εσωτερικών ότι κατείχε από το έτος 1979 κατοικία εις το χωριό ΄Αλασσα την οποία του παρεχώρησε η μητέρα του "ως δωρεά". Στην κατοικία εκείνη διέμενε από το 1979 με τη σύζυγο του και τα δύο παιδιά τους "μέχρι την ημέρα εκκενώσεως του, κάθε Σαββατοκυριάκο, τις διακοπές των Χριστουγέννων και του Πάσχα ως και ολόκληρο το καλοκαίρι".

Το αίτημα του εφεσείοντα έτυχε απορριπτικής απάντησης για το λόγο ότι "δεν καλύπτεται από τα υφιστάμενα σχετικά κριτήρια παραχώρησης κατοικιών στο νέο χωριό ΄Αλασσα" (Βλ. επιστολή του Επάρχου Λεμεσού, ημερ. 26.3.1992).

Το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή του εφεσείοντα η οποία στρεφόταν κατά της πιο πάνω απορριπτικής απόφασης του Επάρχου - ημερ. 26.3.92. ΄Εκρινε, μετά από αξιολόγηση των ενώπιον του στοιχείων, ότι οι γονείς του εφεσείοντα ήταν ιδιοκτήτες δύο κατοικιών, διεκδίκησαν δύο κατοικίες και τους παραχωρήθηκαν δύο κατοικίες.

Στη διάρκεια της ακρόασης το δικαστήριο ήγειρε αυτεπάγγελτα θέμα έννομου συμφέροντος του εφεσείοντα, δυνάμει του άρθρου 146.2 του Συντάγματος, να ασκήσει προσφυγή. Υποδείχθηκε στον ευπαίδευτο συνήγορο του εφεσείοντα ότι σύμφωνα με τη νομολογία δεν μπορεί να θεμελιωθεί έμμεσο συμφέρον αλλά πρέπει το συμφέρον να είναι άμεσο. Το θέμα έχει εγερθεί ενόψει των κριτηρίων δυνάμει των οποίων δικαίωμα παραχώρησης κατοικίας έχουν πρόσωπα τα οποία κατείχαν χρησιμοποιήσιμη ιδιόκτητη κατοικία πριν τις 27.9.1984 και ενόψει του αδιαμφισβήτητου γεγονότος ότι ιδιοκτήτρια της παλιάς κατοικίας ήταν η μητέρα του εφεσείοντα.

΄Ηταν η θέση του ευπαίδευτου συνήγορου του εφεσείοντα ότι το συμφέρον ήταν άμεσο γιατί η κατοικία του δωρήθηκε το έτος 1979 "και από την ώρα που του δωρήθηκε του ανήκει". Τόνισε ότι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου δεν κάμνει αναφορά σε εγγεγραμμένη κατοικία αλλά σε ιδιόκτητη κατοικία.

΄Εχει νομολογηθεί ότι το ΄Αρθρο 146.2 του Συντάγματος καθιστά την προσβολή ιδίου, δηλαδή προσωπικού συμφέροντος του επιζητούντος την αναθεώρηση διοικητικής απόφασης, πράξης ή παράλειψης, προϋπόθεση για την άσκηση προσφυγής (Βλ. Γεωργίου κ.α. ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 2166/28.2.1997 και Efthymios Ierodiaconos etc. v. Republic, 3 R.S.C.C. 55).

΄Οπως το θέτει ο Π. Δ. Δαγτόγλου στο "Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο", δεύτερη έκδοση, παραγ. 542 "το έννομο συμφέρον πρέπει να είναι άμεσο, δηλαδή να ανήκει απευθείας στον ασκούντα το ένδικο βοήθημα και όχι σε τρίτο πρόσωπο και εμμέσως μόνο στον αιτούντα, όπως π.χ. στην περίπτωση δανειστή του δικαιούχου".

Στην G.C. School of Careers κ.α. ν. Δημοκρατίας (1993) 3 Α.Α.Δ. 171 οι αιτητές ενεργούσαν υπό αντιπροσωπευτική ιδιότητα. Ο Πικής Δ. - όπως ήταν τότε - έθεσε το θέμα του εννόμου συμφέροντος ως εξής στη σελ. 185:

Για την επίλυση του ζητήματος του εννόμου συμφέροντος πρέπει να προσφύγουμε στους ισχυρισμούς του εφεσείοντα που αναφέρονται στο δικόγραφο της προσφυγής του (Βλ. Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 1425/26.2.96). Στο δικόγραφο της προσφυγής του (παραγ. 1) ο εφεσείων κάμνει αναφορά στην πιο πάνω επιστολή του ημερ. 22.1.88 στην οποία αναφέρει ότι κατείχε από το έτος 1979 κατοικία στο χωριό ΄Αλασσα την οποία του παραχώρησε "η μητέρα του ως δωρεά και την οποία επήρε κληρονομικά από τους γονείς της".

΄Εχουμε λάβει υπόψη ότι ο όρος αναφέρεται σε ακίνητη ιδιοκτησία. Για το λόγο αυτό λάβαμε υπόψη και τον ορισμό του όρου "owner" ("κύριος") στο άρθρο 2 του περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου, Κεφ. 224. Για τον ίδιο λόγο πήραμε καθοδήγηση και από τις αρχές της νομολογίας οι οποίες διέπουν την ιδιοκτησία ακινήτου το οποίο κατέχεται δυνάμει δωρεάς.

Η θέση του εφεσείοντα μπορεί να παραλληλισθεί με εκείνη υποψηφίου για κατάληψη θέσης στη δημόσια υπηρεσία. Οσάκις ένας τέτοιος υποψήφιος δεν κατέχει τα υπό του οικείου σχεδίου υπηρεσίας προβλεπόμενα προσόντα δεν νομιμοποιείται στην άσκηση προσφυγής (Βλ. Ιωάννου κ.α. ν. Δημοκρατίας (1993) 3 Α.Α.Δ. 390). Ομοίως η μη ικανοποίηση των σχετικών κριτηρίων από τον εφεσείοντα τον αποστερεί του εννόμου συμφέροντος να ασκήσει προσφυγή. Το συμφέρον του αιτητή δεν ήταν προσωπικό ή άμεσο. Δεν ανήκε απευθείας στον ίδιο. Ανήκε με τρόπο άμεσο στη μητέρα του.

Τελικά πρέπει να διευκρινιστεί ότι το συμπέρασμα του πρωτόδικου δικαστηρίου ότι οι γονείς του αιτητή ήταν ιδιοκτήτες δύο κατοικιών - και όχι τριών - δεν τεκμηριώνεται με βεβαιότητα. Υπάρχει πιθανότητα να ήταν ιδιοκτήτες τριών κατοικιών. Ωστόσο, όπως υποδεικνύεται πιο πάνω, έννομο συμφέρον για διεκδίκηση των δικαιωμάτων που πηγάζουν από μια τέτοια ιδιοκτησία έχει το άτομο το οποίο ικανοποιεί τα κριτήρια που έχει καθορίσει η διοίκηση - σ΄ αυτή την περίπτωση η μητέρα του αιτητή.

Π.

Δ.

Δ.

Δ.

Δ.

/ΕΑΠ.