|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2013) 1 ΑΑΔ 1842
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ. 357/2009)
6 Σεπτεμβρίου, 2013
[ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, ΚΛΗΡΙΔΗΣ, ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δ/στές]
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΟΝΗΡΟΣ,
Εφεσείων/Ενάγων,
ΚΑΙ
1. ΕΠΑΡΧΟΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΜΕΣΩ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
2. ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΛΕΜΕΣΟΥ,
Εφεσίβλητοι/Εναγόμενοι.
- - - - - -
Ο Εφεσείων παρουσιάζεται αυτοπροσώπως.
Μ. Σπηλιωτοπούλου, Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τον Εφεσίβλητο 1.
Σ. Φασουλιώτης, για το Εφεσίβλητο 2.
- - - - - -
ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Κληρίδης, Δ.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ.: Με αγωγή την οποία είχε κινήσει στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού, ο εφεσείων αξίωνε εναντίον των δύο εφεσιβλήτων διάφορες θεραπείες για κατ΄ ισχυρισμό παράνομη επέμβαση εκ μέρους τους σε ακίνητη περιουσία του στο χωριό Λεμύθου. Όπως συγκεκριμενοποιούσε στην Έκθεση Απαίτησής του, μετά το 1961 και σε άγνωστη ημερομηνία, ενώ ο ίδιος βρισκόταν στη Μ. Βρετανία, οι εφεσίβλητοι επενέβησαν στο κτήμα του και στον εφαπτόμενο με αυτό δρόμο, με αποτέλεσμα την κατάργηση ή καταστροφή του δημόσιου δρόμου που εφάπτετο του κτήματός του, την αποκοπή οποιασδήποτε διόδου προς το κτήμα του, και την πρόκληση διάβρωσης και ζημιάς στο κτήμα λόγω διοχέτευσης σ΄ αυτό ομβρίων υδάτων.
Ήταν η τελική ετυμηγορία του πρωτόδικου Δικαστηρίου που εξεδίκασε την αγωγή, ότι ο νέος ασφάλτινος δρόμος, η κατασκευή του οποίου προκάλεσε το να περιπέσει σε αχρησία ο παλαιός δρόμος ο οποίος εφάπτετο του κτήματος του εφεσείοντα και το εξυπηρετούσε, είχε, με βάση την προσαχθείσα μαρτυρία, κατασκευαστεί από το Τμήμα Δημοσίων Έργων. Συνακόλουθα, ο εφεσίβλητος 1, Έπαρχος Λεμεσού, και το εφεσίβλητο 2, Κοινοτικό Συμβούλιο Λεμύθου, δεν είχαν καμιά σχέση με την κατασκευή του δρόμου και, συνακόλουθα, ούτε με κάποιες επιπτώσεις που πράγματι είχαν προκληθεί στο κτήμα του εφεσείοντα.
Αυτή η κατάληξη ήταν ασφαλώς μοιραία για την τύχη της αγωγής. Παρόλον τούτου, το πρωτόδικο Δικαστήριο προχώρησε στην απόφασή του, και ορθά βέβαια, και επιλήφθηκε και του θέματος των αξιούμενων από τον εφεσείοντα αποζημιώσεων. Για να φθάσει τελικά στο εύρημα ότι το οποιοδήποτε ύψος ζημιών που προκλήθηκαν στο κτήμα του αιτητή δεν αποδείχτηκε με ικανοποιητική μαρτυρία και/ή εκτίμηση, ενώ η έκδοση οποιουδήποτε ζητούμενου διατάγματος δεν επροσφέρετο ως θεραπεία, καθ΄ όσον η πρόσβαση προς το επίδικο κτήμα είχε αποκατασταθεί και ο παλαιός δρόμος κατέστη προσπελάσιμος, ενώ το πρόβλημα των ομβρίων υδάτων επιλύθηκε με την κατασκευή οχετού διοχέτευσης τους αλλού.
Συνακόλουθα, η αγωγή του εφεσείοντα απορρίφθηκε με έξοδα εναντίον του.
Ο εφεσείων καταχώρησε την παρούσα έφεση με την οποία προσβάλλει την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης. Καταχώρησε περίγραμμα αγόρευσης, το οποίο υπογράφει ο ίδιος προσωπικά και, κατά την ακρόαση της έφεσης παρουσιάστηκε αυτοπροσώπως, υιοθετώντας το περίγραμμα και εγείροντας κάποια άλλα θέματα, των οποίων, όπως του εξηγήσαμε, δεν μπορούσαμε να επιληφθούμε.
Με την Ειδοποίηση Έφεσης, την οποία υπογράφει δικηγόρος που εκπροσωπούσε τον εφεσείοντα, ο τρίτος στη σειρά όπως ο ίδιος ο εφεσείων ανέφερε, εγείρονται επτά συνολικά Λόγοι Έφεσης.
1ος Λόγος Έφεσης.
Όπως ισχυρίζεται ο εφεσείων, η πρωτόδικη απόφαση είναι εσφαλμένη, επειδή το Δικαστήριο αποδέχθηκε τη μαρτυρία των εφεσιβλήτων στο σύνολό της, αγνοώντας πλήρως τη μαρτυρία του εφεσείοντα.
Κάτω από αυτό το λόγο έφεσης δίδεται μια γενικόλογη αιτιολογία, όπως π.χ. ότι αν ελαμβάνετο υπόψη η μαρτυρία του εφεσείοντα και της συζύγου του, η απόφαση θα έπρεπε να ήταν διαφορετική, ότι οι μάρτυρες των εφεσιβλήτων υπέπεσαν σε σοβαρές αντιφάσεις οι οποίες εύκολα εντοπίζονται στα πρακτικά κλπ.
Ασφαλώς οι πιο πάνω γενικές αναφορές καθόλου δεν εκθέτουν ικανοποιητικά συγκεκριμένους λόγους μεμπτότητας της πρωτόδικης απόφασης. Βέβαια, περαιτέρω επεξηγήσεις, λεπτομέρειες και επιχειρήματα δεν θα αναμενόταν όπως παρατεθούν στην Ειδοποίηση Έφεσης. Όμως, το πρόβλημα είναι ότι δυστυχώς τίποτε το ουσιαστικό ή σχετικό φαίνεται να αναπτύσσεται, ούτε και στο περίγραμμα αγόρευσης το οποίο υπογράφει ο ίδιος ο εφεσείων. Στο περίγραμμα, ο εφεσείων, με αφηγηματικό τρόπο, εκθέτει όλο το ιστορικό της υπόθεσης και περιγράφει τι έγινε έξω από το Δικαστήριο σε κάθε μια δικάσιμο, τι είπε ο τότε δικός του δικηγόρος, τι είπε η δικηγόρος της Δημοκρατίας κλπ. Ευκαιριακά δε ο εφεσείων αναφέρεται ενίοτε και σε μάρτυρες οι οποίοι κατέθεσαν στο Δικαστήριο, ισχυριζόμενος απλά ότι ψεύδονται για κάποιο θέμα, ότι αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, ότι πρόκειται για ένα ασύστολο ψεύδος κλπ. Προβαίνει δε σε τελείως άσχετα και αχρείαστα σχόλια ως προς τη συμπεριφορά και χειρισμούς προηγούμενων δικηγόρων του. Τελικά δε, καλεί το Εφετείο όπως κλητεύσει το ίδιο, στο στάδιο τούτο, ως μάρτυρα, κάποιο κατονομαζόμενο μηχανικό της Επαρχιακής Διοίκησης, κάποια Κτηματολογικό Λειτουργό και το βοηθό της που συνάντησε στις 12.3.2009 και κάποιο Μάριο Αλεξάνδρου.
Το συμπέρασμα το οποίο εξάγεται είναι ότι τίποτε το συγκεκριμένο ή ουσιαστικό προβάλλεται από τον εφεσείοντα σε σχέση με το οποίο θα μπορούσε να τεθεί θέμα μεμπτότητας του τρόπου αξιολόγησης της δοθείσας μαρτυρίας από το πρωτόδικο Δικαστήριο και, συνακόλουθα, ενδεχόμενης εσφαλμένης αποδοχής της μαρτυρίας οποιουδήποτε μάρτυρα. Υπενθυμίζεται δε η καλά καθιερωμένη αρχή σύμφωνα με την οποία το Εφετείο δεν επεμβαίνει στο θέμα αξιολόγησης της μαρτυρίας και εξαγωγής ευρημάτων, θέμα το οποίο ανήκει στο πρωτόδικο Δικαστήριο, εκτός μόνο εκεί όπου τα ευρήματα δεν δικαιολογούνται από τη μαρτυρία ή όπου αυτά αντιστρατεύονται την κοινή λογική ή είναι εξ αντικειμένου παράλογα ή αυθαίρετα. [Muskita Aluminium Ind. Ltd κ.ά. ν. Alsako Alumin Ltd κ.ά. (Αρ.2) (2009) 1 ΑΑΔ 1481, Αθανασίου κ.ά. ν. Κουνούνη (1997) 1 ΑΑΔ 614].
Στην υπό εξέταση δε περίπτωση, όπως έχει ήδη αναφερθεί, τίποτε δεν έχει προβληθεί που να δικαιολογεί την παρέμβαση του Εφετείου στο θέμα της αξιολόγησης και αποδοχής μαρτυρίας από το πρωτόδικο Δικαστήριο.
Αυτές οι παρατηρήσεις μας ισχύουν και εφαρμόζονται και σε σχέση με τους Λόγους Έφεσης αρ. 3 και 4, με τους οποίους εγείρεται θέμα εσφαλμένης αποδοχής μαρτυρίας και ισχυρισμών, ή θέμα μη αποδοχής άλλων, και για τούτο δεν θα εξετάσουμε αυτούς τους λόγους έφεσης.
2ος Λόγος Έφεσης.
Όπως ισχυρίζεται ο εφεσείων, το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα συνέχισε την εκδίκαση της υπόθεσης όταν ο δικηγόρος του παραιτήθηκε και δεν του έδωσε την ευκαιρία να διορίσει άλλο δικηγόρο της επιλογής του. Προς υποστήριξη αυτού του λόγου έφεσης, ο εφεσείων υποβάλλει ότι, ενώ η υπόθεσή του βρισκόταν στο πιο κρίσιμο της σημείο και ήταν αναγκαίο να έχει δίπλα του ένα νομικό σύμβουλο, εν τούτοις το πρωτόδικο Δικαστήριο ολοκλήρωσε την ίδια ημέρα την υπόθεση με συνοπτικές διαδικασίες, παρόλο που και η επόμενη ημέρα ήταν προγραμματισμένη για συνέχιση της υπόθεσης.
Σε σχέση με αυτό το θέμα, ο εφεσείων δυστυχώς δεν αναφέρεται ούτε σε συγκεκριμένη ημερομηνία που έγινε αυτό που ισχυρίζεται, ούτε παρέπεμψε στα σχετικά πρακτικά. Δική μας όμως έρευνα στα πρακτικά αποκαλύπτει ότι τα διδόμενα γενικά στοιχεία παραπέμπουν στη δικάσιμο της 15.6.2009 κατά την οποία ζήτησε άδεια και αποσύρθηκε ο δικηγόρος που τότε εκπροσωπούσε τον εφεσείοντα, κ. Παπαμιχαλόπουλος. Τα όσα όμως καταγράφηκαν στο τηρηθέν πρακτικό, όχι μόνο δεν υποστηρίζουν τα όσα αναφέρει ο εφεσείων κάτω από αυτό το λόγο έφεσης, αλλ΄αντίθετα, τα διαψεύδουν απόλυτα. Το σχετικό απόσπασμα από το πρακτικό ημερομηνίας 15.6.2009 ομιλεί από μόνο του:
"κ. Παπαμιχαλόπουλος: Στο στάδιο αυτό ζητώ την άδεια του Δικαστηρίου να αποσυρθώ από δικηγόρος του ενάγοντα λόγω σοβαρής διαφωνίας όσο αφορά τον χειρισμό της υπόθεσης.
κ. Πονηρός (ενάγοντας): Δεν έχω λόγια, πρέπει να αποσυρθεί.
Δικαστήριο: Δίδεται άδεια στον κ. Παπαμιχαλόπουλο να αποσυρθεί από δικηγόρος του ενάγοντα.
Δικαστήριο προς κ. Πονηρό (ενάγοντα): Είσαστε σε θέση να χειριστείτε μόνος σας την υπόθεση;
κ. Πονηρός (ενάγοντας): Μάλιστα.
Δικαστήριο προς κ. Πονηρό (ενάγοντα): Σήμερα;
κ. Πονηρός (ενάγοντας): Σήμερα.
Δικαστήριο προς κ. Πονηρό (ενάγοντα): Είστε σίγουρος ότι μπορείτε να χειριστείτε την υπόθεση;
κ. Πονηρός (ενάγοντα): Μάλιστα."
Όπως επομένως διαπιστώνεται, ο εφεσείων, μετά την απόσυρση του δικηγόρου του όχι μόνο δεν ζήτησε χρόνο για να διορίσει άλλο δικηγόρο, αλλά ρητά δήλωσε ότι μπορούσε να χειριστεί από μόνος του την υπόθεσή του, ότι ήταν σίγουρος γι΄ αυτό και ότι μπορούσε να συνεχίσει την ίδια ημέρα.
Αργότερα δε, στη σελίδα 95 των πρακτικών, αποκαλύπτεται ότι, ενώ πράγματι η υπόθεση ήταν ορισμένη για ακρόαση και την επαύριο, σε ερώτηση του Δικαστηρίου αν ήθελε να αγορεύσουν την ίδια ημέρα, ο εφεσείων απάντησε, ". Προτιμώ να τελειώνουμε σήμερα.".
Επομένως, αυτός ο λόγος έφεσης είναι τελείως αβάσιμος.
5ος Λόγος Έφεσης.
Με αυτό το λόγο έφεσης, ο εφεσείων υποστηρίζει ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε ότι οι εφεσίβλητοι δε φέρουν νομική ευθύνη για άρση της επέμβασης στον παλαιό δρόμο που δίδει πρόσβαση στο τεμάχιο του ενάγοντα.
Σε σχέση με αυτούς τους ισχυρισμούς, το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την τελείως ατεκμηρίωτη θέση του εφεσείοντα και της συζύγου του, οι οποίοι διέμεναν στο εξωτερικό κατά τον ουσιώδη χρόνο, και αποδέχθηκε τη μαρτυρία αρμοδίων κυβερνητικών λειτουργών, σύμφωνα με την οποία ο νέος ασφάλτινος δρόμος, η κατασκευή του οποίου οδήγησε στο να περιπέσει σε αχρησία ο παλαιός δρόμος που εφάπτετο του κτήματος του εφεσείοντα, κατασκευάστηκε από το Τμήμα Δημοσίων Έργων και, επομένως, οι εφεσίβλητοι 1 και 2 δεν είχαν οποιαδήποτε σχέση με το έργο και, συνακόλουθα, ούτε και με την πρόκληση οποιασδήποτε επέμβασης και ζημιάς στο κτήμα του εφεσείοντα. Αναφορικά δε προς το θέμα κατά πόσο, παρά το γεγονός ότι άλλοι προκάλεσαν το πρόβλημα, εν τούτοις, οι εφεσίβλητοι θα είχαν καθήκον να αποκαταστήσουν ομαλή πρόσβαση προς το κτήμα του εφεσείοντα, επισημαίνεται ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο στην απόφασή του υπενθύμισε ότι με επιστολή τους ημερομηνίας 6.9.2005, τα Δημόσια Έργα εισηγούνταν ότι, αν εδημιουργείτο πρόβλημα από το έργο που κατασκευάστηκε πριν από 40 χρόνια περίπου, ο εφεσείων μπορούσε να ζητήσει από το Τμήμα Κτηματολογίου να χωρομετρήσει και να αποκαταστήσει πρόσβαση. Εν πάση όμως περιπτώσει, ήταν το περαιτέρω εύρημα του Δικαστηρίου ότι η πρόσβαση προς το κτήμα του εφεσείοντα είχε αποκατασταθεί με τον καθαρισμό του δρόμου, ο οποίος έτσι κατέστη προσπελάσιμος, ενώ το πρόβλημα ομβρίων υδάτων επιλύθηκε με την κατασκευή ειδικού οχετού.
Επομένως, ούτε αυτός ο λόγος έφεσης ευσταθεί.
6ος Λόγος Έφεσης.
Αυτός ο λόγος έφεσης αναφέρεται στο εσφαλμένο της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου όπως μη εκδώσει διάταγμα αποκατάστασης πρόσβασης από τον παλαιό δρόμο. Το θέμα τούτο έχει ήδη καλυφθεί με τα όσα έχουν λεχθεί κάτω από τον προηγούμενο λόγο έφεσης, για τα οποία η έκδοση οποιουδήποτε διατάγματος καθίστατο αχρείαστη και, επίσης, με τα όσα έχουν λεχθεί κάτω από τον 1ο λόγο έφεσης ως προς ισχυρισμούς περί εσφαλμένης αποδοχής μαρτυρίας που δόθηκε από τους εφεσίβλητους.
7ος Λόγος Έφεσης.
Όπως ισχυρίζεται ο εφεσείων κάτω από αυτό το λόγο έφεσης, εσφαλμένα το Δικαστήριο επεδίκασε τα έξοδα της αγωγής εναντίον του εφεσείοντα. Σύμφωνα με την αιτιολογία που δίδεται στην Ειδοποίηση Έφεσης για αυτό το λόγο έφεσης, τα δύο ουσιώδη θέματα της αγωγής, ήτοι η προσπέλαση στο ακίνητο του εφεσείοντα και το ζήτημα των ομβρίων υδάτων είχαν επιλυθεί κατά τους ισχυρισμούς των εφεσιβλήτων, μετά την κατάθεση της αγωγής, άρα, κατά τον ουσιώδη χρόνο που καταχωρήθηκε η αγωγή, υπήρχε πρόβλημα και αγώγιμο δικαίωμα.
Σε σχέση με τούτο, θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι είναι γεγονός ότι, όπως δέχθηκε το πρωτόδικο Δικαστήριο, η οποιαδήποτε επέμβαση αποκαταστάθηκε, πλην όμως, ο εφεσείων πεισματικά συνέχισε την αγωγή του μέχρι τέλους, αρνούμενος αποκατάσταση και συνέχισε να το πράττει μέχρι και την έφεση, προκαλώντας έτσι τη δημιουργία περαιτέρω εξόδων.
Εν πάση δε περιπτώσει, ήταν το βασικό εύρημα του Δικαστηρίου ότι άλλοι ευθύνονταν για την πρόκληση οποιασδήποτε επέμβασης, και επομένως, δεν συνέτρεχε λόγος να επιβαρυνθούν με έξοδα οι εναγόμενοι εφεσίβλητοι, εναντίον των οποίων απορρίφθηκε η αγωγή.
Η έφεση απορρίπτεται και ακολουθώντας το αποτέλεσμα τα έξοδα επιδικάζονται εναντίον του εφεσείοντα όπως θα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Μ. Νικολάτος, Δ.
Κ. Κληρίδης, Δ.
/ΧΤΘ Μ. Χριστοδούλου, Δ.