|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2006) 1 ΑΑΔ 807
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11598 )
8 Σεπτεμβρίου, 2006
[ΑΡΤΕΜΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στές.]
ΦΑΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ,
Εφεσείοντας/Εναγόμενος,
ν.
ΑΝΤΡΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ,
Εφεσίβλητου/Ενάγοντα
_________
Στ. Ερωτοκρίτου, για τον Εφεσείοντα.
Θ. Ιωαννίδης, για τον Εφεσίβλητο.
_________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ.: Στις 13.4.1998 ενώ ο εφεσίβλητος οδηγούσε το υπ΄αρ. UP232 όχημα του κατά μήκος της λεωφόρου Αθαλάσσας κατευθυνόμενος προς Γέρι συγκρούστηκε με το υπ΄αρ. ΑΑΜ129 γεωργικό ελκυστήρα τον οποίο οδηγούσε ο εφεσείων από την αντίθετη πλευρά, όταν ο τελευταίος στην προσπάθεια του να στρίψει δεξιά απέκοψε την πορεία του εφεσίβλητου. Ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης που ήταν βίαιη ο εφεσίβλητος υπέστη σοβαρά τραύματα και ζημιές. Κατόπιν ακρόασης της αγωγής που καταχώρησε ο εφεσίβλητος για αποζημιώσεις, το Επαρχιακό Δικαστήριο του επεδίκασε συνολικά το ποσό των £146.725. Από το πιο πάνω ποσό £43.125 είχαν επιδικαστεί προς όφελος του εφεσίβλητου ως απώλεια μισθών από την επιπρόσθετη εργασία που εκτελούσε ως κατασκευαστής καλουπιών.
Ο εφεσείων με την παρούσα έφεση ισχυρίζεται ότι,
(1) Λανθασμένα το πρωτόδικο δικαστήριο αποδέχθηκε τον ισχυρισμό του εφεσίβλητου ότι εργαζόταν ως κατασκευαστής καλουπιών και του επεδίκασε αποζημίωση γι΄αυτή την ιδιότητα και
(2) Λανθασμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο αποδέχθηκε τη μαρτυρία του Δρ. Σ. Παπακώστα (εκ μέρους του εφεσίβλητου) και απέρριψε τη μαρτυρία του Δρ. Κ. Κυριαλλή (εκ μέρους του εφεσείοντα).
(1) Λανθασμένα το πρωτόδικο δικαστήριο αποδέχθηκε τον ισχυρισμό του εφεσίβλητου ότι εργαζόταν ως κατασκευαστής καλουπιών.
Ο εφεσίβλητος εργαζόταν ως σκυβαλοσυλλέκτης στο Δήμο Λευκωσίας από τις 4 π.μ. μέχρι τις 10.30 π.μ. και τα απογεύματα ως εργάτης-κατασκευαστής καλουπιών στην εταιρεία «Εργολάβοι Καλουπιών Βάσος Βασιλείου Λτδ» από την οποία κέρδιζε γύρω στις £250 εβδομαδιαίως. Είναι η θέση του εφεσείοντος ότι η αποδοχή της εκδοχής του εφεσίβλητου ότι εργαζόταν ως κατασκευαστής καλουπιών κατά τις απογευματινές ώρες είναι λανθασμένη.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αφού αποδέχθηκε τη μαρτυρία του εφεσίβλητου ως πειστική χωρίς να έχει κλονιστεί από την αντεξέταση στην οποία είχε υποβληθεί, κατάληξε στο πιο κάτω συμπέρασμα:
"Αναφορικά με το θέμα κατά πόσο αυτός εργάζετο και ως καλουψιής στις ελεύθερες ώρες του δέχομαι χωρίς καμιά επιφύλαξη την όλη μαρτυρία προς την κατεύθυνση αυτή που προέρχεται από τον ενάγοντα, Βάσο Βασιλείου, ΜΕ3 και Νίκο Σακκά ΜΕ7. Η μαρτυρία και των τριών κρίνεται φυσική, πειστική, θετική αλλά ιδιαίτερα ειλικρινής. Ορισμένες μικροαντιφάσεις που παρουσιάστηκαν εις τη μαρτυρία τους ουδόλως κλόνισε την αξιοπιστία της προσφερθείσας μαρτυρίας. Οι τρεις ως άνω αντεξετάσθηκαν επί μακρό επί του θέματος πλην όμως η μαρτυρία τους δεν κλονίσθη. Η εντύπωση που σχημάτισα και δια τους τρεις ανωτέρω όταν κατέθεταν είναι ότι πρόκειτο περί μαρτύρων που έλεγαν την αλήθεια.
Η ευπαίδευτη δικηγόρος δια τον εναγόμενο εισηγήθηκε ότι δεν πρέπει να γίνει αποδεκτή η μαρτυρία τους διότι υπάρχουν αντικρουόμενοι ισχυρισμοί όσον αφορά τις ώρες εργασίας του ως καλουψιής, το ύψος του μισθού που έπαιρνε, το κατά πόσο ήτο υπάλληλος του ΜΕ3 ή όχι, ότι δούλευε υπερωρίες εις το Δήμο Λευκωσίας και ακόμη ότι ισχυρίστηκαν ότι εργαζόταν Σαββατοκύριακα εις το ΜΕ3 ενώ η έκθεση απαίτησης δεν αναφέρει κάτι τέτοιο.
Έχω εξετάσει τα πιο πάνω και κατά τη γνώμη μου δεν ευσταθούν και εν πάση περιπτώσει δεν δύνανται να κλονίσουν την αξιοπιστία των πιο πάνω.
Ο ενάγοντας ισχυρίστηκε ότι τέλειωνε 8.30-9 π.μ. και ακολούθως εργαζόταν ως καλουψιής. Δεν είπε ότι άρχιζε την πιο πάνω ώρα. Θα πρέπει λογικά να υπολογισθεί εις τον πιο πάνω χρόνο, ότι αφού τέλειωνε από το Δήμο Λευκωσίας θα χρειαζόταν και κάποιο χρόνο ώστε να μεταβεί και ετοιμασθεί δια την εργασία του καλουψιή. Αυτό επιβεβαιώνει και η μαρτυρία των ΜΕ3 και 7 ότι άρχιζε στις 11 ή 12 την εργασία του ως καλουψιής.
Όσον αφορά τα εισοδήματα του από το σύνολο της μαρτυρίας φάνηκε ότι το ισχυριζόμενο ποσό των £250 ήτο κατά μέσο όρο την εβδομάδα.
Επίσης οι όροι εργασίας του ενάγοντα εξηγήθηκαν πλήρως από τους ΜΕ3 και 7 και δεν υπάρχει καμιά αντίφαση. Περαιτέρω η υπόθεση Κακόψιτος ν. Παναγή, Π.Ε. 10624/21.6.01 που παρέθεσε η δικηγόρος ως λόγο μη αποδοχής της άνω μαρτυρίας, λόγω μη προσαγωγής γραπτών στοιχείων, είμαι της γνώμης ότι αναφέρεται σε διαφορετική κατάσταση πραγμάτων καθότι εις την υπό εξέταση υπόθεση δεν τηρούντο κάρτες κοινωνικών ασφαλίσεων αλλά ούτε δηλώσεις φορολογίας δια την υπό εξέταση εργασία.
Επίσης δεν είναι επιτρεπτό να κρίνεται η αξιοπιστία μάρτυρος με σύγκριση των εγγράφων προτάσεων."
Έχει υποβληθεί από την ευπαίδευτη συνήγορο του εφεσείοντος ότι το πιο πάνω συμπέρασμα είναι λανθασμένο για τους πιο κάτω συγκεκριμένους λόγους:
(α) Ο Δρ. Σ. Παπακώστας που είχε καταθέσει εκ μέρους του εφεσίβλητου σε ιατρικό του πιστοποιητικό ανέφερε ότι η επαγγελματική απασχόληση του εφεσίβλητου ήταν στο Δήμο Λευκωσίας, χωρίς να αναφέρει οτιδήποτε για την απασχόληση του ως κατασκευαστής καλουπιών.
(β) Ενώ αρχικά ο εφεσίβλητος ισχυρίστηκε ότι ήταν υπάλληλος στην εταιρεία «Εργολάβοι Καλουπιών Βάσος Βασιλείου Λτδ» αργότερα παρουσίασε μαρτυρία ότι εργαζόταν στην πιο πάνω εταιρεία ως υπεργολάβος.
(γ) Αν και ο εφεσίβλητος παραδέχθηκε ότι δεν κατέβαλλε κοινωνικές ασφαλίσεις και δεν προέβαινε σε φορολογικές δηλώσεις εντούτοις του επιδικάστηκε ποσό £13.000 ετησίως με την ιδιότητα του ως κατασκευαστής καλουπιών.
(δ) Ο καθορισμός του ποσού των £250 ως συντελεστής απώλειας εισοδημάτων με την ιδιότητα του κατασκευαστή καλουπιών είναι λανθασμένος αφού το πιο πάνω ποσό ήταν προϊόν εργασίας και άλλων εργατών.
Τα πρωτόδικα Δικαστήρια έχουν την υποχρέωση να εξετάζουν και να αξιολογούν το σύνολο της μαρτυρίας η οποία παρουσιάζεται και να προβαίνουν σε διαπιστώσεις πάνω σε όλα τα επίδικα θέματα (βλ. Χριστοδούλου ν. Αριστοδήμου κ.α. (1996) 1 ΑΑΔ 552). Η αξιολόγηση της μαρτυρίας η οποία παρουσιάζεται επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του πρωτόδικου Δικαστηρίου όμως το Ανώτατο Δικαστήριο έχει την ευχέρεια να επέμβει όταν το πρωτόδικο Δικαστήριο παραλείπει να προβεί σε ένα συγκεκριμένο εύρημα αναφορικά με ένα ουσιώδες θέμα της διαδικασίας, όπως επίσης και όταν ένα εύρημα ως προς την αξιοπιστία ενός μάρτυρα δεν είναι εύλογα επιτρεπτό (βλ. Katsiamalis v. Republic (1980) 2 CLR 107).
Έχουμε παραθέσει τους λόγους για τους ο οποίος ο εφεσίβλητος ισχυρίστηκε ότι θα πρέπει να ανατραπεί και/ή διορθωθεί η κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι ο εφεσίβλητος δικαιούτο το ποσό των £250 ως εβδομαδιαία απώλεια εισοδήματος με την ιδιότητά του ως κατασκευαστής καλουπιών. Η εξέταση του πιο πάνω ισχυρισμού μέσα στα πλαίσια της πρωτόδικης απόφασης δεν μας έχει πείσει ότι δικαιολογείται η επέμβαση μας. Οι διαφορές και οι εισηγήσεις που έχουν επισημανθεί είναι ασήμαντες και όχι ουσιώδεις και δεν μπορούν να επηρεάσουν την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης. Η εισήγηση απορρίπτεται.
2. Το πρωτόδικο Δικαστήριο λανθασμένα απεδέχθη τη μαρτυρία του ιατρού του εφεσίβλητου Δρ. Σ. Παπακώστα και απέρριψε τη μαρτυρία του ιατρού του εφεσείοντος Δρ. Κ. Κυριαλή.
Από τη μαρτυρία που έχει παρουσιαστεί πρωτοδίκως, φαίνεται ότι ο εφεσίβλητος είχε υποστεί τα πιο κάτω τραύματα:
(α) Επιπλεγμένο κάταγμα του μετωπιαίου οστού,
(β) Ρωγμώδες κάταγμα της δεξιάς 7ης πλευράς,
(γ) Ουλή στο δεξιό κάτω χείλος,
(δ) Εισδοχή ξένου σώματος στο δεξιό αυτί,
(ε) Εγκεφαλική διάσειση,
(στ) Συνεχή ροή από τη μύτη, και
(ζ) Ελαφρά διεύρυνση του υπεραχνοειδούς χώρου.
Ο εφεσίβλητος εισήχθη στο νοσοκομείο στις 14.4.98 και αφού, μεταξύ άλλων, του έγινε ανακατάταξη του κατάγματος του μετωπιαίου οστού με τοπική αναισθησία του δόθηκε άδεια απουσίας από την εργασία του μέχρι τις 15.2.99. Ο Δρ. Σ. Παπακώστας ο οποίος εργάζεται ως Διευθυντής του Τμήματος Κλινικής Νευροφυσιολογίας του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής είχε εξετάσει τον εφεσίβλητο 4 φορές και είχε διαπιστώσει ότι αυτός έπασχε από πονοκεφάλους, ζαλάδες και διαταραχή των νοητικών λειτουργιών που περιλάμβανε τη διαταραχή συγκέντρωσης, μνήμης, ταχύτητας, επεξεργασίας πληροφοριών και αλλοίωση στο δείκτη νοημοσύνης. Τα πιο πάνω υποδηλούσαν την αδυναμία του εφεσίβλητου να συνεχίσει να εργάζεται ως κατασκευαστής καλουπιών αφού θα ήταν επικίνδυνο να χρησιμοποιεί σκάλες και θα ήταν ευαίσθητος στα στοιχεία της φύσης. Σύμφωνα με το Δρ. Σ. Παπακώστα, ήταν απίθανο να βελτιωθεί η κατάσταση του σημαντικά.
Ο νευρολόγος Δρ. Κ. Κυριαλλής ο οποίος εξέτασε τον εφεσίβλητο εκ μέρους του εφεσείοντος στις 6.12.99 ανέφερε ότι τα πιο πάνω συμπτώματα του εφεσίβλητου είναι επακόλουθα ενός μεταδιασειτικού συνδρόμου τα οποία θα βελτιωθούν με το χρόνο χωρίς να μπορεί να είναι δυνατή η πλήρης εξαφάνισή τους. Ο μάρτυρας ανέφερε επίσης ότι η νευρολογική εξέταση ήταν κανονική όπως επίσης και το εγκεφαλογράφημα και ότι ο εγκέφαλος του εφεσίβλητου δεν είχε υποστεί οποιαδήποτε βλάβη.
Κρίνουμε σκόπιμο σε αυτό το στάδιο να παραθέσουμε το σχετικό μέρος της πρωτόδικης απόφασης:
"Όσον αφορά τους δύο (2) νευρολόγους ΜΕ4 και ΜΥ1 που κατέθεσαν ενώπιον του Δικαστηρίου, ένας δια κάθε διάδικο, αφού εξέτασα τη μαρτυρία τους και όσα έθεσαν ενώπιον του Δικαστηρίου προτιμώ εκείνη του ΜΕ4 Σάββα Παπσκώστα, καθότι ο μάρτυρας αυτός εξέτασε τον ενάγοντα περισσότερες φορές (4) έναντι μίας του ΜΥ1. Η μαρτυρία του συνάδει με παράπονα του ενάγοντα από την αρχή του τραυματισμού και καθ΄όλη την περίοδο που τον εξέταζαν ιατροί, (βλ. Τεκμ. 4, ιατρική βεβαίωση ιατρού Καλλή, τεκμ. 5 τα 7 πρώτα πιστοποιητικά ασθενείας, τεκμ. 6 ιατρική βεβαίωση ιατρού Α Μαλεκίδου ημερ. 9.9.99) και ακόμη διότι υποστηρίζεται και από τον ΜΥ1 ιατρό Κυριαλλή.
Ο τελευταίος εις το ιατρικό πιστοποιητικό του ημερ. 20.9.00 αναφέρει ξεκάθαρα εις την πρώτη παράγραφο ότι οι πονοκεφάλοι, ζαλάδες και αδυναμία του ενάγοντα να εργασθεί ως καλουψιής που οφείλεται στην φτωχή μνήμη και αδυναμία συγκεντρώσεως, παράπονα που εξέφρασε ο ενάγοντας, συνάδουν με μεταδιασειτικό σύνδρομο τα οποία πιθανόν να βελτιωθούν με τον καιρό αλλά η πλήρης αποθεραπεία του δυνατόν να μην είναι πιθανή.
Ακριβώς δια τον πιο πάνω λόγο είναι που δεν δέχομαι τη μαρτυρία του Μ.Υ.1 ιατρού Κ. Κυριαλλή. Ενώ αυτός εις το ιατρικό πιστοποιητικό του ως άνω, τεκμ. 8, αναφέρει τα πιο πάνω, εις την ενώπιον του δικαστηρίου μαρτυρία μηδένισε τα πάντα ισχυριζόμενος ότι επρόκειτο περί ενός μεταδιασειτικού συνδρόμου τα συμπτώματα του οποίου παρέρχονται σε περίοδο 3-6 μηνών και σε ορισμένες περιπτώσεις σε περισσότερο χρόνο. Εάν αυτή ήταν η γνώμη του τότε γιατί ανέφερε εις την ιατρική του βεβαίωση τεκμ. 8 αυτά που ανέφερα πιο πάνω 2½ χρόνια μετά το δυστύχημα;
Πιστεύω ότι ο ΜΕ4 ήτο σε καλύτερη θέση να εκτιμήσει καλύτερα την κατάσταση του ενάγοντα καθότι τον εξέτασε περισσότερες φορές, η πρώτη ήτο πιο κοντά στο χρόνο των τραυμάτων και η τελευταία ένα μήνα πριν την κατάθεση του μάρτυρα ενώπιον του δικαστηρίου σε αντιδιαστολή με το ΜΥ1 ο οποίος τον εξέτασε μόνο μία και μοναδική φορά στις 6.12.99. Πρόσθετα με τις επιστημονικές εξηγήσεις του ΜΕ4 ήτο πιο πειστικός σε αντίθεση με το ΜΥ1 ο οποίος συνεχώς προσπαθούσε να απλοποιήσει την κατάσταση της υγείας του ενάγοντα προφασιζόμενος ότι διάφορες εξετάσεις που δεν είχε εις τη διάθεση του κατά το χρόνο που εξέτασε τον ενάγοντα δεν κατέστησαν δυνατή την αντικειμενική εξέταση του ενάγοντα αναφορικά με τα υποκειμενικά του παράπονα. Εάν αδυνατούσε να εκφέρει γνώμη τότε όφειλε να μην εκδώσει το ιατρικό του πιστοποιητικό ημερ. 20.9.00, Τεκμ. 8 με το περιεχόμενο που ήδη ανέφερα. Δια όλους τους πιο πάνω λόγους δέχομαι τη μαρτυρία του ΜΕ4 ιατρού Σάββα Παπακώστα και απορρίπτω τη μαρτυρία του ΜΥ1 ιατρού Κ. Κυριαλλή."
Έχουμε εξετάσει τους λόγους που έχουν προβληθεί για τη μη αποδοχή της μαρτυρίας του Δρ. Κ. Κυριαλλή και έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν έχει στοιχειοθετηθεί λόγος επέμβασης μας. Η απόρριψη της μαρτυρίας του Δρ. Κ. Κυριαλλή μέσα στα πλαίσια που έχουν διαγραφεί από το πρωτόδικο Δικαστήριο ήταν εύλογη. Εξάλλου, όπως έχει επανειλημμένα τονιστεί, η αξιολόγηση της μαρτυρίας επαφίεται στο πρωτόδικο Δικαστήριο το οποίο έχει την ευχέρεια να ακούσει τους μάρτυρες και να αποφασίσει αν θα την αποδεχθεί ή όχι. Στην παρούσα περίπτωση δεν έχουμε πειστεί ότι οι λόγοι που προβλήθηκαν μπορούν να ανατρέψουν την πρωτόδικη απόφαση για την απόρριψη της μαρτυρίας του Δρ. Κ. Κυριαλλή και την αποδοχή εκείνης του Δρ. Σ. Παπακώστα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα εις βάρος του εφεσείοντα. Η αντέφεση απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
Δ.
Δ.
Δ.
/ΚΧ"Π