|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2004) 1 ΑΑΔ 57
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική ΄Εφεση Αρ. 11373)
22 Ιανουαρίου, 2004
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ Δ/στές]
ΣΑΒΒΑΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ,
Εφεσείοντας/Ενάγοντας
ν.
Εφεσιβλήτων/Εναγομένων
----------------------------
Χρ. Κληρίδης
για τον εφεσείονταΑ. Χαβιαράς για τους εφεσίβλητους
--------------
Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου
θα δοθεί από τον Δικαστή Γ. Κωνσταντινίδη.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ:
Ο εφεσείων αξίωσε αποζημιώσεις για τερματισμό της εργοδότησής του. Η αγωγή στρεφόταν κατά των εφεσιβλήτων 1 μέχρι 4 ως εργοδοτών του και κατά του εφεσιβλήτου 5 ως ενόχου συνομωσίας προς τροχιοδρόμηση παράνομης απόλυσης. Πρωτοδίκως κρίθηκε πως ο εφεσείων ήταν εργοδοτούμενος των εφεσιβλήτων 1 και πως δεν αποδείχτηκαν οι ισχυρισμοί για συνομωσία. Επομένως, απορρίφθηκε η αγωγή στην έκταση που αυτή αφορούσε στους εφεσίβλητους 2 μέχρι 5. Οι λόγοι έφεσης ως προς αυτές αλλά και άλλες πτυχές της πρωτόδικης απόφασης, αποσύρθηκαν και εφ΄εξής ως εφεσίβλητους θα εννοούμε τους εφεσίβλητους 1.Επί της ουσίας, το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε την εκδοχή των εφεσιβλήτων πως ο τερματισμός της εργοδότησης εδικαιολογείτο εξ αιτίας μεμπτής συμπεριφοράς του εφεσείοντα. Δέχτηκε πως ο εφεσείων προέβη σε καταγγελία αναφορικά με το κύρος εκλογής αξιωματούχου απ' ευθείας κατά παράκαμψη των ιεραρχικά ανώτερών του αλλά δεν συμμερίστηκε την άποψη πως, κάτω από τις περιστάσεις, αυτό συνιστούσε ενέργεια "αποκηρυκτική της σχέσης εργοδότησης, ώστε να δικαιολογεί απόλυση χωρίς προειδοποίηση". Οι εφεσίβλητοι δεν προσβάλλουν αυτή τη διαπίστωση και παραμένουν ως επίδικα τα παράπονα του εφεσείοντα σε σχέση με το ποσό των £11.304 που επιδικάστηκε υπέρ του. Αυτά αφορούσαν στα ακόλουθα:
Η διάρκεια της εργοδότησης
Ο εφεσείων προσλήφθηκε το 1974, όταν απολύθηκε στις 8.12.98 ήταν 51 ετών και ήταν η θέση του πως οι εφεσίβλητοι δεσμεύονταν από συμβατική υποχρέωση για εργοδότηση μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας του. Πρώτο έρεισμά του ήταν η ίδια η μαρτυρία του, ειδικά ο ισχυρισμός του ότι είχε συμφωνηθεί προφορικά κατά το χρόνο της πρόσληψής του πως θα εργοδοτείτο μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας του. Μετά, δυο έγγραφα: Το Εγχειρίδιο Εμμίσθων Αξιωματούχων (τεκμήριο 33) στην παράγραφο 16 του οποίου, υπό την επικεφαλίδα "Απολύσεις", αναφέρονται τα ακόλουθα:
"Η ΣΕΚ σέβεται και προστατεύει το δικαίωμα κάθε εργαζόμενου να διατηρεί την εργασία του και να έχει συνεχή και μόνιμη απασχόληση. Η ΣΕΚ αποφεύγει τις απολύσεις εκτός σε περιπτώσεις απολύτου ανάγκης και όταν οποιοσδήποτε υπάλληλος παραβαίνει το καταστικό της ή απειθαρχεί σε αποφάσεις των αρμοδίων σωμάτων.
Προβαίνει επίσης σε απολύσεις υπαλλήλων στις περιπτώσεις που διαπράττουν πειθαρχικό αδίκημα σύμφωνα με το άρθρο 29 του Καταστατικού της ΣΕΚ.
Σε περιπτώσεις ελλείψεως εργασίας η ΣΕΚ φροντίζει ώστε να εξασφαλίζει εργασία για το πλεονάζον προσωπικό και δίδει προειδοποίηση όχι μικρότερη από την από τους νόμους του κράτους καθοριζομένη. Επιπρόσθετα δίνεται αποζημίωση σύμφωνα με τους κανονισμούς του Ταμείου Αποζημίωσης Υπηρεσίας και Επικουρικής Σύνταξης."
Και οι Κανονισμοί Λειτουργίας Ταμείου Αποζημίωσης Ετών Υπηρεσίας και Επικουρικής Σύνταξης του Προσωπικού της Συνομοσπονδίας Εργατών Κύπρου (τεκμήριο 35), στο άρθρο 7 των οποίων, υπό την επικεφαλίδα «Έτος αφυπηρέτησης/συνταξιοδότησης», αναφέρονται τα ακόλουθα:
"Όλοι οι αξιωματούχοι και υπάλληλοι του Κινήματος αφυπηρετούν υποχρεωτικά όταν φθάσουν στην ηλικία αφυπηρέτησης του κλάδου που προέρχονται. Ως εκ τούτου:
α) Οι προερχόμενοι από τον ιδιωτικό τομέα αφυπηρετούν υποχρεωτικά στο 65ο έτος της ηλικίας τους.
Τούτο διαφοροποιείται αυτόματα αν το έτος αφυπηρέτησης, όπως καθορίζεται στους Νόμους Περί Τερματισμού Απασχολήσεως ή και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, διαφοροποιηθεί.
β) Οι προερχόμενοι από τον Ημικρατικό Τομέα και εφ΄όσον διατηρούν το δικαίωμα συνταξιοδότησης από τον οργανισμό τους, αφυπηρετούν από το Κίνημα υποχρεωτικά στο 60ο έτος της ηλικίας τους, και δικαιούνται μόνο αποζημίωση με βάση τους παρόντες κανονισμούς.
Τούτο διαφοροποιείται αυτόματα αν το έτος αφυπηρέτησης, όπως καθορίζεται στους Νόμους και/ή Κανονισμούς "Περί Ημικρατικών Οργανισμών", διαφοροποιηθεί."
Τελικά, η μαρτυρία του Ε. Κουμίδη, Γενικού Οργανωτικού της ΣΕΚ Λευκωσίας-Κερύνειας, ειδικά το πιο κάτω απόσπασμα από την αντεξέτασή του:
"Ε.Αναφερθήκατε στην κυρίως εξέταση σας κ. μάρτυς στους Κανονισμούς Λειτουργίας του Ταμείου Αποζημίωσης Ετών Υπηρεσίας, το Τεκμήριο 35. Θέλω να μου διευκρινίσετε, αυτοί οι κανονισμοί ισχύουν και για το συναγωνιστή σας Σαββίδη; Ίσχυαν εννοώ όταν ήταν στην ΣΕΚ;
Α. Ίσχυαν για όλους. Για όλο το προσωπικό, και αξιωματούχους της ΣΕΚ, είτε δακτυλογράφος ήταν είτε έμμισθος οργανωτικός της ΣΕΚ.
Ε. Ολοι οι υπάλληλοι της ΣΕΚ και ο Σάββας Σαββίδης κανονικά αφυπηρετούν στο 65ο έτος της ηλικίας τους έτσι;
Α. Νοουμένου ότι δεν συμβεί οποιοδήποτε παράπτωμα με βάσει τους κανονισμούς που έχουμε.
Ε. Εννοείς ότι δεν θα απολυθεί;
Α. Δεν θα κάμω κάτι που να με απολύσουν.
Ε. Νοουμένου ότι δεν θα παραβεί και να του τερματίσουν τις υπηρεσίες για νόμιμο λόγο;
Α. Μάλιστα.
Ε. Οι όροι εργοδότησης των υπαλλήλων όπως στη θέση του Σ. Σαββίδη είναι ότι θα παραμείνει στη ΣΕΚ μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας του;
Α. Οπως είπα είναι αορίστου διάρκειας. Αν δεν συμβεί κάτι θα παραμείνει στη ΣΕΚ.
Ε. Το "αορίστου διάρκειας" πώς το προσδιορίζετε, σπουδάσετε νομικά;
Α. Δεν σπούδασα αλλά είμαι Πάρεδρος στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών και στο Δικαστήριο Ελέγχου Ενοικιάσεων για 20 χρόνια.
Ε. Επειδή είσαι είπες πάρεδρος, μπορεί να οριστεί αυτή η διάρκεια με μια προειδοποίηση 6-7 μηνών; Στην προκειμένη περίπτωση είναι η θέση σου ότι μπορούσαν χωρίς λόγο να δώσουν μια λογική προειδοποίηση στον κ. Σαββίδη και να του πουν "αγαπητέ μου Σαββίδη, ευχαριστούμε για τις υπηρεσίες σου, δεν σε χρειαζόμαστε πλέον, να πας στο καλό"; Επειδή αναφέρθηκες στην περίπτωση αορίστου διάρκειας.
Α. Δεν μου άρεσε η φάτσα σου ας πούμε;
Ε. Ναι και σου δίδω 6-7 μήνες να φύγεις. Αυτό το πράγμα δεν γίνεται διότι η συμφωνία, οι κανονισμοί είναι ότι μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας είναι εργοδοτούμενος και θα παραμείνει εκεί. Μόνον αν έχει νόμιμο λόγο, αν παραβεί όπως είπες μπορεί να του τερματίσει τις υπηρεσίες.
Α. Νοουμένου ότι παρέβηκε θα του δώσει προειδοποίηση και θα αποχωρήσει, να προειδοποιηθεί για την απόλυση και πάει στο καλό. Αν δεν συμβεί οτιδήποτε. Αν δεν κάμει κανένα παράπτωμα θα πάει στο 65ο.
Ε. Και αυτός είναι ο κανονισμός, ο όρος της εργοδότησης; Οτι "θα μείνεις μέχρι τα 65 σου εκτός εάν παραβείς τους όρους της υπηρεσίας σου και σου τερματίσουν νόμιμα γι' αυτή την παράβαση την υπηρεσία σου";
Α. Το είπα. Αν δεν κάμω τίποτε δεν θα με απολύσουν.
Ε. Και εσείς φαντάζομαι θα αφυπηρετήσετε στα 65 σας;
Α. Εάν εκλεγώ. Αν δεν εκλεγώ στο συνέδριο δεν θα αφυπηρετήσω στα 65 μου. Αυτό σημαίνει ότι παίρνω το βαλιτσάκι μου και φεύγω.
Ε. Του κ. Σαββίδη όμως δεν ήταν έτσι η θέση του.
Α. Ηταν υπάλληλος, ήταν διαφορετικό. Χωρίζουμε τους αξιωματούχους, υπαλλήλους κλπ.
Ε. Αρα όταν ερωτήθηκες στην κυρίως εξέταση σου αν μέσα στο τεκμήριο έχει οποιοδήποτε όρο που να λέει ότι ο υπάλληλος εργάζεται μέχρι το 65 έτος και απάντησες "έτσι όρο δεν έχει, θα πρέπει να το διαβάσουμε αυτό που μας είπες κάτω από τα όσα μας είπες, έτσι;
Α. Να το ξανα-απαντήσω, δεν έχω πρόβλημα".
Το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε τη μαρτυρία του εφεσείοντα ως αναξιόπιστη. Εξήγησε τους λόγους, με αναφορά στο σύνολο της μαρτυρίας του που κάλυπτε και τα όσα απασχόλησαν πρωτοδίκως σε σχέση με τις περιστάσεις του τερματισμού της εργοδότησης αλλά και τα ευθέως συναρτημένα προς τον ισχυρισμό του αναφορικά με εξ΄αρχής συμφωνηθείσα διάρκειά της. Από την άλλη, όπως έκρινε, το τεκμήριο 33 προσδιόριζε μόνο όρους εργασίας και το τεκμήριο 35 δεν αποτελούσε ούτε περιείχε όρους εργοδότησης. ΄Ηταν σχέδιο ευεργετημάτων για όσους θα υπηρετούσαν μέχρι το 6
5ο έτος της ηλικίας τους που συνιστούσε το έτος της αναγκαστικής αφυπηρέτησης όλων. Όπως και στην περίπτωση της Στυλιανίδης ν. British American Insurance Co Ltd (1990) 1 AAΔ 517 στην οποία, υπό παρόμοιες συνθήκες αφού και εκεί αναζητήθηκε ο προσδιορισμός των όρων εργοδότησης μέσα από Κανονισμούς Ταμείου Προνοίας, εξηγήθηκαν τα πιο κάτω στην απόφαση που εξέδωσε ο Πικής, Δ., όπως ήταν τότε:"Το σχέδιο ασφάλισης και οι κανονισμοί του Ταμείου Προνοίας προσδιορίζουν τις προϋποθέσεις για την απόκτηση των ευεργετημάτων που εξασφαλίζουν. Εύλογα θα μπορούσαν να διεγείρουν προσδοκία για τη συνέχιση της εργοδότησης μέχρι του ορίου αναγκαστικής αφυπηρέτησης, η οποία όμως δε μπορεί να εξισωθεί με υποχρέωση για την εργοδότηση του προσωπικού μέχρι την ηλικία εκείνη (60ό έτος). Τουναντίον μπορεί να λεχθεί ότι τα σχέδια, στο βαθμό που ρίπτουν φως στο θέμα, υποστηρίζουν το αντίθετο με την αναφορά που γίνεται στο κείμενό τους στα δικαιώματα του προσωπικού σε περίπτωση αποχώρησης πριν το ανώτατο όριο αφυπηρέτησης. Ο καθορισμός ανώτατου ορίου αφυπηρέτησης δε δεσμεύει αφ' εαυτού την εταιρεία να παράσχει εργοδότηση στο προσωπικό μέχρι την ηλικία εκείνη. Η αναφορά στο 60ό έτος ως το ανώτατο όριο αφυπηρέτησης δεν εξυπακούει άμεσα ή έμμεσα υποχρέωση για εργοδότηση των μελών του προσωπικού μέχρις εκείνη την ηλικία.".
Ως προς δε τον Ε. Κουμίδη δεν δέκτηκε πως από τη μαρτυρία του προέκυπτε παραδοχή των εφεσιβλήτων, όπως ήταν η εισήγηση του εφεσείοντα. Περαιτέρω, η μαρτυρία του ασαφής όπως ήταν, δεν υποστήριζε την εκδοχή του εφεσείοντα.
Οι λόγοι έφεσης όπως αναπτύχθηκαν ενώπιόν μας στο περίγραμμα αγόρευσης και προφορικά, κινήθηκαν στις ίδιες γραμμές. Συζητήθηκαν τα δυο έγγραφα, αναφέρθηκαν ως αποκαλυπτικά συμφωνίας για εργοδότηση ως το 65ο έτος και, βεβαίως, η προφορική μαρτυρία. Με έμφαση
στην εισήγηση πως ο εφεσείων δεν είχε αντεξεταστεί καν επί του σημείου ώστε να δικαιολογείται η απόρριψη της μαρτυρίας του. Και στην ιδιότητα του Ε. Κουμίδη ως ανώτερου αξιωματούχου των εφεσιβλήτων. Τελικά, με την αντίληψη πως οι εφεσίβλητοι εμποδίζονταν να υποστηρίξουν την εκδοχή για εργοδότηση ακαθορίστου διάρκειας, αφού δεν την είχαν προβάλει στην υπεράσπισή τους.Εξετάσαμε τα δεδομένα υπό το φως των επιχειρημάτων. Καταλήγουμε πως, για τους λόγους που θα εξηγήσουμε, δεν δικαιολογείται παρέμβασή μας.
Η αξίωση του εφεσείοντα είχε στη βάση της τη θέση πως είχε συμφωνηθεί εργοδότηση ως το 65ο έτος της ηλικίας του. Αυτή τη θέση την αρνήθηκαν ρητά οι εφεσίβλητοι στην Έκθεση Υπερασπίσεως και, βεβαίως εναπόκειτο στον εφεσείοντα να την αποδείξει. Η επιδίκαση αποζημιώσεων στη συνέχεια πάνω στην εναλλακτική βάση της εργοδότησης ακαθόριστης διάρκειας, ήταν πλέον η ευνοϊκότερη για τον εφεσείοντα πορεία, αφού δεν είχαν αξιώσει θεραπεία πάνω σε τέτοια βάση, πράγμα το οποίο τόνισε το πρωτόδικο δικαστήριο, προφανώς έχοντας υπόψη την παρόμοια προσέγγιση στην Στυλιανίδης (ανωτέρω). Δεν διαπιστώνουμε, λοιπόν, κώλυμα της φύσης που προτάθηκε. Όπως εξηγήθηκε και στην πιο πάνω υπόθεση, νοητό θα ήταν να εγειρόταν θέμα από την πλευρά των εφεσιβλήτων, οι οποίοι όμως δεν καταχώρισαν αντέφεση.
Δεν είναι ορθό ότι ο εφεσείων δεν αντεξετάστηκε επί του σημείου. Αντιθέτως, ρητά αμφισβητήθηκε το αληθές της μαρτυρίας του αναφορικά με την κατ΄ ισχυρισμόν συμφωνία. Μάλιστα το πρωτόδικο δικαστήριο επισήμανε στην απόφασή του τον τρόπο της απάντησής του στη σχετική ερώτηση κατά την αξιολόγηση της μαρτυρίας. Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα από την αντεξέτασή του:
"Ε.Σου υποβάλλω κ. Σαββίδη ότι στους όρους εργοδότησης σου ποτέ δεν συμφωνήθηκε ότι θα εργοδοτείσαι μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας σου.
Α. Οχι, η ρητή εντολή που είχα για να πάω στη ΣΕΚ Κερύνειας και να κάμω όλες αυτές τις οργανώσεις που έκαμα, που ήταν ανύπαρκτη η ΣΕΚ στην Κερύνεια είχα και ρητή εντολή ότι η απασχόληση μου θα ήταν μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας μου ή οτιδήποτε άλλο έτος θα αποφασίζετο από τις κοινωνικές ασφαλίσεις. Εγώ δεν είχα ανάγκη να εργαστώ στη ΣΕΚ. Εγώ στο Πέλλαπαϊς ήμουν πολύ πλούσιος, είχα ξενοδοχείο που απασχολούσα αρκετό προσωπικό. Είχα αυτή τη σχέση."
Σε σχέση με το ίδιο ζήτημα, την εκτίμηση δηλαδή του πρωτόδικου δικαστηρίου αναφορικά με την αξιοπιστία του εφεσείοντα σημειώθηκαν στην πρωτόδικη απόφαση και τα ακόλουθα, τα οποία παρέμειναν ασχολίαστα στην έφεση:
"Δεν αποδέχομαι ούτε τη μαρτυρία του αναφορικά με τη διάρκεια της εργοδότησης του, ότι δηλαδή κατά την ημερομηνία που προσελήφθη από τον Γραμματέα Τριπάτσα συμφωνήθηκε ότι θα εργοδοτηθεί μέχρι το 65ον έτος της ηλικίας του. Το θεωρώ εξωπραγματικό να συμφώνησαν από τη μια ότι ο μηνιαίος μισθός του να είναι £35 αν υπήρχαν χρήματα και από την άλλη ότι θα ήταν μέχρι
το 65ον έτος της ηλικίας η εργοδότηση. Σίγουρα αυτό είναι σκέψη του ενάγοντα εκ των υστέρων ενδεχόμενα γιατί εργαζόμενοι στους εναγόμενους έχουν παραμείνει στην υπηρεσία μέχρι το 65ον έτος και εν όψει αναφορών στο Τεκ. 35."
Ο Ε. Κουμίδης δεν ήταν στο εδώλιο ως εκπρόσωπος των εφεσιβλήτων ώστε να δικαιολογείται η ταύτισή του με αυτούς και η εισήγηση για παραδοχή τους. ΄Ηταν μάρτυρας σε σχέση με θέματα που απασχολούσαν και δεν δικαιολογείται η προέκταση που εισηγείται ο εφεσείων. Τη μαρτυρία του επί του σημείου την έχουμε παραθέσει. Δεν είναι μαρτυρία από την άποψη της παράθεσης γεγονότων τα οποία γνώριζε αναφορικά με συμβατικά καθορισμένη διάρκεια της εργοδότησης οποιουδήποτε, πολύ λιγότερο του ίδιου του εφεσείοντα. Είναι εκτιμήσεις και ερμηνεία που έκανε εξ ου και το ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε αναφορικά με τις νομικές του γνώσεις. Δεν πρόσφερε δεδομένα ως γεγονότα, από τα οποία το Δικαστήριο, ως το αρμόδιο, θα κατέληγε σε συμπεράσματα. Αναφερόταν σε δικά του συμπεράσματα και δεν θεωρούμε ότι η μαρτυρία του προσθέτει οτιδήποτε στην υπόθεση του εφεσείοντα. Και αυτό, ανεξάρτητα από αν αυτά ήταν καν μονοσήμαντα.
Το τεκμήριο 33, έγγραφο ας σημειωθεί πολύ μεταγενέστερο της πρόσληψης του εφεσείοντα (όπως άλλωστε και το τεκμήριο 35), αναφέρεται σε συνεχή και μόνιμη απασχόληση, (βλ. και την παράγραφο 3 του ίδιου Μέρους) αλλά με λεκτικό που δεν το αντιλαμβανόμαστε να συνιστά πρόνοια αφ' εαυτής καθοριστική συμβατικών δικαιωμάτων. Ευχερέστερα ως διατύπωση προθέσεων μπορεί να χαρακτηριστεί, όπως εντόνως υποδηλώνει η φράση ότι " ....η ΣΕΚ αποφεύγει τις απολύσεις εκτός...." Οπότε λείπει και το υπόβαθρο για την εξέταση της έννοιας της "μόνιμης εργοδότησης" η οποία, εν πάση περιπτώσει, δεν σημαίνει αφ΄εαυτής οτιδήποτε πέραν εργοδότησης ακαθόριστης διάρκειας, υποκείμενη σε τερματισμό με εύλογη προειδοποίηση. Ευθέως σχετική είναι η Synergatikos Organismos Diatheseos Ampelourgikon Proionton Ltd etc v. Costas Korαllis (1971) 1 CLR 248 στην οποία παρατίθεται ως προσδιοριστικό των σχετικών αρχών το πιο κάτω απόσπασμα από τους Ηalsbury΄s Laws of England 3η έκδοση, Τόμος 25, σελ. 490 παράγρ. 946. (Βλ. και Chitty on Contracts 27η έκδοση τόμος ΙΙ σελ. 780 § 37-108):
"
Μeaning of permanent employment. It seems that the fact that the employment offered to and accepted by an employee is described as permanent employment does not in itself normally create a promise of life employment or disentitle the employers from terminating the employee΄s contract of service on reasonable notice. A contract for permanent employment will, however, be considered as a contract for employment for life if the terms of the contract are such as to render inevitable the conclusion that a lifetime employment was intended."Σε μετάφραση -
"
Έννοια της μόνιμης εργοδότησης. Φαίνεται ότι το γεγονός πως η εργοδότηση που προσφέρθηκε και έγινε αποδεκτή από τον εργοδοτούμενο περιγράφεται ως μόνιμη εργοδότηση, κανονικά δε δημιουργεί αφ΄εαυτής υπόσχεση για ισόβια εργοδότηση ούτε αφαιρεί το δικαίωμα των εργοδοτών να τερματίσουν την σύμβαση εργασίας του εργοδοτουμένου με εύλογη προειδοποίηση. Σύμβαση μόνιμης εργοδότησης όμως θα θεωρείται ως σύμβαση για ισόβια εργοδότηση αν οι όροι της σύμβασης είναι τέτοιοι ώστε να καθιστούν αναπόφευκτο το συμπέρασμα ότι υπήρξε πρόθεση για ισόβια εργοδότηση.".
Το τεκμήριο 35 αυτοκαθορίζει τη φύση του. Σαφώς δεν είναι δυνατό να αναχθεί σε έγγραφο με συμβατική διάσταση ως προς τη διάρκεια της εργοδότησης. Μάλιστα, ενώ περιλαμβάνει "τις προϋποθέσεις για παροχή αποζημίωσης" σε περίπτωση τερματισμού της απασχόλησης για ορισμένους λόγους, άλλους από τους συζητηθέντες, προβλέπει πως "σε καμιά περίπτωση το σύνολο των αποζημιώσεων δεν μπορεί να υπερβαίνει τους δυο ετήσιους μισθούς". Πράγματι δε, όπως ορθά τόνισαν οι εφεσίβλητοι, το άρθρο 7, αναφερόμενο όπως το σύνολο των Κανονισμών και σε αιρετούς και σε έμμισθους, δεν είναι νοητό να θεωρείται ότι καθορίζει διάρκεια υποχρεωτικής εργοδότησης. Εκείνο που καθορίζει είναι χρονικό σημείο υποχρεωτικής αφυπηρέτησης.
Το εύλογο της προειδοποίησης
Ορθά δέχτηκε και ο εφεσείων πως, υπό το δεδομένο εργοδότησης ακαθόριστης διάρκειας, οι εφεσίβλητοι δικαιούνταν σε τερματισμό με εύλογη προειδοποίηση. Με τους λόγους έφεσης, όπως αυτοί διευκρινίστηκαν κατά την ακρόαση, εγείρεται ζήτημα μόνο σε σχέση με το ποιά ήταν η εύλογη προειδοποίηση στην περίπτωση. Κατά τον εφεσείοντα, αυτή δεν θα έπρεπε να ήταν λιγότερη των 12 μηνών, ενόψει της Στυλιανίδης (ανωτέρω). Τονίστηκε η μεγάλη διάρκεια της εργοδότησής του μέχρι τη στιγμή της απόλυσής του και η ηλικία του. Σημειώνουμε και την αναγνώριση στην πρωτόδικη απόφαση πως δεν θα ήταν πλέον εύκολο να εξασφαλίσει αμέσως άλλη εργασία ενόψει και του γεγονότος ότι η εργοδότησή του δεν ήταν άσχετη με τα φρονήματά του. Επίσης το γεγονός του μισθού του (£15.072) ως κάποια ένδειξη του επιπέδου της θέσης που κατείχε στην υπηρεσία των εφεσιβλήτων. Το
περίγραμμα αγόρευσης των εφεσιβλήτων δεν περιλαμβάνει απάντηση ή οποιαδήποτε αναφορά στο θέμα.Οι αρχές εκτίθενται περιεκτικά στη Στυλιανίδης (ανωτέρω) στην οποία άλλωστε παρέπεμψε και το πρωτόδικο δικαστήριο. Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα:
"Σύμβαση εργοδότησης υπαλλήλου, ακαθόριστης χρονικής διάρκειας υπόκειται, σύμφωνα με τις σχετικές αρχές του αγγλικού κοινού δικαίου (ενσωματώνονται στο Κυπριακό δίκαιο με τις πρόνοιες του άρθρου 29(1)(γ) του Ν. 14/60), σε τερματισμό κατόπιν λογικής προειδοποίησης. Το
θέμα εξετάζεται και αναλύεται στα συγγράμματα Chitty on Contract, vol. 2, 25th ed., σελίδα 712 and seq. καθώς και στο Halsbury΄s Laws of England, 4th ed., vol. 16, para. 607 and seq. Εντάσσοντας το θέμα στο ακριβές δικαιϊκό του πλαίσιο η αρχή η οποία ισχύει είναι η εξής. Σύμβαση εργοδότησης υπαλλήλου ακαθόριστης χρονικής διάρκειας υπόκειται σε εξυπακουόμενο όρο για εκατέρωθεν ευχέρεια των μερών να τερματίσουν τη σύμβαση κατόπιν λογικής προειδοποιήσεως. Τι συνιστά λογική προειδοποίηση εξαρτάται από τη φύση της εργασίας, τη ζήτηση των υπηρεσιών ανάλογες με εκείνες που μπορεί να προσφέρει (ο εργοδοτούμενος) στην ελεύθερη αγορά, καθώς και τη διάρκεια της εργοδότησής του. Βοηθητική στον καθορισμό της χρονικής διάρκειας της προειδοποίησης είναι και η απόφαση Dobie v. Burns International [1984] 3 All E.R. 333. Παρόλο που η υπόθεση αποφασίστηκε σε σχέση με άδικη απόλυση (unfair dismissal) βάσει των διατάξεων του άρθρου 57 του αγγλικού νόμου Employment Consolidation Act 1978, στο βαθμό και έκταση που ρίχνει φως στους παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη στον καθορισμό της διάρκειας της προειδοποίησης, άπτεται του επίδικου θέματος. ΄Ολοι οι παράγοντες που έχουν ενωρίτερα μνημονευθεί είναι άμεσα καθοδηγητικοί ως προς τον καθορισμό του χρόνου της προειδοποίησης................................... .........
Η νομολογία των αγγλικών δικαστηρίων αναφορικά με το χρόνο της προειδοποίηση που συνοψίζεται στα συγγράμματα
Chitty on Contracts και Halsbury΄s Laws of England (ανωτέρω) τείνει να καταδείξει ότι η προειδοποίηση κυμαίνεται μεταξύ ενός και δώδεκα μηνών ανάλογα με τη φύση του επαγγέλματος. Εξυπακουόμενος όρος για προειδοποίηση δώδεκα μηνών, όπως προκύπτει από τις αγγλικές αποφάσεις, διαπιστώνεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις κυρίως για διευθυντικές θέσεις."Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε πως προειδοποίηση εννέα μηνών θα ήταν εύλογη, όπως αναφέρει "συνεκτιμώντας όλους τους παράγοντες μεταξύ των οποίων και ότι η θέση του ενάγοντα ήταν σε συντεχνία εργατοϋπαλλήλων". Αυτό το τελευταίο, όπως το κατανοούμε, ως ειδικό χαρακτηριστικό ευνοϊκό για τον εφεσείοντα. Ποιοί ήταν οι άλλοι παράγοντες δεν προσδιορίζει και δεν είναι καθόλου βέβαιο πως δεν επενέργησε και η αμέσως πιο πριν αναφορά του σε παράβαση από τον εφεσείοντα του καταστατικού και σε εκφρασθείσα από αυτόν έλλειψη εμπιστοσύνης στην ηγεσία του κινήματος, ως λόγου που δικαιολογούσε απόφαση απόλυσης αλλά με προειδοποίηση. Η συζήτηση όμως ως προς την απαιτούμενη προειδοποίηση υπερέβαιναν όσα θα μπορούσαν να ενταχθούν στο ζήτημα της απόλυσης λόγω μεμπτής συμπεριφοράς και ήδη το έχουμε από
τις προηγούμενες κρίσεις του πρωτόδικου δικαστηρίου, που δεν τίθενται υπό αμφισβήτηση, πως η συμπεριφορά του εφεσείοντα δεν δικαιολογούσε απόλυσή του. Το δικαίωμα τερματισμού εργοδότησης ακαθόριστης διάρκειας με λογική προειδοποίηση δεν συναρτάται προς τη θεμελίωση κάποιου ιδιαίτερου λόγου και τα αναφερθέντα ως προς τη συμπεριφορά του εφεσείοντα, ήταν στοιχεία εξωγενή. Στο πλαίσιο του συνόλου, κάτω από τις ιδιαίτερες περιστάσεις της υπόθεσης, ιδίως τη φύση και τη φυσιογνωμία της εργοδότησης όπως και τη μεγάλη διάρκειά της από τα πολύ νεαρά χρόνια του εφεσείοντα μέχρι την ηλικία των 51 ετών, κρίνουμε πως εύλογη θα ήταν προειδοποίηση 12 μηνών.Η αξίωση για υπερωρίες
Ο εφεσείων αξίωσε αποζημίωση ίση με το ύψος του μισθού του για 14 χρόνια αλλά και πρόσθετα ποσά για κατ΄ ισχυρισμόν απώλεια ταμείου προνοίας, απώλεια προσαυξήσεων/αυξήσεων, απώλεια ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και απώλεια χρήσης δωρεάν οχήματος. Αυτά ως μια ενότητα συναρτημένη προς τη θέση του ότι η εργοδότησή του είχε συμφωνηθεί να διαρκέσει μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας του.
Αξίωσε όμως και το ποσό των £3.726,48 πάνω σε διαφορετική βάση, εντελώς ασύνδετη προς τη βασική αιτία αγωγής. Συγκεκριμένα, ως δεδουλευμένα από υπερωριακή εργασία την οποία κατά τον ισχυρισμό του πρόσφερε ως Βοηθός Γενικός Γραμματέας για ορισμένη περίοδο, και είναι η εισήγησή του πως δεν καλύφθηκε αυτή η αξίωσή του από την πρωτόδικη απόφαση με αποτέλεσμα να επιβάλλεται η έκδοση διαταγής για επανεκδίκαση.
Δεν έχει αμφισβητηθεί πως δεν αντεξετάστηκε επί του θέματος ο εφεσείων και πως δεν προσφέρθηκε μαρτυρία από τους εφεσίβλητους επ' αυτού. Παρεμβάλλουμε δε πως στο περίγραμμα της αγόρευσης των εφεσιβλήτων δεν περιλαμβάνεται απάντηση στο σχετικό λόγο έφεσης. Το πρωτόδικο δικαστήριο δεν προσδιόρισε αυτή την αξίωση ως ξεχωριστό θέμα και το ερώτημα αφορά στο κατά πόσο είχε και αυτό υπόψη όταν κατέληγε στο γενικό ότι "σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα ποσά για τους λόγους που έχουν πιο πάνω δοθεί, δεν δικαιολογούνται". Σε συμφωνία με την εισήγηση του εφεσείοντα κρίνουμε ότι προκύπτει ασάφεια.
Οι λόγοι που δόθηκαν δεν αφορούσαν στην αξίωση για υπερωρίες αλλά στα άλλα θέματα. Το ίδιο και τα όσα λέχθηκαν σε σχέση με την αξιοπιστία του εφεσείοντα. Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε πως ο εφεσείων "δεν έλεγε πάντοτε την αλήθεια" και πως δεν μπορούσε να λεχθεί ότι "ολόκληρη η μαρτυρία του είναι κατασκευασμένη" χωρίς όμως άλλο προσδιορισμό και παρατηρούμε πως οι λόγοι που δόθηκαν σε σχέση με την κρίση που ακολούθησε ότι δεν ήταν ασφαλές να στηριχτεί στη μαρτυρία του στην έκταση που αυτή δεν υποστηριζόταν από γραπτή ή άλλη μαρτυρία, συνδέθηκαν κυρίως με το ζήτημα της διάρκειας της εργοδότησης και του ρόλου του εναγομένου 5, πάντως χωρίς αναφορά στις υπερωρίες. Το θέμα της αξίωσης για δεδουλευμένα από κατ' ισχυρισμό υπερωριακή εργασία, θα πρέπει να επανεκδικαστεί.Η έφεση επιτυγχάνει μερικώς. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται και στη θέση της εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσείοντα και εναντίον των εφεσιβλήτων για το ποσό των £15.072 πλέον τόκο όπως αυτός καθορίστηκε πρωτοδίκως και έξοδα στη βάση της ανάλογης κλίμακας. Για το ζήτημα των υπερωριών διατάσσεται επανεκδίκαση από άλλο δικαστή. Επιδικάζεται υπέρ του εφεσείοντα το μισό των εξόδων της έφεσης.
Γ. Κωνσταντινίδης, Δ.
Μ. Κρονίδης, Δ.
Δ. Χατζηχαμπής, Δ.
/ΜΣι.
C:\My Documents\2004\part1\11373.doc