Μεταξύ:

___________________

Για τον εφεσείοντα: Γ. Κακογιάννης με Κ. Κακουλλή (κα.) και Ζ. Λεμής.

Για την εφεσίβλητη 1: Αιμ. Θεοδούλου με Β. Θεοδούλου (κα.) και

Μ. Παπαδήμα (κα.).

Για τον εφεσίβλητο 2: Αιμ. Θεοδούλου με Β. Θεοδούλου (κα.) και

Μ. Παπαδήμα (κα.) για Αλ. Κούτσιο.

____________________

_____________________

ΚΑΛΛΗΣ, Δ.: Ο εφεσείων είναι φυσικό τέκνο της Σάντρης Χατζηστυλλή. Γεννήθηκε στις 14.4.62 στη διάρκεια του γάμου της μητέρας του με τον εφεσίβλητο 2. Διατείνεται ότι πατέρας του είναι ο Κώστας Παπαδήμας, που απεβίωσε στις 14.1.97. Η εφεσίβλητη 1 είναι η επιζούσα σύζυγος του Κώστα Παπαδήμα. Με αίτηση που κατεχώρησε στις 12.3.98 ο εφεσείων επεδίωξε:

Η αίτηση συνοδευόταν και υποστηριζόταν από ένορκη δήλωση της Σάντρης Χατζηστυλλή και του εφεσείοντα. Η μητέρα ανέφερε πως είχε ως σύζυγο της τον εφεσίβλητο 2 από το 1949 μέχρι το 1996. Το Φεβρουάριο του 1961 γνώρισε τον Κώστα Παπαδήμα και ανέπτυξε μαζί του ερωτικό δεσμό. Ο εφεσείων είναι καρπός αυτής της σχέσης. Στην παραγ. 9 της ένορκης δήλωσης της εξήγησε:

΄Οπως ισχυρίζεται η μητέρα του ο εφεσείων έμαθε την αλήθεια για την πατρότητα του το 1977 και ότι έκτοτε είχαν μεταξύ τους σχέσεις πατέρα-υιού. Τις σχέσεις αυτές επιβεβαιώνει και ο εφεσείων στη δική του ένορκη δήλωση και στην παραγ. 7 καταλήγει:

Η εφεσίβλητη 1 και ο εφεσίβλητος 2 στις αντίστοιχες ένορκες δηλώσεις τους αρνήθηκαν κάθε γεγονός που ο εφεσείων επικαλέσθηκε και που έτεινε να στοιχειοθετήσει το εναντίον τους επιδιωκόμενο διάταγμα. Σε ό,τι αφορά τη νομική πτυχή παρουσίασαν ταυτότητα θέσεων. Ισχυρίσθηκαν πως η επιδίωξη του εφεσείοντα προσκρούει στις περί προθεσμίας διατάξεις των άρθρων 11(1) (γ) και 22 (3) του περί Τέκνων (Συγγένεια και Νομική Υπόσταση) Νόμου του 1991 (Ν 187/91) (ο Νόμος).

Πρόβαλαν τις πιο κάτω προδικαστικές ενστάσεις:

"(α) Η αίτηση είναι εκπρόθεσμη και αντιβαίνει στις διατάξεις του Νόμου.

(β) Ο αιτητής τεκμαίρεται ότι έχει πατέρα του τον καθ΄ ου η αίτηση αρ. 2.

Το αίτημα του εναντίον της καθ΄ ης η αίτηση αρ. 1 είναι πρόωρο.

(γ) Δεν είναι δυνατή η ταυτόχρονη προώθηση και των δύο θεραπειών. Η

προσβολή της πατρότητας δεν μπορεί να τελεί υπό την αίρεση της

επιτυχίας του αιτήματος για δικαστική αναγνώριση.

(δ) Η αίτηση είναι αντικανονική.

(ε) Η αίτηση δε στρέφεται εναντίον όλων των αναγκαίων προσώπων."

Ακολούθησε διάβημα της εφεσίβλητης 1 για εξέταση των ενστάσεων προδικαστικά σύμφωνα με την Δ.27, θ.θ.1, 2 και 3 των περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών. Με το αίτημα αυτό συμφώνησαν και ο εφεσίβλητος αρ. 2 καθώς και η πλευρά του εφεσείοντα.

Οι ευπαίδευτοι συνήγοροι των εφεσιβλήτων πρόβαλαν τις πιο κάτω θέσεις ενώπιον του πρωτόδικου δικαστηρίου:

(αα) Το αίτημα του εφεσείοντα για δικαστική αναγνώριση είναι πρόωρο αφού δεν κατέρριψε το τεκμήριο της πατρότητας. ΄Αλλωστε έχουν παραγραφεί

τόσο το δικαίωμα του για προσβολή της πατρότητας όσο και για δικαστική

αναγνώριση.

(ββ) Οι προθεσμίες των άρθρων 11(γ) και 22(3) δεν αντίκεινται στο άρθρο 30

του Συντάγματος ούτε στο άρθρο 6(1) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την

Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών.

(γγ) Η επιδίωξη του εφεσείοντα να επιτύχει διάταγμα προσβολής της πατρότητας "δεδομένου και εφόσο θα έχει αποδεικτεί ότι είναι τέκνο του αποβιώσαντος Κώστα Παπαδήμα" συγκρούεται τόσο με τη λογική όσο και

με το άρθρο 22(2) του Νόμου. Καθένα από τα αιτήματα του εφεσείοντα έπρεπε να υποβληθεί με ξεχωριστή αίτηση στον προβλεπόμενο σε κάθε περίπτωση τύπο.

(δδ) Η αίτηση δε στρέφεται εναντίον όλων των κληρονόμων του Κώστα Παπαδήμα. Από το υλικό, "που η πλευρά του αιτητή έθεσε ενώπιον του δικαστηρίου, δε φαίνεται ποιά είναι η σχέση της καθ΄ ης η αίτηση αρ. 1 με τον αποβιώσαντα. Αντίθετα από την ένορκη δήλωση της Μαρούλας Παπαδήμα που καταχωρήθηκε για λογαριασμό της καθ΄ ης η αίτηση αρ. 1 προκύπτει ότι υπάρχουν και άλλοι κληρονόμοι".

Από την άλλη ο ευπαίδευτος δικηγόρος του εφεσείοντα στην απάντηση του πρόβαλε επιχειρήματα που υποστηρίζουν την αντίθετη άποψη. Τα παραθέτουμε:

(αα) Η πατρική αναγνώριση κάθε εξώγαμου τέκνου επιτυγχάνεται, σύμφωνα με

το άρθρο 3 της Σύμβασης επί της Νομικής Καταστάσεως Εξωγάμων Τέκνων, και με δικαστική απόφαση. Σύμφωνα με το άρθρο 9 της ίδιας

Σύμβασης "έχει το αυτό κληρονομικό δικαίωμα επί της περιουσίας του

πατρός και της μητρός αυτού ως εάν είχε γεννηθεί εν γάμω". Η σύμβαση

αποτελεί εσωτερικό δίκαιο της Κύπρου αφού έχει κυρωθεί από τον περί

της Συμβάσεως επί της Νομικής Καταστάσεως Εξωγάμων Τέκνων (Κυρωτικό) Νόμο του 1979 (Ν 50/79). ΄Εχει "ηυξημένην ισχύν έναντι

(ββ) Το δικαίωμα αναγνώρισης της πατρότητας διασφαλίζεται από το ΄Αρθρο

15 του Συντάγματος καθώς και το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης

για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Θεμελιωδών

Ελευθεριών, που η χώρα μας κύρωσε με το Ν 39/62. Ο σεβασμός της

οικογενειακής ζωής προστατεύεται απόλυτα τόσο από το άρθρο 15

του Συντάγματος όσο και από το άρθρο 8 της Σύμβασης.

(γγ) Η πρόσβαση στο δικαστήριο προστατεύεται από το ΄Αρθρο 30 του

Συντάγματος και το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την

Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Θεμελιωδών Ελευθεριών

(δδ) Ο εφεσείων ακολούθησε τον τύπο που προβλέπεται από το άρθρο 24(2)

του Νόμου και συγκεκριμένα τον Τύπο 50 στον οποίο παραπέμπει η Δ.55

των περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών. Εφόσο ο Νόμος καθορίζει τον τρόπο έναρξης της διαδικασίας είναι δυνατή η συμπερίληψη σ΄ αυτή κάθε επιδιωκόμενης θεραπείας. Επαφίεται στο δικαστήριο ποιά από τις δύο θεραπείες θα εκδικάσει πρώτα.

(εε) Ο Κώστας Παπαδήμας με διαθήκη "άφησε όλη του την περιουσία στην

καθ΄ ης η αίτηση αρ. 1. Ο Νόμος 187/91 έχει διαφοροποιήσει την έννοια

του όρου 'κληρονόμος' ως αυτός είναι γνωστός απο τον περί Διαθηκών

και Διαδοχής Νόμο, Κεφ. 195".

Σύμφωνα με το πρωτόδικο δικαστήριο οι προτάσεις (αα), (ββ) και (γγ) είχαν ως άξονα τη θέση του εφεσείοντα ότι οι προθεσμίες των άρθρων 11(γ) και 22(3) του Νόμου αντιβαίνουν στις πρόνοιες της Σύμβασης επί της Νομικής Καταστάσεως Εξωγάμων Τέκνων, στα ΄Αρθρα 6 και 8 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και στα ΄Αρθρα 15 και 30 του Συντάγματος.

Το πρωτόδικο δικαστήριο παρέπεμψε τους συνήγορους των μερών στις υποθέσεις Νικολάου κ.α. (1991) 1 Α.Α.Δ. 1045 και Μικρού, Αρ. Αιτ. 24/98/14.4.98. Στις υποθέσεις εκείνες κρίθηκε ότι όπου εγείρονται ζητήματα αντισυνταγματικότητας νόμων ενώπιον του Οικογενειακού Δικαστηρίου το τελευταίο δεν αποφασίζει αυτά αλλά ακολουθεί τις διατάξεις του ΄Αρθρου 144 του Συντάγματος και παραπέμπει το ζήτημα αντισυνταγματικότητας στο Ανώτατο Δικαστήριο. Εκ μέρους του εφεσείοντα υποστηρίχθηκε η αναγκαιότητα της παραπομπής του ζητήματος στο Ανώτατο Δικαστήριο. Εκ μέρους της εφεσίβλητης 1 υποστηρίχθηκε πως το ζήτημα που εγείρεται δεν είναι ουσιώδες ώστε να παραπεμφθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο. Εκ μέρους του εφεσίβλητου 2 υποστηρίχθηκε πως "δεν τίθεται θέμα αντισυνταγματικότητας των προνοιών που προσβάλλει η άλλη πλευρά". Ωστόσο συμφώνησε να ακολουθηθεί η παραπεμπτική διαδικασία.

Το πρωτόδικο δικαστήριο δεν εξέτασε το ζήτημα της παραγραφής παρόλο ότι είχε εγερθεί ευθέως από τους εφεσίβλητους στο σχετικό δικόγραφο τους. Το συνδύασε με το θέμα της συνταγματικότητας των άρθρων 11(1) (γ) και 22(3) του Νόμου που ρυθμίζουν το θέμα της παραγραφής και προχώρησε να εξετάσει κατά πόσο το θέμα της συνταγματικότητας ήταν ουσιώδες για τη διάγνωση της υπόθεσης.

Η εξέταση αυτή οδήγησε το πρωτόδικο δικαστήριο στα εξής, ανάμεσα σ΄ άλλα, συμπεράσματα:

(1) ΄Οτι ο εφεσείων "δεν είναι πρόσωπο που μπορεί να ενάγει για δικαστική

αναγνώριση γιατί είναι τέκνο που γεννήθηκε σε γάμο".

(2) ΄Οτι η εφεσίβλητη 1 δεν είναι πρόσωπο που μπορεί να εναχθεί γιατί ο αποβιώσας Κώστας Παπαδήμας δεν είναι γονέας "που δεν προέβηκε

στην αναγκαία για την εκούσια αναγνώριση δήλωση".

(3) ΄Οτι υπάρχει αντίφαση στη διατύπωση των αιτούμενων θεραπειών

αλλά και στην ίδια τη θεραπεία (β).

Εν όψει των πιο πάνω συμπερασμάτων του το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι το αίτημα για παραπομπή του ζητήματος της συνταγματικότητας των πιο πάνω άρθρων 11(1) (γ) και 22(3) στο Ανώτατο Δικαστήριο, δυνάμει του άρθρου 144 του Συντάγματος, δεν μπορεί να ικανοποιηθεί γιατί δεν ήταν ουσιώδες για τη διάγνωση της υπόθεσης.

Στη συνέχεια το πρωτόδικο δικαστήριο εξέτασε τις υπόλοιπες προδικαστικές ενστάσεις. Για τους λόγους που εξήγησε, στους οποίους δεν παρίσταται ανάγκη να αναφερθούμε, το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε και τις δύο θεραπείες. Σε ότι αφορά τη θεραπεία (α) έκρινε ότι το αίτημα εναντίον της εφεσίβλητης 1 "μπορεί να χαρακτηριστεί επιπόλαιο, ενοχλητικό, αδύνατο και πρόωρο και ότι ο εφεσείων στερείται τέτοιας βάσης αγωγής". Σε ότι αφορά τη θεραπεία (β) έκρινε ότι αυτή "δεν είναι διαθέσιμη στο Νόμο".

Καθώς έχει προαναφερθεί το πρωτόδικο δικαστήριο δεν έχει αποφανθεί επί του ζητήματος της παραγραφής. Εύλογα λοιπόν το ζητημα αυτό δεν έχει θιγεί με τους λόγους έφεσης.

Πρέπει ωστόσο να παρατηρήσουμε τα εξής:

Επομένως, με την έγερση θέματος παραγραφής προκύπτει κατάσταση όμοια με εκείνη της Αναθεωρητικής Δικαιοδοσίας σε ό,τι αφορά την εξέταση άλλων ζητημάτων. Εδώ, αφού ηγέρθη το θέμα της παραγραφής ήταν το πρώτο που θα έπρεπε να είχε εξεταστεί γιατί απολήγει σε δικαιοδοτικό. ΄Ηταν επομένως άτοπη η εξέταση άλλου θέμαατος από το πρωτόδικο δικαστήριο.

Δ.

Δ.

Δ.

/ΕΑΠ.