|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Εκτωρίδης ν. Δημοκρατίας (1990) 3 ΑΑΔ 922
Δημοκρατία ν. Πέτρου Σολωμού (1998) 3 ΑΑΔ 769
Νικολάκη Αλεξάνδρα ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως ΕπισκοπήςΛεμεσού (2002) 3 ΑΑΔ 762
Πετρίδου Φλωρεντία ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2004) 3 ΑΑΔ 636
Nεοφύτου Xάρης ν. Kυπριακής Δημοκρατίας (2007) 3 ΑΑΔ 8
Γεώργιος Γιακουμή (Eργολάβοι) Λτδ ν. Kυπριακής Δημοκρατίας (2009) 3 ΑΑΔ 236
Φιλίππου Ιωάννης και Άλλος ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2005) 4 ΑΑΔ 827
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:AD:2016:D10
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 900/2011
12 Ιανουαρίου, 2016
[Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 23 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΜΑΡΟΥΛΛΑ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΜΕΣΑΡΙΤΗ,
Aιτήτρια,
-ΚΑΙ-
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
----------------------
Πάνος Παναγιώτου για Αλέκο Μαρκίδη, για την Αιτήτρια.
Ελίτα Γαβριήλ (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
-----------------
A Π Ο Φ Α Σ Η
Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.:- Η αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια των τεμαχίων 231 και 951, Φ/Σχ.30.12.Ε2, Τμήμα 2, ενορία Αγ. Παρασκευής στην Λακατάμια τα οποία απαλλοτριώθηκαν, μαζί με άλλα ακίνητα, με σκοπό να μετατραπούν σε οργανωμένους χώρους στάθμευσης, εκτός του οδοστρώματος, οι οποίοι θα καλύψουν τις ανάγκες σε στάθμευση των αναπτύξεων της ευρύτερης περιοχής του Παρακαμπτήριου Δρόμου Λακατάμιας και της οδού Αγίου Γεωργίου στην Λακατάμια.
Οι διοικητικοί φάκελοι που κατατέθηκαν επιμαρτυρούν ένα μακρύ ιστορικό που ξεκινά από το 2000 με το πλαίσιο υλοποίησης του έργου για την κατασκευή/βελτίωση και διεύρυνση του Παρακαμπτήριου Δρόμου Λακατάμιας και της οδού Αγ. Γεωργίου που θα συνδέσει τις δυτικές περιοχές της Λευκωσίας με τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας-Λεμεσού και τις ανατολικές περιοχές της. Η υλοποίηση του έργου πραγματοποιήθηκε την περίοδο 2004-2006 με βάση Ρυθμιστικό Σχέδιο που ετοίμασε το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, το οποίο συζητήθηκε με την Τεχνική Επιτροπή του Κεντρικού Φορέα Επίλυσης Κυκλοφοριακών Προβλημάτων, σε συνεδρία που πραγματοποιήθηκε στις 19.1.2000. Για την αντιμετώπιση των αναγκών στάθμευσης, λόγω των υφιστάμενων εμπορικών αναπτύξεων κατά μήκος του δρόμου και της συνεχιζόμενης περαιτέρω εμπορικής ανάπτυξης αποφασίστηκε η δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευσης. Μετά από αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις του Δήμου Λακατάμιας με το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως επιλέγηκε αριθμός τεμαχίων τα οποία λόγω σχήματος, εμβαδού και της θέσης τους κρίθηκαν ως καταλληλότερα για την ικανοποίηση των αναγκών στάθμευσης στην περιοχή.
Με επιστολές του ημερομηνίας 27.3.2009 και 29.4.2009 προς τον Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, το Δημοτικό Συμβούλιο Λακατάμιας κοινοποίησε την τελική απόφαση του για την απαλλοτρίωση και τη διαμόρφωση ιδιωτικών τεμαχίων, συμπεριλαμβανομένων και των παραπάνω τεμαχίων 231 και 951 της αιτήτριας, τα οποία σύστησε για δημιουργία χώρων στάθμευσης εκτός του οδοστρώματος. Το Τμήμα προχώρησε στη δημοσίευση Γνωστοποιήσεων Απαλλοτρίωσης με ΑΔΠ485 (και 484) που δημοσιεύτηκαν στην επίσημη Εφημερίδα αρ. 4365 ημερομηνίας 18.06.2010.
Εναντίον της πιο πάνω γνωστοποίησης υποβλήθηκαν ενστάσεις στον Υπουργό Εσωτερικών, μέσω του Επάρχου Λευκωσίας, από τους ιδιοκτήτες των επηρεαζόμενων ακινήτων. Η αιτήτρια στις 13.7.2010 υπέβαλε ένσταση μέσω του δικηγόρου της κου Μαρκίδη, με την οποία πρόβαλε αριθμό επιχειρημάτων εναντίον της σκοπούμενης απαλλοτρίωσης που έπληττε για τρίτη φορά τα ακίνητα της. Πρότεινε δε εναλλακτικές λύσεις αλλά και τη χρησιμοποίηση άλλων 4 γειτονικών τεμαχίων ως κατάλληλων για την επίτευξη του σκοπού της απαλλοτρίωσης, επισυνάπτοντας και ιδιωτική έρευνα σχετικά με την χρήση των υφιστάμενων χώρων στάθμευσης της περιοχής και εισήγηση για την κάλυψη επιπρόσθετων αναγκών.
Η Υπουργική Επιτροπή για την εξέταση ενστάσεων εναντίον των σκοπούμενων απαλλοτριώσεων και λήψης απόφασης για την έκδοση ή όχι διαταγμάτων απαλλοτρίωσης επιλήφθηκε του θέματος στη συνεδρία της ημερομηνίας 8.6.2011. Εξετάζοντας τους λόγους ένστασης που πρόβαλε η αιτήτρια τους απέρριψε, καταγράφοντας τους λόγους για την απόρριψη της ένστασης της. Ακολούθησε η δημοσίευση του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης στην Επίσημη Εφημερίδα (Παράρτημα Τρίτο Μέρος ΙΙ), ημερομηνίας 17.6.2011, ως ΑΔΠ 540. Η απόρριψη της ένστασης κοινοποιήθηκε στην αιτήτρια με επιστολή ημερομηνίας 12.8.2011, ενώ ενημερώθηκε σχετικά και ο δικηγόρος της.
Η αιτήτρια προβάλλει πολυάριθμους λόγους ακύρωσης. Μεταξύ άλλων, ισχυρίζεται ότι η επίδικη απόφαση λήφθηκε κατά παράβαση των αρχών της φυσικής δικαιοσύνης και του άρθρου 42 του περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου Ν.158(Ι)99. Λόγω της φύσης αυτού του λόγου ακύρωσης και των ενδεχόμενων επιπτώσεων τις οποίες δυνατό να ενέχει η απόφαση επ' αυτού, θα τον εξετάσω κατά προτεραιότητα.
Στη συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου Λακατάμιας, ημερομηνίας 24.3.2009, τα πρακτικά της οποίας επισυνάπτονται στην αγόρευση της αιτήτριας ως Παράρτημα 1, συμμετείχε και ψήφισε υπέρ της απαλλοτρίωσης συγκεκριμένων ακινήτων, μεταξύ των οποίων και αυτά της αιτήτριας, το μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου Ανδρέας Αλεξάνδρου, αδελφός της Ελένης Αλεξάνδρου Νικόλα, ιδιοκτήτριας των επίσης απαλλοτριωθέντων τεμαχίων 1710 και 2626 και πρώτος εξάδελφος του Πολυδώρου Γαβριήλ ιδιόκτητη του απαλλοτριωθέντος τεμαχίου με αρ. 620. Όπως η αιτήτρια ισχυρίζεται, τα συγγενικά πρόσωπα του εν λόγω μέλους επιθυμούσαν την απαλλοτρίωση των ακινήτων τους και την αποζημίωση τους από την Δημοκρατία, επειδή τα χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων ακινήτων τους δεν ευνοούσαν την περαιτέρω αξιοποίηση τους.
Ο προβαλλόμενος αυτός λόγος ακύρωσης ουσιαστικά παρέμεινε αναντίλεκτος από την δικηγόρο των καθ' ων η αίτηση, η οποία ανέφερε ότι αφορά στα πρακτικά συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου Λακατάμιας, τα οποία, παρατηρώ, ότι δεν περιέχονται στους διοικητικούς φακέλους που κατατέθηκαν στο Δικαστήριο. Ωστόσο, η αλληλογραφία με τους καθ' ων η αίτηση που προηγήθηκε του επίδικου διατάγματος, αλλά και η υπόδειξη των συγκεκριμένων τεμαχίων προς απαλλοτρίωση από το Δήμο Λακατάμιας με την επιστολή του ημερομηνίας 27.3.2009 προς το Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (Παράρτημα 4 στην ένσταση), αποδεικνύει πως το Δημοτικό Συμβούλιο συνέβαλε με προπαρασκευαστικές ενέργειες στη διοικητική διαδικασία έκδοσης του διατάγματος και οι συνεδρίες του υφίστανται έλεγχο νομιμότητας στα πλαίσια της παρούσας προσφυγής.
Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί επίσης πως οι καθ' ων η αίτηση δεν αρνούνται ότι η απαλλοτρίωση του τεμαχίου 1710 περιλήφθηκε στην σχετική γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης μετά από αίτημα της ιδιοκτήτριας του. Περαιτέρω, δεν αμφισβητείται το περιεχόμενο των πρακτικών της συνεδρίας του Δημοτικού Συμβουλίου ημερομηνίας 24.3.2009 στην οποία επαναβεβαιώθηκε προηγούμενη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τους χώρους στάθμευσης και λήφθηκε απόφαση με την οποία εξουσιοδοτήθηκε η Υπηρεσία του Δήμου να στείλει επιστολή στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως με την οποία να ζητά να προχωρήσει η διαδικασία απαλλοτρίωσης «όλων των τεμαχίων», στα οποία συμπεριλαμβάνονταν και τα ακίνητα της αιτήτριας.
Σύμφωνα με το άρθρο 42(1) και (2) του περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 (Νόμος 158(Ι)/1999) («ο Νόμος»):
«(1) Κάθε διοικητικό όργανο που μετέχει στην παραγωγή διοικητικής πράξης αμεροληψίας πρέπει να παρέχει τα εχέγγυα αμερόληπτης κρίσης. (2) Δεν μετέχει στην παραγωγή διοικητικής πράξης πρόσωπο που έχει ιδιάζουσα σχέση ή συγγενικό δεσμό εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι και του τετάρτου βαθμού ή βρίσκεται σε οξεία έχθρα με το άτομο που αφορά η εξεταζόμενη υπόθεση ή που έχει συμφέρον για την έκβαση της».
Η γενική αρχή είναι πως τα διοικητικά όργανα, που μετέχουν σε μια διοικητική διαδικασία, πρέπει να εμφανίζονται ότι ενεργούν αμερόληπτα, πράγμα το οποίο δεν μπορεί να λεχθεί για μια περίπτωση όπου υπάρχει ειδικός δεσμός ή συγγένεια που αφορά τα πρόσωπα που λαμβάνουν μέρος σε αυτή τη διαδικασία (βλ. Εκτωρίδης ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 922, Δημοκρατία ν. Σολωμού (1998) 3 Α.Α.Δ. 769).
Στη Σολωμού κρίθηκε ότι δεν εξετάζεται αν η πράξη είναι πράγματι μεροληπτική. Η «ιδιάζουσα σχέση» ορίζεται ως η συγγενική σχέση που ξεχωρίζει, διαφέρει ή διακρίνεται από άλλη.
Στα Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, 1929 - 1959, σελ. 111, σε σχέση με αυτό το ζήτημα, αναφέρονται τα εξής:-
«Εν τούτοις το Σ. τ. Ε. δέχεται την αρχήν, καθ' ην τα όργανα της Διοικήσεως δέον να παρέχωσιν εγγύησιν αμερολήπτου κρίσεως, οσάκις δε τα μέλη του συλλογικού οργάνου συνδέονται διά δεσμών ή ιδιαζούσης σχέσεως προς τα πρόσωπα, εις α αφορά η κρινομένη υπόθεσις, ή έχουσι συμφέρον εις την έκβασίν της, δημιουργείται τεκμήριον επηρεασμού τούτων, κλονίζον την πεποίθησιν του διοικουμένου επί το αδιάβλητον της κρίσεως των οργάνων. Η συμμετοχή, όθεν, μέλους παρ' ω υφίσταται ο κατά τα άνω δεσμός ή σχέσις ή συμφέρον, δημιουργεί κακήν σύνθεσιν του συλλογικού οργάνου επαγομένην ακυρότητα των πράξεων αυτού. ...
Προκειμένου συνεπώς να κριθή το κύρος της ούτω εκδοθείσης πράξεως δεν εξετάζεται εάν αύτη είναι πράγματι μεροληπτική : ...»[1]
Στην προκειμένη περίπτωση στη συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου ημερομηνίας 24.3.2009 μετείχε στενός συγγενής άμεσα ενδιαφερομένων ιδιοκτητών, ο οποίος τοποθετήθηκε επιχειρηματολογώντας αλλά και ψηφίζοντας υπέρ της απαλλοτρίωσης των συγκεκριμένων τεμαχίων που αποτελούσε προηγούμενη ενιαία πρόταση του Δημοτικού Συμβουλίου, απορρίπτοντας εισήγηση του Δημάρχου για επίλυση των προβλημάτων στάθμευσης με εναλλακτικούς τρόπους. Η συγγένεια του Α. Αλεξάνδρου ήταν τέτοιου βαθμού που με βάση το άρθρο 42 του Νόμου αλλά και τις γενικές αρχές, θα έπρεπε να αποκλειστεί η συμμετοχή του στη διαδικασία. Συνεπεία της συμμετοχής του, έπασχε η σύνθεση του Συμβουλίου, η όλη διαδικασία κατέστη τρωτή και κλονίστηκε η αρχή της αμεροληψίας όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 42 του Ν. 158(Ι)/99 (βλ. σχετικά Αλεξάνδρα Νικολάκη ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Επισκοπής Λεμεσού (2002) 3 Α.Α.Δ 762, Φιλίππου ν. Δημοκρατίας (2005) 4 Α.Α.Δ. 827).
Για τον λόγο αυτό η προσβαλλόμενη απόφαση θα πρέπει να ακυρωθεί, χωρίς να είναι αναγκαία η εξέταση των υπολοίπων λόγων ακύρωσης που προβλήθηκαν από την αιτήτρια.
Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, με €1.400 έξοδα, πλέον ΦΠΑ, υπέρ της αιτήτριας και εναντίον των καθ΄ ων η αίτηση.
Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.
/ΣΓεωργίου
[1] Σύμφωνα με άλλη άποψη στη νομολογία η έλλειψη αντικειμενικότητας και/ή η προκατάληψη πρέπει να αποδεικνύεται με βεβαιότητα. (βλ. μεταξύ άλλων Νεοφύτου ν. Δημοκρατίας (2007) 3ΑΑΔ 8, Πετρίδου ν. Δημοκρατίας (2004) 3 Α.Α.Δ. 636, 642, και Γ. Γιακουμής (Εργολ.) Λτδ ν. Δημοκρατίας (2009) 3 Α.Α.Δ. 236, 243).