|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Δημοκρατία ν. Κουκκουρή κ.α. (1993) 3 ΑΑΔ 598
Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Hydrotech Water and Enviromental Engineering Ltd (1999) 3 ΑΑΔ 333
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:AD:2015:D402
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Αρ. Υπόθεσης: 1688/2010)
8 Ιουνίου, 2015
[Δ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 146 ΚΑΙ 28 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ.
H.S. DATA LTD,
Αιτητές,
- ΚΑΙ -
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ,
Καθ΄ων η αίτηση.
---------
Χρ. Κληρίδης, για τους αιτητές.
Δ. Καλλή (κα), δικηγόρος της Δημοκρατίας εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους καθ΄ ων η αίτηση.
Ε. Νικολαϊδου (κα), για το ενδιαφερόμενο μέρος.
---------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ.: Στις 7.8.2009 το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής (ΤΥΠ) (Αναθέτουσα Αρχή ή Α.Α.) του Υπουργείου Οικονομικών, προκήρυξε διαγωνισμό με αρ. ΤΥΠ 2009/068/Α/Α για την «Προμήθεια και Υποστήριξη/Συντήρηση Ολοκληρωμένου Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών για το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων».
Καθορίστηκε η ανοικτή διαδικασία αξιολόγησης με κριτήριο ανάθεσης της σύμβασης στη χαμηλότερη τιμή προσφοράς, εντός των όρων και προδιαγραφών του διαγωνισμού. Μεταξύ των προσφορών που υποβλήθηκαν ήταν αυτές των αιτητών και της κοινοπραξίας Hydro-Comp Enterprises Ltd, E.C.S. e-soft business software Ltd (ενδιαφερόμενο μέρος, ΕΜ).
Οι αιτητές στις 2.10.2009, υπέβαλαν εμπρόθεσμα την προσφορά τους με συνολικό ποσό προσφοράς €1.482.150,00, ενώ η προσφορά του ΕΜ ανερχόταν στο ποσό των €701.566 πλέον ΦΠΑ.
Προηγήθηκε η διαδικασία εξέτασης και αξιολόγησης των υποβληθεισών προσφορών και στη συνέχεια το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών σε συνεδρία του ημερομηνίας 24.6.2010 αποφάσισε την ανάθεση της σύμβασης στο ΕΜ.
Ακολούθως η Αναθέτουσα Αρχή με επιστολή της ημερ. 12.7.2010 πληροφόρησε τους αιτητές για την κατακύρωση της προσφοράς στο ΕΜ, ως της έχουσας το χαμηλότερο συνολικό ποσό αξιολόγησης απ΄ όλες τις προσφορές που υποβλήθηκαν. Την απόφαση αυτή οι αιτητές προσέβαλαν στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών (ΑΑΠ) καταχωρώντας στις 30.7.2010 την ιεραρχική προσφυγή υπ΄ αρ. 89/2010 με ταυτόχρονη προώθηση αίτησης για λήψη προσωρινού μέτρου για αναστολή της διαδικασίας ανάθεσης καθώς και υπογραφής της σύμβασης, μέχρι τη λήψη τελικής απόφασης από την ΑΑΠ. Η ΑΑΠ ασκούσα τις εξουσίες που της παρέχονται δυνάμει του εδαφίου (8) του άρθρου 56 του περί της Σύναψης Συμβάσεων (Προμήθειας, Έργα και Υπηρεσίες) Νόμου του 2003, Ν. 101(Ι)/2003 (ο Νόμος), αποφάσισε στις 30.7.2010 την αναστολή της διαδικασίας ανάθεσης. Λαμβάνοντας δε υπόψη τους ισχυρισμούς των αιτητών, αποφάσισε την παράταση του προσωρινού μέτρου αναστολής της διαδικασίας ανάθεσης μέχρι την έκδοση της τελικής της απόφασης επί της ιεραρχικής προσφυγής. Με απόφαση της ημερομηνίας 8.12.2010 η ΑΑΠ ομόφωνα απέρριψε την ιεραρχική προσφυγή επικυρώνοντας την προσβαλλόμενη απόφαση της ΑΑ. Απόφαση η οποία και αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής.
Οι αιτητές επικαλούνται αριθμό νομικών ισχυρισμών για να επιτύχουν ακύρωση της επίδικης απόφασης οι οποίοι ουσιαστικά περιστρέφονται στην κατ΄ ισχυρισμό πλάνη των καθ΄ ων η αίτηση ως προς τη συμμόρφωση του επιτυχόντα προσφοροδότη (ΕΜ) με συγκεκριμένους όρους του διαγωνισμού, τους οποίους θεωρούν ως ουσιώδεις. Συνδέουν το ζήτημα κατά γενικό και αόριστο όμως τρόπο με ισχυρισμούς για υπέρβαση και ή κατάχρηση εξουσίας, ανεπαρκούς αιτιολογίας και ή έλλειψης δέουσας έρευνας, παράβασης της αρχής της καλής πίστης και της αρχής της αμεροληψίας. Άλλοι λόγοι όπως παράβαση των χρονικών περιθωρίων που επιτάσσει ο ισχύον Νόμος, Ν. 101(Ι)/2003, δεν εξειδικεύονται περαιτέρω, τίθενται με τρόπο αόριστο και γενικό, με αποτέλεσμα να μην παρέχεται η δυνατότητα να απαντηθούν. Δημοκρατία ν. Κουκκουρή κ.α. (1993) 3 Α.Α.Δ. 598, 607:
«1) Ο εξεταστικός χαρακτήρας της διαδικασίας κάτω από το Άρθρο 146 αμβλύνει μεν το στοιχείο της αντιπαράθεσης που ενυπάρχει στους δικονομικούς θεσμούς (προσαρμοσμένους στην πολιτική δίκη), δεν καταργεί όμως τη δικογραφία ως το μέσο προσδιορισμού των επιδίκων θεμάτων. Οι τελικές αγορεύσεις που υποβάλλονται μετά την επιθεώρηση των φακέλων εξειδικεύουν και συγκεκριμενοποιούν τα επίδικα θέματα (που προσδιορίζονται στην αίτηση) που καλείται το δικαστήριο να επιλύσει.»
Λόγω της πληθώρας ισχυριζόμενων παραβάσεων των όρων του διαγωνισμού θα προσπαθήσω να τις ομαδοποιήσω σε τέσσερις ευρύτερες κατηγορίες: (i) τεχνικές προδιαγραφές, (ii) προϋποθέσεις συμμετοχής, (iii) οικονομική αξιολόγηση προσφοράς και (iv) άλλα στοιχεία προσφοράς.
(i) Παραβάσεις όρων αναφορικά με τεχνικές προδιαγραφές.
«Τεχνικές προδιαγραφές
1. Τα προϊόντα του ανταγωνισμού είναι σε στάδιο End of Life (Retired).
2. Δεν πληρούνται οι τεχνικές προδιαγραφές/παράγραφοι, των όρων προσφοράς.
(α) 4.2.1.2.(1) Πολλαπλότητα χρηστών
(β) 4.2.1.2.(2) Συμβατότητα στην Οδηγία 007/2/ΕΚ
(γ) 4.2.1.2.(3) Χαρακτηριστικά λογισμικού
(δ) 4.2.2.2.(6) Διαδικτυακή εφαρμογή
3. Δεν πληρούνται οι τεχνικές προδιαγραφές 4.2.1.(1) χρήση τεχνολογίας ArcSDE MUPB των όρων προσφοράς.
4. Δεν αναφέρεται στην προσφορά του ανταγωνισμού η λειτουργικότητα του ArcSDE.
5. Η προσφορά του ανταγωνισμού ArcGIS δεν εξασφαλίζει τις απαιτήσεις των παραγράφων Α 4.1, Α 4.2.1, Α 4.2.2.
6. Δεν καλύπτονται από την προσφορά του ανταγωνισμού οι εργασίες των όρων 4.2.1.23.»
Οι αιτητές επαναλαμβάνουν με την αγόρευση τους τα όσα αναλυτικά έθεσαν ενώπιον της ΑΑΠ, ισχυριζόμενοι ότι το προσφερόμενο σύστημα από το ΕΜ δεν ικανοποιούσε συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές όπως επέβαλλαν οι όροι του διαγωνισμού.
Όπως έχει κατ΄ επανάληψη νομολογηθεί, το Αναθεωρητικό Δικαστήριο ελέγχει τη νομιμότητα της πράξης, αποφεύγοντας να ελέγξει την ουσιαστική κρίση της διοίκησης, δεν υπεισέρχεται σε τεχνικά θέματα, ούτε σκοπός του είναι να διαπιστώσει, αξιολογήσει ή επιλύσει τέτοια ζητήματα, τα οποία αφορούν κατ΄ εξοχήν τη διοίκηση, η οποία είναι σε καλύτερη θέση, λόγω του τεχνικού και επιστημονικού προσωπικού που διαθέτουν οι αρμόδιες κατά περίπτωση υπηρεσίες (στην παρούσα περίπτωση Επιτροπή Αξιολόγησης, ΑΑ), να ελέγξει και να κρίνει τις τεχνικές και επιστημονικές προδιαγραφές ενός διαγωνισμού και να καταλήξει στα ανάλογα συμπεράσματα. ΑΤΗΚ ν. Digicom Ltd (2011) 3 A.A.D. 9, 16 και Ττούσουνα ν. Δημοκρατίας (2013) 3 Α.Α.Δ. 151, 160:
«Προσεκτική μελέτη του διοικητικού φακέλου, φανερώνει ξεκάθαρα, ότι στην περίπτωση της εφεσείουσας και δέουσα έρευνα έγινε και σαφής αιτιολογία δόθηκε. Το Αναθεωρητικό Δικαστήριο ελέγχει τη νομιμότητα της πράξης αποφεύγοντας να ελέγξει την ουσιαστική κρίση της διοίκησης, δεν υπεισέρχεται σε τεχνικά θέματα ούτε σκοπός του είναι να διαπιστώσει, αξιολογήσει, ή επιλύσει τέτοια ζητήματα τα οποία αφορούν κατ' εξοχήν τη διοίκηση.»
Προτού προβώ στην εξέταση των υπόλοιπων κατ΄ ισχυρισμό των αιτητών παραβάσεων των όρων του διαγωνισμού από την επιτυχούσα προσφοροδότρια ως τις έχω ομαδοποιήσει ανωτέρω, κρίνω σκόπιμο να παραπέμψω στην ισχύουσα νομολογία αναφορικά με την παράβαση όρων των προσφορών. Είναι καλά θεμελιωμένο ότι όρος της προσφοράς καθίσταται ανάλογα με τη σημασία του στην απόφαση για κατακύρωση προσφοράς ουσιώδης ή επουσιώδης. Μόνο παράβαση ουσιώδους όρου καθιστά την προσφορά άκυρη. Η κρίση κατά πόσο τύπος ο οποίος προσβάλλεται αποτελεί ουσιώδη ή επουσιώδη πρόνοια, ανήκει στον Δικαστή. Καθοριστική επί του θέματος είναι η απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Tamassos Suppliers v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 72-73:
«Είναι θεμελιωμένο ότι όρος της προσφοράς συνιστά, ανάλογα με τη σημασία του, ουσιώδη ή επουσιώδη προδιαγραφή για συμμετοχή στο διαγωνισμό. Προσφορά η οποία δεν πληροί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, είναι άκυρη και κατ' επέκταση, δε μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης.
..............
Τι συνιστά ουσιώδη όρο πλειοδοτικού διαγωνισμού, αποτέλεσε το αντικείμενο μεγάλου αριθμού δικαστικών αποφάσεων. Η κρίση κατά πόσο τύπος ο οποίος παραβιάζεται αποτελεί ουσιώδη ή επουσιώδη πρόνοια, ανήκει στο δικαστή (βλ. Σπηλιωτόπουλος ΈΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, Έκδοση 1977, σσ. 404-405). Η νομολογία βεβαιώνει ότι το κριτήριο για τον καθορισμό της σημασίας και υπόστασης όρου πλειοδοτικού διαγωνισμού, είναι η σημασία που ενέχει η τήρησή του για την απόφαση για κατακύρωση της προσφοράς. Ουσιώδης είναι ο όρος η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς.»
Οι κατ΄ ισχυρισμό παραβάσεις αξιολογήθηκαν από την ΑΑΠ, η οποία αφού άκουσε τόσο όσα έθεσαν ενώπιον της γραπτώς και προφορικώς οι αιτητές όσο και η ΑΑ, τις έκρινε όπως θα φανεί κατωτέρω, ως μη ουσιώδεις.
(ii) Προϋποθέσεις συμμετοχής.
(α) Οι αιτητές ειδικότερα υποστηρίζουν ότι παραβιάστηκαν όροι της προσφοράς που επέβαλλε την υποβολή αντιτύπου της προσφοράς σε ηλεκτρονική μορφή, που να επιτρέπει την αντιγραφή δεδομένων για συγκεκριμένες ενότητες. Επί του θέματος η ΑΑΠ έκρινε ότι ο όρος αυτός δεν είναι ουσιώδης «.και αφού ο όρος αυτός δεν αναφέρεται και δεν αποβλέπει στη διασφάλιση του αδιάβλητου της προσφοράς. Η σημασία του περιορίζεται στο να βοηθά απλά στη γρήγορη ετοιμασία των σχετικών πινάκων αξιολόγησης.» Προκύπτει ότι η τήρηση του όρου αυτού δεν είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς: δεν επηρεάζει το περιεχόμενο της υποβληθείσας προσφοράς και κυρίως την αξιολόγηση και την λήψη τελικής απόφασης για κατακύρωση υπέρ του ΕΜ.
(β) Αναφορικά με την υπογραφή στο Συμφωνητικό Συνεργασίας μεταξύ των εταιρειών Hydro-Comp Enterprises Ltd και Ε.S.C. e-soft Business Software Ltd και την αναγραφή ως αντιπροσώπων για την Hydro-Comp Enterprises Ltd του «Dr D. Constantinides» ενώ σ΄ όλα τα άλλα έγγραφα που έχουν υποβληθεί αναφέρεται ως «Dr Constantinos Constantinides», η ΑΑΠ απορρίπτοντας και το λόγο αυτό αποδέχθηκε τη θέση της ΑΑ ότι η υπογραφή «Dr D. Constantinides» αποτελεί εκ παραδρομής συντομογραφία για το «Dr Constantinos Constantinides», επισημαίνοντας μάλιστα ότι στο βιογραφικό σημείωμα του εν λόγω προσώπου δίπλα στο όνομα του και σε παρένθεση, αναγράφεται το «Ντίνος», οι δε υπογραφές πάνω από τα δύο ονόματα είναι οι ίδιες όπως αυτές παρουσιάζονται σε διάφορα σημεία στην υποβληθείσα προσφορά της επιτυχούσας. Επιπλέον, επισημαίνεται στην προσβαλλόμενη απόφαση ότι για το θέμα αυτό ζητήθηκε και σχετική διευκρίνιση από τον προσφέροντα ο οποίος επιβεβαίωσε ότι εκ παραδρομής ανεγράφη το πιο πάνω όνομα.
Στη βάση των προαναφερθέντων κρίνω, ότι ούτε εδώ παρατηρείται παράβαση ουσιώδους όρου εφόσον δεν υφίστατο λόγος μη αποδοχής του υποβληθέντος Συμφωνητικού.
(γ) Σε σχέση δε με το Συμφωνητικό Συνεργασίας οι αιτητές ισχυρίζονται ότι στο πρωτότυπο που κατατέθηκε δεν αναγράφεται το όνομα και ο τίτλος του εκπροσώπου της εταιρείας Hydro-Comp Enterprises Ltd, κάτω από την υπογραφή του. Η ΑΑΠ μετά από έρευνα στην προσφορά της επιτυχούσας διαπίστωσε ότι το έντυπο 2 ήταν κανονικά συμπληρωμένο ως «Dr Constantinides» (όνομα) και «Managing Director» και επιπρόσθετα όπως διαπίστωσε και η Επιτροπή Αξιολόγησης, η υπογραφή όσο και ο τίτλος του συγκεκριμένου ατόμου παρουσιάζεται σε άλλα μέρη της υποβληθείσας προσφοράς (π.χ. πληρεξούσιο για τον ορισμό του εκπροσώπου της κοινοπραξίας). Επίσης τα στοιχεία αυτά όπως διαπιστώνεται στην επίδικη απόφαση, καταγράφονται στο βιογραφικό σημείωμα του εν λόγω προσώπου, όπως και η άνωθεν υπογραφή του, ακριβώς η ίδια με υπογραφές που έθεσε σε διάφορα σημεία της υποβληθείσας προσφοράς της επιτυχούσας. Συνεπώς εν όψει των στοιχείων αυτών η παράλειψη κρίνεται ως επουσιώδης.
(δ) Περαιτέρω, οι αιτητές υποβάλλουν ότι στο έντυπο 8, στο ρόλο του προγραμματιστή συστημάτων έχει δηλωθεί ο Alexey Kosobrukhov ενώ μετά από διευκρινιστική ερώτηση της Επιτροπής Αξιολόγησης υπήρξε αλλαγή της ομάδας έργου - δηλώθηκε άλλο πρόσωπο με το όνομα Alexey Golovin κατά παράβαση του όρου 6.1 του Παραρτήματος 11 - Όροι εντολής, Τεχνικές Προδιαγραφές των εγγράφων του διαγωνισμού. Όπως φαίνεται από τη διευκρινιστική απάντηση της επιτυχούσας, εκ παραδρομής αναφέρθηκε το πιο πάνω όνομα αντί του Alexey Golovin, στην προσφορά της. Αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι ενώ στην προσφορά της επιτυχούσας είχε συμπεριληφθεί το βιογραφικό σημείωμα του Alexey Golovin, ως κατέχοντος τον ρόλο του προγραμματιστή συστημάτων, και όχι βιογραφικό σημείωμα του Alexey Kosobrukhov, αλλά ούτε οποιαδήποτε άλλα συναφή στοιχεία για τον τελευταίο. Συνεπώς δεν τίθεται θέμα παράβασης ουσιώδους όρου.
(ε) Επιπρόσθετα ο ισχυρισμός για τροποποίηση εκ των υστέρων της ομάδας έργου δεν βρίσκει έρεισμα στα δεδομένα του διαγωνισμού καθότι πληρούται ο όρος 6.1 «Στελέχωση της Ομάδας Έργου του Αναδόχου»: η προτεινόμενη ομάδα αποτελείται από δέκα τουλάχιστον άτομα και περιλαμβάνει τους απαιτούμενους από τους όρου του διαγωνισμού ρόλους, έστω και αν δεν συμπεριλήφθηκε ο Alexey Golovin στην ομάδα αυτή. Περιλήφθηκε όμως ως προγραμματιστής συστημάτων άλλο άτομο, ο Denis Kosy. Εξ άλλου όπως προκύπτει από τα στοιχεία που υποβλήθηκαν ο Golovin ήταν προγραμματιστής συστημάτων στο 26% περίπου, συνεπώς ορθά δεν αξιολογήθηκε από την ΑΑ ως «βασικός εμπειρογνώμονας» αλλά ως «λοιπός εμπειρογνώμονας».
Ούτε η πιο πάνω περίπτωση θεωρείται παράβαση ουσιώδους όρου.
(στ) Στο σημείο αυτό θεωρώ χρήσιμο να επιληφθώ του ισχυρισμού των αιτητών ότι είναι ανεπίτρεπτη η αναζήτηση διευκρινίσεων από μέρους της Επιτροπής Αξιολόγησης και της ΑΑ, εφόσον συχνά διαπιστώνεται κατά τη διεξαγωγή της όλης διαδικασία εξέτασης των προσφορών η υποβολή διευκρινίσεων από τα όργανα αυτά προς την επιτυχούσα, ώστε να απαντηθούν εντός του νομολογιακού πλαισίου τα παράποντα των αιτητών που ακολουθούν.
Οι αιτητές υποβάλλουν ότι παράνομα και ή κατά παράβαση των αρχών της χρηστής διοίκησης το ΕΜ, κατόπιν διευκρινιστικών ερωτήσεων προέβαλε δικαιολογίες και ισχυρισμούς για τις παραλείψεις του όπως και πιστοποιητικά. Ποιος ο σκοπός άλλωστε, υποβάλλουν, των όρων του διαγωνισμού, αν δεν επιβάλλεται να τηρούνται και μπορούν να συμπληρωθούν και ή να εξηγηθούν σε οποιοιδήποτε στάδιο και ή να τροποποιηθούν. Το δικαίωμα της ΑΑ να ζητά διευκρινίσεις αναγνωρίζεται από τα ίδια τα έγγραφα του διαγωνισμού «Όρος 9.5 του Μέρους Α - Οδηγίες προς Οικονομικούς Φορείς», όπως και η νομολογία έχει ρητά αναγνωρίσει. Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Hydrotech Water and Environmental Eng. Ltd (1999) 3 A.A.Δ. 333, σε σχέση με ασάφεια, αοριστία ή έλλειψη καθαρότητας, όχι όμως βεβαίωσης σε σχέση με υποβολή στοιχείων ουσιωδών για την αξιολόγηση της προσφοράς η οποία κρίνεται ως ανεπίτρεπτη ως παραβιάζουσα τις αρχές της χρηστής διοίκησης όπως κρίθηκε στην Εταιρεία ΕLNIA KOKKINOS LTD v. Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, Υπο. Αρ. 75/2010, 4.7.2011:
«Στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται μη ουσιώδης παράβαση των όρων της προσφοράς, η Αναθέτουσα Αρχή έχει την ευχέρεια, ανάλογα με την περίπτωση, να χρησιμοποιήσει τους μηχανισμούς που της επιτρέπουν να ζητήσει είτε διευκρινίσεις είτε συμπλήρωση των εγγράφων της προσφοράς. Αυτό μπορεί να γίνει δυνάμει του περί Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών και για Συναφή Θέματα Νόμου του 2006 (Ν. 12(Ι)/06) και πιο ειδικά στην προκειμένη περίπτωση, δυνάμει του όρου 4.6.4 των Οδηγιών. Αυτή η δυνατότητα ισχύει για επουσιώδεις όρους και όχι για στοιχεία και όρους που θεωρούνται ουσιώδεις. Σε τέτοια περίπτωση τα όσα νομολογήθηκαν από την Ολομέλεια στην Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Hydrotech Water and Environmental Eng. Ltd (1999) 3 A.A.Δ. 333, για την ευχέρεια συμπλήρωσης μη ουσιωδών ελλείψεων, νοουμένου ότι δεν παραβιάζεται η αρχή της ισότητας, δέσμευαν απόλυτα την Αναθέτουσα Αρχή.»
Εφόσον οι κατ΄ ισχυρισμόν παραβάσεις κρίνονται ως μη ουσιώδεις, ήταν δυνατή, θεωρώ, η αναζήτηση διευκρινίσεων από τις πιο πάνω Επιτροπές, ζητήθηκαν απλώς να εξηγηθούν ασάφειες των υποβληθέντων στοιχείων.
Κρίνεται ότι ορθά η ΑΑ αποδέχθηκε τη διευκρινιστική απάντηση της επιτυχούσας, ότι εκ παραδρομής γράφηκε το όνομα Vasily Moulioukov στο βιογραφικό σημείωμα αντί του Vasily Mulukov που είναι και το ορθό. Αναφορικά δε με το πρόσωπο αυτό ως ειδικού γεωγραφικών συστημάτων πληροφορικής (ΓΣΠ), ο σχετικός όρος του διαγωνισμού απαιτούσε «ο ειδικός σε ΓΣΠ να είναι πτυχιoύχος στην επιστήμη των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών ή της Πληροφορικής». Το ΕΜ δήλωσε ότι κατέχει «Masters' Degree in Computer Systems Design and Construction» και η ΑΑ ζήτησε με διευκρινίσεις όπως υποβληθεί αντίγραφο του πανεπιστημιακού τίτλου σποδών του. Υποβλήθηκε σχετικό αντίγραφο με τίτλο «Electronic Engineer Designer - Industrial Engineer» και με ειδικότητα «Design and Technology of Electronic Computer Facilities». Κρίθηκε από την ΑΑ ότι το πτυχίο αυτό είναι σχετικό με την επιστήμη των ηλεκτρονικό υπολογιστών ή της πληροφορικής, μέσα στα πλαίσια του δικαιώματος της ΑΑ σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας να ελέγχει την ορθότητα των στοιχείων του βιογραφικού σημειώματος (βλ. έντυπο 5). Συνεπώς ούτε εδώ διαπιστώνεται ουσιώδης παράβαση όρου.
(ζ) Επιπρόσθετα, οι αιτητές ισχυρίζονται ότι η προσφορά του επιτυχόντα προσφοροδότη θα έπρεπε να απορριφθεί καθότι η δήλωση του εμπειρογνώμονα Στέλιου Αγρότη δεν συμμορφώνεται με τους όρους του διαγωνισμού. Ειδικότερα, ότι στο βιογραφικό του περιέχεται λανθασμένη αναφορά σε σχέση με την εργοδότηση του στην εταιρεία. Ενώ σε ένα σημείο αναφέρεται ότι εξακολουθεί να εργάζεται στην επιτυχούσα εταιρεία, σε άλλο σημείο αναφέρεται «Μη μόνιμος Συνεργάτης», η δε δήλωση συμμόρφωσης που υποβλήθηκε δεν ανταποκρίνεται στα ζητούμενα από τους όρους του διαγωνισμού.
Σε διευκρινιστική απάντηση της επιτυχούσας σχετικά λέχθηκε ότι επρόκειτο για εκ παραδρομής αναφορά και ότι ήταν μόνιμος εργοδοτούμενος της Hydro-Comp Enterprises Ltd. Αναφορικά με τη δήλωση συμμόρφωσης του Αγρότη εντοπίστηκε η απόκλιση στο λεκτικό της, δεν ανάφερε ρητά ο δηλών ότι αποδέχεται τους όρους του διαγωνισμού. Στη «Δήλωση εμπειρογνώμονα μη μόνιμα εργοδοτούμενου», το πρόσωπο αυτό δήλωσε ότι θα αναλάβει το ρόλο του αρχιτέκτονα περιβαλλοντικής λειτουργίας συστήματος και θα εκτελέσει όλα τα συναφή καθήκοντα. Συνεπώς κρίνεται ασήμαντη απόκλιση εφόσον η συμμόρφωση του με τους όρους του διαγωνισμού (Μέρος Α, όροι 8.3.1(6) του Μέρους Α των Εγγράφων Διαγωνισμού) προκύπτει έμμεσα από την πιο πάνω δήλωση. Εξ άλλου, είναι σαφής και η θέση της επιτροπής αξιολόγησης στην έκθεση της, ότι σε κάθε περίπτωση η απόκλιση αυτή είναι επουσιώδης αφού «δεν επηρεάζει την έκταση του αντικειμένου της Σύμβασης ή την ποιότητα της εκτέλεσης του, δεν περιορίζει ουσιαστικά τα δικαιώματα της αναθέτουσας αρχής ή τις υποχρεώσεις του αναδόχου και δεν θίγει την αρχή της ίσης μεταχείρισης των προσφοροδοτών.» Ότι το εν λόγω πρόσωπο δεν δήλωσε ρητά ότι δεν συμμετέχει με οποιοδήποτε τρόπο σε οποιαδήπτοε άλλη προσφορά για τον ίδιο διαγωνισμό, καθίσταται άνευ ουσιαστικής σημασίας δεδομένου ότι αυτό καθ΄ εαυτό εξάγεται με βεβαιότητα από τον ίδιο το διοικητικό φάκελο και δη από τις άλλες υποβληθείσες προσφορές, κάτι που διαπίστωσε και η ίδια η Επιτροπή Αξιολόγησης.
(η) Επιπρόσθετα, οι αιτητές ισχυρίζονται ότι η προσφορά της επιτυχούσας θα έπρεπε να ακυρωθεί, καθότι οι ισολογισμοί για το έτος 2008 δεν ήταν υπογεγραμμένοι από ένα εκ των μελών του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας E-soft Business Software Ltd. Δεν εξηγούν όμως στη βάση ποιου όρου του διαγωνισμού καθίστατο υποχρεωτική η υπογραφή ή μονογραφή των ισολογισμών. Η δε παραπομπή που κάνουν στον όρο 8.2.3 του Μέρους Α: Οδηγίες προς Οικονομικούς Φορείς, είναι λανθασμένη καθότι στην προκειμένη περίπτωση δεν τίθεται θέμα διόρθωσης ή προσθήκης, ώστε να απαιτείται μονογραφή. Στην παρούσα περίπτωση ισχύει ο όρος 8.3.1.(4), στον οποίο και παραπέμπει η ΑΑΠ στην απόφαση της, σύμφωνα με τον οποίο απαιτείτο η υποβολή ισολογισμών της εταιρείας, οι οποίοι διαπιστώνεται ότι υποβλήθηκαν και ουδεμία απαίτηση τίθετο για υπογραφή τους. Συνεπώς δεν υπήρξε απόκλιση από το συγκεκριμένο όρο του διαγωνισμού.
(θ) Αναφορικά με τον ισχυρισμό των αιτητών περί μη υποβολής του συνόλου των σελίδων που αποτελούν το έντυπο 15 με την αρχική προσφορά, ήτοι, δεν τυπώθηκε/περιλήφθηκε η σ.3 του εντύπου 15, η οποία και απεστάλη με τη διευκρινιστική απάντηση της επιτυχούσας, ανέφερε ότι εκ παραδρομής δεν τυπώθηκε, παρατηρώ ότι ορθά τόσο η επιτροπή Αξιολόγησης όσο και η ΑΑΠ αποδέχθηκαν την προσαγωγή της σελίδας: Έκριναν ότι ο συγκεκριμένος πίνακας αφορά σε πίνακα παραπομπής στις απαντήσεις που ήδη περιέχονταν στην προσφορά. Επομένως η υποβολή της σελίδας δεν προσθέτει οτιδήποτε καινούργιο αλλά ούτε τροποποιεί την προσφορά του ΕΜ, απλά παραπέμπει σε υφιστάμενα στοιχεία της προσφοράς, και ως εκ τούτου ορθά έγιναν αποδεκτά.
(iii) Παράβαση όρων αναφορικά με την οικονομική αξιολόγηση.
(α) Οι αιτητές ισχυρίζονται ότι στο έντυπο 9 η συνολική τιμή και η τιμή μονάδας που υπέβαλε ο επιτυχόν προσφοροδότης είναι ίδια. Απόκλιση η οποία διορθώθηκε ανεπίτρεπτα από την Επιτροπή Αξιολόγησης κατόπιν διευκρινίσεων από το ΕΜ, ότι η αναφερόμενη τιμή μονάδας ήταν λανθασμένη και η ορθή ήταν η συνολική τιμή.
Η Επιτροπή Αξιολόγησης (ΕΑ) στην έκθεση αξιολόγησης (σ. 34, 35) δίνει σαφείς και αναλυτικούς λόγους αποδοχής των διευκρινίσεων που δόθηκαν από το ΕΜ, επισημαίνοντας ότι ακόμα και σε περίπτωση που ήθελε γίνει δεκτό ότι η τιμή μονάδας ήταν η ορθή, και πάλι η προσφερόμενη τελική τιμή θα ήταν η χαμηλότερη. Οι καθ΄ ων αποδέχθηκαν την αναλυτική αιτιολογία της ΕΑ, επισημαίνοντας ότι στην προσβαλλόμενη απόφαση το ποσό που αναγράφεται σε άλλο σημείο της προσφοράς, συμφωνεί πλήρως με το ποσό που δόθηκε, λαμβανομένης υπόψη της συνολικής τιμής και όχι της τιμής μονάδας. Προκύπτει λοιπόν από τα ανωτέρω στοιχεία, ότι πράγματι πρόκειται περί λάθους το οποίο προέκυψε εκ παραδρομής και δεν δημιούργησε οποιαδήποτε αμφιβολία ως προς τη συνολική τιμή της προσφοράς.
(β) Προχωρούν το συλλογισμό τους οι αιτητές υποβάλλοντας ότι η προσφορά του ΕΜ θα έπρεπε να ακυρωθεί, λόγω του ότι παρέλειψε να δηλώσει 88 από τις 300 ώρες εκπαίδευσης που όφειλε να προσφέρει. Η ΕΑ ζήτησε διευκρίνιση από το ΕΜ το οποίο απάντησε ότι οι ώρες που δηλώθηκαν αφορούσαν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα που θα παρέχονταν σε σχέση με τεχνική εκπαίδευση όσο και εκπαίδευση σε θέματα μισθολογίων και διαδικασιών. Οι υπόλοιπες 80 ώρες θα αναλώνονταν σε εκπαίδευση κατά την εργασία. Πρόκειται θεωρώ για αποσαφήνιση ενός θέματος και όχι για συμπλήρωση της προσφοράς, όπως υποστηρίζουν οι αιτητές. Άλλωστε αυτό εξάγεται ως εκ του αυστηρού κατά τα άλλα λεκτικού του όρου 4.2.2.5 «Εκπαίδευση», του Μέρους Β, Παράρτημα 11 - Τεχνικές προδιαγραφές:
«4.2.2.5 Εκπαίδευση
Η εκπαίδευση του προσωπικού είναι ένας σημαντικός και κρίσιμος παράγοντας για την αποτελεσματικό και επιτυχή εισαγωγή του ΤΣΠ στο ΤΑΥ.
Οι χρήστες όλων των επιπέδων θα πρέπει να εκπαιδευτούν κατάλληλα στα αντίστοιχα με το ρόλο τους (υπο)συστήματα. Η εκπαίδευση θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τεχνική εκπαίδευση όσο και εκπαίδευση σε θέματα μεθοδολογιών και διαδικασιών. Η εκπαίδευση θα γίνει σε επιλεγμένα άτομα που ανά ομάδες θα καλύπτουν όλες τις συνιστώσες του έργου. Η συνολική διάρκεια της εκπαίδευσης θα είναι 14 ημερολογιακοί μήνες αλλά κάθε ομάδα (μέγιστος αριθμός εκπαιδευομένων ανά ομάδα/τάξη: 10) θα εκπαιδεύεται για όχι περισσότερο από 3 ημερολογιακούς μήνες (τουλάχιστον 300 ώρες, όποτε κρίνεται αναγκαίο).»
Ο τρόπος διαχείρισης των ωρών εκπαίδευσης δεν ήταν αυστηρός. Η ισχυριζόμενη παράβαση δεν κρίνεται ως ουσιώδης.
(iv) Παραβάσεις αναφορικά με άλλα στοιχεία της προσφοράς της επιτυχούσας (ΕΜ).
(α) Υποβάλλεται από τους αιτητές κατά γενικό και πάλι τρόπο ότι τα βιογραφικά σημειώματα προτεινόμενων εμπειρογνωμόνων (τριών προσώπων) είναι ελλιπή. Συγκεκριμένα, αναφορικά με τον Δρ. Κολοβόπουλο, ως υπεύθυνο έργου και ειδικό σε θέματα διαχείρισης υδάτινων πόρων - σύμφωνα με τον όρο 6.1 «Στελέχωση της ομάδας έργου του αναδόχου» του Μέρους Β, Παράρτημα 11 - Όροι εντολής, ο ειδικός σε θέματα διαχείρισης υδάτινων πόρων πρέπει να είναι πτυχιούχος πολιτικός μηχανικός, κάτι που δεν ισχύει για το εν λόγω πρόσωπο. Στους κλάδους πολιτικού μηχανικού περιλαμβάνονται διάφορες ειδικεύσεις όπως Structural Engineering, Environmental Engineering. Εφόσον το πρόσωπο αυτό κατέχει MSc Structures, MSc Hydraulics και PhD Hydraulics, ορθά κρίθηκε από την ΑΑΠ ότι η εν λόγω απαίτηση ικανοποιείται.
Αναφορικά με τον Στέλιο Αγρότη, αρχιτέκτονα περιβάλλοντος λειτουργίας, ισχυρίζονται ότι δεν περιγράφεται πουθενά στο βιογραφικό του σημείωμα ότι έχει ξαναδουλέψει ως αρχιτέκτονας, ως απαιτείται στον όρο 6.1 ανωτέρω. Όπως διαπίστωσε και η ΑΑΠ από έρευνα στο διοικητικό του φάκελο φαίνεται ότι είχε τον ίδιο ρόλο σε έργο ΓΣΠ (Τίτλος: Dar es Salaam, περίοδος 4/2006-12/2007), το οποίο λειτουργεί σε περιβάλλον παραγωγής, αξίας €460.000. Στο βιογραφικό του σημείωμα αναφέρει με λεπτομέρεια τα καθήκοντα του (υπεύθυνος σύνταξης εκθέσεων προδιαγραφών περιβάλλοντος λειτουργίας, ανάπτυξης προδιαγραφών για σύνθεση του συστήματος EDMAS με το Κτηματολόγιο, εγκατάσταση συστήματος τιμολόγησης και εξυπηρέτησης πελατών). Συνεπώς πληρούται και εδώ ο σχετικός όρος του διαγωνισμού.
Επιπρόσθετα, αναφορικά με τον Κώστα Γεωργίου, υπεύθυνο εκπαίδευσης, υποβάλλουν ότι δεν κατέχει πτυχίο αλλά Professional qualification εφόσον είναι απόφοιτος ΑΤΙ - Mechanical Engineering, Intercollege-Association of Chartered Certified Accountants (ACCA).
Με βάση τον όρο 6.1. ανωτέρω, «όλοι οι βασικοί εμπειρογνώμονες της ομάδας να κατέχουν πτυχίο ανώτατης ή ανώτερης εκπαίδευσης». Σύμφωνα με το βιογραφικό του σημείωμα ο Γεωργίου κατέχει πτυχίο/δίπλωμα του ΑΤΙ στο Mechanical Engineering, το οποίο πτυχίο είναι ανώτερης εκπαίδευσης. Συνεπώς πληροί τον πιο πάνω όρο.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω στοιχεία σε καμιά από τις τρεις περιπτώσεις δεν παρατηρείται παράβαση ουσιώδους όρου του διαγωνισμού.
(β) Τέλος, οι αιτητές ισχυρίζονται ότι δεν υποβλήθηκαν από το ΕΜ έγγραφα ποιοι διευθυντές της κάθε εταιρείας ως νόμιμος εκπρόσωπος που δεσμεύει την εταιρεία. Σύμφωνα με τον όρο 8.3.1.(2) Μέρος Α - Οδηγίες προς Οικονομικούς Φορείς, απαιτούνται τα πιο κάτω στοιχεία για την πιστοποίηση του δικαιώματος συμμετοχής στο διαγωνισμό:
«2. Για την πιστοποίηση του δικαιώματος συμμετοχής της παραγράφου 6.1, τα ακόλουθα στοιχεία:
(α) Εφόσον ο Προσφέρων είναι νομικό πρόσωπο, επίσημα αποδεικτικά στοιχεία σύστασής του και σε περίπτωση που ο υπογράφων την Προσφορά είναι ο νόμιμος εκπρόσωπος του νομικού προσώπου, επίσημα αποδεικτικά στοιχεία που να αποδεικνύουν τούτο, καθώς και το δικαίωμα του εκπροσώπου να δεσμεύει το νομικό πρόσωπο, διαφορετικά, πρακτικό αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου ή του Διοικούντος οργάνου του νομικού προσώπου, με βάση το οποίο:
· Να εγκρίνεται η συμμετοχή του νομικού προσώπου στο διαγωνισμό. .»
Προκύπτει συναφώς ότι δεν απαιτείται να προσκομιστεί πιστοποιητικό για τους διευθυντές της κάθε εταιρείας ως ισχυρίζονται οι αιτητές. Ο όρος έχει ικανοποιηθεί με ό,τι σχετικό υποβλήθηκε. Όπως βεβαιώνει και η ΑΑ και διαπιστώνει στη συνέχεια η ΑΑΠ, αλλά και όπως προκύπτει από τις ετήσιες εκθέσεις και τους επίσημους τελικούς εξελεγμένους λογαριασμούς των εταιρειών που υποβλήθηκαν με την προσφορά, τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της κάθε εταιρείας έχουν την εξουσία να υπογράφουν και να δεσμεύουν. Συνεπώς ούτε στην περίπτωση αυτή διαπιστώνεται οποιαδήποτε παράβαση ουσιώδους όρου του διαγωνισμού.
Προκύπτει αναντίλεκτα από το σύνολο των ανωτέρω στοιχείων ότι δεν διαπιστώνεται παράβαση ουσιώδους τύπου του διαγωνισμού από το ΕΜ κατά την υποβολή της προσφοράς του. Συνεπώς δεν τίθεται θέμα ακύρωσης της προσβαλλόμενης απόφασης. Δεν διαπιστώνω ότι η ΑΑΠ ενήργησε κάτω από πλάνη περί τα πράγματα ή έλλειψη δέουσας έρευνας ή υπέρβασης και ή κατάχρηση εξουσίας, όπως ισχυρίζονται οι αιτητές.
Κατά ανάλογο τρόπο απορρίπτονται και οι λοιποί ισχυρισμοί των αιτητών για παράβαση των αρχών της χρηστής διοίκησης, της ίσης μεταχείρισης των προσφοροδοτών και της καλής πίστης. Το ίδιο το πρακτικό της επίδικης απόφασης, η συλλογιστική που ακολουθήθηκε, οι λεπτομερείς τοποθετήσεις και η σαφής κατά περίπτωση αιτιολογία επιβεβαιώνουν ότι διεξήχθη λεπτομερής δέουσα έρευνα. Οι καθ΄ ων η αίτηση εξετάζοντας την ιεραρχική προσφυγή των αιτητών ενήργησαν σύννομα και εντός του πλαισίου που διέπει τη χρηστή διοίκηση.
Η προσφυγή απορρίπτεται με €1.600 έξοδα, πλέον ΦΠΑ, υπέρ των καθ΄ ων η αίτηση.
Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται.
Δ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ.
/ΦΚ