|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2015:D348
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υποθ. Αρ.1558 /2012)
15 Mαϊου, 2015
[Τ.ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δικαστής]
Αναφορικά με τo ΄Αρθρo 146, 28 του Συντάγματος
1. ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ
2. ΒΑΡΝΑΒΑ ΣΩΤΗΡΙΟΥ
3. CAHIT EMIR, ως διαχειριστή της περιουσίας της αποβιώσασας Nurie Haggi Mustafa Nuri ή Nuriye Husein Elmaz ή Nuriye HadjiMustafa Nuri ή Nurie HadjiMustafa Elmaz
Αιτητές,
-και -
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, μέσω Υπουργού Εσωτερικών ως Κηδεμόνα Τουρκοκυπριακών Περιουσιών
Καθ΄ων η αίτηση.
-----------------------
Π.Παναγιώτου για Αλ.Μαρκίδη, για τον αιτητή
Λ.Ουστά, (κα.), για τους καθ΄ων η αίτηση
---------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.: Οι αιτητές επιδιώκουν «διακήρυξη του Δικαστηρίου ότι η απόφαση των καθ΄ων η αίτηση για την οποία οι αιτητές πληροφορήθηκαν μέσω επιστολής ημερομηνίας 07.08.2012 (αντίγραφο επισυνάπτεται ως Παράρτημα «Α» στην παρούσα) και με την οποία οι καθ΄ων η αίτηση δεν έδωσαν την συγκατάθεση τους και/ή απέρριψαν το αίτημα των αιτητών για την κατάθεση το Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο Λάρνακας δύο πωλητηρίων εγγράφων που αφορούσαν αγοραπωλησία μεταξύ του Cahit Emir ως διαχειριστή της περιουσίας της αποβιωσάσης Nurie Haggi Mustafa Nuri ή Nuriye Husein Elmaz ή Nuriye HadjiMustafa Nuri ή Nurie Hadjimustafa Elmaz ως πωλητή και των αιτητών, ως αγοραστών, των 2/4 μεριδίων του κτήματος με αριθμό εγγραφής 16867, Φ.Σχ. 55/23, τεμάχιο 454, που βρίσκεται στην κοινότητα Μαρωνίου της επαρχίας Λάρνακας είναι άκυρη και/ή στερείται εννόμου αποτελέσματος.»
Η Nuri (η ως άνω αποβιώσασα) είναι δεκτό ότι είναι ιδιοκτήτρια της επίδικης περιουσίας και ότι πριν το 1960 μετανάστευσε στην Αγγλία από την Κύπρο. Διαχειριστής της περιουσίας της μετά το θάνατο της στην Αγγλία (το έτος 1993) διορίστηκε ο αιτητής 3. Στις 4/12/08 δυνάμει συμφωνιών ο ως άνω διαχειριστής υπό την ιδιότητα του αυτή ανέλαβε όπως πωλήσει και μεταβιβάσει στους αιτητές 1 και 2 ανά ¼ σ΄ένα έκαστο εξ αυτών εκ της ως άνω επίδικης περιουσίας. Τα συμβαλλόμενα μέρη κατέθεσαν στο Επαρχιακό Κτηματολόγιο Λάρνακας δήλωση μεταβίβασης των ων άνω αγοραπωλητηρίων. Οι κληρονόμοι, όπως παρουσιάζεται το θέμα από την πλευρά των αιτητών, είναι τα πέντε παιδιά, εκ των οποίων μόνο ο ένας, ο Elmaz Huseyin διαμένει μόνιμα στα κατεχόμενα και ενώ είναι παράνομα κάτοχος ελληνοκυπριακής περιουσίας. Ο Elmaz, ωστόσο, έχει αποποιηθεί το κληρονομικό του μερίδιο στην περιουσία της αποβιωσάσης μητέρας του.
Ο Διευθυντής του Κτηματολογίου με επιστολή του προς τους αιτητές (7 και 8/2/2012) τους πληροφορεί ότι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό το πωλητήριο έγγραφο και η δήλωση μεταβίβασης «διότι ο Κηδεμόνας τουρκοκυπριακών περιουσιών δεν έδωσε τη συγκατάθεση του.»
Στη συνέχεια, οι αιτητές, με επιστολή τους ημερ. 10.3.2012 προς τον Υπουργό Εσωτερικών ως Κηδεμόνα απέστειλαν «στοιχεία που πιστοποιούσαν τη μόνιμη διαμονή των κληρονόμων της αρχικής ιδιοκτήτριας» (βλ. ΣT επί της αίτησης).
Με εσωτερικές διεργασίες των αρμοδίων τμημάτων ως περιγράφονται στις παρ.8-12 της ένστασης ζητήθηκαν στοιχεία από το Διοικητή Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών ώστε να διερευνηθούν τα στοιχεία που οι αιτητές παραχώρησαν (βλ και Παραρτήματα Ζ-1 επί της ένστασης).
Με την απαντητική επιστολή του ημερομηνίας 7.5.2012, (Παράρτημα Κ) ο Διοικητής Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών ανέφερε μεταξύ άλλων ότι η Nuriye Husein απέκτησε με το σύζυγο της επτά και όχι πέντε παιδιά, όπως ισχυρίσθηκε ο διαχειριστής της περιουσίας της. Όταν η οικογένεια μετανάστευσε στην Αγγλία, ένα από τα επτά παιδιά, ο Elmaz Husein παρέμεινε στην Κύπρο. Συνεπεία της τουρκικής εισβολής εγκαταστάθηκε στο κατεχόμενο Μπέλαπαϊς. Λόγω της μεγάλης περιουσίας που εγκατέλειψε η οικογένεια στις ελεύθερες περιοχές, το κατοχικό καθεστώς παραχώρησε σε αυτή τέσσερα σπίτια και μεγάλη έκταση ακίνητης περιουσίας Ε/Κ ιδιοκτησίας. Ο Elmaz Husein πώλησε μέρος της πιο πάνω ακίνητης περιουσίας σε άγγλους υπηκόους. Από τα τέσσερα σπίτια ένα κατέχεται από τον Husein, άλλο από μία από τις αδελφές του, που επαναπατρίστηκε από την Αγγλία και τα άλλα δύο κατέχονται και χρησιμοποιούνται περιοδικά για διακοπές από δύο από τις αδελφές, που διαμένουν μόνιμα στην Αγγλία.
Ο Υπουργός Εσωτερικών ως Κηδεμόνας Τ/Κ Περιουσιών ενημερώθηκε για τα νέα στοιχεία επί του θέματος με συμπληρωματικό σημείωμα ημερ. 10.5.2012 και αποφάσισε να μην αναθεωρήσει την αρχική απορριπτική απόφαση σε σχέση με την εν λόγω αγοραπωλησία, λαμβανομένων υπόψη ότι δεν οφείλονται φόροι κληρονομίας στα πλαίσια της διαχείρισης και ορισμένοι από τους κληρονόμους κατέχουν Ε/Κ περιουσίες στα κατεχόμενα. (Παράρτημα Λ επί της ένστασης).
Οι αιτητές πληροφορήθηκαν την απόρριψη εκ νέου του αιτήματος τους με επιστολή ημερ. 7.8.12, η οποία αποτελεί και την προσβαλλόμενη απόφαση (παρ.Α΄ επί της αίτησης).
Οι σχετικές παραγρ. 6 και 7 του παραρτήματος Λ είναι η αιτιολογία της απόφασης των καθ΄ων η αίτηση, η οποία συνοπτικά αποδίδεται και στην επιστολή προς τους αιτητές ημερ. 7.8.12.
Βασικά επαναλαμβάνεται το περιεχόμενο της έκθεσης της ΚΥΠ με βάση το οποίο ανατρέπεται το παρουσιαζόμενο έρεισμα της μη ύπαρξης κληρονόμου ο οποίος κατέχει ελληνοκυπριακή περιουσία στα κατεχόμενα.
Σύμφωνα με τις επιμελείς αγορεύσεις και των δύο πλευρών, το πρώτο που πρέπει να απασχολήσει είναι αν σωστά εφαρμόστηκε στην κρινόμενη υπόθεση ο Νόμος περί Τουρκοκυπριακών Περιουσιών (Διαχείριση και άλλα θέματα) (Προσωρινές Διατάξεις) Ν.139/91 και ως εκ τούτου εάν λανθασμένα ή όχι ζητήθηκε η συγκατάθεση του Κηδεμόνα Τουρκοκυπριακών Περιουσιών. Ορθά δε τοποθετήθηκε το θέμα από τους ευπαιδεύτους συνηγόρους ότι κατά προτεραιότητα πρέπει να εξεταστεί: το κατά πόσον η επίδικη περιουσία εμπίπτει στην έννοια του όρου «τουρκοκυπριακή περιουσία» - αρθ.2 του Ν.139/91.
Εκτός από το Ν.139/91, απόλυτα συναφή είναι τα σχετικά μέρη του Συντάγματος ειδικά το ΄Αρθ.2 του Συντάγματος το οποίο έχει ως εξής:
«∆ιά τους σκοπούς του παρόντος Συντάγ΅ατος:
(1) ...
(2) Την τουρκικήν κοινότητα αποτελούσιν άπαντες oι πολίται της ∆η΅οκρατίας, οίτινες είναι τουρκικής καταγωγής και έχουσιν ως ΅ητρικήν γλώσσαν την τουρκικήν ή ΅ετέχουσι των τουρκικών πολιτιστικών παραδόσεων ή είναι ΅ωα΅εθανοί.»
Με βάση το άρθ.2 του Ν.139/91 τουρκοκυπριακή περιουσία περιλαμβάνει κάθε ιδιοκτησία κινητή ή ακίνητη που ανήκει σε τουρκοκύπριο και βρίσκεται στις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση σίγουρα πρόκειται για περιουσία στις ελεγχόμενες περιοχές αφού βρίσκεται στην επαρχία Λάρνακας.
Με βάση το αρθ.2 επίσης του ιδίου Νόμου:
«Τουρκοκύπριος» ση΅αίνει Τουρκοκύπριο που δεν έχει τη συνήθη δια΅ονή του στις ελεγχό΅ενες από τη ∆η΅οκρατία περιοχές και περιλα΅βάνει εταιρεία ή άλλο νο΅ικό πρόσωπο που ελέγχεται από Τουρκοκύπριο, καθώς και το Εβκάφ»
Σημασία για το ερμηνευτικό αυτό άρθρο έχει προσθέτως το 2ο τμήμα του Παραρτήμτος Δ της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης (Annex D, section 2), στο οποίο αναφέρονται τα εξής:
«Any citizen of the United Kingdom and Colonies who on the date of this Treaty possesses any of the qualifications specified in paragraph 2 of this Section shall on that date become a citizen of the Republic of Cyprus if he was ordinarily resident in the Island of Cyprus at any time in the period of five years immediately before the date of this Treaty".
Σύμφωνα με τα γεγονότα επί της ΄Εκθεσης της ΚΥΠ που δεν έχουν ανατραπεί από τους αιτητές, η αποβιώσασα, αν και βρετανίδα υπήκοος, δεν έχει απολέσει την ιδιότητα της τουρκοκύπριας με βάση τα πιο πάνω, αφού το 1958 είχε μεταναστεύσει στη Μ.Βρετανία, εντός δηλαδή της χρονικής περιόδου που εμπίπτει στην περίοδο των πέντε χρόνων πριν τη δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Συνεπώς, είχε αυτομάτως πολιτογραφηθεί ως κύπρια πολίτης και ως εκ της μη συνήθους διαμονής αυτής στις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές, στοιχειοθετεί την έννοια «τουρκοκύπριος» όπως καθορίζεται στο Νόμο Ν.139/91.
Η θέση που έντονα κυρίως προβλήθηκε από τους αιτητές ότι η περιουσία της δεν θα πρέπει να θεωρείται «εγκαταληφθείσα» αφού η αποβιώσασα κατά το χρόνο της εισβολής δεν διέμενε στις ελεύθερες περιοχές. Αυτό, κατά τους αιτητές, δημιουργεί «κατάσταση» που οδηγεί σε παράβαση των άρθ.23 και 28 του Συντάγματος. Προς επίρρωση της θέσης τους οι αιτητές επικαλούνται το προοίμιο του Νόμου όπου αναφέρονται τα ακόλουθα:
«Επειδή, συνεπεία της ΅αζικής ΅ετακίνησης του Τουρκοκυπριακού πληθυσ΅ού ως αποτέλεσ΅α της Τουρκικής εισβολής στις περιοχές που κατέχονται από τις Τουρκικές δυνά΅εις εισβολής και της απαγόρευσης από τις δυνά΅εις αυτές της διακiνησης του πληθυσ΅ού αυτού στις περιοχές της Κυπριακής ∆η΅οκρατίας, εγκαταλείφθηκαν περιουσίες που αποτελούνται από κινητή και ακίνητη ιδιοκτησία, Και επειδή για την προστασία των περιουσιών αυτών κατέστη απαραίτητη η ά΅εση λήψη ΅έτρων, Και επειδή ΅εταξύ των ΅έτρων που λήφθηκαν περιλα΅βανόταν και η διαχείριση των περιουσιών αυτών από ειδική επιτροπή που συστάθηκε ΅ε διοικητικές διευθετήσεις, Και επειδή κατέστη αναγκαία η νο΅οθετική ρύθ΅ιση του θέ΅ατος των Τουρκοκυπριακών περιουσιών στη ∆η΅οκρατία. Για όλα αυτά η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως:
.....»
Η θέση των αιτητών δεν έχει βάση αφού εξ ολοκλήρου αγνοεί τις ίδιες τις πρόνοιες του Νόμου, τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης και τη σχετική τροποποίηση του Ν.139/91 ειδικά με το Ν.39(1)/10.
Τέτοια «διάκριση» ή τέτοιος «διαχωρισμός» τον οποίο προβάλλει η πλευρά των αιτητών δεν υπάρχει. Σαφώς πρόκειται για «τουρκοκυπριακή περιουσία» και «τουρκοκύπρια» εντός του πλέγματος του Νόμου. Η αποβιώσασα αφού ποτέ δεν επέστρεψε στις ελεγχόμενες περιοχές, νόμιμα η περιουσία της θεωρείται ως εγκαταληφθείσα και νόμιμα έχει υπαχθεί στο καθεστώς του Κηδεμόνα (βλ. Basma ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2013) 3 Α.Α.Δ. 619). To προοίμιο του Νόμου δεν δημιουργεί προϋποθέσεις που το σχετικό άρθρο δεν θέτει.
Σε σχέση με τον ισχυρισμό των αιτητών για έλλειψη αιτιολογίας, ή πλάνης περί τα πράγματα και άλλες συναφείς θέσεις, είναι σημαντικό να παρατεθεί σχετική τροποποίηση του Ν.139/91 - το άρθ.3, όπως διαμορφώθηκε με το Ν.39(Ι)/10:
«3. Ο Υπουργός διορίζεται ΅ε τον παρόντα Νό΅ο Κηδε΅όνας των Τουρκοκυπριακών περιουσιών και τις διαχειρίζεται σύ΅φωνα ΅ε τις διατάξεις του παρόντος Νό΅ου και ασκεί τις αρ΅οδιότητες που του χορηγούνται ΅ε τον παρόντα Νό΅ο διαρκούσης της έκρυθ΅ης κατάστασης και ΅έχρις ότου επιτευχθεί τελική διευθέτηση του θέ΅ατος αυτού: 2 του 39(Ι) του 2010. Νοείται ότι στα πλαίσια άσκησης της πιο πάνω εξουσίας του να διαχειρίζεται Τουρκοκυπριακές περιουσίες διαρκούσης της έκρυθ΅ης κατάστασης, ο Υπουργός έχει επίσης εξουσία ως διαχειριστής, να άρει ΅ε δεόντως αιτιολογη΅ένη απόφασή του και υπό τους κατά την κρίση του κατάλληλους όρους τη διαχείριση συγκεκρι΅ένης Τουρκοκυπριακής περιουσίας ή ΅έρους αυτής, αφού λάβει υπόψη σε σχέση ΅ε τη διαχείριση τις συνθήκες και περιστάσεις της κάθε περίπτωσης και σταθ΅ίσει όλους τους σχετικούς ΅ε το θέ΅α αυτό παράγοντες, περιλα΅βανο΅ένου του κατά πόσο ο Τουρκοκύπριος ιδιοκτήτης της περιουσίας ή οι κληρονό΅οι ή οι διάδοχοί του στον τίτλο, ανάλογα ΅ε την περίπτωση, κατέχουν περιουσία που ανήκει σε Ελληνοκύπριο στις ΅η ελεγχό΅ενες από τη ∆η΅οκρατία περιοχές: Νοείται περαιτέρω ότι προσ΅ετρούν θετικά σε άρση της διαχείρισης Τουρκοκυπριακής περιουσίας, ΅εταξύ άλλων, οι πιο κάτω παράγοντες:
(α) Ότι πρόκειται για τη διαχείριση περιουσίας που όταν περιήλθε στο καθεστώς διαχείρισής της από τον Κηδε΅όνα ο Τουρκοκύπριος ιδιοκτήτης της περιουσίας είχε τη συνήθη δια΅ονή του στο εξωτερικό όπου είχε ΅εταβεί οποτεδήποτε πριν ή ΅ετά την τουρκική εισβολή του 1974 και ο εν λόγω ιδιοκτήτης συνεχίζει να δια΅ένει εκεί ή επέστρεψε ή επιστρέφει από το εξωτερικό για ΅όνι΅η εγκατάσταση στις ελεγχό΅ενες από τη ∆η΅οκρατία περιοχές, ή προτίθεται να επιστρέψει στις εν λόγω περιοχές,
(β) ότι πρόκειται για τη διαχείριση περιουσίας που σε οποιοδήποτε χρόνο ΅ετά που περιήλθε στο καθεστώς διαχείρισής της από τον Κηδε΅όνα ο Τουρκοκύπριος ιδιοκτήτης της περιουσίας εγκαταστάθηκε ΅όνι΅α και συνεχίζει αδιάλειπτα να είναι ΅όνι΅α εγκατεστη΅ένος στις ελεγχό΅ενες από τη ∆η΅οκρατία περιοχές,
(γ) ότι η υπό διαχείριση περιουσία αφορά κατοικία στην οποία διέ΅ενε ο Τουρκοκύπριος ιδιοκτήτης και κάτοχός της πριν την τουρκική εισβολή του 1974 και στην οποία προτίθεται να κατοικήσει προσερχό΅ενος από τις ΅η ελεγχό΅ενες από τη ∆η΅οκρατία περιοχές για ΅όνι΅η εγκατάσταση στις ελεγχό΅ενες από τη ∆η΅οκρατία περιοχές».
Με βάση το παράρτημα «Λ» και τις θέσεις των καθ΄ων η αίτηση, ως έχουν εκτεθεί, ορθά ετέθη ως το κύριο μέρος της αιτιολογίας μετά από δέουσα έρευνα, η ύπαρξη κληρονόμων που κατέχουν περιουσία ελληνοκυπρίων στις μη ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές, όπως ακριβώς καθορίζεται στο Νόμο ως κριτήριο άσκησης της εξουσίας του Κηδεμόνα.
Ως προς τους ισχυρισμούς περί αντισυνταγματικότητας και/ή τις θέσεις για παράβαση του αρθ.1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Συνθήκης περί Προασπίσεως των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και/ή του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου (βλ. σελ.12-25 της αγόρευσης αιτητών) δεν έχω παρά να αντιπαραβάλω την ισχύ και το ratio των υποθέσεων Α.Χρ. Σολομωνίδης Λτδ κ.ά. ν. Γεν.Εισαγγελέα κ.ά. (2003) 1(Β) Α.Α.Δ. 1275, Perihan Mustafa Korkut v. Γεωργίου (2008) 1(Β) Α.Α.Δ. 905 και Suleyman v. Δημοκρατία αρ.υποθ. 99/05, ημερ. 21.5.07. Τίποτε από αυτά που εν πάση περιπτώσει, γενικόλογα, θέτει η πλευρά των αιτητών δεν ανατρέπουν τα, στις πιο πάνω υποθέσεις, λεχθέντα.
Για τους λόγους που έχω εξηγήσει η προσφυγή απορρίπτεται και η επίδικη απόφαση επικυρώνεται. Τα έξοδα εκ ποσού 1.300 επιδικάζονται υπέρ των καθ΄ων η αίτηση.
Τ.Ψαρά-Μιλτιάδου
Δ.