|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2015:D371
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 1420/2011)
26 Μαΐου 2015
[ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
GOLDEN TELEMEDIA LTD,
Αιτητές
- ΚΑΙ -
ΔΗΜΟΥ ΛΑΡΝΑΚΑΣ,
Καθ΄ ου η αίτηση
-----------------------------------
Αίτηση ημερ. 16 Ιανουαρίου 2015 για διαγραφή
του ενδιαφερομένου μέρους
------------------------------------
Γ. Βαλιαντής για Λ. Παπαφιλίππου, για τους Αιτητές.
Δ. Καλλένος για Μ. Χατζήχριστοφη, για τον Καθ΄ ου η αίτηση.
Ν. Χατζηϊωάνου (κα), για το Ενδιαφερόμενο Μέρος.
-------------------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Η προσφυγή στην ουσία της αφορά την ακύρωση της απόφασης του Δήμου Λάρνακας με την οποία ο Δήμος συμβλήθηκε με την ΑΤΗΚ για την «παροχή υπηρεσιών τηλεπληροφορικής για λύση ολοκληρωμένης διαχείρισης χώρων στάθμευσης: Park SmS», για το λόγο ότι δεν ακολουθήθηκε η νόμιμη διαδικασία προκήρυξης δημοσίων συμβάσεων ώστε και οι αιτητές που προσφέρουν υπηρεσίες σε αυτό τον τομέα να είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην όλη διαδικασία διεκδικώντας την ανάθεση της σύμβασης.
Η προσφυγή δεν επιδόθηκε σε οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο μέρος, ούτε βέβαια και στην ΑΤΗΚ, η οποία ρητά κατονομάζεται στο αιτητικό ως ο οργανισμός εκείνος που έτυχε της ανάθεσης της προσφοράς από τον Δήμο Λάρνακας. Η διαδικασία της προσφυγής προχώρησε με βάση τη συνήθη πορεία, κατεχωρήθη ένσταση από πλευράς του Δήμου Λάρνακας, ακολούθησαν οι γραπτές αγορεύσεις των αιτητών και του Δήμου, στις δε 7.10.2013 ζητήθηκε από τους αιτητές περαιτέρω παράταση χρόνου για την καταχώρηση της απαντητικής τους αγόρευσης. Στην ορισθείσα επόμενη δικάσιμο, 7.11.2013, παρουσιάσθηκε η κα Χατζηϊωάννου εκ μέρους της ΑΤΗΚ, η οποία ανέφερε στο Δικαστήριο ότι μόλις προ δύο ημερών είχε λάβει γνώση της παρούσας προσφυγής και ζήτησε χρόνο για να καταχωρήσει δική της ένσταση. Ο κ. Βαλιαντής εμφανιζόμενος για τους αιτητές δήλωσε ότι κατά την άποψη του δεν έπρεπε η ΑΤΗΚ να συμμετέχει στη διαδικασία, όμως, «.. για σκοπούς διασφάλισης της διαδικασίας δεν έχω πρόβλημα να παρουσιαστεί.».
Η υπόθεση ορίστηκε για τις 10.12.2013 ώστε να καταχωρηθεί ένσταση από την ΑΤΗΚ προηγουμένως. Ένσταση τελικώς κατεχωρήθη στις 11.12.2013 και η υπόθεση ορίστηκε στη συνέχεια για γραπτή αγόρευση της ΑΤΗΚ ως ενδιαφερόμενο πλέον μέρος, αλλά και απαντητικής αγόρευσης των αιτητών. Η ΑΤΗΚ καταχώρησε τη γραπτή της αγόρευση στις 5.6.2014, η δε απαντητική αγόρευση των αιτητών κατεχωρήθη τελικώς στις 6.10.2014. Με αίτημα του κ. Βαλιαντή στις 7.10.2014, η υπόθεση ορίστηκε για διευκρινίσεις στις 2.12.2014.
Την ημέρα των διευκρινίσεων τέθηκε θέμα από τον συνήγορο των αιτητών, σε απάντηση του ισχυρισμού στη γραπτή αγόρευση της ΑΤΗΚ ότι το αντικείμενο της προσφυγής εξέλιπε διότι η σύμβαση έληξε, ότι εφόσον έχει εφαρμοσθεί η σύμβαση η ΑΤΗΚ δεν έχει πλέον θέση στην προσφυγή ως ενδιαφερόμενο μέρος. Οι μόνοι που θα δικαιούνται σε αποζημίωση δυνάμει του Άρθρου 146.6 του Συντάγματος σε περίπτωση ακύρωσης της προσβαλλόμενης πράξης θα είναι οι αιτητές και το ενδιαφερόμενο μέρος, η ΑΤΗΚ, η οποία εξετέλεσε τη σύμβαση και της καταβλήθηκε η αμοιβή, θα παραμείνει ανεπηρέαστη από το αποτέλεσμα της προσφυγής. Τέθηκε λοιπόν εκ μέρους του συνηγόρου ζήτημα ότι αυτό το θέμα θα πρέπει να αποφασιστεί πριν προχωρήσουν περαιτέρω οι διευκρινίσεις. Δόθηκαν συνεπώς οδηγίες για καταχώρηση σχετικής αιτήσεως, η οποία και καταχωρήθηκε στις 16.1.2015, ακολούθησε η καταχώρηση ένστασης από πλευράς της ΑΤΗΚ και η αίτηση οδηγήθηκε σε ακρόαση στις 6.5.2015. Να σημειωθεί ότι ο Δήμος Λάρνακας δεν έλαβε οποιαδήποτε θέση υπέρ ή εναντίον.
Αναπτύχθηκε επιχειρηματολογία υπέρ και εναντίον της αίτησης με τον συνήγορο των αιτητών, πέραν της θέσης ότι η ένσταση δεν συνοδεύεται από ένορκη δήλωση ως θα έπρεπε, να εισηγείται ότι η ΑΤΗΚ θα πρέπει να πείσει ότι έχει ή διατηρεί έννομο συμφέρον να παραμείνει στη διαδικασία ως ενδιαφερόμενο μέρος. Ο επηρεασμός ενός ενδιαφερομένου μέρους πρέπει να είναι άμεσος κατ΄ αναλογία του συμφέροντος που έχει ο προσφεύγων εναντίον διοικητικής πράξης. Μετά την εκτέλεση ή διακοπή της επίδικης σύμβασης τίποτε δεν παραμένει να εξεταστεί που θα είναι προς όφελος του ενδιαφερομένου μέρους και στην ουσία η ΑΤΗΚ παραμένει ξένο σώμα στην όλη διαδικασία.
Η κα Χατζηϊωάννου εκ μέρους της ΑΤΗΚ εισηγήθηκε, αντίθετα, ότι η σύμβαση διακόπηκε και δεν εκτελέστηκε. Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι σημαντική γιατί στην περίπτωση της διακοπής αυτό σημαίνει ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι δυνατόν να την επαναφέρουν ή να την επανεκκινήσουν σε οποιοδήποτε στάδιο. Η σύμβαση δεν εκτελέστηκε και άρα δεν έχει τελειωθεί. Το ότι η συμφωνία διεκόπη έχει αναφερθεί από την ΑΤΗΚ και προηγουμένως κατά τη διαδικασία και εξ αυτού του λόγου είναι που η ΑΤΗΚ έθεσε ζήτημα ότι η προσφυγή παρέμεινε άνευ αντικειμένου. Εν πάση περιπτώσει παραμένει το ενδιαφέρον της ΑΤΗΚ, διότι εάν η προσβαλλόμενη πράξη ακυρωθεί, αυτό δυνατόν να σημαίνει ότι η ΑΤΗΚ αποκλείεται από τυχόν συμμετοχή της σε άλλη διαδικασία. Αυτός είναι ένας επηρεασμός που δεν έχει σχέση με τυχόν αγωγή για αποζημιώσεις από πλευράς των αιτητών δυνάμει του Άρθρου 146.6, η οποία αγωγή βεβαίως δεν θα στρέφεται εναντίον της ΑΤΗΚ. Τέλος, η συνήγορος έθεσε ζήτημα ότι η αίτηση είναι καταχρηστική και κακόπιστη διότι οι αιτητές παρέλειψαν να ειδοποιήσουν το ενδιαφερόμενο μέρος για την ύπαρξη της προσφυγής, ενώ όταν η ΑΤΗΚ από δική της πρωτοβουλία εμφανίσθηκε στη διαδικασία, οι αιτητές δεν ενέστησαν, η διαδικασία προχώρησε και μόνο στις διευκρινίσεις ηγέρθη ζήτημα από αυτούς ως προς το συμφέρον της ΑΤΗΚ, τη στιγμή που κατ΄ επανάληψη είχε γίνει αποδεκτή από αυτούς η παρουσία της ως ενδιαφερομένου μέρους στην όλη διαδικασία.
Η αίτηση δεν μπορεί να έχει επιτυχή κατάληξη. Κατ΄ αρχάς εισήχθη πολύ καθυστερημένα. Η παρουσία και ανάμειξη της ΑΤΗΚ στην υπόθεση δεν αμφισβητήθηκε επίσημα από τους αιτητές και πέραν ενός υπαινιγμού δεν έγινε κάποιο επίσημο διάβημα αποτροπής εμφάνισης της ΑΤΗΚ σε εκείνο το αρχικό στάδιο. Είναι δε άξιον απορίας ο λόγος που οι αιτητές δεν επέδωσαν εξ αρχής την αίτηση ακυρώσεως στην ΑΤΗΚ, η οποία ήταν το πρόσωπο δημοσίου δικαίου που ανέλαβε τη σύμβαση από το Δήμο Λάρνακας. Είχε επομένως κάθε δικαίωμα ενημέρωσης από την αρχή της διαδικασίας και δικαιωματικής εμφάνισης να προστατεύσει τα δικά της συμφέροντα και να υποστηρίξει το σύννομο της όλης διαδικασίας ανάθεσης σ΄ αυτή της σύμβασης. Το έννομο συμφέρον της ΑΤΗΚ να λαμβάνει μέρος στη διαδικασία ως επηρεαζόμενο άτομο έγινε αποδεκτό και αναγνωρίστηκε από τους αιτητές στις 7.11.2013.
Η νομολογία γενικώς αναγνωρίζει το δικαίωμα συμμετοχής σε διαδικασία ακύρωσης διοικητικής απόφασης σε κάθε πρόσωπο που επηρεάζεται νόμιμα και άμεσα από το αποτέλεσμα της προσφυγής, (The Institute of Certified Public Accountants of Cyprus v. Republic (1987) 3 C.L.R. 445, Vorkas v. Republic (1984) 3 C.L.R. 87 και Republic v. Nissiotou (1985) 3 C.L.R. 944). Σε περίπτωση που οι αιτητές δεν επιδίδουν αφ΄ εαυτών την προσφυγή στον επηρεαζόμενο ως ενδιαφερόμενο πρόσωπο, υπάρχει δικαίωμα παρέμβασης, ανάλογο προς τα λαμβανόμενα στην Ελλάδα και Γαλλία, (Μεριτιάν Χοτέλς Λτδ ν. Κ.Ο.Τ. (1990) 3 Α.Α.Δ. 1446, Pitsillos v. C.B.C. (1982) 3 C.L.R. 208, Δημοκρατία ν. Σολωμού (2001) 3 Α.Α.Δ. 955, κ.ά.).
Στην υπόθεση Γεώργιος Φινόπουλος κ.ά. ν. Δημοκρατίας κ.ά., συνεκδ. υποθ. αρ. 1729/2011, 33/2012 και 194/2012, ημερ. 10.12.2013, αυτό το Δικαστήριο είχε την ευκαιρία να εξετάσει την όλη υπόσταση και νομολογία γύρω από το συμφέρον του ενδιαφερόμενου μέρους. Με αναφορά στις υποθέσεις Republic v. Nissiotou, Vorkas v. Republic - πιο πάνω -, αλλά και τις αποφάσεις στη Λαμπρατσιώτη ν. Ανδρέου (2013) 3 Α.Α.Δ. 202 και Μορίτσης ν. Καρσερά (2009) 3 Α.Α.Δ. 109, αναγνωρίστηκε ότι η φιλοσοφία για την ιδιότητα του ενδιαφερομένου μέρους παραμένει διαχρονικά η ίδια ότι, δηλαδή, το ενδιαφερόμενο μέρος παρεμβαίνει στη διαδικασία προς υποστήριξη και όχι ακύρωση της πράξης.
Στον Διαδικαστικό Κανονισμό του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962 δεν απαντάται οποιαδήποτε πρόνοια για επίδοση αίτησης ακυρώσεως σε οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο μέρος. Στην ουσία ένα ενδιαφερόμενο μέρος δεν λογίζεται ως διάδικο μέρος εφόσον η προσφυγή αφορά τον αιτητή και το ίδιο το διοικητικό όργανο που έλαβε την προσβαλλόμενη πράξη. Επικράτησε όμως η πρακτική προσέγγιση, αρχής γενομένης από την υπόθεση Nissiotou, να επιδίδεται η προσφυγή σε πρόσωπο που σχετίζεται με τη διοικητική πράξη και να λαμβάνει μέρος στη διαδικασία. Κατά την υπόθεση Νέλλη Ψαρά Κρονίδου ν. Δημοκρατίας (Αρ. 1) (1994) 3 Α.Α.Δ. 33, είχαν εκδοθεί σχετικές οδηγίες πρακτικής του Ανωτάτου Δικαστηρίου στις 24.7.1985 για επίδοση κάθε προσφυγής στα ενδιαφερόμενα μέρη με ευθύνη του ιδίου του αιτητή. Αυτό έγινε ώστε να υπάρχει αντιστοιχία με την «παρέμβαση» προσώπου στα εν Ελλάδι κρατούντα, όπου η αίτηση παρέμβασης αφορά την προσπάθεια τρίτου προσώπου σε σχέση με τους αρχικούς διαδίκους να παρέμβει και να καταστεί και εκείνος διάδικος, όχι όμως αυτοδικαίως, (δέστε και Ε.Π. Σπηλιωτοπούλου: «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου» 12η έκδ., Τόμος ΙΙ, σελ. 187-189, παρ. 556).
Είναι σ΄ αυτό που διαφέρει η νομολογία περί παρέμβασης τρίτων ατόμων, με αυτή περί των ενδιαφερομένων μερών. Τα τρίτα πρόσωπα μπορεί να έχουν ή να μην έχουν έννομο συμφέρον, (Συμβούλιο Φαρμακευτικής κ.ά. ν. Εταιρείας Σόλων Αγγελίδης Λτδ (2006) 3 Α.Α.Δ. 488 και ΕΤΕΚ ν. Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 666).
Στην υπό κρίση υπόθεση δεν διατηρείται αμφιβολία πέραν του δεδομένου της καταχρηστικής εισαγωγής εκ των υστέρων της αίτησης διαγραφής της ΑΤΗΚ, ότι η ΑΤΗΚ έχει έννομο συμφέρον να παραμείνει ως ενδιαφερόμενο μέρος στη διαδικασία. Ιδιαίτερα υπό το φως και της θέσης της ΑΤΗΚ που εκφράστηκε ήδη από την καταχωρηθείσα εκ μέρους της ένσταση, ότι η σύμβαση δεν ολοκληρώθηκε με την εκτέλεση αυτής, αλλά διεκόπη. Αυτή η διάσταση του θέματος που αποτελεί ένα υπό αμφισβήτηση γεγονός μεταξύ των αιτητών και της ΑΤΗΚ, στο οποίο θέση έχει και θα πρέπει να τοποθετηθεί και ο Δήμος Λάρνακας, αποτελεί από μόνο του ένα δεδομένο που καθιστά επιβεβλημένη την παρουσία της ΑΤΗΚ στη διαδικασία. Οποιαδήποτε απόφαση ληφθεί στην υπό κρίση προσφυγή που θα καταλήξει στην ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης θα έχει χωρίς άλλο συνέπειες επί της υπόστασης της ΑΤΗΚ και αυτό αναμφίβολα δεν μπορεί να γίνει στην απουσία της ίδιας της ΑΤΗΚ ως ενδιαφερομένου μέρους.
Το ζήτημα της διακοπής είχε ήδη εγερθεί από την καταχωρηθείσα αγόρευση της ΑΤΗΚ, στην ανάπτυξη του λόγου ένστασης περί έλλειψης εννόμου συμφέροντος των αιτητών να ασκήσουν ή και να προωθούν την προσφυγή. Αυτό, κατά την ΑΤΗΚ, σημαίνει την εκ του Δήμου Λάρνακας προκήρυξη με δημόσιο διαγωνισμό της σύμβασης και επομένως δεν εναπομένει έννομο συμφέρον στους αιτητές, ιδιαιτέρως και υπό το φως της επαναλαμβανόμενης θέσης των αιτητών ότι ο Δήμος όφειλε να ακολουθήσει διαφανή διαδικασία προκήρυξης δημοσίου διαγωνισμού.
Περαιτέρω, οι αιτητές λέγουν και ισχυρίζονται ότι εν πάση περιπτώσει είτε έχει διακοπεί η σύμβαση (γεγονός που αρνούνται), είτε έχει εκτελεστεί, όπως οι ίδιοι προτείνουν, διατηρούν το έννομο τους συμφέρον διότι έχουν προκύψει ζημιογόνα γι΄ αυτούς αποτελέσματα. Κατά τον ίδιο όμως τρόπο, και η ΑΤΗΚ έχει το δικαίωμα να διατηρήσει την δική της εμφάνιση ως ενδιαφερόμενο μέρος στα δεδομένα της υπόθεσης με την προτεινόμενη θέση ότι επί διακοπής της σύμβασης, δυνατόν να είναι σε θέση να διεκδικήσει τη δημόσια προκήρυξη. Επομένως τυχόν ακυρωτική απόφαση θα έχει αρνητική συνέπεια επί του ενδιαφερομένου μέρους.
Η υπόθεση Golar Energy Ltd v. Δημοκρατίας, προσφυγή υπ΄ αρ. 1545/2008, ημερ. 4.11.2011, και στην οποία έγινε δεκτό αίτημα διαγραφής της Α.Η.Κ. από ενδιαφερόμενο μέρος, είχε πολύ διαφορετικά γεγονότα. Η Α.Η.Κ. εκεί δεν είχε ακόμη ολοκληρώσει τη διαδικασία συμμετοχής της στην εμπορική δομή της ΔΕΦΑ Λτδ και δεν μπορούσε να καταστεί διάδικος ως ενδιαφερόμενο μέρος. Εν πάση δε περιπτώσει, φορέας δικαιωμάτων ήταν η ΔΕΦΑ Λτδ και όχι η Α.Η.Κ., ακόμη και αν καθίστατο μέρος της. Ο επηρεασμός των συμφερόντων της δεν ήταν ευθύς, αλλά διερχόταν μέσα από τα συμφέροντα της κοινοπραξίας. Αρχικά, η Α.Η.Κ. έλαβε μέρος ως ενδιαφερόμενο μέρος διότι η ΔΕΦΑ Λτδ δεν είχε λάβει μέρος στη διαδικασία οπότε θεωρήθηκε ότι η Α.Η.Κ., εξ αντανακλάσεως είχε δικαίωμα προστασίας των δικών της συμφερόντων. Αυτό το συμφέρον όμως εξέλιπε με την εκ των υστέρων συμμετοχή της ΔΕΦΑ Λτδ, ως ενδιαφερόμενο μέρος.
Ως προς τον ισχυρισμό ότι η ένσταση είναι παράτυπη ως μη συνοδευόμενη από ένορκη δήλωση, και άρα δεν υποστηρίζεται επαρκώς κατά παράβαση της Δ.48 θ.4(1) προς απόδειξη των γεγονότων, είναι αρκετό να λεχθεί ότι οι Θεσμοί Πολιτικής Δικονομίας εφαρμόζονται κατά τον περί Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου 1962, Καν. 18, κατ΄ αναλογίαν και εφόσον οι περιπτώσεις το επιτρέπουν. Εδώ, τα εγερθέντα ζητήματα περί της διαγραφής της ΑΤΗΚ ως ενδιαφερόμενου μέρους είναι αμιγώς νομικά και σχετίζονται με την εκ μέρους της ύπαρξη εννόμου συμφέροντος. Τα γεγονότα εμφανίζονται στο φάκελο της ενώπιον του Δικαστηρίου προσφυγής και δεν χρειαζόταν οτιδήποτε άλλο.
Η αίτηση συνεπώς απορρίπτεται με έξοδα, εναντίον των αιτητών και υπέρ των καθ΄ ων, ως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Η προσφυγή θα οριστεί εκ νέου για διευκρινίσεις.
Στ. Ναθαναήλ,
Δ.
/ΕΘ