|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2015:D105
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
13 Φεβρουαρίου, 2015
[ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 897/2011, 901/2011
934/2011, 639/2012, 2222/2013
Υπóθεση Αρ. 897/2011
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΓΕΛΑΔΟΤΡΟΦΩΝ
(ΠΟΑ) ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ.,
Αιτητές,
ν.
1. ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ
ΠΛΗΡΩΜΩΝ (ΚΟΑΠ),
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ,
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ,
Καθ'ων η αίτηση.
Υπóθεση Αρ. 901/2011
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΓΕΛΑΔΟΤΡΟΦΩΝ
(ΠΟΑ) ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ.,
Αιτητές,
ν.
1. ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ
ΠΛΗΡΩΜΩΝ (ΚΟΑΠ),
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ,
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ,
Καθ'ων η αίτηση.
Υπóθεση Αρ. 934/2011
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΓΕΛΑΔΟΤΡΟΦΩΝ
(ΠΟΑ) ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ.,
Αιτητές,
ν.
1. ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ
ΠΛΗΡΩΜΩΝ (ΚΟΑΠ),
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ,
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ,
Καθ'ων η αίτηση.
Υπóθεση Αρ. 639/2012
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΓΕΛΑΔΟΤΡΟΦΩΝ
(ΠΟΑ) ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ.,
Αιτητές,
ν.
1. ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ
ΠΛΗΡΩΜΩΝ (ΚΟΑΠ),
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ,
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ,
Καθ'ων η αίτηση.
Υπóθεση Αρ. 2222/2013
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΓΕΛΑΔΟΤΡΟΦΩΝ
(ΠΟΑ) ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ.,
Αιτητές,
ν.
1. ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ
ΠΛΗΡΩΜΩΝ (ΚΟΑΠ),
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ,
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ,
Καθ'ων η αίτηση.
Α. Ευσταθίου (κα), για τους Αιτητές.
Α. Χρίστου (κα) για Ιωαννίδης, Δημητρίου ΔΕΠΕ, για τον
Καθ'ου η Αίτηση 1.
Κ. Κλεάνθους (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τον Καθ'ου η αίτηση 2.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: Oι αιτητές, ως δημόσια εταιρεία, ασχολείται με την εμπορία γάλακτος και κρέατος, τα οποία παράγονται από τα μέλη τους.
Ο καθ'ου η αίτηση αρ. 1 είναι νομικό πρόσωπο, ιδρύθηκε με βάση τον περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας του Οργανισμού Αγροτικών Πληρωμών Νόμου, Ν. 64(Ι)/2003.
Με συμφωνία ημερ. 5 Ιανουαρίου 2004, η οποία αντικαταστάθηκε ακολούθως με τη συμφωνία ημερ. 11 Απριλίου 2008, ο καθ'ου η αίτηση 1 ανέθεσε στον καθ'ου η αίτηση 2 την έγκριση πληρωμών για ένα μέτρο του Σχεδίου Αγροτικής Ανάπτυξης 2004-2006 και την έκδοση αδειών εισαγωγής - εξαγωγής γεωργικών προϊόντων και μεταποιημένων γεωργικών προϊόντων. Ο καθ'ου η αίτηση 2 με βάση τις αρμοδιότητες του και για σκοπούς εφαρμογής των πιο πάνω, σύναψε συμφωνία με τους αιτητές ημερ. 24 Απριλίου 2009 ("πρώτη συμφωνία"). Η εν λόγω συμφωνία προέβλεπε ότι ο αντισυμβαλλόμενος (αιτητές) υποχρεούται να εκτελέσει τις ενέργειες με το ακόλουθο αντικείμενο: "EU CHEESE PLEASE - ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΣΕ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ (ΡΩΣΣΙΑ, ΟΥΚΡΑΝΙΑ)".
Το διάστημα εκτέλεσης των ενεργειών που προέβλεπε η συμφωνία υποδιαιρείτο σε τρεις φάσεις, διάρκειας 12 μηνών η κάθε μια. Οι αιτητές κατέβαλαν εγγυητική για την καλή εκτέλεση του προγράμματος και εγγυητική προκαταβολής για την Α΄ φάση.
Με τη συμπλήρωση της Α΄ φάσης, για την πρώτη συμφωνία, οι αιτητές υπέβαλαν στις 20 Αυγούστου 2010, την αίτηση καταβολής του υπόλοιπου της Α΄ φάσης. Η Β΄ φάση του προγράμματος έληξε στις 23 Απριλίου 2011 για την οποία οι αιτητές είχαν υποβάλει και έτερη εγγυητική προκαταβολής.
Οι καθ'ων η αίτηση προχώρησαν στην καταβολή μέρους του αιτούμενου ποσού[1]. Στα πλαίσια έλεγχου της διαχείρισης του προγράμματος ο καθ'ου η αίτηση 2 ζήτησε, σε διάφορες ημερομηνίες[2], από τους αιτητές, επιπρόσθετα στοιχεία και δικαιολογητικά αναφορικά με ποσά που καταβλήθηκαν από τους αιτητές στους προμηθευτές και τους υπεργολάβους τους. Οι αιτητές παρέλειψαν να προσκομίσουν τα ζητηθέντα στοιχεία αναφέροντας ότι, δεν ήταν σε θέση να το πράξουν ούτε είχαν τη δυνατότητα να ζητήσουν αυτά τα στοιχεία, επιπροσθέτως δε ότι κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται στους σχετικούς κανονισμούς.
Οι αιτητές ζήτησαν την έγκριση για την υλοποίηση της Γ΄ φάσης του προγράμματος. Ο καθ'ου η αίτηση 2, με επιστολή ημερ. 27 Απριλίου 2011, πληροφόρησε τους αιτητές ότι ενόψει της αστυνομικής έρευνας που διενεργείτο, για διαπίστωση του ενδεχόμενου διάπραξης ποινικών αδικημάτων που σχετίζονται με το πρόγραμμα της Παγκύπριας Οργάνωσης Αγελαδοτρόφων, δεν ήτο δυνατό να παραχωρήσει την έγκριση του για υλοποίηση της τρίτης και τελικής φάσης του προγράμματος. Στις 3 Φεβρουαρίου 2012 ο καθ'ου η αίτηση 2 προέβηκε σε άμεσο τερματισμό της σύμβασης. Ακολούθως, στις 20 Μαρτίου 2013, ο καθ'ου η αίτηση 1 ζήτησε την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών.
Προσφυγή αρ. 934/2011
Οι αιτητές στις 29 Φεβρουαρίου 2008 υπέγραψαν συμφωνία με τον καθ'ου η αίτηση 2 ("δεύτερη συμφωνία"). Με βάση τη συμφωνία αυτή, ο αντισυμβαλλόμενος (οι αιτητές) είχε υποχρέωση να εκτελέσει τις ενέργειες με το ακόλουθο αντικείμενο: Ενέργειες Ενημέρωσης και Προώθησης Γαλακτοκομικών Προϊόντων (κεφαλοτύρι, χαλούμι, αναρή, γιαούρτι) σε Τρίτες Χώρες, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (Ντουμπάι ) και Κουβέιτ.
Το πρόγραμμα θα υλοποιείτο σε δυο φάσεις και κάθε φάση χωριζόταν σε τέσσερα τρίμηνα. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2010 και ακολούθως, οι αιτητές υπέβαλαν αίτημα για καταβολή του υπολοίπου για την Α΄ φάση. Το ίδιο έπραξαν και για την καταβολή του υπολοίπου της Β΄ φάσης.
Ο καθ'ου η αίτηση 2 με επιστολή ημερ. 6 Αυγούστου 2010, ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες αναφορικά με τα γενικά έξοδα και την προσαγωγή επιπρόσθετων δικαιολογητικών αναφορικά με τα προσαχθέντα τιμολόγια.
Οι αιτητές, με επιστολή των δικηγόρων τους, προς τον καθ'ου η αίτηση 2, ζήτησαν την καταβολή του ποσού για τα γενικά έξοδα. Ο καθ'ου η αίτηση 2 με επιστολή του ημερ. 26 Ιανουαρίου 2011, απάντησε στους αιτητές ότι, ενόψει της μη υποβολής στοιχείων που αφορούν τα γενικά έξοδα δεν θα επιδοτούντο οι σχετικές δαπάνες. Οι αιτητές με άλλη επιστολή ημερ. 24 Μαρτίου 2011, ζήτησαν την καταβολή του οφειλόμενου ποσού. Ο καθ'ου η αίτηση 1, με επιστολή ημερ. 16 Μαΐου 2011, πληροφόρησε τους αιτητές ότι, ο καθ'ου η αίτηση 2 είναι αρμόδιο όργανο για την καταβολή των οφειλόμενων ποσών και ότι οποιεσδήποτε πληρωμές θα έπρεπε να είχαν εγκριθεί από τον καθ'ου η αίτηση 2.
Οι προσφυγές αρ. 897/2011 και 901/2011 και 639/2012 και 2222/2013 αφορούν την πρώτη συμφωνία. Οι αιτητές με την προσφυγή αρ. 897/2011, προσβάλλουν την απόφαση για μη έγκριση της υλοποίησης της Γ΄ φάσης του προγράμματος. Η προσφυγή αρ. 901/2011 στρέφεται εναντίον της απόφασης των καθ'ων η αίτηση να μην εκτελέσουν τις πληρωμές και/ή μέρος των πληρωμών και/ή εξόφληση τους μαζί με τόκους καθυστερήσεων, όπως επίσης στρέφονται κατά της άρνησης των καθ'ων η αίτηση να αποδεσμεύσουν την πρώτη εγγυητική προκαταβολής του προγράμματος. Η προσφυγή αρ. 639/2012 στρέφεται εναντίον του τερματισμού της εν λόγω συμφωνίας. Με την προσφυγή αρ. 2222/2013 προσβάλλεται η απόφαση των καθ'ων η αίτηση με την οποία ζητούν την επιστροφή και ανάκτηση μέρους του καταβληθέντος ποσού.
Η προσφυγή αρ. 934/2011 αφορά τη δεύτερη συμφωνία και προσβάλλει την απόφαση των καθ'ων η αίτηση να μην εκτελέσουν τις πληρωμές και/ή μέρος των πληρωμών και/ή εξόφληση των πληρωμών του σχετικού προγράμματος.
Οι καθ'ων η αίτηση πρόβαλαν προδικαστικώς ότι, οι προσβαλλόμενες αποφάσεις στερούνται εκτελεστότητας. Η εκτέλεση του προγράμματος ενημέρωσης και προώθησης ευρωπαϊκών γαλακτοκομικών προϊόντων σε τρίτες χώρες διέπεται, όπως εισηγούνται, από σύμβαση και ως εκ τούτου εμπίπτει στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου και όχι του δημοσίου, εκφεύγουσα της δικαιοδοσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Η σχέση των καθ'ων η αίτηση και των αιτητών είναι συμβατική, όπως τονίστηκε. Η γραπτή συμφωνία που υπεγράφη, μεταξύ των μερών, διέπει τον τρόπο εκτέλεσης των πληρωμών και των ελέγχων που μπορεί να διενεργηθούν και συνεπώς δεν αφορά δημόσιο δίκαιο αλλά πρόκειται περί συμβατικής διαφοράς.
Ο τρόπος αντίκρισης μιας δημιουργηθείσας νομικής σχέσης, εξεταζόμενης κάτω από το πρίσμα του ιδιωτικού ή του δημόσιου δικαίου, είναι δύσκολος και πολύ λεπτός. Εξετάζοντας την επίδικη πράξη, αναφορικά με το σκοπό που επιδιώκει να εξυπηρετήσει, δίδει τη λύση. Αν σκοπείται η παραγωγή ενός δημόσιου σκοπού, τότε θεωρείται ότι εμπίπτει στα πλαίσια του δημόσιου δικαίου. Αντιθέτως, όταν η πράξη περιορίζεται στην εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων τότε εμπίπτει στα πλαίσια του ιδιωτικού δικαίου.
Στην υπόθεση Tamassos Tobaco Supplies v. Δημοκρατίας (1991) 3 Α.Α.Δ. 407, αναφέρεται στη σελ. 413 ότι:
"...το πεδίο του Δημοσίου Δικαίου διακρίνεται από το Ιδιωτικό Δίκαιο ανάλογα με το σκοπό τον οποίο η νομοθεσία αποβλέπει να προάξει και το ενδιαφέρον του κοινού στη συγκεκριμμένη λειτουργία και αποφάσεις.̎
Η μεταξύ των διαδίκων διαφορά, όπως εμφαίνεται από τις εκατέρωθεν θέσεις, ουσιαστικώς απολήγει στον τρόπο εκτέλεσης της συμφωνίας και κατά πόσο υλοποιήθηκε η δέσμευση για προσκόμιση των αποδεικτικών στοιχείων, ως προς τα καταβληθέντα ποσά. Η εν λόγω διαφορά οδήγησε στη μη καταβολή ολόκληρου του ποσού για τις συμφωνίες, τη μη έγκριση για υλοποίηση της επόμενης φάσης, τον τερματισμό της πρώτης συμφωνίας, και την απαίτηση ανάκτησης καταβληθέντων ποσών.
Η προδικαστική ένσταση ευσταθεί.
Απότοκο της μεταξύ των διαδίκων συμφωνίας, και ως αποτέλεσμα των συμφωνηθέντων όρων, είναι οι προσβαλλόμενες πράξεις. Η δυνατότητα επιβολής όρων δεν αποτελούσε άσκηση δημόσιας εξουσίας, εκ μέρους των καθ'ων η αίτηση, αλλά εξουσία εκπηγάζουσα από την υπογραφείσα, μεταξύ των μερών, σύμβαση. Η απαίτηση για προσκόμιση των ζητηθέντων στοιχείων, και κατ' επέκταση οι εκδοθείσες και προσβαλλόμενες πράξεις, ουδόλως επηρεάζουν άλλους παρά μόνο τους αιτητές.
Όπως αναφέρεται στο σύγγραμμα του Σπηλιωτόπουλου, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, 2η Έκδοση, στην παράγραφο 426:
"Ούτω, τόσον αι συμβάσεις εις τας οποίας το Κράτος ή το δημόσιον νομικόν πρόσωπον είναι συμβαλλόμενον, όσον και αι πράξεις των οργάνων του συμβαλλομένου Κράτους ή άλλου δημοσίου νομικού προσώπου, αι αφορώσαι την ερμηνείαν ή την εκτέλεσιν, εφαρμογήν και λύσιν αυτών, δεν προσβάλλονται δι' αιτήσεως ακυρώσεως υπό του αντισυμβαλλομένου εν πάση περιπτώσει και κατ' αρχήν υπό των τρίτων μη συμβαλλομένων (ΣΕ 146/1977). Αι προηγηθείσαι της συμβάσεως πράξεις (διακηρύξεις, εγκρίσεις, κατακυρώσεις), εφ' όσον εξεδόθησαν βάσει ειδικών κανόνων του διοικητικού δικαίου, αποσπώμεναι εκ της συμβάσεως έχουν χαρακτήρα διοικητικής πράξεως και προσβάλλονται παραδεκτώς δι' αιτήσεως ακυρώσεως (ΣΕ 1265/1964, 2410/1965)".
Κάθε πράξη η οποία είναι μεταγενέστερη της σύμβασης και σχετίζεται με την εκτέλεση της δεν εμπίπτει στο δημόσιο δίκαιο αλλά ρυθμίζεται από το ιδιωτικό δίκαιο. (Βλ. Κυθραιώτης ν. Κεντρικής Τράπεζας (1989) 3 Α.Α.Δ. 118).
Οι προσφυγές, με την αποδοχή της προδικαστικής ενστάσεως, απορρίπτονται με €800 ως έξοδα, για εκάστη προσφυγή, υπέρ των καθ'ων η αίτηση 1 και 2, και εναντίον των αιτητών, καταβαλλόμενο ανά ½ σ' αυτούς.
Κ. ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ,
Δ.
/ΔΓ
[1]Υπάρχει διαφορά ως προς το οφειλόμενο ποσό όπως προκύπτει από τις αγορεύσεις των αιτητών και των καθ'ων η αίτηση.
[2]Υπάρχει αλληλογραφία επί του θέματος μεταξύ του καθ'ου η αίτηση 2 και των αιτητών αναφορικά με τα στοιχεία (τιμολόγια) τα οποία θα έπρεπε να προσκομίσουν.