|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Χαραλάμπους Γιώτα και Άλλος ν. Άριστου Τρύφωνος (2010) 1 ΑΑΔ 1472
Κυριακίδου ν. Δημοκρατίας (1993) 3 ΑΑΔ 90
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:AD:2014:D194
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπóθεση Αρ. 649/2010)
17 Μαρτίου, 2014
[ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΔΑΜΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ,
ΩΣ ΤΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Χ,
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ
ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ,
Καθ'ων η αίτηση.
Α. Σολουκίδου (κα) για Χρ. Τριανταφυλλίδη, για τους Αιτητές.
Δ. Εργατούδη (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ'ων η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ.: Στις 17/11/2006, ο αιτητής 1 - Γεώργιος Αδάμου (Παπακυριάκου), πατέρας των αιτητών 2-7, υπέβαλε, ως δικαιούχος γεωργός (πατατοπαραγωγός) στο Τμήμα Γεωργίας του Υπουργείου Παιδείας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, την αίτηση με αρ. 637, για συμμετοχή στο "Σχέδιο Ρύθμισης Αγροτικών Χρεών" - (στο εφεξής "το Σχέδιο").
Στο Σχέδιο εντάσσονταν υφιστάμενα κατά την ημερομηνία εκείνη αγροτικά χρέη οφειλόμενα σε δάνεια που είχαν συναφθεί από εγκεκριμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αποκλειστικά για γεωργικούς σκοπούς κατά την περίοδο από 1ης Σεπτεμβρίου 1974 μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 1998. Το υποκείμενο στη ρύθμιση ποσό ήταν το χρεωστικό υπόλοιπο του κάθε δανείου στις 31/12/2005, νοουμένου ότι αυτό υπερέβαινε τις £500.
Η ρύθμιση αφορούσε, σύμφωνα με το Σχέδιο, τη διαγραφή μέρους των αγροτικών χρεών που θα εγκρίνονταν από την Επιτροπή Εξέτασης των Δανείων και μετατροπή του υπολοίπου σε μακροχρόνιο δάνειο μέχρι και 15 χρόνια, με ανάληψη της πληρωμής των τόκων από το κράτος νοουμένου ότι ο χρεώστης θα αναλάμβανε την υποχρέωση καταβολής των δόσεων του δανείου.
Η αίτηση του αιτητή εξετάστηκε και αξιολογήθηκε από την Επιτροπή Εξέτασης. Σ' αυτή περιλαμβάνονταν 14 λογαριασμοί δανείων. Από αυτούς εγκρίθηκε προς ρύθμιση μόνο ένα δάνειο που είχε συναφθεί από τον αιτητή 1, το 1993 με την ΣΠΕ Ξυλοφάγου, το οποίο στις 31/12/2005 παρουσίαζε χρεωστικό υπόλοιπο ύψους €83,319.16.
Τα υπόλοιπα δάνεια, όπως διαπιστώθηκε από την έρευνα του Λειτουργού Αξιολόγησης, είτε είχαν εξοφληθεί, είτε δεν παρουσίαζαν ως οφειλέτη τον αιτητή 1.
Η Επιτροπή Εξέτασης ενημέρωσε τoν αιτητή 1 για την απόφαση της και για τους λόγους της απόρριψης των υπόλοιπων δανείων της αίτησης του με σχετική επιστολή ημερομηνίας 29/10/2008.
Ο αιτητής 1 υπέβαλε στις 17/11/2008 ένσταση, υποστηρίζοντας, πάνω στη βάση ενός πιστοποιητικού της ΣΠΕ Ξυλοφάγου, ότι θα έπρεπε να είχαν εγκριθεί και τα υπόλοιπα δάνεια της αίτησης του, γιατί και αυτά αφορούσαν αποκλειστικά δικό του χρέος παρόλο που δεν εμφανιζόταν ο ίδιος ως οφειλέτης λόγω των κανονισμών και περιορισμών του εν λόγω χρηματοπιστωτικού ιδρύματος (αύξηση ορίου πιστώσεως και συντάξιμης ηλικίας).
Η ένσταση εξετάστηκε από την Επιτροπή Ενστάσεων, υπό το φως σχετικής γνωμάτευσης της Νομικής Υπηρεσίας και απορρίφθηκε επειδή, όπως σημειώθηκε, ο αιτητής 1 ήταν οφειλέτης ή συνοφειλέτης μόνο σε τέσσερα από τα δεκατέσσερα δάνεια της αίτησης του, από τα οποία τα τρία είχαν εξοφληθεί και το τέταρτο είχε εγκριθεί για ρύθμιση και επειδή κατά την υποβολή της αίτησης του δεν είχαν συμπεριληφθεί στοιχεία που αφορούσαν την αξιολόγηση των οφειλετών των υπόλοιπων δανείων, με αποτέλεσμα να μην ανοιχτούν νέες αιτήσεις.
Ακολούθως, τα πορίσματα της Επιτροπής Ενστάσεων υποβλήθηκαν στον Υπουργό Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, ο οποίος τα ενέκρινε και υπέβαλε σχετική πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο.
Ο αιτητής 1 ενημερώθηκε αναλυτικά για την απόρριψη της ένστασης του με επιστολή του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου ημερομηνίας 25/9/2009 και στη συνέχεια το Υπουργικό Συμβούλιο, στις 8/12/2009 αποφάσισε τη διαγραφή του εφάπαξ ποσού των €34 εκατ. για το σύνολο των εγκεκριμένων αγροτικών χρεών, εγκρίνοντας μόνο το λογαριασμό αρ. 7210788-0 του αιτητή 1, για τη ρύθμιση του ποσού των €83,319.16 από το οποίο αποφασίστηκε η διαγραφή ποσού ύψους € 48,698.48.
Η τελευταία αυτή απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου κοινοποιήθηκε στον αιτητή 1 με επιστολή της Αν. Διευθύντριας του Υπουργείου, ημερομηνίας 4/3/2012. Αντιδρώντας ο αιτητής 1, όπως και τα παιδιά του αιτητές 2-7, οι οποίοι εμφανίζονται ως οι οφειλέτες των υπολοίπων δανείων της αίτησης του, που δεν εγκρίθηκαν για ρύθμιση, καταχώρισαν την παρούσα προσφυγή επιδιώκοντας ακύρωση της εν λόγω απόφασης.
Είναι η θέση των αιτητών ότι η επίδικη απόφαση είναι άκυρη γιατί στερείται αιτιολογίας και γιατί λήφθηκε χωρίς νόμιμη και/ή δέουσα έρευνα.
Οι καθ'ων η αίτηση, πρόσθετα των θέσεων τους αναφορικά με την ουσία των προβαλλόμενων λόγων ακύρωσης, με τη μορφή προδικαστικής ένστασης προβάλλουν τη θέση ότι οι αιτητές στερούνται έννομου συμφέροντος.
Για με τον αιτητή 1, οι καθ'ων η αίτηση, επικαλούμενοι την πρωτόδικη απόφαση στην υπόθεση Handy Andy Co. Ltd v. Κυπριακής Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 796/99, ημερομηνίας 1/2/2002, υποστηρίζουν ότι αυτός κωλύεται από του να προσβάλει την επίδικη πράξη διότι αποδέχθηκε την καταβολή του ποσού €83,319.16 του δανείου με αρ. λογαριασμού 7210788-0, για δε τους υπόλοιπους αιτητές, επικαλούνται το γεγονός ότι οι τελευταίοι δεν είχαν υποβάλει αίτηση για συμμετοχή στο Σχέδιο, με αποτέλεσμα την απουσία άμεσης προσβολής των συμφερόντων τους από την κατάληξη του Υπουργικού Συμβουλίου.
Για τους πιο κάτω λόγους η προδικαστική ένσταση είναι βάσιμη μόνο σε ό,τι αφορά τους αιτητές αρ. 2-7.
Σύμφωνα με τους όρους και τα κριτήρια του Σχεδίου, δικαίωμα συμμετοχής σ' αυτό είχαν όσοι πληρούσαν ένα από τα πιο κάτω κριτήρια:
"(α) Είναι ή ήσαν εγγεγραμμένοι στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ως Γεωργοί ή Κτηνοτρόφοι πριν από την 31η Δεκεμβρίου 1998. Δικαιούχοι είναι και όσοι είναι σήμερα συνταξιούχοι και ήσαν εγγεγραμμένοι γεωργοί και κτηνοτρόφοι την 31/12/1998.
(β) Εκτοπισμένοι γεωργοί και κτηνοτρόφοι ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους καθώς και οι συνταξιούχοι εκτοπισμένοι γεωργοί και κτηνοτρόφοι, των οποίων το ετήσιο εξωγεωργικό εισόδημα δεν ξεπερνούσε τις £6,000 ετησίως.
(γ) Όσοι κατοικούν ή κατοικούσαν στην ύπαιθρο (εξαιρούνται εκείνοι που ήσαν απλώς εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους κάθε κοινότητας και δεν διέμεναν μόνιμα στην κοινότητα) και ασχολούνται με τη γεωργία/κτηνοτροφία, αλλά ασκούν ή ασκούσαν και άλλο εξωγεωργικό επάγγελμα εφόσον το εισόδημα τους από την εξωγεωργική απασχόληση δεν ξεπερνούσε τις £6,000 ετησίως.
(δ) Εταιρείες που ασκούσαν μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 1998 μόνο γεωργική δραστηριότητα και των οποίων όλα τα φυσικά πρόσωπα μέλη εμπίπτουν στις κατηγορίες δικαιούχων που αναφέρονται στο α-γ πιο πάνω."
Για τον έλεγχο των πιο πάνω στοιχείων το Σχέδιο προέβλεπε την υποβολή των απαραίτητων κατά περίπτωση βεβαιώσεων και πιστοποιητικών, ενώ οι αιτητές καλούνταν να υπογράψουν συγκατάθεση άρσης του προσωπικού και τραπεζικού τους απορρήτου.
Περαιτέρω, για σκοπούς έγκρισης/ρύθμισης των δανείων θα λαμβάνονταν υπόψη η περιουσιακή κατάσταση των αιτητών, καθώς και οι καταθέσεις τους και η δυνατότητα τους για αποπληρωμή του δανείου σύμφωνα με τα στοιχεία του εντύπου της αίτησης.
Διευκρινιζόταν επίσης ότι αιτήσεις χωρίς όλα τα απαραίτητα στοιχεία και πιστοποιητικά θα απορρίπτονταν.
Στην παρούσα, η αίτηση που υποβλήθηκε στο έντυπο ΣΡΑΧ 1 και εξετάστηκε στη συνέχεια από την Επιτροπή, αφορούσε μόνον τον αιτητή 1. Μόνο τον αιτητή 1, αφορούσε και η εξουσιοδότηση άρσης του προσωπικού και τραπεζικού απορρήτου για σκοπούς εξακρίβωσης της κινητής και ακίνητης περιουσίας του.
Επίσης, στην επιστολή του αιτητή 1 που επισυνάφθηκε στην αίτηση του, αναφερόταν ότι τα παιδιά του δεν είναι πατατοπαραγωγοί.
Επομένως, οι αιτητές 2-7, οι οποίοι δεν υπέβαλαν χωριστές αιτήσεις, ούτε και προσκόμισαν τα απαραίτητα έγγραφα για να εξεταστεί κατά πόσο πληρούσαν τις προϋποθέσεις του Σχεδίου, δεν μπορεί παρά να στερούνται του απαιτούμενου έννομου συμφέροντος προώθησης της παρούσας προσφυγής.
Σε αντίθεση με τους αιτητές 2-7, ο αιτητής 1, ο οποίος ως δικαιούχος υπέβαλε την αίτηση ρύθμισης των αγροτικών χρεών του με όλα τα απαραίτητα έγγραφα, έχει έννομο συμφέρον προσβολής της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου.
Η σχετική εισήγηση των καθ'ων η αίτηση ότι εξέλιπε το έννομο συμφέρον του, διότι απεδέχθη την καταβολή του ποσού των €83.319,16 για το αιτούμενο δάνειο με αρ. λογαριασμού 7210788-0, είναι ανεδαφική.
Όπως ήδη επισημάνθηκε, με την επίδικη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ημερομηνίας 4/3/2012, εγκρίθηκε για ρύθμιση ο λογαριασμός δανείου του αιτητή με αρ. 7220788-0 της ΣΠΕ Ξυλοφάγου, ο οποίος παρουσίαζε στις 31/12/2005 υπόλοιπο €83.319,16. Οι υπόλοιποι λογαριασμοί που είχαν υποβληθεί με την αίτηση του απορρίφθηκαν για τους λόγους που σημειώθηκαν από τις αρμόδιες Επιτροπές.
Με την ένσταση του, υπέβαλε ότι θα έπρεπε να συμπεριληφθούν στο Σχέδιο, προς ρύθμιση και τα υπόλοιπα δάνεια, που είχαν συναφθεί από τους συγγενείς του για λογαριασμό του και είναι ως προς αυτή την πτυχή που αμφισβητεί την τελική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, με την οποία εγκρίθηκε ο λογαριασμός που προεκτέθηκε.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η απόφαση Handy Andy Co (πιο πάνω), που επικαλέστηκε η δικηγόρος των καθ'ων η αίτηση και η οποία αφορούσε ανεπιφύλακτη καταβολή εισαγωγικών δασμών και φόρων κάτω από συνθήκες που οδήγησαν σε στέρηση του απαραίτητου έννομου συμφέροντος της εκεί αιτήτριας να προσβάλει στη συνέχεια τη δασμολογική κατάταξη των εμπορευμάτων, δεν σχετίζεται με τα πραγματικά περιστατικά της παρούσας.
Έχοντας απορρίψει την προδικαστική ένσταση σε σχέση με τον αιτητή 1, προχωρώ να εξετάσω την ουσία των προβαλλόμενων λόγων ακύρωσης, οι οποίοι υπενθυμίζω εστιάζονται στη θέση ότι η επίδικη απόφαση είναι αναιτιολόγητη και ότι στερείται δέουσας έρευνας.
Είναι η θέση του αιτητή 1 ότι δεν έχει τεκμηριωθεί η απόρριψη του αιτήματος του με αναφορά σε συγκεκριμένους λόγους, ούτε υποδείχθηκαν κάποια κριτήρια που θα μπορούσαν να αποτελέσουν το βάθρο της απαιτούμενης έρευνας.
Στον αντίποδα, οι καθ'ων η αίτηση υποστηρίζουν ότι υπήρξε πλήρης και επαρκής έρευνα πάνω στη βάση των όρων και κριτηρίων του Σχεδίου, με συνυπολογισμό όλων των δεδομένων ενώ η αιτιολογία συμπληρώνεται από το διοικητικό φάκελο.
Για τους πιο κάτω λόγους, οι ισχυρισμοί του αιτητή δεν ευσταθούν.
Η έκταση και η μορφή της έρευνας είναι συνυφασμένη με τα περιστατικά κάθε υπόθεσης. Το κριτήριο για την επάρκεια και πληρότητα της έρευνας έγκειται στη συλλογή και διερεύνηση του συνόλου των ουσιωδών στοιχείων, τα οποία παρέχουν βάση για ασφαλή συμπεράσματα (Μotorways Ltd v. Δημοκρατίας (1993) 3 Α.Α.Δ. 447).
Οποιοδήποτε κενό που η απουσία αιτιολογίας ενδεχομένως να δημιουργεί, μπορεί να πληρωθεί με στοιχεία που προκύπτουν από το διοικητικό φάκελο, νοουμένου ότι τα εν λόγω στοιχεία προκύπτουν ευθέως και «είναι σαφώς άρρηκτα συνδεδεμένα με τη ληφθείσα απόφαση έτσι που να μπορεί να λεχθεί ότι βρίσκονται αναπόφευκτα πίσω της». (Ηροδότου ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 148/2007, ημερομηνίας 11/5/2010 και η σχετική νομολογία στην οποία η απόφαση παραπέμπει). Αντικείμενο του αναθεωρητικού ελέγχου είναι το κατά πόσο η έρευνα που διενεργήθηκε ήταν η δέουσα και η επιβαλλόμενη υπό τις περιστάσεις έρευνα και ότι στη λήψη της απόφασης λήφθηκαν υπόψη όλοι οι σχετικοί με το αντικείμενο της έρευνας παράγοντες (Μ. Σωκράτους Λτδ. ν. Δημοκρατίας, Υπόθ. αρ. 1245/2008, ημερομηνίας 5/2/2010). Το Δικαστήριο δεν επεμβαίνει στον τρόπο που ευλόγως επέλεξε η διοίκηση να διερευνήσει το θέμα, ούτε και υποκαθιστά τα υπ' αυτής διαπιστωθέντα πρωτογενή ευρήματα.
Στην παρούσα υπόθεση, από το διοικητικό φάκελο και γενικά το σύνολο του υλικού που τέθηκε ενώπιον μου, προκύπτει ότι όλα τα ουσιώδη στοιχεία και το σύνολο των απαραίτητων εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων των καταστάσεων λογαριασμών και των απόψεων του αιτητή, όπως αυτές διατυπώθηκαν στην επιστολή που επισύναψε στην αίτηση του, τέθηκαν ενώπιον των καθ'ων η αίτηση και εξετάστηκαν.
Τα προτεινόμενα προς ρύθμιση δάνεια αξιολογήθηκαν από Λειτουργό Αξιολόγησης και στη συνέχεια από την Επιτροπή Εξέτασης των Αιτήσεων, η οποία κατέγραψε λεπτομερώς τις παρατηρήσεις της για κάθε περίπτωση.
Αναλυτικότερη εξέταση έλαβε χώρα σε δεύτερο στάδιο ενώπιον της Επιτροπής Ενστάσεων, υπό το πρίσμα των λόγων που επικαλείτο ο αιτητής και του εγγράφου της ΣΠΕ Ξυλοφάγου, που παρουσιάστηκε προς υποστήριξη των θέσεων του.
Ενεργώντας με βάση τους όρους και τα κριτήρια του Σχεδίου, η Επιτροπή σημείωσε στα πρακτικά της, τους λόγους απόρριψης των υπόλοιπων δανείων σημειώνοντας ότι, είτε αυτά είχαν εξοφληθεί, είτε δεν παρουσίαζαν ως οφειλέτη τον αιτητή, οι δε οφειλέτες τους δεν είχαν υποβάλει αίτηση για ρύθμιση.
Στο τελικό στάδιο, το Υπουργικό Συμβούλιο, είχε υπόψη του τα πορίσματα των Επιτροπών και την έγκριση του αρμόδιου Υπουργού.
Στην κρινόμενη περίπτωση παρέχονται τα ειδικά και συγκεκριμένα στοιχεία για τη διακρίβωση της νομιμότητας της πράξης και η αιτιολογία της συμπληρώνεται άνετα από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου (Κυριακίδου v. Δημοκρατίας (1993) 3 Α.Α.Δ. 90).
Ως εκ τούτου, κρίνω ότι δεν έχει τεκμηριωθεί κανένας από τους προβαλλόμενους λόγους ακύρωσης.
Σημειώνεται ότι κατά τη λήψη της επίδικης απόφασης, το Υπουργικό Συμβούλιο άφησε ανοικτό το ζήτημα της μελλοντικής ευνοϊκής ρύθμισης των υπόλοιπων αγροτικών χρεών, τα οποία προέκυψαν από δάνεια συγγενικών προσώπων των δικαιούχων και αποδεδειγμένα χρησιμοποιήθηκαν από αυτούς αποκλειστικά για γεωργικούς και κτηνοτροφικούς σκοπούς, θέμα που αποτελούσε κοινό αίτημα και των συνδικαλιστικών αγροτικών οργανώσεων.
Ως αποτέλεσμα όλων των πιο πάνω, η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα υπέρ των καθ'ων η αίτηση €1.350. Η επίδικη απόφαση επικυρώνεται.
Α. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ,
Δ.
/ΔΓ