|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Tσικουρής Άκης ν. Aρχής Λιμένων Kύπρου (1990) 3 ΑΑΔ 4417
Σολωμού Ελένη ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2010) 3 ΑΑΔ 169
Ψαθά Mάγδα ν. Kυπριακής Δημοκρατίας (2000) 4 ΑΑΔ 82
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 1609/2009)
3 Δεκεμβρίου, 2012
[ΝΙΚΟΛΑЇΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΜΥΝΑΣ,
Καθ΄ων η αίτηση.
_______________
Γ. Χατζηαναστασίου, για Χατζηαναστασίου, Αναστασιάδη και Ιωαννίδη, για τον Αιτητή.
Μ. Σπηλιωτοπούλου (κα), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Ο αιτητής ο οποίος φέρει το βαθμό του Επισμηνία, είναι ένας από τους αξιωματικούς που συμμετείχαν στην πολυεθνική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στο Λίβανο, ύστερα από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ημερομηνίας 31.8.2006.
Σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου θα καταβάλλεται στα στελέχη της Εθνικής Φρουράς που θα συμμετέχουν στην αποστολή, μηνιαίο επίδομα που θα μειώνεται κατά ποσό ίσο με τυχόν απολαβές από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ).
Μέχρι και το Γεννάρη του 2009, το Λογιστήριο του Υπουργείου ΄Αμυνας κατέβαλλε προς τους αξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς που υπηρετούσαν στο Λίβανο, το συνολικό ποσό του επιδόματος, αφού η ενημέρωση που είχε το αρμόδιο τμήμα του υπουργείου, ήταν ότι δεν τους καταβαλλόταν οποιοδήποτε ποσό από τον ΟΗΕ.
Το Φεβράρη του 2009, διαπιστώθηκε ότι από τον Οκτώβρη του 2007 καταβάλλεται από τον ΟΗΕ προς τους αξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς που υπηρετούσαν στο Λίβανο, ημερήσιο επίδομα 99 Δολλαρίων Αμερικής για τις πρώτες 30 μέρες της υπηρεσίας τους και ακολούθως, ημερήσιο επίδομα 74 Δολλαρίων Αμερικής.
Σε λογαριασμό της μόνιμης αντιπροσωπείας της Κύπρου στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, είχαν καταβληθεί από τον Οργανισμό προς την Κυπριακή Δημοκρατία, εμβάσματα συνολικού ποσού 11.032 Δολλαρίων Αμερικής, που αφορούσαν τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην πολυεθνική δύναμη στο Λίβανο. Το συνολικό ποσό της υπερπληρωμής προς τους αξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς υπολογίζεται ότι ανέρχεται στις €55.000.
Για να τύχει επίσημης ενημέρωσης, το Υπουργείο Άμυνας αποτάθηκε στη μόνιμη αντιπροσωπεία της Κύπρου στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και παράλληλα ζήτησε από τους αξιωματικούς υπεύθυνες δηλώσεις για τα ποσά που τους έχουν καταβληθεί από τον ΟΗΕ, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Στη συνέχεια, το Υπουργείο αποτάθηκε στην πρεσβεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Λίβανο, για να μεσολαβήσει ώστε να εξασφαλιστούν από την UNIFIL Λιβάνου, καταστάσεις πληρωμών των επιδομάτων των αξιωματικών που υπηρέτησαν στο Λίβανο.
Από τους πιο πάνω αξιωματικούς το Λογιστήριο είχε άμεση επικοινωνία με κάποιον Κίμωνα Ορφανίδη, πριν την αναχώρησή του για το Λίβανο, τον οποίο και ενημέρωσε για την πρόνοια που υπήρχε στην απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, του ζήτησε δε, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, να φροντίσει να ενημερώσει το Λογιστήριο αν τους καταβάλλονταν οποιαδήποτε επιδόματα.
Το Φεβράρη του 2009 ζητήθηκε από συγκεκριμένη λειτουργό, την κα Ζύγκα, να διερευνήσει κατά πόσο υπήρχε το ενδεχόμενο οι αξιωματικοί να λαμβάνουν οποιοδήποτε επίδομα από τον ΟΗΕ. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον αιτητή, αυτός της είπε ότι δεν λαμβάνουν κανένα ποσό, μάλιστα της ανέφερε ότι «κάτι λέγεται τώρα», φράση η οποία εξελήφθη από το Υπουργείο ότι υπήρχε ενδεχόμενο για καταβολή επιδομάτων προς τους αξιωματικούς στο μέλλον.
Όταν η κα Ζύγκα επικοινώνησε με τον Κίμωνα Ορφανίδη, που θυμίζω ήταν ένας από τους αξιωματικούς που υπηρετούσε στο Λίβανο και του ζήτησε όπως οι αξιωματικοί υποβάλουν γραπτή βεβαίωση για να πληρωθούν, αυτός παραδέκτηκε ότι λαμβάνουν ημερησίως 74 Δολλάρια Αμερικής.
Το Σεπτέμβρη του 2009, υποβλήθηκε ενημερωτικό σημείωμα από το Λογιστήριο προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου ΄Αμυνας, με εισήγηση να καθοριστεί ποσό μηνιαίας αποκοπής από το μισθό των αξιωματικών, ώστε να καλυφθεί η υπερπληρωμή και ο Γενικός Διευθυντής, αφού μελέτησε το θέμα και με τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργού, έδωσε οδηγίες να καθοριστεί ποσό μηνιαίας αποκοπής μέσα σε λογικά πλαίσια.
Η παρούσα προσφυγή προσβάλλει ακριβώς την απόφαση του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου ΄Αμυνας για αποκοπή του ποσού των €300 από το μηνιαίο μισθό του.
Ο αιτητής ελάμβανε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών για τις πρώτες 30 μέρες της συμμετοχής του στην αποστολή, επίδομα ύψους 99 Δολλαρίων Αμερικής ημερησίως και για την υπόλοιπη περίοδο της συμμετοχής του, επίδομα 74 Δολλαρίων Αμερικής ημερησίως. Δηλαδή, έλαβε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το συνολικό ποσό €30.563,66.
Ισχυρίζεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση ελήφθη κατά παράβαση της έννοιας της αρχής της χρηστής διοίκησης, εκδόθηκε δε κατά παράβαση των προνοιών του άρθρου 54 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999, Ν.158(Ι)/1999.
Ουσιαστικά υποστηρίζει ότι σύμφωνα με το νόμο, αλλά και τη νομολογία η διοίκηση δεν νομιμοποιείται να ζητεί μετά την πάροδο εύλογου χρόνου μισθοδοτικά επιδόματα που είχε καταβάλει στους διοικούμενους από λάθος ή πλάνη και τα οποία είχαν ληφθεί καλόπιστα.
Ισχυρίζεται ότι εισέπραττε το ημερήσιο επίδομα από τον ΟΗΕ αγνοώντας ότι επρόκειτο αργότερα να του αφαιρεθούν τα επιδόματα αυτά από το μισθό που ελάμβανε από τη Δημοκρατία, λόγω της υπουργικής απόφασης που είχε προηγηθεί. Η εν λόγω απόφαση τέθηκε σε εφαρμογή από το Υπουργείο ΄Αμυνας τρία χρόνια μετά τη λήψη της απόφασης για συμμετοχή της Κύπρου στη διεθνή δύναμη στο Λίβανο. Υποστηρίζει ακόμα ότι δεν ευθύνεται για τα καταβληθέντα αχρεωστήτως ποσά, δεδομένου ότι δεν του είχε γνωστοποιηθεί ποτέ η υπουργική απόφαση η οποία αναφερόταν στη μείωση του επιδόματός του. Ισχυρίζεται τέλος ότι ενήργησε καλόπιστα και δεν φέρει οποιανδήποτε ευθύνη για την παράλειψη του Υπουργείου ΄Αμυνας να τον ενημερώσει. Ακόμα, ότι καλόπιστα αποδεχόταν την καταβολή των επιδομάτων από τον ΟΗΕ και το Υπουργείο ΄Αμυνας.
Σύμφωνα με το άρθρο 53 του Ν.158(Ι)/1999 αντίκειται προς τις αρχές της χρηστής και της εύρυθμης διοίκησης η μετά πάροδο εύλογου χρόνου, αναδρομική αναζήτηση χρημάτων που η διοίκηση κατέβαλε παράνομα και που έλαβαν καλόπιστα πολίτες, όπως αποδοχές ή συντάξεις. Δηλαδή, για να δικαιούται η διοίκηση σε αναδρομική αναζήτηση χρημάτων που κατέβαλε παράνομα, θα πρέπει να τα αναζητήσει μέσα σε εύλογο χρόνο, ενώ η λήψη των χρημάτων από το διοικούμενο να έχει γίνει καλόπιστα.
Στην υπόθεση Σολωμού ν. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 1384/2005, ημερ. 5.6.2007 αποφασίστηκε ότι η αιτήτρια δεν ικανοποιούσε τις προϋποθέσεις του άρθρου 53 του Ν.158(Ι)/1999, επειδή δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι εισέπραττε τις απολαβές που της αποστέλλονταν καλόπιστα(*).
Στην υπόθεση Τσικουρής ν. Αρχής Λιμένων Κύπρου (1990) 3 Α.Α.Δ. 4417, επισημάνθηκε ότι η μετά πάροδο «μακρού χρόνου» (έστω και βραχύτερου του έτους), αναζήτηση αποδοχών που έλαβε υπάλληλος καλόπιστα, δημιουργεί απρόβλεπτες γι΄ αυτόν οικονομικές συνέπειες που μπορούν να έχουν άμεση επιρροή στα μέσα διαβίωσής του και αντίκειται επομένως στην αρχή της χρηστής διοίκησης (Π. Δ. Δαγτόγλου "Γενικό Διοικητικό Δίκαιο" Β΄ έκδοση. σελ. 169. Βλέπε ακόμα Ψαθά ν. Δημοκρατίας (2000) 4 Α.Α.Δ. 82).
Στην υπόθεση Σιακαλλής ν. Δημοκρατίας, Υποθ. 509/2008, ημερ. 5.10.2010, κρίθηκε ότι ο αιτητής είχε λόγους να πιστεύει ότι κάποιο ποσό είχε εγκριθεί για ενοικίαση υποστατικού στην Ιρλανδία σε Σχολείο Διοίκησης και Επιτελών και ότι εισέπραττε το υπερβάλλον ποσό καλόπιστα.
Στην παρούσα υπόθεση δεν μπορώ να αποδεχτώ ότι ο αιτητής εισέπραττε τα δύο επιδόματα καλόπιστα. Ακόμα κι΄ αν δεκτώ ότι δεν είχε γνώση της «λεπτομέρειας αυτής από την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου» η αρνητική του ανταπόκριση όταν ρωτήθηκε τηλεφωνικά από τη λειτουργό του Υπουργείου ΄Αμυνας και ο ισχυρισμός του ότι μέχρι εκείνη τη συγκεκριμένη ημέρα δεν ελάμβανε επίδομα από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, όπως επίσης και η παράλειψή του να αποστείλει σχετική βεβαίωση για τη λήψη ή μη του επιδόματος, εξατμίζει τη δυνατότητα να θεωρηθεί ότι λάμβανε το συγκεκριμένο επίδομα καλόπιστα. Ο ανεύθυνος, ελλιπής και ερασιτεχνικός χειρισμός της όλης υπόθεσης από το Υπουργείο ΄Αμυνας δεν διαγράφει την έλλειψη καλοπιστίας του αιτητή.
Η παρούσα υπόθεση διαφοροποιείται από την υπόθεση Αρτεμίου ν. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 1582/2009, ημερ. 26.1.2012, την οποία είχε την καλωσύνη ο ευπαίδευτος συνήγορος του αιτητή να θέσει υπ΄ όψιν μου. Στην παρούσα υπόθεση ο αιτητής απάντησε αρνητικά σε σχετική ερώτηση της λειτουργού του Υπουργείου ΄Αμυνας στην ερώτηση κατά πόσο αυτός και οι υπόλοιποι αξιωματικοί ελάμβαναν επίδομα από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αφήνοντας μάλιστα να εννοηθεί ότι κάτι τέτοιο αναμενόταν ότι θα ελάμβανε χώρα στο εγγύς μέλλον. Η συμπεριφορά αυτή είναι σαφώς κακόπιστη και ανειλικρινής.
Ο αιτητής υποστηρίζει περαιτέρω ότι οι καθ΄ων η αίτηση είναι αναρμόδιο όργανο για τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, ενώ η απόφαση εκδόθηκε υπό καθεστώς μη νόμιμα συγκροτημένου διοικητικού οργάνου. Υποστηρίζει, ακόμα, ότι δεν έχουν τηρηθεί άρτια και λεπτομερή πρακτικά.
Η απόφαση ελήφθη από το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου ΄Αμυνας με τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργού, ύστερα από ενημερωτικό σημείωμα που ελήφθη από το Γενικό Λογιστήριο με εισήγηση να καθοριστεί ποσό μηνιαίας αποκοπής από το μισθό των αξιωματικών, ώστε να καλυφθεί η υπερπληρωμή. Ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου ΄Αμυνας, σύμφωνα με τον περί Προϋπολογισμού Νόμο είναι και ο ελέγχων λειτουργός. Η πράξη απορρέει από τα καθήκοντά του και μέσα στα πλαίσια της αρμοδιότητάς του.
Περαιτέρω ο Γενικός Διευθυντής δεν είναι συλλογικό όργανο ούτως ώστε να είναι απαραίτητη η τήρηση πρακτικών. Η υποχρέωση για τήρηση λεπτομερών πρακτικών που επιβάλλει το άρθρο 24(1) του Ν.158(Ι)/1999 εξαντλείται στις συνεδριάσεις συλλογικών οργάνων.
Ο αιτητής υποστηρίζει ότι οι καθ΄ων η αίτηση έλαβαν την προσβαλλόμενη απόφαση κατά κατάχρηση εξουσίας και κατά παράβαση
του άρθρου 48 του Ν.158(Ι)1999. Η βάση του πιο πάνω επιχειρήματος είναι ο ισχυρισμός ότι η απόφαση δεν καθορίζει το ποσό της υπερπληρωμής και τη χρονική περίοδο που ενδέχεται να αποκόπτεται το ποσό των €300 μηνιαίως. Το ακριβές ποσό της υπερπληρωμής του δεν έχει αποδειχθεί από το Υπουργείο ΄Αμυνας και συνεπώς η έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης συνιστά κατάχρηση εξουσίας.
Ακόμα κι΄ αν η διοίκηση έχει παραλείψει να ενημερώσει τον αιτητή για το ακριβές ύψος του παρανόμως εισπραχθέντος ποσού, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ισχυρισμός για κατάχρηση εξουσίας. Ούτε μπορεί να θεωρηθεί ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 51(2) του Ν.158(Ι)/1999, γιατί η καταβολή αχρεωστήτως ποσού δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ευνοϊκή για τον διοικούμενο κατάσταση. Ούτε είναι ακριβές ότι με την προσβαλλόμενη απόφαση ο αιτητής θα στερηθεί άνευ λόγου συγκεκριμένων οικονομικών παροχών τις οποίες έλαβε «ενδεχομένως και καλόπιστα» όπως αναφέρει ο ευπαίδευτος συνήγορός του. Έχω ήδη καταλήξει ότι η είσπραξη και των δύο επιδομάτων δεν έγινε καλόπιστα και συνεπώς, ο αιτητής δεν μπορεί να ισχυρίζεται αποστέρηση του δικαιώματος για ευνοϊκή γι΄ αυτόν καταβολή επιδομάτων από το Υπουργείο Άμυνας. Το γεγονός ότι το Υπουργείο ΄Αμυνας παρέλειψε να ελέγξει το όλο θέμα εγκαίρως, δεν συνιστά κατάχρηση εξουσίας.
Εξ ίσου απορριπτέος είναι και ο ισχυρισμός του αιτητή για έλλειψη δέουσας έρευνας. Το Υπουργείο ΄Αμυνας σε κάποιο χρονικό σημείο επικοινώνησε τόσο με τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κύπρου στα Ηνωμένα ΄Εθνη, όσο και με την πρεσβεία μας στο Λίβανο, αλλά και με τους ίδιους τους αξιωματικούς, στην προσπάθειά του να ερευνήσει κατά πόσο ο αιτητής μαζί με τους υπόλοιπους εισέπραττε επίδομα από τα Ηνωμένα ΄Εθνη. Δεν μπορώ να αντιληφθώ σε ποια περαιτέρω έρευνα θα μπορούσε να προβεί το Υπουργείο ΄Αμυνας, εν όψει μάλιστα και της παράλειψης του αιτητή και των περισσότερων αξιωματικών να υπογράψουν σχετικές βεβαιώσεις. Η τυχόν καθυστέρηση που έχει επιδειχθεί δεν επηρεάζει τη διεξαγωγή ή μη δέουσας έρευνας.
Ο αιτητής παραπονείται ακόμα γιατί δεν ενημερώθηκε για το δικαίωμα που είχε να προσβάλει την προσβαλλόμενη πράξη.
Πράγματι, στο άρθρο 5 του Ν.158(Ι)/1999 προβλέπεται ότι η διοίκηση οφείλει στο έγγραφο με το οποίο κοινοποιείται η πράξη να ενημερώνεται ο ενδιαφερόμενος για τις θεραπείες που έχει και τη δυνατότητα προσβολής της πράξης. Στο έγγραφο πρέπει να καθορίζεται η φύση και η μορφή της θεραπείας, η προθεσμία που τάσσει το Σύνταγμα ή ο νόμος και το αρμόδιο δικαστήριο ή το διοικητικό όργανο προς το οποίο μπορεί να απευθυνθεί ο ενδιαφερόμενος.
Φαίνεται ότι στην παρούσα περίπτωση η διοίκηση δεν έχει τηρήσει την πιο πάνω υποχρέωσή της. Όμως, ο αιτητής δεν φαίνεται να έχει υποστεί οποιανδήποτε απώλεια από την παράλειψη αυτή, αφού μάλιστα καταχώρησε την παρούσα προσφυγή εμπροθέσμως.
Ο αιτητής υποστηρίζει τέλος ότι δεν του δόθηκε το δικαίωμα να ακουστεί, ενώ η απόφαση στερείται επαρκούς αιτιολογίας. Και τα δύο επιχειρήματα θα πρέπει να απορριφθούν. Ο αιτητής είχε κάθε δικαίωμα να επικοινωνήσει με το Υπουργείο ΄Αμυνας, μάλιστα δε του ζητήθηκε και ένορκη βεβαίωση για το κατά πόσο εισέπραττε οποιοδήποτε επίδομα από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Παρέλειψε να ανταποκριθεί και η διοίκηση προχώρησε σε περαιτέρω έρευνα της υπόθεσης. Η προσβαλλόμενη απόφαση είναι σαφώς αιτιολογημένη και η αιτιολογία μπορεί να συναχθεί και από το περιεχόμενο των φακέλων.
Δεν θα μπορούσα, πριν καταλήξω, να μη σχολιάσω την ανεκδιήγητη, πρόχειρη και εντελώς ανεύθυνη στάση του Υπουργείου ΄Αμυνας κατά το χειρισμό του όλου θέματος. Σε πλήρη σύγχυση αναζητούσε πληροφορίες από εδώ και από εκεί και ανέμενε από τους ενδιαφερόμενους να το πληροφορήσουν αν ελάμβαναν ή όχι επίδομα.
Η προσφυγή απορρίπτεται, με έξοδα εναντίον του αιτητή, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Φρ. Νικολαΐδης, Δ.
ΜΔ
(*) ΄Εφεση που ασκήθηκε εναντίον της πρωτόδικης απόφασης απορρίφθηκε στις 26.4.2010. Βλέπε σχετικά Σολωμού ν. Δημοκρατίας (2010) 3 Α.Α.Δ. 169.