ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

 

(Υπóθεση Αρ. 262/2008)

 

 

7 Νοεμβρίου, 2011

 

[ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ/στής]

 

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

 

 

ΑΝΔΡΟΥΛΛΑ Γ. ΠΑΣΤΟΥ,

 

Αιτήτρια,

ν. 

 

                            ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ

                        1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,

                        2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,

 

Καθ'ων η αίτηση.

 

Α. Αποστολίδης για Α.Σ. Αγγελίδη, για την Αιτήτρια.

 

Β. Χριστοφόρου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ'ων η αίτηση.

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ.: Με την παρούσα προσφυγή, η αιτήτρια, ιδιοκτήτρια του τεμαχίου 79, Φ/Σχ. L156 (το κτήμα), το οποίο βρίσκεται στο χωριό Κούκλια της επαρχίας Πάφου, επιδιώκει την ακύρωση της απόφασης των καθ'ων η αίτηση που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 21/12/2007 και της κοινοποιήθηκε με επιστολή ημερομηνίας 14/1/2008, με την οποία οι καθ'ων η αίτηση απέρριψαν την ένσταση της που καταχώρισε εναντίον των προνοιών του Σχεδίου Πολεοδομικών Ζωνών Κουκλιών, σύμφωνα με τις οποίες το κτήμα της αντί να ενταχθεί στην πολεοδομική Ζώνη Ζ1, που είναι τουριστική ζώνη, εντάχθηκε στη Ζώνη Ζ3.

 

Τα γεγονότα που περιβάλλουν την παρούσα προσφυγή έχουν ως εξής. Στις 28/2/2003 δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας η Γνωστοποίηση με αριθμό 225, που αφορούσε αναθεώρηση των Πολεοδομικών Ζωνών της κοινότητας Κουκλιών στην επαρχία Πάφου. Με την προτιθέμενη αναθεώρηση το κτήμα της αιτήτριας εντάχθηκε στη Ζώνη Προστασίας Ποταμού Ζ3, με συντελεστή δόμησης 0.01:1. Πριν τη δημοσίευση το κτήμα ήταν ενταγμένο στη Ζώνη Προστασίας Ζ1, με συντελεστή δόμησης 0.06:1.

 

Αντιδρώντας η αιτήτρια υπέβαλε ένσταση εναντίον των προνοιών των Πολεοδομικών Ζωνών Κουκλιών, αιτούμενη την ένταξη του κτήματος της στην τουριστική Ζώνη Ζ1, έτσι ώστε, να καθίσταται δυνατή η οικοδομική ανάπτυξη του με την ανέγερση τουριστικών και ξενοδοχειακών μονάδων παρόμοιου μεγέθους με εκείνο που ίσχυε σε άλλες τουριστικές ζώνες της επαρχίας Πάφου. Ενώ η ένταξη του κτήματος στην τουριστική ζώνη θα βοηθούσε, σύμφωνα με την ένσταση της αιτήτριας, την οικονομική, τουριστική και πολιτιστική ανάπτυξη των Κουκλιών, με την ένταξη του στη Ζώνη Ζ3, η αξία του κτήματος «εκμηδενίζεται», εφόσον ολόκληρο το κτήμα εμπίπτει στη ζώνη προστασίας της παραλίας και παράλληλα, λόγω της γειτνίασης του με τη θάλασσα, καμιά γεωργική καλλιέργεια ευδοκιμεί. Με τη θέση της αιτήτριας συνέπλεε και η σχετική επί του θέματος εισήγηση του Κοινοτικού Συμβουλίου Κουκλιών, η οποία εκφράστηκε κατά το στάδιο αναθεώρησης των πολεοδομικών ζωνών. Εκτός από την αιτήτρια, ενστάσεις υπέβαλαν και άλλα πρόσωπα. Συνολικά υποβλήθηκαν 19 ενστάσεις.

 

Όλες οι ενστάσεις, περιλαμβανομένης και αυτής της αιτήτριας, παραπέμφθηκαν για εξέταση στην Επιτροπή Μελέτης Ενστάσεων (Ε.Μ.Ε.), της οποίας να σημειωθεί ο ρόλος είναι καθαρά συμβουλευτικός. Η Ε.Μ.Ε. αφού εξέτασε την αίτηση της αιτήτριας, εισηγήθηκε στον Υπουργό Εσωτερικών την απόρριψή της. Η σχετική εισήγηση της Ε.Μ.Ε. έχει, σύμφωνα με το έντυπο Μελέτης Ένστασης που υποβλήθηκε με βάση τις πρόνοιες του άρθρου 34Α(9) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, ως εξής:

 

"Ομόφωνη εισήγηση για απόρριψη της ένστασης. Το τεμ. αρ. 79 του φ/σχ. LI/56 βρίσκεται στις εκβολές και εφάπτεται της κοίτης του ποταμού «Διαρίζου». Εμπίπτει σε ζώνη προστασίας Ζ3 η οποία καθορίστηκε για προστασία του ευρύτερου συστήματος του ποταμού. Ο καθορισμός της ζώνης Ζ3 κρίνεται δικαιολογημένος σύμφωνα με την παράγραφο 7.3            της Έκθεσης του Υπουργού Εσωτερικών η οποία δημοσιεύτηκε στην Ε.Ε.Δ. 3453 την 1/12/2000. Ως εκ τούτου δεν κρίνεται σκόπιμη η διαφοροποίηση του πολεοδομικού καθεστώτος της περιοχής. Το θέμα που εγείρεται στην ένσταση για ανταλλαγή του τεμαχίου με τεμάχιο κρατικής γης σε άλλη περιοχή των Κουκλιών δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Επιτροπής αυτής."

 

 

Στη σύνθεση της Ε.Μ.Ε. που μελέτησε τις ενστάσεις και υπέβαλε την πιο πάνω εισήγηση, μετείχαν, σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες που διέπουν το θέμα, εκπρόσωπος του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, ο εκπρόσωπος του Επάρχου Πάφου και ο εκπρόσωπος του Προέδρου της Ένωσης Κοινοτήτων Πάφου. Με τη θέση της Ε.Μ.Ε. συμφώνησε και ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.

 

Ο αρμόδιος Υπουργός, στον οποίο υπεβλήθη η πιο πάνω εισήγηση της Ε.Μ.Ε., αφού μελέτησε τις ενστάσεις και έλαβε υπόψη τις απόψεις και εισηγήσεις που είχαν υποβληθεί στα πλαίσια τους, περιλαμβανομένων των απόψεων και εισηγήσεων της Ε.Μ.Ε., διαμόρφωσε τις δικές του απόψεις και εισηγήσεις, στη βάση των οποίων υπέβαλε πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο, μαζί με συνημμένο πίνακα, σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες του Νόμου. Στο βαθμό και την έκταση που μας αφορά, οι εισηγήσεις της Ε.Μ.Ε. εύρισκαν σύμφωνο και τον Υπουργό.

 

Σε συνεδρία του που έλαβε χώρα στις 5/12/2007, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τα σχέδια των πολεοδομικών ζωνών, μεταξύ άλλων κοινοτήτων και της κοινότητας Κουκλιών, σύμφωνα με τις συστάσεις του Υπουργού Εσωτερικών. Η σχετική γνωστοποίηση δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ημερομηνίας 21/12/2007.

 

Η αιτήτρια, η οποία όπως έχω ήδη αναφέρει, είχε ενημερωθεί για την απόρριψη της ένστασής της, αντιδρώντας στη σχετική απόφαση απόρριψης καταχώρισε την παρούσα προσφυγή.

 

Ως πρώτο λόγο ακύρωσης η αιτήτρια προβάλλει την έλλειψη δέουσας έρευνας και αιτιολογίας.

 

Στα πλαίσια του πιο πάνω λόγου ακύρωσης και με στόχο να καταδειχθεί ότι το κτήμα της αιτήτριας δεν εφάπτεται, όπως «υπό πλάνη και/ή εσφαλμένα θεώρησε η Επιτροπή Μελέτης των ενστάσεων» της κοίτης του ποταμού Διαρίζου, η αιτήτρια έθεσε ενώπιον του δικαστηρίου με τη μορφή ενόρκων δηλώσεων, της αιτήτριας και του πρώην Κοινοτάρχη Κουκλιών, μαρτυρία.

 

Σύμφωνα με την αιτήτρια, η οποία να σημειωθεί αντεξετάστηκε από την ευπαίδευτη συνήγορο των καθ'ων η αίτηση, η Ε.Μ.Ε. τελούσε υπό πλάνη όταν εισηγείτο την απόρριψη της ένστασης της στη βάση ότι το κτήμα της βρίσκεται στις εκβολές και εφάπτεται της κοίτης του ποταμού Διαρίζου. Μεταξύ του κτήματος της και του ποταμού παρεμβάλλεται λωρίδα πλάτους 150-200 μέτρων με άγρια βλάστηση.

 

Πάνω στις ίδιες γραμμές κυλά και η ένορκη δήλωση του πρώην Κοινοτάρχη Κουκλιών Χρ. Κάιζερ, ο οποίος δεν αντεξετάστηκε.

 

Προς αντίκρουση της πιο πάνω μαρτυρίας καταχωρήθηκε από πλευράς των καθ'ων η αίτηση ένορκη δήλωση του Λειτουργού Πολεοδομίας στο       Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, στον τομέα Πολεοδομικού Σχεδιασμού            και Μελετών - Κλάδος Σχεδιασμού της Υπαίθρου και Περιβάλλοντος,                         Γ. Βασιλείου. Σύμφωνα με την ένορκη δήλωση του εν λόγω μάρτυρα, ο οποίος να σημειωθεί αντεξετάστηκε, το κτήμα της αιτήτριας δυτικά εφάπτεται της κοίτης του ποταμού, η οποία στο συγκεκριμένο σημείο, έχει πλάτος             140 μέτρα.

 

Αντεξεταζόμενος ο μάρτυρας των καθ'ων η αίτηση επί του περιεχομένου της ένορκης δήλωσης του, ανέφερε ότι όμορα με το κτήμα της αιτήτριας κτήματα, όπως και άλλα κτήματα στην περιοχή, τα οποία μάλιστα καλλιεργούνται, αν και ιδιωτικής ιδιοκτησίας, χαρτογραφικά εμπίπτουν εντός της κοίτης του ποταμού. Δεν απέκλεισε την πιθανότητα «οι γραμμές του Κτηματολογίου στα τοπογραφικά σχέδια» που επισυνάπτει στην ένορκη δήλωση του και τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από την Ε.Μ.Ε., «να έχουν λάθη επί τόπου», αν και στην περίπτωση της αιτήτριας απέκλεισε την ύπαρξη λάθους γιατί η περίπτωση της «εξετάστηκε επανειλημμένα», όπως ανέφερε, με τη βοήθεια μάλιστα δορυφορικών εικόνων. Συμφώνησε, και αυτό όταν του υπεδείχθη σχετική αεροφωτογραφία, ότι μέσα στην κοίτη του ποταμού, μπροστά μάλιστα από το όμορο με το κτήμα της αιτήτριας τεμάχιο 78, υπάρχουν κτίσματα, αναφορικά με τα οποία όμως αδυνατούσε να εκφέρει γνώμη κατά πόσο αυτά ήταν νόμιμα ή παράνομα. Ιδίαν γνώση των επί τόπου επικρατουσών πραγματικών συνθηκών δεν είχε γιατί ουδέποτε επισκέφθηκε την περιοχή. Εκατέρωθεν του ποταμού υπάρχει ζώνη προστασίας του ποταμού η οποία εκτείνεται κατά μήκος του ποταμού, πλάτους από 30 μέχρι 150 μέτρα.

 

Στο σύγγραμμα «Δίκαιον των Διοικητικών Πράξεων» υπό Μ. Στασινόπουλου στη σελ. 305 διαβάζουμε τα εξής σχετικά:

 

"Ορθόν θεωρούμεν, ότι η νομολογία εδημιούργησε τεχνητήν αναχαίτησιν του ελέγχου της πλάνης περί τα πράγματα, καθιερώσασα πράγματι τεκμήριον υπέρ της ορθότητος της πραγματικής διαπιστώσεως, ίνα αμβλυνθή η επέμβασις εις το πεδίον των πραγματικών διαπιστώσεων, εφ' ου η Διοίκησις έχει φυσικήν ελευθερίαν μεθόδου εργασίας. Τούτο βεβαιούται ρητώς εν τη νομολογία.

 

Το τεκμήριον όμως τούτο είναι ιδιόρρυθμον, διότι κάμπτεται αφ' ης στιγμής η χαρακτηριστική εις το συζητητικόν σύστημα δραστηριότης του διαδίκου κατορθώση να καταστήση πιθανήν την πλάνην, ήτοι να δημιουργήση παρά το δικαστή απλώς αμφιβολίας περί της ορθότητος της διαπιστώσεως του πραγματικού εκ μέρους της Διοικήσεως. Εν τοιαύτη περιπτώσει, ο δικαστής, ευρισκόμενος ε ν α μ φ ι β ο λ ί α, δεν κλίνει προς το τεκμήριον, αλλά τρέπεται προς μίαν των δύο οδών: ή δηλαδή α) διατάσσει αποδείξεις ή β) ακυροί την πράξιν, ίνα η Διοίκησις διαπιστώση τα πραγματικά περιστατικά κατά τρόπον μη καταλείποντα αμφιβολίας."

 

 

Η πιο πάνω θέση έχει υιοθετηθεί και από τη δική μας νομολογία. Στην Paphitis v. Republic (1967) 3 C.L.R. 300, το ακυρωτικό Δικαστήριο ακύρωσε την προσβαλλόμενη απόφαση λόγω της ύπαρξης σοβαρών αμφιβολιών σε σχέση με την ορθότητα της πραγματικής βάσης επί της οποίας είχε βασιστεί η προσβαλλόμενη απόφαση (βλ. επίσης και Chrysostomos Andreou v. The Republic (1973) 3 C.L.R. 101).

 

Στη Saruhan v. Republic, 2 R.S.C.C. 130, η προσβαλλόμενη απόφαση είχε βασιστεί επί γεγονότων τα οποία μεταγενέστερα είχε φανεί ότι δεν ήταν ορθά. Το Δικαστήριο ακύρωσε την πράξη και διέταξε όπως το θέμα επανεξεταστεί από τη Διοίκηση.

 

Είναι αλήθεια ότι η νομιμότητα μιας διοικητικής πράξης κρίνεται στη βάση του πραγματικού καθεστώτος το οποίο ίσχυε κατά το χρόνο έκδοσης της (Cytechno Ltd. v. Republic (1976) 3 C.L.R. 407 και Μεττής κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ. 157), πλην όμως ο εν λόγω κανόνας δεν είναι άκαμπτος. Όπως καταδεικνύεται από την πιο πάνω νομολογία, ο κανόνας κάμπτεται όπου υπάρχει αμφιβολία αναφορικά με την πραγματική βάση επί της οποίας είχε βασιστεί η προσβαλλόμενη απόφαση ή όπου αποδεικνύεται ότι η πραγματική βάση δεν ήταν ορθή. Πρόσθετα είναι δυνατή η εξέταση στοιχείων που προσάγονται για πρώτη φορά στο Δικαστήριο στην έκταση που καταδεικνύουν ενδεχόμενο πλάνης (Ιακωβίδης ν. Ε.Δ.Υ. (1997) 3 Α.Α.Δ. 28).

 

Σε σχέση με τα πιο πάνω, χρήσιμη αναφορά μπορεί να γίνει στην απόφαση Ιάκωβος Δημητρίου ν. Δημοκρατίας, Αρ. Υπόθ. 65/98, ημερομηνίας 26/4/1999 (Π. Καλλής, Δ.).

 

Στην παρούσα υπόθεση έχει δημιουργηθεί αμφιβολία στο μυαλό του Δικαστηρίου αναφορικά με την ορθότητα των διαπιστώσεων περί των πραγματικών γεγονότων που σχετίζονται με την ακριβή τοποθεσία στην οποία βρίσκεται το κτήμα της αιτήτριας σε σχέση με την κοίτη του ποταμού. Αμφιβολία στο μυαλό του Δικαστηρίου έχει επίσης δημιουργηθεί και αναφορικά με το νομικό καθεστώς που διέπει τα κτίσματα που όπως και ο μάρτυρας των καθ'ων η αίτηση έχει δεχθεί, υπάρχουν μπροστά από το τεμάχιο 78, το οποίο υπενθυμίζω εφάπτεται του κτήματος της αιτήτριας σε σημεία που εμπίπτουν, σύμφωνα με το μάρτυρα, εντός της κοίτης του ποταμού. Οι συγκεκριμένες αμφιβολίες επιτείνονται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι ο μάρτυρας δεν έχει επισκεφθεί τη σκηνή, έτσι ώστε να έχει ιδίαν γνώση των πραγματικών γεγονότων, ούτε και έχει τεθεί οτιδήποτε ενώπιον μου που να τείνει να καταδείξει ότι είτε η ύπαρξη των εν λόγω κτισμάτων είτε το νομικό καθεστώς που διέπει το θέμα έχει απασχολήσει την Ε.Μ.Ε.

 

Στην παρούσα υπόθεση η επιλογή της πρώτης από τις προτεινόμενες από τον έγκριτο συγγραφέα του συγγράμματος «Δίκαιον των Διοικητικών Πράξεων» (πιο πάνω) δύο λύσεων, δεν είναι εφικτή γιατί η αποκλειστική αρμοδιότητα για τον πρωτογενή προσδιορισμό των γεγονότων, ανήκει στη διοίκηση. Είναι όμως εφικτή η δεύτερη, την οποία και επιλέγω. Ως εκ τούτου, κρίνω ότι η προσβαλλόμενη πράξη θα πρέπει να ακυρωθεί και εναπόκειται στη διοίκηση να διαπιστώσει και να διευκρινίσει τα πραγματικά περιστατικά κατά τρόπο «μη καταλείποντα αμφιβολίας» και να τα εφαρμόσει στο σχετικό νομικό πλαίσιο (Photiades & Co. v. Republic (1964) C.L.R. 508 και Στασινόπουλος (πιο πάνω), σελ. 305).

 

Για όλους τους πιο πάνω λόγους, η προσφυγή επιτυγχάνει. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται με έξοδα υπέρ της αιτήτριας, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή, πλέον Φ.Π.Α.

 

 

 

 

 

 

 

                                                       Α. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ,

                                                                      Δ.

 

 

 

/ΔΓ

---

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο