|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ANΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 592/2010
19 Ιουλίου, 2011
[Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ/ΣΤΗΣ]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΜΑΡΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Αιτήτρια
- ΚΑΙ -
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Καθ' ων η αίτηση
......................
Αιτήτρια παρουσιάζεται προσωπικά
Δ-Μ. Εργατούδη (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθ' ων η αίτηση
...................................
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ: Η αιτήτρια με την παρούσα προσφυγή της ζητά από το δικαστήριο όπως η απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών για απόρριψη του αιτήματος της να καταβάλει μόνο τα έξοδα διαχωρισμού χωρίς να επιβαρυνθεί με την αγοραία αξία του οικοπέδου είναι παράνομη.
ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Η αιτήτρια υπέβαλε στις 13/1/2004 στον Έπαρχο Λάρνακας αίτηση για παραχώρηση οικοπέδου στην κοινότητα Τερσεφάνου απ' όπου κατάγεται ο πατέρας της. Την περίοδο εκείνη, η αιτήτρια και ο σύζυγος της διέμεναν σε ενοικιαζόμενο διαμέρισμα στη Λάρνακα, ενώ οι γονείς της διέμεναν στο Δήμο Αραδίππου. H αίτηση έγινε με βάση το Σχέδιο Διαχωρισμού Οικοπέδων για Οικογένειες με Χαμηλά Εισοδήματα (πιο κάτω το Σχέδιο). Η αιτήτρια ενημερώθηκε ότι σε περίπτωση έγκρισης του αιτήματος της θα καταβάλει την αγοραία αξία του οικοπέδου που θα της παραχωρηθεί (αξία γης, κόστος κατασκευής και άλλων έργων υποδομής, του διαχωρισμού) δεδομένου ότι, με βάση τις πρόνοιες του σχετικού Σχεδίου θεωρήθηκε ως δικαιούχος δεύτερης προτεραιότητας, επειδή ο πατέρας της κατάγεται από την Τερσεφάνου και η ίδια με την οικογένειά της, επιθυμεί να επανεγκατασταθεί στην κοινότητα. Ο Έπαρχος Λάρνακας ενημέρωσε την αιτήτρια με επιστολή του ημερ. 2/7/2004.
Διευκρινίζεται ότι σύμφωνα με τις πρόνοιες του Σχεδίου, δικαιούχοι πρώτης προτεραιότητας θεωρούνται οι μόνιμοι κάτοικοι της κοινότητας, στην οποία διαχωρίζονται οικόπεδα, ενώ δεύτερης προτεραιότητας οι επαναπατριζόμενοι απόδημοι, όπως και άλλα πρόσωπα που εγκατέλειψαν το χωριό τους και τώρα επιθυμούν να επανεγκατασταθούν σ' αυτό νοουμένου ότι πληρούν τα λοιπά κριτήρια του σχεδίου. Στις περιπτώσεις δικαιούχων δεύτερης προτεραιότητας, η τιμή πώλησης των οικοπέδων, υπολογίζεται με βάση το πραγματικό κόστος του οικοπέδου, στο οποίο περιλαμβάνεται και η αξία της γης και το κόστος για τα έξοδα διαχωρισμού των οικοπέδων.
Η αρμόδια Επαρχιακή Επιτροπή, μελέτησε στις 14/10/2004 και ενέκρινε το αίτημα της αιτήτριας για παραχώρηση οικοπέδου για οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα στην Τερσεφάνου, υπό την προϋπόθεση ότι η αιτήτρια, ως δικαιούχος δεύτερης προτεραιότητας, θα καταβάλει την αγοραία αξία του οικοπέδου. Ο όρος αυτός γνωστοποιήθηκε στην αιτήτρια με τη «βεβαίωση» παραχώρησης οικοπέδου με αρ. Ε, Φάση Δ στην κοινότητα Τερσεφάνου, ημερ. 1/12/2004 και σχετική προς τούτο είναι η «Δήλωση» με ημερομηνία 1/12/2004 που υπέγραψε η αιτήτρια. Οι τιμές των οικοπέδων της Φάσης Δ όπου εμπίπτει και το οικόπεδο της αιτήτριας, καθορίστηκαν από τον Επαρχιακό Κτηματολογικό Λειτουργό. Η αξία του οικοπέδου της, έκτασης 503 τ.μ., καθορίστηκε στο ποσό των €170.860 και το κόστος για τα έργα διαχωρισμού που αναλογεί στο οικόπεδο ανέρχεται στα €13.412.
Η αρμόδια Επαρχιακή Επιτροπή που ενημερώθηκε για την ψηλή αγοραία αξία του υπό αναφορά οικοπέδου, ζήτησε από τον Επαρχιακό Κτηματολογικό Λειτουργό την εκτίμηση της αξίας του οικοπέδου, με βάση την ημερομηνία της έγκρισης της αίτησης της αιτήτριας. Με τη νέα εκτίμηση, η αξία του οικοπέδου καθορίστηκε στα €45.000. Παρόλο που η αξία του οικοπέδου με τη νέα εκτίμηση είναι αρκετά χαμηλή, η αιτήτρια υπέβαλε ένσταση, γιατί θεώρησε ότι η τιμή του οικοπέδου συνεχίζει να είναι ψηλή. Επίσης ζήτησε να καταβάλει το ποσό που ζητήθηκε για τα οικόπεδα της ίδιας φάσης, από δικαιούχους πρώτης προτεραιότητας, δεδομένου ότι εκείνοι κλήθηκαν να πληρώσουν μόνο τα έξοδα κατασκευής των έργων του διαχωρισμού €13.412.
Η αιτήτρια είναι 27 ετών και απέκτησε δύο παιδιά από το γάμο της ηλικίας ενός και δύο ετών. Το μηνιαίο εισόδημα της οικογένειας είναι €2.100 ενώ καταβάλλεται ποσό €600 για δάνειο που συνήψε για ανέγερση της κατοικίας της στο εν λόγω οικόπεδο.
Το οικόπεδο που παραχωρήθηκε στην αιτήτρια βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, είναι γωνιακό με αρκετά μεγάλο εμβαδόν. Περαιτέρω, από την έρευνα αρμόδιου λειτουργού της Επαρχιακής Διοίκησης Λάρνακας, διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για μια υγιή οικογένεια, που δεν αντιμετωπίζει οποιαδήποτε κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Κατά συνέπεια από τη μελέτη των δεδομένων της αίτησης της αιτήτριας δεν διαπιστώθηκε η ύπαρξη οποιουδήποτε κοινωνικοοικονομικού παράγοντα που θα δικαιολογούσε οποιαδήποτε απόκλιση από τις πρόνοιες του στεγαστικού σχεδίου.
Το αίτημα της αιτήτριας για περαιτέρω μείωση της τιμής του κρατικού οικοπέδου που της παραχωρήθηκε, υποβλήθηκε στον Υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος το απέρριψε. Με σχετική επιστολή προς την αιτήτρια ημερ. 6/4/2010, το Υπουργείο Εσωτερικών την ενημέρωσε ότι το αίτημα της δεν μπορεί να ικανοποιηθεί γιατί δεν καλύπτεται από τις πρόνοιες του Σχεδίου. Σημειώθηκε επίσης ότι η τιμή του οικοπέδου που της παραχωρήθηκε είναι χαμηλή και επιπρόσθετα παρέχονται σημαντικές διευκολύνσεις για την καταβολή του ποσού. Ακολούθησε η καταχώρηση της προσφυγής στις 5/5/2010.
ΝΟΜΙΚΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ
Πρώτα πρέπει να σημειωθεί ότι η ευπαίδευτη δικηγόρος της Δημοκρατίας με τη γραπτή της αγόρευση, εγείρει προδικαστική ένσταση ότι η προσβαλλόμενη απόφαση, δηλαδή η άρνηση για περαιτέρω μείωση της τιμής του κρατικού οικοπέδου, δεν εμπίπτει στον τομέα του δημόσιου δικαίου αλλά αποτελεί θέμα ιδιωτικού δικαίου.
Η ίδια η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι η κατάταξη της ως δικαιούχου δεύτερης προτεραιότητας αποτελεί δυσμενή διάκριση κατά παράβαση του Συντάγματος.
ΕΞΕΤΑΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ
Παρόλο που στο αιτητικό της προσφυγής δε φαίνεται πότε λήφθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, από την ένσταση προκύπτει ότι η προσφυγή στρέφεται κατά της επιστολής του Υπουργείου Εσωτερικών ημερ. 6/4/2010 που έχει ως ακολούθως:
«Σε συνέχεια της επιστολής μας με τον ίδιο αριθμό φακέλου και ημερ. 13/8/2009, σχετικά με αίτημα σας για μείωση της τιμής του οικοπέδου που σας παραχωρήθηκε στην Τερσεφάνου, μέσω του Στεγαστικού Σχεδίου Διαχωρισμού Κρατικών Οικοπέδων για Πτωχές Οικογένειες, σας πληροφορώ τα ακόλουθα:
2. Το αίτημα σας εξετάστηκε με κάθε δυνατή συμπάθεια αλλά δυστυχώς δεν μπορεί να ικανοποιηθεί για το λόγο ότι η νέα τιμή του οικοπέδου που σας παραχωρήθηκε είναι χαμηλή και επιπρόσθετα παρέχονται μεγάλες ευκολίες πληρωμής του οικοπέδου.
3. Ως εκ τούτου, παρακαλώ όπως προχωρήσετε στην καταβολή των οποιωνδήποτε οφειλών σας.»
Η αιτήτρια, στα γεγονότα της υπόθεσης, όπως τα επικαλείται στην προσφυγή, αναφέρει τα εξής:
«Έντιμε πρόεδρε πως μπορεί τα διπλανά οικόπεδα να πωλούνται σε τιμές 15.000€ ενώ το δικό μου να είναι 45.000.
Παρακαλω το σεβαστό δικαστήριο όπως σταματήσει αυτή τη δυσμενή διάκριση εις βάρος μου και επιβάλει δικαιοσύνη. Θέλω και εγώ να αγοράσω το δικό μου οικόπεδο με τις ίδιες τιμές όπως και οι υπόλοιποι πολίτες.»
Με την αγόρευση της η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι ενώ οι διακρίσεις με βάση το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας απαγορεύονται, εντούτοις έχει χαρακτηριστεί ως «δικαιούχος δεύτερης προτεραιότητας» και δεν δέχεται ότι είναι πολίτης δεύτερης κατηγορίας. Επομένως ζητά να πληρώσει το οικόπεδο βάσει των τετραγωνικών μέτρων, όπως ισχύει για κάθε άλλο πολίτη και με τιμές του 2004 που της παραχωρήθηκε τούτο και όχι του 2007, όπως την έχουν χρεώσει.
Εφόσον υπάρχει προδικαστική ένσταση ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν εμπίπτει στο τομέα του δημοσίου δικαίου αλλά του ιδιωτικού, επιβάλλεται να αποφασιστεί πρώτα το θέμα αυτό.
Η ευπαίδευτη δικηγόρος των καθ' ων η αίτηση απλώς αναφέρθηκε στο ακόλουθο απόσπασμα από την υπόθεση Δημοκρατία ν. Τόκα (1995) 3 Α.Α.Δ. 218, σελ. 222, όπου λέχθηκε ότι:
«Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δύο τομέων του δικαίου του δημοσίου και του ιδιωτικού, είναι λεπτή και δεν είναι πάντοτε εύκολο να συρθεί.
Η εγγενής φύση της πράξης σε συνδυασμό με το συμφέρον του κοινού στο συγκεκριμένο τομέα λειτουργίας δημόσιας αρχής ή οργάνου αποτελεί το βασικό κριτήριο για την οριοθέτηση των αντίστοιχων τομέων του δικαίου. Εάν η πράξη σκοπεί κατά κύριο λόγο (primarily), στην προαγωγή δημόσιου σκοπού, αυτή ανάγεται στο πεδίο δημόσιου δικαίου και στην αντίθετη περίπτωση σε εκείνο του ιδιωτικού δικαίου (βλ. Αntoniou and Others v. Republic (1984) 3 CLR)»
Παρόλο που η δικηγόρος στην αγόρευση της δεν προχωρεί να εξηγήσει πώς η παρούσα υπόθεση εμπίπτει στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου, από την ίδια την πιο πάνω υπόθεση προκύπτει ότι αποφάσεις που άπτονται των αστικών δικαιωμάτων σε ακίνητη ιδιοκτησία συνιστούν, κατά κανόνα, θέματα που ανάγονται στον τομέα του ιδιωτικού δικαίου. Για παράδειγμα παράπονα κατά αποφάσεων του Διευθυντή του Κτηματολογίου, εμπίπτουν στο ιδιωτικό δίκαιο και προσφέρεται θεραπεία με βάση το άρθρο 80 του περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου, Κεφ. 224.
Η παρούσα περίπτωση δεν αφορά απόφαση του Διευθυντή του Κτηματολογίου για δικαίωμα επί ακινήτου ιδιοκτησίας. Κύριο παράπονο της αιτήτριας είναι η κατάταξη της ως «δικαιούχου δεύτερης προτεραιότητας» αντί πρώτης. Ανάλογα με την κατάταξη αυτή είναι και τα δικαιώματα της αιτήτριας στην παροχή οικοπέδου (που εδώ της εγκρίθηκε) και υπεισέρχεται επίσης και θέμα εκτίμησης της αξίας του οικοπέδου που γίνεται από τον Επαρχιακό Κτηματολογικό Λειτουργό. Στην υπόθεση Ματθαίος & Ψαρούδης Ετοιμο Μπετόν Λτδ. ν. Δημοκρατίας (2001) 3 (Α) Α.Α.Δ. 512, 516, έχει λεχθεί ότι
«........τα επιβαλλόμενα «δικαιώματα ή τέλη» (ανεξάρτητα από τον χαρακτηρισμό που τους αποδίδεται) αποτελούν φόρο και η εκτίμηση της αγοραίας αξίας του ακινήτου αποτελεί προπαρασκευαστική πράξη για σκοπούς καθορισμού του φόρου. Μέσα στα πιο πάνω πλαίσια η διαδικασία που ακολουθείται εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου και η σχετική απόφαση της διοίκησης στην αποκλειστική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου που έχει δικαιοδοσία να επιληφθεί της υπόθεσης, σύμφωνα με τις πρόνοιες του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος. (Ίδε Westpark Ltd. v. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 897.)»
Με βάση τα πιο πάνω και έχοντας υπόψη ότι από τη μια η πλευρά των καθ' ων η αίτηση, που ήγειρε την προδικαστική ένσταση, δεν την προώθησε επαρκώς και από την άλλη η αιτήτρια, αφού χειρίστηκε μόνη της την υπόθεση, δεν βοήθησε στο θέμα αυτό, καταλήγω ότι η προδικαστική ένσταση δεν ευσταθεί και απορρίπτεται.
Στρέφομαι τώρα στην ουσία της προσφυγής. Ήδη ανάφερα ότι το βασικό παράπονο της αιτήτριας είναι γιατί να καταταγεί ως δικαιούχος δεύτερης προτεραιότητας και όχι πρώτης. Ανάλογα με την κατηγορία που ένας δικαιούχος κατατάσσεται, είναι και ο υπολογισμός της αξίας του οικοπέδου που του παραχωρείται. Κατ' αρχήν αποφαίνομαι ότι η κατάταξη δικαιούχων σε κατηγορίες, στις οποίες το όφελος ποικίλλει δεν σημαίνει ότι χαρακτηρίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, όπως το θεωρεί η αιτήτρια.
Ήδη αναφέρθηκε ότι η αιτήτρια πήρε το συγκεκριμένο οικόπεδο (με κλήρο) από το 2004 και υπέγραψε σχετική δήλωση ημερ. 1/12/2004 που είχε ως εξής:
«ΔΗΛΩΣΗ
Εγώ η υποφαινόμενη Μαρία Μ. Νικολάου (Α.Δ.Τ. 827328) δικαιούχος του οικοπέδου με αρ. «4» (τεμάχιο 155, Φ/Σχ. L/29 του χωριού Τερσεφάνου, Φάση Δ΄) αναλαμβάνω να καταβάλω την αξία του οικοπέδου που μου παραχωρήθηκε όπως αυτή θα καθοριστεί από την Κυβέρνηση και σύμφωνα με τους όρους που διαλαμβάνονται στο συμβόλαιο.
2. Μέχρι τον καθορισμό της αξίας του οικοπέδου η παρούσα δήλωση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του συμβολαίου με το οποίο μου παραχωρήθηκε το πιο πάνω οικόπεδο.»
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η αιτήτρια χαρακτηρίστηκε ως δικαιούχος «δεύτερης προτεραιότητας» και σύμφωνα με το σχετικό Σχέδιο παραχώρησης οικοπέδων σε δικαιούχα πρόσωπα, για δικαιούχους δεύτερης προτεραιότητας η τιμή του οικοπέδου υπολογίζεται με βάση το πραγματικό κόστος του οικοπέδου στο οποίο περιλαμβάνεται η αξία της γης και το κόστος για τα έξοδα διαχωρισμού των οικοπέδων. Οι τιμές των οικοπέδων της φάσης Δ στην οποία ανήκει και το οικόπεδο που παραχωρήθηκε στην αιτήτρια, καθορίστηκαν από τον Επαρχιακό Κτηματολογικό Λειτουργό και η αξία του συγκεκριμένου οικοπέδου έκτασης 503 τ.μ., γωνιακό, καθορίστηκε στο ποσό των €170.000 (Λ.Κ.100.000) πλέον €13.412 αναλογούντα έξοδα διαχωρισμού. Μετά από διαμαρτυρία της αιτήτριας ότι η τιμή ήταν ψηλή, έγινε νέα εκτίμηση και η τιμή μειώθηκε στις €45.000. Παρά ταύτα η αιτήτρια συνέχισε να διαφωνεί και επέμενε να πληρώσει μόνο τα έξοδα διαχωρισμού (€13.412) κάτι όμως που ισχύει για δικαιούχους πρώτης προτεραιότητας.
Από το σχετικό φάκελο της διοίκησης (τεκμ. 2 ενώπιον μου) φαίνεται ότι από τις 2/7/2004 πληροφορήθηκε η αιτήτρια ότι σε περίπτωση έγκρισης της αίτησης της θα κατέβαλλε την αξία του οικοπέδου, δηλαδή αξία γης, κατασκευής δρόμων και άλλων έργων υποδομής, που θα καθοριζόταν από το Επαρχιακό Κτηματολόγιο.
Τα πιο πάνω, σε συνδυασμό με την υπογραφή της προαναφερθείσας ΔΗΛΩΣΗΣ ημερ. 1/12/2004, δείχνουν ότι γνώριζε η αιτήτρια ότι η τιμή που θα κατέβαλλε δεν είναι μόνο τα έξοδα διαχωρισμού (€13.412) που καταβάλλουν οι δικαιούχοι πρώτης προτεραιότητας. Δεν έχει τεθεί οτιδήποτε ενώπιον μου από πλευράς αιτήτριας που να δείχνει ότι η εκτίμηση του οικοπέδου στα €45.000 δεν είναι ορθή, ούτε και ότι η κατάταξη της αιτήτριας ως δικαιούχου δεύτερης προτεραιότητας είναι εσφαλμένη. Η αιτήτρια κατατάγηκε στην κατηγορία δικαιούχου δεύτερης προτεραιότητας αφού λήφθηκε υπόψη και η οικονομική της κατάσταση. Απλός ισχυρισμός της αιτήτριας ότι τα διπλανά οικόπεδα πωλούνται €10.000-€15.000, δεν είναι αρκετό για να επιτρέπει στο δικαστήριο να επέμβει στην εκτίμηση των καθ' ων η αίτηση.
Με παρόμοια γεγονότα, αλλά που αφορούσαν άρνηση χορήγησης οικοπέδου σε άλλη επαρχία, κατάληξα ότι η απόφαση της διοίκησης ήταν εύλογα επιτρεπτή. (Βλ. Χριστούλλα Ευσταθίου ν. Επάρχου Λάρνακας, υποθ. αρ. 1867/2008, ημερ. 28/4/2010). Στη δική μας περίπτωση η διοίκηση δεν αρνήθηκε την παραχώρηση οικοπέδου αλλά απλώς η αιτήτρια αμφισβήτησε την αξία που της ζητήθηκε να καταβάλει και με τα όσα έχουν τεθεί ενώπιον μου καταλήγω ότι η προσβαλλόμενη απόφαση ήταν εύλογα επιτρεπτή.
Ενόψει των πιο πάνω η προσφυγή θα πρέπει να απορριφθεί με έξοδα εναντίον της αιτήτριας. Με κάποιο δισταγμό, αφού έλαβα υπόψη ότι χειρίστηκε την υπόθεση από μόνη της, έχω καταλήξει να περιορίσω αυτά σημαντικά.
Η προσφυγή απορρίπτεται με €300 έξοδα (πλέον ΦΠΑ αν υπάρχει) εναντίον της αιτήτριας και υπέρ των καθ' ων η αίτηση.
Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται σύμφωνα με το Άρθρο 146.4(α) του Συντάγματος.
Μ. Φωτίου, Δ.
/ΚΑΣ