|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 10/2009)
18 Μαρτίου, 2011
[K. ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤA ΑΡΘΡA 28 KAI 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. RTD TALOS LTD,
2. ACTION SYNERGY S.A.,
Αιτητές,
-ν-
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΓΕΝΙΚΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ/Ή ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
Καθ΄ων η Aίτηση.
- - - - - -
Σ. Ανδρέου, για τους Αιτητές.
Δ. Καλλή, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ων η Αίτηση.
Λ. Γιουσελλή, για Χ. Κυριακίδη, για το Ενδιαφερόμενο Μέρος.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ.: Οι καθ΄ων η αίτηση, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, είχαν προκηρύξει ανοικτό διαγωνισμό με αρ. ΕΠ05/08 για τη σύναψη σύμβασης προμηθειών με θέμα την εξασφάλιση έτοιμου Εκπαιδευτικού Λογισμικού για μαθήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης (συμπεριλαμβανομένης της Προδημοτικής και της Ειδικής Εκπαίδευσης) και για μαθήματα Γυμνασιακού Κύκλου της Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης. Η συσταθείσα Επιτροπή Αξιολόγησης των προσφορών, κατά τη φάση του προκαταρκτικού ελέγχου, προέβηκε σε αξιολόγηση των υποβληθεισών προσφορών των οικονομικών φορέων, ως προς την πληρότητα των τυπικών προϋποθέσεων συμμετοχής και την ύπαρξη και πληρότητα των απαιτούμενων δικαιολογητικών στοιχείων ή πληροφοριών. Στο στάδιο εκείνο, η προσφορά της κοινοπραξίας των αιτητών δεν προωθήθηκε προς την επόμενη φάση της τεχνικής αξιολόγησης και αποκλείστηκε για έξι λόγους, οι οποίοι καταγράφηκαν σε σχετική έκθεση και ήσαν οι ακόλουθοι:
"(α) Δεν είναι όλες οι σελίδες της προσφοράς μονογραμμένες, κατά παράβαση ουσιώδη όρου που τίθεται στην παράγραφο 8.2, Μέρος Α΄ των εγγράφων του διαγωνισμού.
(β) Δεν χρησιμοποιήθηκε το αναθεωρημένο Έντυπο Υποβολής Τεχνικής Προσφοράς το οποίο στάλθηκε σε όλους τους Οικονομικούς Φορείς στις 11/8/08 κατά τη φάση παροχής των διευκρινίσεων επί των εγγράφων του Διαγωνισμού από την Αναθέτουσα Αρχή (Παράρτημα 4), με αποτέλεσμα να μην διευκρινίζεται για ποιες υποπαρτίδες υποβλήθηκε η προσφορά, κατά παράβαση ουσιώδη όρου που τίθεται στην παράγραφο 8.2, Μέρος Α΄ των εγγράφων του διαγωνισμού.
(γ) Δεν υποβλήθηκε ξεχωριστός φάκελος Τεχνικής και Οικονομικής προσφοράς για κάθε λογισμικό για το οποίο υποβλήθηκε προσφορά κατά παράβαση ουσιώδη όρου που τίθεται στη παράγραφο 8.2, Μέρος Α των εγγράφων του διαγωνισμού, παρόλο που η προσφορά των Αιτητών αφορούσε λογισμικό για 3 υποπαρτίδες, (για να καλύψει δηλαδή ανάγκες για τρία διαφορετικά λογισμικά: Ελληνικά (υποπαρτίδα Δ.01Α) Τάξεις: Δ΄-Στ΄ Δημοτικού, Ελληνικά (υποπαρτίδα Δ.01Β) Τάξεις: Α΄- Στ΄Δημοτικού, Ελληνικά (υποπαρτίδα Δ.01Γ) Τάξεις Α΄ - Στ΄ Δημοτικού).
(δ) Το λογισμικό που υποβλήθηκε στη προσφορά αφορά μόνο την Ε΄ τάξη του Δημοτικού, κατά παράβαση με ουσιώδη όρο που τίθεται στο Παράρτημα ΙΙ των εγγράφων του Διαγωνισμού.
(ε) Στον υποφάκελο της Τεχνικής Προσφοράς δεν περιλαμβάνεται ψηφιακός δίσκος με τα στοιχεία της Τεχνικής Προσφοράς, κατά παράβαση ουσιώδη όρου που τίθεται στη παράγραφο 8.2., Μέρος Α΄ των εγγράφων του διαγωνισμού.
(στ) Δεν προσκομίστηκε πιστοποιητικό καλής λειτουργίας ή ποιότητας του λογισμικού, κατά παράβαση ουσιώδη όρου που τίθεται στη παράγραφο 8.3. Μέρος Α΄ των εγγράφων του διαγωνισμού."
Η Επιτροπή Αξιολόγησης, όμως, κατά τη διαδικασία γνωστοποίησης των αποτελεσμάτων προς τους οικονομικούς φορείς που είχαν υποβάλει προσφορά, μεταξύ των οποίων και στους αιτητές, αποφάσισε όπως κοινοποιήσει σ΄ αυτούς, όχι όλους, αλλά μόνο τον πρώτο λόγο αποκλεισμού τους από το διαγωνισμό. Πληροφόρησαν έτσι με επιστολή τους οι καθ΄ων η αίτηση τους αιτητές ότι ο λόγος αποκλεισμού της προσφοράς τους ήταν ότι "δεν ήσαν όλες οι σελίδες της προσφοράς μονογραμμένες. Η προσφορά δεν είναι βιβλιοδετημένη (είναι τύπου spiral), έτσι που να ισχύει η υπογραφή σε πρώτη και τελευταία σελίδα.".
Οι αιτητές μέσω του δικηγόρου τους διαφώνησαν ότι ο λόγος εκείνος που τους κοινοποιήθηκε ήταν βάσιμος και οι καθ΄ων η αίτηση απάντησαν υποστηρίζοντας τη βασιμότητα του προβληθέντος λόγου.
Με την παρούσα προσφυγή τους, οι αιτητές προσβάλλουν τη νομιμότητα της κατακύρωσης της προσφοράς για τον προαναφερθέντα διαγωνισμό στο ενδιαφερόμενο μέρος αντί στους αιτητές.
Με την Ένσταση την οποία καταχώρησαν, οι καθ΄ων η αίτηση παραθέτουν όλους τους προαναφερθέντες λόγους για τους οποίους αποκλείσθηκε η προσφορά των αιτητών, προσθέτοντας ότι πράγματι τους κοινοποιήθηκε όμως, όπως και σε άλλους αποκλεισθέντες προσφοροδότες, μόνο ο πρώτος λόγος αποκλεισμού τους.
Με τη δική του Ένσταση, την οποία καταχώρησε το ενδιαφερόμενο μέρος 1, ήγειρε προδικαστική ένσταση σύμφωνα με την οποία οι αιτητές στερούνται εννόμου συμφέροντος, καθότι απέτυχαν να συμμορφωθούν προς ουσιώδεις όρους του διαγωνισμού. Σημειώνεται ότι την ίδια ένσταση ήγειραν και οι καθ΄ων η αίτηση.
Ως προς αυτή την προδικαστική ένσταση, θα πρέπει να παρατηρήσω τα εξής:
Όπως έχει επανειλημμένα τονισθεί στη νομολογία, αποκλεισθείς προσφοροδότης νομιμοποιείται κατ΄ αρχήν να θέσει προς εξέταση στο πλαίσιο ασκηθείσας προσφυγής του, ζητήματα τα οποία αφορούν στον αποκλεισμό του. Η δε προσφυγή του επιτυγχάνει ή αποτυγχάνει με αναφορά αποκλειστικά στη νομιμότητα ή μη του αποκλεισμού και δεν εξετάζεται οτιδήποτε άλλο αναφορικά με τη διαδικασία. [Μ. Θεοχαρίδης Λτδ ν. Δημοκρατίας, Υπόθεση αρ. 631/2002, ημερομηνίας 22.5.2005, C & H Heat Flow Ltd v. Δημοκρατίας, Υπόθεση αρ. 448/1998, ημερομηνίας 8.3.2009, Δημοκρατία ν. Κωνσταντινίδου κ.ά. (Αρ.1) (2002) 3 ΑΑΔ 220, A. Laouris Construction Co. Ltd. κ.ά. ν. Α.Η.Κ., Υπόθεση αρ. 513/2008, ημερομηνίας 14.7.2010].
Επομένως, η προδικαστική ένσταση δεν μπορεί να ευσταθήσει.
Ως προς την ουσία των εγειρόμενων με την προσφυγή επίδικων θεμάτων, παρατηρώ τα εξής:
Με την παρούσα προσφυγή τους, οι αιτητές προσβάλλουν τη νομιμότητα της επίδικης απόφασης αναφορικά με τον ένα και μόνο λόγο, o οποίος τους είχε κοινοποιηθεί ως λόγος αποκλεισμού της προσφοράς τους. Ο λόγος εκείνος διατυπωνόταν ως εξής:
"Δεν είναι όλες οι σελίδες της προσφοράς μονογραμμένες. Η προσφορά δεν είναι βιβλιοδετημένη (είναι τύπου spiral), έτσι που να ισχύει η υπογραφή σε πρώτη και τελευταία σελίδα.
Βλ. Απόφαση Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών 30/2007."
Μετά την καταχώρηση της Ένστασης, μέσω της οποίας διαφάνηκε η πλήρης αιτιολογία και οι επιπρόσθετοι λόγοι για τους οποίους η αρμόδια Επιτροπή απέκλεισε την προσφορά των αιτητών, οι αιτητές, στην εξέλιξη της διαδικασίας, συνέχισαν να ασχολούνται με μόνο τον προαναφερθέντα λόγο. Όπως ανέφεραν στη γραπτή αγόρευσή τους, "όλα τα υπόλοιπα που αναφέρονται στην ένσταση, πέραν του ότι αμφισβητούνται από τους αιτητές και μάλιστα έντονα, στοχεύουν στη δημιουργία εντυπώσεων, για να αποπροσανατολίσουν από τον αστήρικτο λόγο για τον οποίο αποκλείστηκαν οι αιτητές". Προς υποστήριξη δε αυτής της θέσης τους, οι αιτητές παρέπεμψαν στην απόφαση στην υπόθεση IMC Polytrade v. Δημοκρατίας (1992) 3 ΑΑΔ 294. Αργότερα δε, όταν το Δικαστήριο έθεσε προς τους συνηγόρους των δύο πλευρών προς συζήτηση και υποβολή απόψεων κάποια θέματα τα οποία προκύπτουν από το γεγονός ότι οι αιτητές μέχρι το τέλος της δικαστικής διαδικασίας δεν ασχολήθηκαν με τους άλλους λόγους που προέκυψαν αναφορικά με τον αποκλεισμό τους, επέλεξαν όπως και πάλι μη ασχοληθούν με την ουσία των λόγων εκείνων, υποβάλλοντας ότι επρόκειτο για εκ των υστέρων αιτιολογία η οποία θα πρέπει να αγνοηθεί ως παράνομη.
Κατ΄ αρχάς, εκείνο το οποίο πρέπει να παρατηρηθεί είναι ότι η απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση IMC Polytrade, ανωτέρω, διαφοροποιείται ως προς τα γεγονότα της από την υπό εξέταση περίπτωση. Σύμφωνα με τα γεγονότα της υπόθεσης IMC Polytrade, για την προσβληθείσα εκεί απόφαση δεν διδόταν αιτιολογία, ούτε στο ίδιο το κείμενο της απόφασης, ούτε και στο φάκελο της διοίκησης υπήρχε οτιδήποτε που να αναπλήρωνε το κενό εκείνο. Υπό εκείνες τις συνθήκες, όπως ορθά τονίστηκε από την Ολομέλεια, τα τυχόν επιχειρήματα που προβάλλονταν από το δικηγόρο του διοικητικού οργάνου στη διάρκεια της διαδικασίας προσφυγής, δεν μπορούσαν να πληρώσουν το κενό της έλλειψης αιτιολογίας.
Σε αντίθεση όμως προς τα γεγονότα της πιο πάνω υπόθεσης, στην υπό εξέταση περίπτωση οι πλήρεις λόγοι για τους οποίους λήφθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση του αποκλεισμού των αιτητών δεν δόθηκαν με οποιαδήποτε επιχειρηματολογία της δικηγόρου των καθ΄ων η αίτηση, αλλά παρατέθηκαν με ακρίβεια στην Ένσταση ως οι λόγοι οι οποίοι διαπιστώθηκαν κατά τον ουσιώδη χρόνο και περιλαμβάνονται εντός του διοικητικού φακέλου. Οι λόγοι εκείνοι, τους οποίους έχω παραθέσει αυτολεξί νωρίτερα στην παρούσα Απόφαση, είχαν καταγραφεί στην έκθεση τεχνικής αξιολόγησης και επισυνάφθηκαν ως Παράρτημα 3 στην Ένσταση. Τίποτε δεν δεικνύει ότι πρόκειται για εκ των υστέρων εφεύρημα ή πλάσμα των καθ΄ων η αίτηση και ο σχετικός ισχυρισμός των αιτητών παρέμεινε ατεκμηρίωτος.
Επομένως, το θέμα που εδώ εγείρεται έγκειται στο κατά πόσο είναι επιτρεπτό όπως μετά τη λήψη μιας διοικητικής φύσεως απόφασης, κοινοποιείται προς τον διοικούμενο ένα μέρος μόνο της αιτιολογίας η οποία οδήγησε στη λήψη της, το δε άλλο μέρος να υφίσταται μεν, πλην όμως να μην κοινοποιείται. Συνδεόμενο δε με αυτό τα θέμα, είναι και το ζήτημα κατά πόσο όταν οι πλήρεις λόγοι της απόφασης αποκαλυφθούν ενώπιον του Δικαστηρίου, αυτό το γεγονός θα έθετε στους ώμους του αιτητή την υποχρέωση να αντιμετωπίσει και αυτούς τους λόγους, επιπρόσθετα προς το λόγο που του είχε κοινοποιηθεί.
Κατά την άποψή μου, η απάντηση είναι καταφατική και στα δύο πιο πάνω ζητήματα. Εκείνο το οποίο επιτακτικά απαιτείται από τη νομολογία και τη νομοθεσία, είναι όπως η πλήρης, σαφής και ακριβής αιτιολογία υπάρχει και καταχωρείται προς δικαιολόγηση της απόφασης κατά τη λήψη της και όχι να μην υπάρχει καθιστώντας το δικαστικό έλεγχο της αδύνατο, ή να δίδεται η συμπληρώνεται εκ των υστέρων. Σε περίπτωση δε κατά την οποία η δοθείσα ή κοινοποιηθείσα αιτιολογία είναι ελλιπής, αναγνωρίζεται η δυνατότητα συμπλήρωσης της, αλλ΄όχι αναπλήρωσής της, από στοιχεία υπάρχοντα εντός του διοικητικού φακέλου. [Ηλιόπουλος ν. Α.Η.Κ. (2000) 3 ΑΑΔ 438, Συμεωνίδου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1997) 3 ΑΑΔ 145].
Το ακόλουθο απόσπασμα από τα Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου Επικρατείας 1929-1959, σελίδες 185-186, είναι σχετικό και παρατέθηκε και στην απόφαση της Ολομέλειας στην Αναθεωρητική Έφεση αρ. 148/2007, Χρ. Ηροδότου ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 11.5.2010:
"Επί διοικητικής πράξης αιτιολογητέας, ως εκ της φύσεως της, δεν είναι απαραίτητον να υπάρχη αιτιολογία εις το σώμα της πράξεως, εφ΄ όσον η αιτιολογία δεν αξιούται ρητώς υπό του νόμου αλλά δύναται να αναπληρούται εκ των στοιχείων του φακέλου (πρώτη απόφασις: 775(30) έκτοτε πάγια η νομολογία). Αλλά η εκ του φακέλου αναπλήρωση της ελλειπούσης αιτιολογίας δύναται να χωρήσει μόνο, εφ΄ όσον ευθέως και αμέσως προκύπτει τοιαύτη εκ των στοιχείων του φακέλου, διότι άλλως, το Σ.τ.Ε. θα έπρεπε να αναζητήση και σταθμίσει αυτό τα στοιχεία ταύτα, οπότε θα υποκαθίστατο εις την αρμοδίαν διοικητικήν αρχήν εν τη κατ΄ οποίαν εκτιμήσει των αποδεικτικών και λοιπών στοιχείων: 267(459), 114(46)."
Στην Υπόθεση αρ. 369/2002, Firmwork Securities Ltd v. Γεν. Διευθυντή Χ.Α.Κ. κ.ά., ημερομηνίας 6.9.2003, ο Κωνσταντινίδης Δ., ασχολήθηκε με περίπτωση κατά την οποία με επιστολή των καθ΄ων η αίτηση εκοινοποιείτο η διοικητική πράξη και η αιτιολογία ή βάση της κατά τρόπο εσφαλμένο και διαφορετικό σε σχέση με το τι είχε αποφασισθεί. Με την Ένσταση η οποία καταχωρήθηκε, τα πράγματα τέθηκαν στη σωστή τους βάση και, με αναφορά στο σύγγραμμα Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, 4η αναθεωρημένη έκδοση 1997, παρα. 613(α), οι καθ΄ων η αίτηση υπέδειξαν τη διαφορά μεταξύ της πράγματι εκδοθείσας πράξης και της κοινοποίησής της ως μη στοιχείου της ίδιας της πράξης, αλλά μόνο ως μέσου γνωστοποίησής της. Όπως διαπίστωσε ο Δικαστής Κωνσταντινίδης στην απόφασή του, η λανθασμένη πληροφόρηση των αιτητών, όσο και αν ήταν δυνατό να έχει άλλες παρενέργειες, δεν θα μπορούσε να αλλοιώσει τη μόνη απόφαση που λήφθηκε.
Μακρά σειρά αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου, περιορίζει εξάλλου τις όποιες επιπτώσεις θα μπορούσε να έχει η μη κοινοποίηση όλων των στοιχείων που συνθέτουν μια διοικητική πράξη, ή ακόμη και η μη κοινοποίηση της ίδιας της πράξης στο ζήτημα του εμπροθέσμου της καταχώρησης προσφυγής κατά της εγκυρότητας της πράξης ή απόφασης, ανάλογα με το πότε θεωρείται ο αιτητής ότι είχε αποκτήσει επαρκή γνώση της. Στην απόφαση στις Συνεκδ. Υποθέσεις αρ. 496/2008, και 497/2008, Τσιάρτας ν. Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας, ημερομηνίας 13.9.2010, και άλλη, είχε εξετασθεί θέμα εμπροθέσμου των προσφυγών, εκεί όπου με την κοινοποίηση προς τους αιτητές της ληφθείσας απόφασης, ενημερώθηκαν μόνο ότι ενώ οι ίδιοι ήσαν υποψήφιοι για διορισμό, διορίστηκαν άλλοι, οι οποίοι δεν κατονομάζονταν και οι οποίοι ενημερώθηκαν ξεχωριστά. Στην απόφασή του, ο Κωνσταντινίδης, Δ., έκρινε ότι χρόνος προσμετρούσε από την ημερομηνία της ελλιπούς έστω ενημέρωσης, εφόσον οι αιτητές είχαν πλήρη γνώση της εκτελεστής διοικητικής πράξης που εκδόθηκε και βεβαίως των επιπτώσεών της ως προς τους ίδιους. Το εύλογο ήταν να προβούν σε κατάλληλες ενέργειες, δυνατότητα η οποία τους προσφερόταν, για να πληροφορηθούν τα ευκόλως προσιτά ονόματα των διορισθέντων έτσι ώστε να προσβάλουν έγκαιρα την απόφαση για το διορισμό τους. Στην απόφαση εκείνη γίνεται αναφορά και στην υπόθεση Ploussiou v. The Central Bank of Cyprus (1982) 3 CLR 230 στην οποία ο αιτητής, χωρίς καμιά κοινοποίηση από το αποφασίζον διοικητικό όργανο, θεωρήθηκε ότι είχε γνώση της απόφασης η οποία τον αφορούσε ως προς προαγωγές, εφόσον η προαγωγή των ενδιαφερομένων μερών είχε γενικά καταστεί γνωστή, μεταξύ των μελών του προσωπικού στον χώρο όπου υπηρετούσε και, επομένως, μπορούσε και έπρεπε να είχε προσβληθεί η απόφαση νωρίτερα, εντός 75 ημερών από τη λήψη γνώσης της. Όπως δε τόνισε στην απόφασή του ο Πικής, Δ., όπως ήταν τότε, το Διοικητικό Δίκαιο δεν εναποθέτει υποχρέωση στους λαμβάνοντες διοικητικές αποφάσεις όπως τις κοινοποιούν στα πρόσωπα τα οποία επηρεάζονται από αυτές. Ακόμα δε και αν απαιτείται κοινοποίηση δια Νόμου, η κτήση γνώσης της απόφασης από άλλη πηγή, είναι αρκετή για να θέσει σε έναρξη την προθεσμία που τίθεται με το Άρθρο 146.3 του Συντάγματος. Η δε αιτιολογία της ληφθείσας απόφασης, δεν είναι αναγκαίο όπως έρθει σε γνώση του επηρεαζομένου ώστε να μπορεί να προσφύγει στο Δικαστήριο και να μην είναι εκπρόθεσμη η προσφυγή του.
Το συμπέρασμα το οποίο εξάγεται από την προαναφερθείσα νομολογία και έχει χρησιμότητα στην εδώ εξεταζόμενη περίπτωση είναι ότι, αφ΄ ης στιγμής ο διοικούμενος λάβει γνώση της απόφασης η οποία επηρέαζε τα δικαιώματά του μπορεί να προσφύγει στο Δικαστήριο και υποχρεούται να το πράξει εντός 75 ημερών αφ΄ ότου έλαβε γνώση της απόφασης, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν του είχε κοινοποιηθεί ή δεν είχε με άλλο τρόπο αποκτήσει γνώση και της αιτιολογίας ή της πλήρους αιτιολογίας της πράξης ή απόφασης η οποία τον επηρέαζε.
Με αυτό ως δεδομένο, έπεται ότι οι εδώ αιτητές μετά την προς αυτούς κοινοποίηση της προσβαλλόμενης απόφασης, υποχρεούντο να προσβάλουν τη νομιμότητα της εμπρόθεσμα, όπως και έπραξαν. Μετέπειτα δε, όταν κατέστησαν γνώστες της πλήρους αιτιολογίας που είχε οδηγήσει στον αποκλεισμό της δικής τους προσφοράς μέσω της καταχωρηθείσας Ένστασης και του διαθέσιμου διοικητικού φακέλου, μπορούσαν, αν θεωρούσαν τούτο ορθό, να αντιμετωπίσουν και να προσβάλουν την επίδικη απόφαση και επί των άλλων λόγων που είχαν δοθεί για τον αποκλεισμό τους, πράγμα όμως που δεν έπραξαν.
Επομένως, οι μόνες παραστάσεις των αιτητών οι οποίες μπορούν να ληφθούν υπόψη είναι αυτές που αναφέρονται στο θέμα της βιβλιοδεσίας και μονογραφών, που είναι σ΄ αυτές που είχαν περιοριστεί.
Ο λόγος ακύρωσης που αναφέρεται στη βιβλιοδεσία της προσφοράς και των μονογραφών σ΄ αυτή.
Ο σχετικός όρος συμμετοχής στον επίδικο διαγωνισμό, προνοούσε τα ακόλουθα:
"Κάθε σελίδα των πρωτοτύπων αντιτύπων που θα περιέχονται στους Υποφακέλους, θα πρέπει να είναι μονογραμμένη από τον Προσφέροντα ή τον Εκπρόσωπο του. Σε περιπτώσεις βιβλιοδετημένων στοιχείων μπορεί να μονογραφηθεί μόνο η πρώτη και η τελευταία σελίδα."
Κατά παράβαση του πιο πάνω όρου, σύμφωνα με τους καθ΄ων η αίτηση, σε τέσσερις περιπτώσεις υποπαρτίδων στην προσφορά που υπέβαλαν οι αιτητές:
"Δεν είναι όλες οι σελίδες της προσφοράς μονογραμμένες. Η προσφορά δεν είναι βιβλιοδετημένη (είναι τύπου spiral), έτσι που να ισχύει η υπογραφή σε πρώτη και τελευταία σελίδα."
Όπως υποστηρίζουν οι αιτητές, οι ίδιοι είχαν υποβάλει προσφορά με διεθνώς αναγνωρισμένο τρόπο βιβλιοδεσίας με σπιράλ και, εφόσον η λογική της βιβλιοδεσίας είναι η ανυπαρξία δυνατότητας αντικατάστασης ενός εγγράφου, σελίδας κλπ, από το σύνολο που παραδίδεται, αυτή η αναγκαιότητα διασφαλίζεται με τη μέθοδο του σπιράλ.
Το γεγονός όμως παραμένει ότι τα έγγραφα τα οποία υποβλήθηκαν από τους αιτητές δεν ήσαν βιβλιοδετημένα και, επομένως, θα έπρεπε να ήσαν όλες οι σελίδες τους μονογραμμένες όπως προνοούσε ο προαναφερθείς όρος, πράγμα που δεν είχε γίνει. Άρα υπήρξε παράβαση του όρου.
Σειρά αποφάσεων της νομολογίας επί του θέματος τούτου καταδεικνύει ότι για να ακυρωθεί ή αποκλεισθεί μια προσφορά σε διαγωνισμό λόγω παράβασης όρου, θα πρέπει ο παραβιασθείς όρος να είναι ουσιώδης. Χρήσιμη ανάλυση του θέματος τούτου έγινε από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Tamassos Tobacco Suppliers and Co v. Δημοκρατίας (1992) 3 ΑΑΔ 60, όπου στην απόφαση της πλειοψηφίας την οποία απήγγειλε ο Πικής, Δ., όπως ήταν τότε, αναφέρθηκαν και τα εξής, στις σελίδες 72, 73-71 του Τόμου Αποφάσεων:
"Είναι θεμελιωμένο ότι όρος της προσφοράς συνιστά, ανάλογα με τη σημασία του, ουσιώδη ή επουσιώδη προδιαγραφή για συμμετοχή στο διαγωνισμό. Προσφορά η οποία δεν πληροί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, είναι άκυρη και κατ΄ επέκταση, δε μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης (βλ. μεταξύ άλλων, K. & M. Transport v. E.F.A. and Others [1987] 3 C.L.R. 1939 και P.STEFF & Co. v. Δημοκρατίας - Υπόθεση 891/88, η απόφαση εκδόθηκε στις 11/10/90 και θα δημοσιευθεί στο [1990] 3 Α.Α.Δ.). Συμμόρφωση με τις ουσιώδεις πρόνοιες του πλειοδοτικού διαγωνισμού αποτελεί προϋπόθεση για συμμετοχή σ΄ αυτό.
............................
............................
Τι συνιστά ουσιώδη όρο πλειοδοτικού διαγωνισμού, αποτέλεσε το αντικείμενο μεγάλου αριθμού δικαστικών αποφάσεων. Η κρίση κατά πόσο τύπος ο οποίος παραβιάζεται αποτελεί ουσιώδη ή επουσιώδη πρόνοια, ανήκει στο δικαστή (βλ. Σπηλιωτόπουλος "ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ", Έκδοση 1977, σσ. 404-405). Η νομολογία βεβαιώνει ότι το κριτήριο για τον καθορισμό της σημασίας και υπόστασης όρου πλειοδοτικού διαγωνισμού, είναι η σημασία που ενέχει η τήρησή του για την απόφαση για κατακύρωση της προσφοράς. Ουσιώδης είναι ο όρος η τήρηση του ο οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς (βλ. μεταξύ άλλων, Medcon Construction and Others v. Republic [1968] 3 C.L.R. 535; Kounnas and Sons v. Republic [1972] 3 C.L.R. 542; Papadopoulos v. Republic [1985] 3 C.L.R. 154; Vouniotis v. Republic [1985] 3 C.L.R. 1939; Μανουτράκο Λτδ. ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω)· Θεοφάνους ν. Δημοκρατίας - Υπόθεση 1010/87, η απόφαση εκδόθηκε στις 24/3/90 και θα δημοσιευθεί στο [1990] 3 Α.Α.Δ.· P. Steff & Co. v. Δημοκρατίας - Υπόθεση 891/88, η απόφαση εκδόθηκε στις 11/10/90 και θα δημοσιευθεί στο [1990] 3 Α.Α.Δ.· και Κ.Π. Ιωάννου Λτδ ν. Δημοκρατίας· Υπόθεση 833/89, η απόφαση εκδόθηκε στις 20/5/91 και θα δημοσιευθεί στο [1991] 4 Α.Α.Δ.)."
Στην υπό εξέταση περίπτωση, ο όρος, οι πρόνοιες του οποίου δεν τηρήθηκαν, παρουσιάζεται να είναι ουσιώδης, εφόσον αναφέρεται στη μη υπογραφή ή μονογραφή όλων των υποβαλλομένων σελίδων των εγγράφων.
Όμως, η άσκηση κρίσης ως προς το εάν και κατά πόσο αυτή η παραβίαση ήταν ουσιώδης, έτσι ώστε να δικαιολογούσε τον αποκλεισμό της προσφοράς των αιτητών, δεν θα ήταν ορθό να εξετασθεί μεμονωμένα και περιοριστικά, εφόσον αυτή η παραβίαση δεν ήταν η μόνη και δεν συνιστούσε το μόνο λόγο για τον οποίο αποκλείστηκε. Από τα όσα έχουν αναφερθεί προηγουμένως, η αρμόδια Επιτροπή Αξιολόγησης είχε εντοπίσει ακόμα 5 παραβιάσεις όρων του διαγωνισμού, το κείμενο των οποίων έχω παραθέσει προηγουμένως. Δεν θα τους επαναλάβω εδώ. Η σημασία όμως των όρων εκείνων, είναι πιστεύω αυταπόδεικτη. Αναφέρω από αυτούς την παρατηρηθείσα παράλειψη προσκόμισης από τους αιτητές πιστοποιητικού καλής λειτουργίας ή ποιότητας του λογισμικού κατά παράβαση του αντίστοιχου όρου, το ότι το λογισμικό αφορούσε μόνο την Ε΄ τάξη Δημοτικού κατά παράβαση άλλου όρου, την παράλειψη χρησιμοποίησης του αναθεωρημένου Εντύπου Υποβολής Τεχνικής Προσφοράς κατά παράβαση άλλου όρου, κλπ.
Οι παραβάσεις που παρατηρήθηκαν ως προς τις απαιτήσεις των πιο πάνω όρων σωρευτικά ειδωμένες μαζί και με τον όρο της μονογραφής - βιβλιοδεσίας, δεν μπορούν παρά να δείξουν ότι η προσφορά των αιτητών παραβίαζε σε ουσιώδη θέματα όρους του διαγωνισμού και εναντίον της εξαγωγής ενός τέτοιου συμπεράσματος, οι αιτητές δεν έχουν αντιτάξει οτιδήποτε περί του αντιθέτου πέραν των όσων περιορίστηκαν να αναφέρουν μόνο ως προς τον αρχικά γνωστοποιηθέντα προς αυτούς λόγο.
Υπ΄ αυτές τις συνθήκες δεν φαίνεται να καταδεικνύεται οποιοσδήποτε βάσιμος λόγος για την ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης.
Η προσφυγή αναπόφευκτα απορρίπτεται με έξοδα εναντίον των αιτητών, πλέον ΦΠΑ, αν υπάρχει, και υπέρ των καθ΄ων η αίτηση, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
K. Κληρίδης,
Δ.
/ΧΤΘ