|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΣΥΝΕΚΔΙΚΑΖΟΜΕΝΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΡ. 913/2008
ΚΑΙ 914/2008
28 Ιανουαρίου, 2011
[Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ/ΣΤΗΣ]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 28 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑVIAPARTNER CYPRUS LTD.
Aιτητές
- ΚΑΙ -
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ
2. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
Καθ' ων η αίτηση
..........................
Αλ.Μαρκίδης με Π. Παναγιώτου και για Παπαδόπουλος & Λυκούργος & Σία και Μ. Καμπέρης, για τους αιτητές
Ρ. Παπαέτη (κα), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθ' ων η αίτηση
Γ. Παμπορίδης, για το ενδιαφερόμενο μέρος στην 913/2008 «Swissport Cyprus Ltd.»
Α. Παναγιώτου, για το ενδιαφερόμενο μέρος στην 914/2008 «Κοινοπραξία Goldair Handling S.A., Servisair U.K. Ltd/CLIN Company Ltd»
...................................
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ.: Με την προσφυγή αρ. 913/2008 (όπως αυτή τροποποιήθηκε στις 4/11/2008) οι αιτητές ζητούν δήλωση και/ή διάταγμα του δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση των καθ' ων η αίτηση ημερ. 7/4/2008, η οποία περιήλθε σε γνώση τους κατά ή μετά την 9/4/2008 και με την οποία οι καθ' ων η αίτηση πληροφόρησαν το ενδιαφερόμενο μέρος Swissport Cyprus Ltd ότι εγκρίθηκε η παροχή από αυτούς Υπηρεσιών εδάφους στα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου, είναι άκυρη, παράνομη και χωρίς οποιοδήποτε νομικό αποτέλεσμα. Αρχικά το ενδιαφερόμενο μέρος διατυπωνόταν ως Κοινοπραξία Swissport GAP Vassilopoullos (Cyprus) Ltd., αλλά με την πιο πάνω τροποποίηση έγινε Swissport Cyprus Ltd.
Με την προσφυγή αρ. 914/2008 οι αιτητές ζητούν δήλωση και/ή διάταγμα του δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση των καθ' ων η αίτηση ημερ. 7/4/2008, η οποία περιήλθε σε γνώση τους κατά ή μετά την 9/4/2008 και με την οποία οι καθ' ων η αίτηση πληροφόρησαν το ενδιαφερόμενο μέρος Κοινοπραξία Goldair Handling S.A., Servisair U.K. Ltd/CLIN Company Ltd ότι εγκρίθηκε η παροχή από αυτούς Υπηρεσιών εδάφους στα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου είναι άκυρη, παράνομη και χωρίς οποιοδήποτε νομικό αποτέλεσμα.
Oι καθ' ων η αίτηση με την καταχωρηθείσα ένσταση τους εγείρουν προδικαστικό θέμα ότι οι προσφυγές είναι απαράδεκτες και κακώς στρέφονται εναντίον τους γιατί οι ίδιοι δεν έχουν ούτε αποφασιστική αρμοδιότητα και/ή δικαιοδοσία αναφορικά με τη διαδικασία και την απόφαση για κατακύρωση των προσφορών αφού η απόφαση λήφθηκε από την εταιρεία Hermes και οι ίδιοι απλώς ελέγχουν αν οι τελικώς επιλεγέντες πάροχοι ικανοποιούν τα κριτήρια που καθορίζει το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας προκειμένου να αρχίσουν οι εργασίες στα αεροδρόμια.
Με διάταγμα του δικαστηρίου ημερ. 27/3/2009 οι υποθέσεις αυτές συνεκδικάστηκαν. Με κοινό αίτημα των συνηγόρων των διαδίκων, με διάταγμα της ίδιας ημερομηνίας διατάχθηκε όπως ακουστεί πρώτα η προδικαστική ένσταση που ήγειραν οι καθ' ων η αίτηση και υποστηρίχθηκε από τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Οι αιτητές είναι εταιρεία, η οποία συστάθηκε στη Δημοκρατία κατά ή περί τις 27/11/2007 με αρ. εγγραφής ΗΡ 213302 με μετόχους τις εταιρείες: (1) Aeolos Travel, (2) Amathus Public Limited, (3) Aviapartner Belgium NV/SA.
Η εταιρεία Hermes Airports Ltd (η «Hermes") είναι εταιρεία ιδιωτικού δικαίου που συστάθηκε με βάση τον περί Εταιρειών Νόμο, Κεφ. 113 (ως έχει τροποποιηθεί) και ανήκει σε διάφορους Κυπρίους ή/και αλλοδαπούς μετόχους.
Στις 12/5/2006 η Hermes υπέγραψε με την Κυπριακή Δημοκρατία Σύμβαση Παραχώρησης για την Ανάπτυξη και Διαχείριση των Διεθνών Αερολιμένων Λάρνακας και Πάφου (Concession Contract for the Development and Οperation of International Airports at Larnaka and Pafos), στα πλαίσια δε της συμφωνίας αυτής διαχειρίζεται αποκλειστικά τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου.
Η Hermes στις 5/11/2007 προέβη σε προκήρυξη προσφορών για εξασφάλιση αδειών παροχής υπηρεσιών εδάφους. Η έναρξη της διαδικασίας έγινε με τη δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων του σχετικού «Contract Notice" στις 5/11/2007. Από τις 14/11/2007 οι ενδιαφερόμενοι μπορούσαν να παραλάβουν τα έγγραφα πρόσκλησης υποβολής προσφορών.
Οι αιτητές υπέβαλαν προσφορά στις 4/1/2008. Σχετικά με την εξέταση των προσφορών από τη Hermes είναι τα εξής νομοθετήματα:
(α) ο περί Πολιτικής Αεροπορίας Νόμος του 2002 (Ν. 213(Ι)/2002 όπως τροποποιήθηκε) (εφεξής καλούμενος «Νόμος»),
(β) το περί Πολιτικής Αεροπορίας (Πρόσβαση στην Αγορά Υπηρεσιών Εδάφους) Διάταγμα του 2007,
(γ) οι Κανόνες Επίγειας Εξυπηρέτησης των Διεθνών Αερολιμένων Λάρνακας και Πάφου, όπως αυτοί έχουν εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο,
(δ) η Σύμβαση παραχώρησης ημερ. 12/5/2006, η οποία έχει υπογραφεί μεταξύ της Hermes και της Κυπριακής Δημοκρατίας για την ανάπτυξη νέων τερματικών σταθμών (terminal) στα νέα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου, και
(ε) η Οδηγία 96/67 ΕΚ του Συμβουλίου της 15ης Οκτωβρίου 1996 σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά υπηρεσιών εδάφους στους αερολιμένες της Κοινότητας (πιο κάτω «Οδηγία 96/67»).
Επίσης οι προσφορές διέπονταν από τους όρους που περιέχονται στα έγγραφα προσφοράς.
Σύμφωνα με τους όρους της πρόσκλησης για προσφορά, η πρόσκληση για προσφορά αφορούσε τις ακόλουθες υπηρεσίες εδάφους:
(α) τη διεκπεραίωση των αποσκευών,
(β) τη διεκπεραίωση του φορτίου και του ταχυδρομείου, και
(γ) τις υπηρεσίες πίστας,
όπως αυτές καθορίζονται στο άρθρο 65 του Νόμου.
Στις 19/2/2008 η Hermes πληροφόρησε τους αιτητές ότι δεν έχουν επιλεγεί για την παροχή υπηρεσιών εδάφους στα αεροδρόμια και ότι για το σκοπό αυτό επιλέγησαν οι εξής Κοινοπραξίες: (α) JV between Swissport-Gap Vasilopoullos *Cyprus) Ltd. and Cyprus Airways Public Ltd and (b) JV between Goldair Handling SA, Servicair UK Ltd and CLIN Company Ltd. Την απόφαση αυτή προσέβαλαν οι αιτητές με την προσφυγή αρ. 654/2008 που εκκρεμεί ενώπιον άλλου Δικαστή.
Αφού τα πιο πάνω ενδιαφερόμενα μέρη πήραν την προσφορά με την οποία καθορίστηκαν ως πάροχοι, ζήτησαν στη συνέχεια την προβλεπόμενη από το Νόμο και Κανονισμούς έγκριση η οποία δόθηκε από το Διευθυντή του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας στις 7/4/2008 την οποία προσβάλλουν οι αιτητές με τις παρούσες προσφυγές.
Είναι η θέση των αιτητών ότι σύμφωνα με τη θεσμοθετημένη διαδικασία του διαγωνισμού, όπως καθορίστηκε από το περί Πολιτικής Αεροπορίας (Πρόσβαση στην Αγορά Υπηρεσιών Εδάφους) Διάταγμα του 2007 (Κ.Δ.Π. 406/2007) και από την παράγρ 5 των εγγράφων πρόσκλησης της προσφοράς με τίτλο «Bid Evaluation» η διαδικασία, που έπρεπε να ακολουθήσει ο διαχειριστής του αεροδρομίου, δηλαδή η Hermes ήταν η ακόλουθη:
(α) αξιολόγηση (από τους καθ' ων η αίτηση) των προσφορών του διαγωνισμού,
(β) ενημέρωση (από τους καθ' ων η αίτηση) και διαβούλευση των καθ' ων η αίτηση με την Επιτροπή Αερομεταφορέων, και ακολούθως
(γ) επιλογή από τους καθ' ων η αίτηση των παρόχων, και
(δ) ενημέρωση από τους καθ' ων η αίτηση της αρμόδιας αρχής για την επιλογή.
Ισχυρίζονται περαιτέρω οι αιτητές, ότι σύμφωνα με την παράγρ. 5.6 της Πρότασης για υποβολή Προσφορών (Invitation to Tender) η Hermes όφειλε να παρουσιάσει στην Επιτροπή Αερομεταφορών τις Προσφορές, που έγιναν, η δε παρουσίαση έπρεπε να περιλαμβάνει λεπτομέρειες για τον καθένα από τους προσφοροδότες, τα σημαντικά σημεία (Key points) της προσφοράς του και την αξιολόγηση που δόθηκε στην προσφορά του από τους καθ' ων η αίτηση. Η ακριβής φράση στην παράγραφο 5.6 είναι «The presentation will include details for each bidder, the key points in the proposal and the evaluation classification given by Hermes". Αντ' αυτών κατά τη συνάντηση της με την Επιτροπή Αερομεταφορών, η Hermes απλώς ανακοίνωσε τα ανόματα των 4 προσφοροδοτών, που ικανοποιούσαν τους όρους του Διαγωνισμού. Αφού ο κάθε προσφοροδότης προέβη σε σύντομη παρουσίαση, χωρίς περαιτέρω ενημέρωση ή διαβούλευση, η Hermes ζήτησε ψηφοφορία, το αποτέλεσμα της οποίας έχει καταγραφεί.
Οι καθ' ων η αίτηση και το ενδιαφερόμενο μέρος στην προσφ. 914/08 (Κοινοπραξία Goldair) με τις γραπτές αγορεύσεις τους ημερ. 15/12/2009 και 5/8/2009 αντίστοιχα, υποστηρίζουν ότι οι παρούσες προσφυγές θα πρέπει να απορριφθούν διότι οι καθ' ων η αίτηση δεν έχουν αποφασιστική αρμοδιότητα ούτε εξουσία, ούτε δικαιοδοσία να ασκούν έλεγχο κατά πόσο η διαδικασία της επιλογής των ενδιαφερομένων μερών ως παρόχων υπηρεσιών εδάφους από το διαχειριστή του αερολιμένα ήταν νόμιμη. Η εξουσία τους είναι να εγκρίνουν τους ήδη επιλεγέντες παρόχους και να ελέγχουν αν αυτοί διεξάγουν τις εργασίες τους σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία. Τη γραπτή αγόρευση των καθ' ων η αίτηση υιοθέτησε και το ενδιαφερόμενο μέρος στην προσφυγή αρ. 913/2008.
Προς ενίσχυση των επιχειρημάτων τους οι καθ' ων η αίτηση επικαλούνται την καλώς γνωστή αρχή που προκύπτει από τη νομολογία που διαμορφώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο στις υποθέσεις Χατζηβασιλείου ν. ΚΟΑ (1993) 4 (Β) Α.Α.Δ. 981, Κονναρή ν. Επιτροπής Δημόσιας υγείας Πολύστυπου και της Δημοκρατίας μέσω Υπουργικού Συμβουλίου (1999) 3 Α.Α.Δ. 563 και Αλίκη Γεωργίου ν. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λάρνακας, (2002) 3 Α.Α.Δ. 475, σύμφωνα με την οποία όπου η άσκηση διοικητικής αρμοδιότητας αποδίδεται στο Α όργανο αλλά τελεί υπό την έγκριση του Β οργάνου, η έγκριση επενεργεί αναδρομικά και καθιστά εκτελεστή τη ληφθείσα απόφαση, χωρίς να μετατοπίζει την αποφασιστική αρμοδιότητα στο Β όργανο.
Αντίθετα με τα πιο πάνω, είναι η θέση των αιτητών ότι η εισήγηση των καθ' ων η αίτηση ότι δηλαδή οι αρχές που διέπουν το επίδικο θέμα προσομοιάζουν με τις περιπτώσεις όπου το Υπουργικό Συμβούλιο εγκρίνει το διορισμό Διοικητικών Συμβουλίων Οργανισμών είναι παντελώς αβάσιμη και παραγνωρίζει πλήρως το ισχύον εθνικό και κοινοτικό νομικό πλαίσιο που ρυθμίζει την έγκριση παρόχων υπηρεσιών εδάφους σε αερολιμένες. Επομένως τα γεγονότα των προσφυγών αυτών σαφέστατα διακρίνονται από τα γεγονότα των υποθέσεων που επικαλούνται οι καθ' ων η αίτηση για το λόγο ότι στις πιο πάνω αναφερόμενες υποθέσεις διδόταν η απλή έγκριση του Υπουργού ή του Υπουργικού Συμβουλίου επί της ουσιαστικής απόφασης που είχε λάβει άλλο διοικητικό όργανο. Επρόκειτο δηλαδή για μια απλή εγκριτική πράξη είτε μίας απαλλοτρίωσης είτε ενός διορισμού διευθυντή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου όπου ο αρμόδιος Υπουργός ή το Υπουργικό Συμβούλιο δεν ασκούσε ουσιαστική αρμοδιότητα και περιοριζόταν σε μια απλή τυπική έγκριση. Στις παρούσες προσφυγές οι καθ' ων η αίτηση δεν χορήγησαν απλώς τη τυπική έγκρισή τους αλλά έλαβαν την τελική απόφαση εφαρμόζοντας συγκεκριμένα κριτήρια. Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο χορηγεί το δικαίωμα στους καθ' ων η αίτηση να ασκήσουν όχι μόνο τυπικό αλλά και ουσιαστικό έλεγχο επί της διαδικασίας επιλογής των παρόχων υπηρεσιών εδάφους στους αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου. Εισηγούνται περαιτέρω ότι προσεκτική ανάγνωση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου αποκαλύπτει το αβάσιμο των επιχειρημάτων των καθ' ων η αίτηση περί μη εμπλοκής των καθ' ων η αίτηση στη διαδικασία λήψης των προσβαλλόμενων αποφάσεων. Επικαλούνται μεταξύ άλλων τα άρθρα 73(1) και 75 του προαναφερθέντος περί Πολιτικής Αεροπορίας Νόμου, άρθρα των προαναφερθέντων κανονισμών του 2007 και μεταξύ άλλων την απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας Μιχάλης Θεοδώρου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων Αξιωματικών και/ή Υπουργικού Συμβουλίου, υποθ. αρ. 230/2006 ημερ. 5/2/2009, όπου αποφασίστηκε ότι η έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο της απόφασης του Συμβουλίου Κρίσεων Αξιωματικών ημερ. 1/11/2005 που έκρινε αριθμό αξιωματικών του Στρατού της Δημοκρατίας ως «ευδοκίμως αφυπηρετήσαντες», η οποία έγκριση έγινε στις 2/11/2005, εφόσον επρόκειτο περί ουσιαστικής εγκριτικής απόφασης αυτή ήταν «η μόνη εκτελεστή, εφόσον ενσωματώνεται σ' αυτήν η εγκριθείσα πράξη του Συμβουλίου Κρίσεων, η οποία δεν έχει από μόνη της εκτελεστό χαρακτήρα».
Με βάση τα πιο πάνω, το δικαστήριο θα πρέπει να αποφασίσει κατά πόσον η έγκριση της απόφασης της Hermes, η οποία σημειώνω δεν είναι διάδικος (καθ' ου η αίτηση) σε αυτές τις υποθέσεις, να κατακυρώσει την προσφορά στα ενδιαφερόμενα στην κάθε υπόθεση μέρη, είναι τελική απόφαση με εκτελεστό χαρακτήρα ή κατά πόσον η ουσιαστική στην υπόθεση απόφαση είναι αυτή της Hermes δηλαδή της 19/2/2008 ανεξάρτητα από την έγκριση που ακολούθησε στις 7/4/2008. Αν η βασική απόφαση είναι αυτή της Hermes, τότε οι παρούσες υποθέσεις δεν μπορούν να προχωρήσουν. Βέβαια αν η απόφαση της Hermes, ενόψει του ότι πρόκειται περί νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου έχει εκτελεστό χαρακτήρα ή όχι, αυτό είναι θέμα που θα αποφασιστεί στην προσφυγή 654/2008 που καταχώρησαν οι ίδιοι αιτητές κατά της απόφασης της Hermes Airports Ltd. ημερ. 19/2/2008 σύμφωνα με την οποία η προσφορά των αιτητών για παροχή υπηρεσιών εδάφους στα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου απορρίφθηκε και κατακυρώθηκε στα ενδιαφερόμενα σε εκείνη την υπόθεση μέρη, δηλαδή την Koινοπραξία Goldair Handling SA, Service Air U.K. Ltd/CLIN Company Ltd και την Swissport Gap-Vasilopoullos (Cyprus) Ltd. Προκύπτει ότι είναι τα ίδια ενδιαφερόμενα μέρη που είναι στις παρούσες προσφυγές. Το θεωρώ ορθό όπως παραθέσω το κείμενο της επιστολής ημερ. 19/2/2008 που προσβάλλουν οι αιτητές με την προαναφερθείσα προσφυγή αρ. 654/2008 για σκοπούς εύκολης αναφοράς. Αυτή έχει ως ακολούθως:
«Re Tender for Ground Handling Services at Larnaka and Pafos Airports
We wish to inform you that, following the relevant tender process, Hermes Airports Ltd has selected the following Joint Ventures (JV for providing Ground Handling Services at the Airports:
(a) JV between Swissport-GAP Vassilopoulos (Cyprus) Ltd. and Cyprus Airways Public Ltd.
(b) JV between Goldair Handling S.A., Servisair UK Ltd. And CLIN Company Ltd.
We regret that it has not become possible to select your JV for the services aforesaid."
Η απόφαση που προσβάλλεται με τις παρούσες προσφυγές είναι αυτή που περιέχεται σε επιστολή 7/4/2008 από το Διευθυντή Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας και απευθύνεται στα ενδιαφερόμενα μέρη μόνο (και όχι στους αιτητές) με την οποία τους πληροφορεί ότι εγκρίνεται η ανάθεση σ' αυτούς της προσφοράς από την Hermes. Η εν λόγω επιστολή έχει ως ακολούθως:
«Aίτηση για παροχή υπηρεσιών εδάφους στους Αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου, σύμφωνα με το άρθρο 75 του Ν213(Ι)/2002
Αναφέρομαι στην αίτηση σας για παροχή υπηρεσιών εδάφους στους Αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου για περίοδο 7 ετών και σας πληροφορώ ότι μετά από εξέταση της αίτησης σε σχέση με τα καθορισθέντα κριτήρια του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας, αποφασίστηκε όπως σας παραχωρηθεί έγκριση.
2. Σημειώνεται ότι το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας ως αρμόδια αρχή, διατηρεί το δικαίωμα διεξαγωγής ελέγχων όποτε θεωρεί αναγκαίο κατά την κρίση του, προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσο τα κριτήρια ικανοποιούνται συνεχώς και ειδικότερα αυτά που αφορούν την καταλληλότητα του προσωπικού, την ασφάλεια κατά έκνομων ενεργειών, την τήρηση της κοινοτικής ομοθεσίας και την προστασία του περιβάλλοντος.
3. Υπογραμμίζεται περαιτέρω ότι σύμφωνα με την παράγραφο 5, άρθρο 75 του Ν213(Ι)/2002 και τον Κανονισμό 8(6) του Υπουργικού Διατάγματος (ΚΔΠ406/2007), η αρμόδια Αρχή μπορεί να ανακαλέσει τη χορηγηθείσα άδεια σε περίπτωση που δεν ικανοποιούνται πλέον τα καθορισθέντα βάσει του Νόμου κριτήρια, οι προϋποθέσεις και τα κριτήρια του Διατάγματος ή οι Κανόνες επίγειας εξυπηρέτησης Αερολιμένα.»
Μελετώντας τις αντίστοιχες αγορεύσεις έχω προσέξει μια αντιφατικότητα στην στάση των αιτητών, όπως αυτή προβάλλεται στην πιο πάνω προσφυγή αρ. 654/2008 που θεωρούν ως τελική απόφαση αυτή της Hermes, ανεξάρτητα δηλαδή της έγκρισης της από το Διευθυντή Πολιτικής Αεροπορίας (κατόπιν εξουσιοδότησης από τον Υπουργό Συγκοινωνιών και Έργων) και της στάσης τους στις παρούσες προσφυγές όπου θεωρούν ως τελική απόφαση αυτή της 7/4/2008 που αφορά την έγκριση και απευθύνεται στα ενδιαφερόμενα μέρη.
Με την πιο πάνω παρατήρηση προχωρώ στην εξέταση του θέματος. Αναφέρομαι πιο κάτω σε μερικές από τις αυθεντίες που επικαλέστηκαν οι καθ' ων η αίτηση και ενδιαφερόμενο μέρος στις οποίες αποφασίστηκε ότι η έγκριση του Υπουργού ή του Υπουργικού Συμβουλίου, ανάλογα με την περίπτωση, απόφασης που λήφθηκε από άλλο όργανο, δεν αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη αλλά η ουσιαστική απόφαση είναι αυτή του οργάνου που την έλαβε.
Στην υπόθεση Pilavaki & Others v. The Republic of Cyprus, through (a) Th District Officer of Limassol, (b) Alexandros Ioannou Chairman of the Village Committee of Phini (1964) C.L.R. 164, υπήρξε παράπονο από κατοίκους του χωριού Φοινί ότι κάποια περιουσία που δόθηκε ως δωρεά στο χωριό, δεν χρησιμοποιήθηκε για το σκοπό για τον οποίο είχε δοθεί. Αποφασίστηκε ότι η δωρεά αφορούσε μόνο τον τρόπο χρήσης της περιουσίας στο μέλλον και όχι τη φύση της. Έτσι παρά το ότι η πράξη εγκρίθηκε από τον Έπαρχο, αποφασίστηκε ότι δεν ήταν εκτελεστή διοικητική πράξη. Δυστυχώς δε φαίνεται στην απόφαση το λεκτικό της νομοθετικής πρόνοιας με βάση την οποία δόθηκε η έγκριση.
Στην υπόθεση Φλωρεντία Πετρίδου ν. Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου (2005) 3 Α.Α.Δ. 56 προσεβλήθη ο διορισμός Γενικού Διευθυντή του Ογκολογικού Κέντρου και αποφασίστηκε ότι η απόφαση ενέπιπτε στο ιδιωτικό δίκαιο ανεξάρτητα της συμμετοχής της Δημοκρατίας σε διάφορους τομείς στη λειτουργία του Κέντρου. Στη σελ. 64 με αναφορά στην υπόθεση Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων (1997) 3 Α.Α.Δ. 36, λέχθηκαν τα ακόλουθα:
«Στην ίδια υπόθεση γίνεται επίσης αναφορά και σε νομολογια που υποστηρίζει τη γνωστή νομική αρχή ότι μια εταιρεία που εγγράφεται με βάση τον περί Εταιρειών Νόμο Κεφ. 113 έχει ξεχωριστή νομική οντότητα από τα πρόσωπα που την αποτελούν (βλ. μεταξύ άλλων Salomon v. Salomon (1897) A.C. 22, Michaelides v. Gavrielides (1980) 1 C.L.R. 244, Bank of Cyprus (Holdings) Ltd. v. Republic (1983) 3 C.L.R. 66 και κατ' έφεση (1986) 3 C.L.R. 1983). Βέβαια εδώ η σύσταση του Κέντρου έγινε με βάση τις πρόνοιες του περί Αγαθοεργών Ιδρυμάτων Νόμου, Κεφ. 41. Οι συνδυασμένες πρόνοιες των άρθρων 2 και 3 δείχνουν ότι με την έκδοση του σχετικού πιστοποιητικού σύστασης από το Υπουργικό Συμβούλιο, το Ίδρυμα αποτελεί νομικό πρόσωπο με ξεχωριστή οντότητα από τους συμβαλλόμενους, δηλαδή Κυπριακή Δημοκρατία και Ιατρικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου.»
Στην υπόθεση Αλίκη Γεωργίου ν. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λάρνακας (2002) 3 Α.Α.Δ. 475 επαναλήφθηκε η αρχή ότι όταν κατά η λήψη μιας απόφασης έχουμε σύμπραξη δύο οργάνων το ένα από τα οποία εγκρίνει την απόφαση του άλλου, δεν μετατίθεται η αποφασιστική αρμοδιότητα στο όργανο που εγκρίνει την απόφαση. Πιο συγκεκριμένα στις σελ. 482 και 483:
«Η ορθότητα της συνένωσης ενός Υπουργού ή του Υπουργικού Συμβουλίου ως διαδίκου σε περιπτώσεις όπου νομοθετικές πρόνοιες υπαγορεύουν την παροχή έγκρισης, εξετάστηκε σε διάφορες υποθέσεις όπου τονίστηκε ότι η εγκριτική απόφαση δεν μεταθέτει την αποφασιστική αρμοδιότητα που προέρχεται από το όργανο που λαμβάνει τη σχετική απόφαση.
Στην υπόθεση ΧατζηΒασιλείου ν. ΚΟΑ (1993) 4(Β) Α.Α.Δ. 981, ο Δικαστής Πικής, όπως ήταν τότε, είχε τονίσει χαρακτηριστικά ότι,
«...........όπου η άσκηση διοικητικής αρμοδιότητας αποδίδεται στο Α όργανο αλλά τελεί υπό την έγκριση του Β οργάνου, η έγκριση (1) επενεργεί αναδρομικά, και (2) τελειώνει την ληφθείσα απόφαση και την καθιστά εκτελεστή. Δεν μεταθέτει όμως, όπως έχουμε εξηγήσει, την αποφασιστική αρμοδιότητα στο Β όργανο. (Βλ. Χρύσανθος Κωνσταντίνου ν. Συμβουλίου Αμπελουργικών Προϊόντων (1992) 3 Α.Α.Δ. 228, Κτηνοτροφική Εταιρεία Τίμιος Σταυρός Λυμπιών Λτδ. κ.α. ν. Οργανισμού Κυπριακής Γαλακτομικής βιομηχανίας (1990) 3 (Β) Α.Α.Δ. 852, .......................»
Πιο κάτω στη σελ. 484 της ίδιας απόφασης, διαβάζουμε τα εξής:
«Το ίδιο θέμα εξετάστηκε στην υπόθεση Κονναρής ν. Επιτροπής Δημόσιας Υγείας Πολυστύπου και της Δημοκρατίας μέσω του Υπουργικού Συμβουλίου (1999) 3 Α.Α.Δ. 563, στην οποία έγινε ανάλυση της σχετικής νομολογίας, όπως επίσης και στην υπόθεση Κυπριακή Δημοκρατία ν. Νορβάν Χανιάν ανηλίκου διά της μητρός αυτού Φλώρας Χανιάν (1998) 3 Α.Α.Δ. 690, όπου ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου Γ. Πικής τόνισε ότι,
«Σύμφωνα με την ισχύουσα αρχή, η οποία προκύπτει από τη νομολογία, η έγκριση του Υπουργού αποτελεί συμπληρωματική πράξη, χωρίς να μετατοπίζει την αποφασιστική αρμοδιότητα στον υπουργό,. Είναι γεγονός, και αυτό αποτελεί τη διαπίστωσή μας, ότι η έγκριση του Υπουργού δε θα μπορούσε να αποτελέσει, αφ' εαυτής, αντικείμενο αναθεώρησης.»
Με βάση τα πιο πάνω, το εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι το Υπουργικό Συμβούλιο δεν μπορούσε να συμπεριληφθεί στη σχετική διαδικασία ως διάδικος, κρίνεται ως ορθό.»
Από τις υποθέσεις που επικαλέστηκαν οι αιτητές με απασχόλησε περισσότερο η προαναφερθείσα υπόθεση της Πλήρους Ολομέλειας Μιχάλης Θεοδώρου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, και ιδιαίτερα το εξής απόσπασμα:
«Η απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων δεν παράγει έννομα αποτελέσματα και δεν λαμβάνει νομική ισχύ αν δεν εγκριθεί με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, σύμφωνα με τις πρόνοιες των Κανονισμών 51(1)(6) των περί Αξιωματικών του Στρατού της Δημοκρατίας (Διορισμοί, Ιεραρχία, Προαγωγές και Αφυπηρετήσεις) Κανονισμών του 1990 ΚΔΠ 90/90, όπως τροποποιήθηκαν με την ΚΔΠ 351/2005, («οι Κανονισμοί»). Πρόκειται για ουσιαστική εγκριτική απόφαση η οποία είναι και η μόνη εκτελεστή, εφόσον ενσωματώνεται σ' αυτή η εγκριθείσα πράξη του Συμβουλίου Κρίσεων, η οποία, δεν έχει από μόνη της εκτελεστό χαρακτήρα. Στην κρινόμενη περίπτωση, όπως και στην υπόθεση Δημοκρατία ν. Χανιάν (1998) 3 ΑΑΔ 690, το επίδικο θέμα της προσφυγής, όπως προσδιορίζεται στο αιτητικό, δεν περιορίζεται σ' αυτή τούτη την έγκριση αλλά εκτείνεται και στην απόφαση που εγκρίθηκε. Με άλλα λόγια, οι δύο αποφάσεις συμπροσβάλλονται, πράγμα νομικά θεμιτό. (Βλ. σχετικά Στασινοπούλου, Δίκαιον των Διοικητικών Πράξεων, σελ. 124). Εξάλλου, η προσφυγή δυνάμει του άρθρου 146.1 του Συντάγματος, στρέφεται εναντίον της απόφασης η οποία είναι και το αντικείμενο της. Το όργανο ή τα όργανα που άμεσα ευθύνονται για τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, ακούονται μόνο σε σχέση με την εγκυρότητά της, Βλ. Cyprus Transport (No. 1) v. Republic (1969) 3 C.L.R. 501. Η συμμετοχή του Συμβουλίου Κρίσεων Αξιωματικών και του Υπουργικού Συμβουλίου στη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, νομιμοποιεί την άσκηση της προσφυγής εναντίον και των δύο. Ακολουθεί πως οι τρεις πρώτες προδικαστικές ενστάσεις δεν μπορεί να πετύχουν.»
(οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου)
Οι ευπαίδευτοι συνήγοροι των αιτητών έδωσαν έμφαση στη φράση «πρόκειται για ουσιαστική εγκριτική απόφαση» κάτι που ισχύει, σύμφωνα με τον ισχυρισμό τους, και στην παρούσα περίπτωση.
Μελέτησα τις πιο πάνω θέσεις και για τους λόγους που εξηγώ στη συνέχεια έχω καταλήξει να δεχθώ ως ορθή τη θέση των καθ' ων η αίτηση (και ενδιαφερομένων μερών) ότι δηλαδή η προσβαλλόμενη απόφαση που περιέχεται στην εγκριτική επιστολή ημερ. 7/4/2008 προς τα ενδιαφερόμενα μέρη, δεν είναι εκτελεστή:
(α) Η διαδικασία εξέτασης των προσφορών έγινε από την εταιρεία Hermes Αirports Ltd. εγγεγραμμένη με βάση τον περί Εταιρειών Νόμο, Κεφ. 113, που ενεργεί γενικά στα πλαίσια του ιδιωτικού δικαίου. Όλες οι παρανομίες και/ή αντικανονικότητες κατά την κατακύρωση των προσφορών αφορούν παρανομίες εκ μέρους της Hermes.
(β) Κρίνω ότι στα πλαίσια των παρουσών προσφυγών δεν μπορεί να εξεταστεί ο ισχυρισμός των αιτητών ότι παρά το γεγονός ότι η Hermes Airports Ltd. είναι ιδιωτική εταιρεία που σύμφωνα με τις αυθεντίες που επικαλέστηκαν οι καθ' ων η αίτηση και ενδιαφερόμενα μέρη ενεργεί στα πλαίσια του ιδιωτικού δικαίου, σε αυτή την περίπτωση ενήργησε ως «πρόσωπο» με την έννοια του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος και στα πλαίσια του δημόσιου δικαίου γιατί (i) η Hermes δεν είναι διάδικος και (ii) η απόφαση της Hermes που θεωρήθηκε από τους αιτητές ως τελική τόσο για το δικό τους αποκλεισμό όσο και για την κατακύρωση της προσφοράς στα ενδιαφερόμενα μέρη, αποτελεί αντικείμενο άλλης προσφυγής (αρ. 654/2008) που στρέφεται μόνο κατά της Hermes Airports Ltd.
(γ) Η προαναφερθείσα υπόθεση της Πλήρους Ολομέλειας Μιχάλης Θεοδώρου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, διαφοροποιείται από την παρούσα (ι) διότι αυτή στρέφεται και κατά του οργάνου που συμμετείχε στην ολοκλήρωση της απόφασης και (ιι) η έγκριση στις παρούσες αφορούσε έγκριση των προσώπων (ενδιαφερομένων μερών) τα οποία ήδη εγκρίθηκαν ως πάροχοι από την Hermes και όχι της απόφασης για κατακύρωση της προσφοράς. Από το λεκτικό του άρθρου 75 του Νόμου αλλά και του Κανονισμού 8 της Κ.Δ.Π. 406/2007, προκύπτει ότι αναγκαία προϋπόθεση πριν ζητηθεί η έγκριση του Υπουργού, είναι η κατακύρωση της προσφοράς από την Hermes στο πρόσωπο που θα ζητήσει την έγκριση (πάροχο), εδώ τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Ενόψει όλων των πιο πάνω η προδικαστική ένσταση γίνεται δεκτή. Οι παρούσες προσφυγές απορρίπτονται για το λόγο ότι δεν προσβάλλουν εκτελεστή διοικητική πράξη με την έννοια του Άρθρου 146 του Συντάγματος. Επίσης επιδικάζονται έξοδα υπέρ των καθ' ων η αίτηση και εναντίον των αιτητών όπως αυτά θα υπολογιστουν από τον πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Μεταξύ αιτητών και ενδιαφερομένων μερών, καμιά διαταγή για έξοδα.
Μ. Φωτίου, Δ.
/ΚΑΣ