|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ANAΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 505/2008)
27 Οκτωβρίου, 2010
[ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΛΙΑΝΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΖΑΚΟΥ,
2. ΑΝΤΡΙΑ ΑΝΔΡΕΑ ΜΙΧΑΗΛ ΑΛΛΩΣ ΑΝΤΡΙΑ Γ. ΖΑΚΟΥ,
Αιτητριών,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ΄ων η Αίτηση.
Σ. Δράκος, για τις Αιτήτριες.
Ε. Κλεόπα (κα), για τους Καθ΄ων η Αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.: Με την παρούσα προσφυγή οι Αιτήτριες ζητούν την ακύρωση του διατάγματος απαλλοτρίωσης με αρ. Δ.Π. 1196 που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 16.11.2007. Η δημοσίευση γνωστοποιήθηκε στις Αιτήτριες με επιστολή των Καθ' ων η αίτηση ημερομηνίας 11.1.2008.
Τα γεγονότα της υπόθεσης
Οι Αιτήτριες είναι συνιδιοκτήτριες του Τεμ. αρ. 598 στην οδό Αρσινόης στη συνοικία Αγ. Δημητρίου στο Στρόβολο. Στις 27.9.1991 δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας σχέδιο Δεσμευτικής Ρυμοτομίας, από το οποίο επηρεαζόταν και το τεμάχιο των Αιτητριών.
Μετά από απόφαση του Πολεοδομικού Συμβουλίου, ημερομηνίας 5.3.2002, το Σχέδιο αυτό δημοσιεύθηκε εκ νέου στις 5.7.2002. Το συγκεκριμένο Ρυμοτομικό Σχέδιο χρησιμοποιήθηκε από την αρμόδια Πολεοδομική Αρχή, για την έκδοση Πολεοδομικών Αδειών για οποιαδήποτε ανάπτυξη κατά μήκος του δρόμου, στον οποίο βρίσκεται το επίδικο τεμάχιο. Εναντίον του σχεδίου αυτού, οι επηρεαζόμενοι ιδιοκτήτες, είχαν δικαίωμα να υποβάλουν ενστάσεις, μέσα στα χρονικά όρια που καθορίζονται από το σχετικό Νόμο.
Το νέο Σχέδιο αποσκοπούσε στη βελτίωση των οδών που περιλαμβάνονται σ' αυτό, η οδός Αρσινόης και τμημάτων των οδών Γλαύκου και Αρμενίας, κατόπιν αιτήματος του τοπικού Δήμου Στροβόλου, αφού αυτές έχουν μεγάλη σημασία τόσο για την τροχαία κίνηση της περιοχής, που είναι αυξημένη, αλλά και για την εμπορική και οικιστική της ανάπτυξη. Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, συναίνεσε στην αναγκαιότητα βελτίωσης των πιο πάνω οδών και για αυτό το λόγο αποφασίστηκε η προώθηση ετοιμασίας Ρυθμιστικού Σχεδίου, σε συνεργασία με το Δήμο. Επίσης αποφασίστηκε ότι το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο θα βασιστεί σε Κατασκευαστικό Σχέδιο, το οποίο ετοιμάσθηκε παλαιότερα από το Δήμο. Στη συνέχεια το Ρυθμιστικό Σχέδιο δόθηκε, προς μελέτη και έκφραση απόψεων, σε αρμόδιους φορείς, όπως τον Κεντρικό Φορέα Επίλυσης Κυκλοφοριακών Προβλημάτων, το Τμήμα Δημοσίων Έργων και τέλος την Υπηρεσία Περιβάλλοντος. Όλοι συμφώνησαν στην προώθηση του. Ακολούθως προωθήθηκε η ετοιμασία των Κατασκευαστικών Σχεδίων από Ιδιώτη Μελετητή και των Σχεδίων Απαλλοτρίωσης από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, καθώς και η συμπερίληψη του έργου στον Προϋπολογισμό του Κράτους ως πολεοδομικό οδικό έργο.
Όμως ομάδα κατοίκων της οδού Αρσινόης, με επιστολή τους ημερ. 15.9.2003, προς το Δήμαρχο Στροβόλου, διαμαρτυρήθηκαν στο προωθούμενο Ρυθμιστικό Σχέδιο, ισχυριζόμενοι, μεταξύ άλλων, ότι η αξία των τεμαχίων τους μειώνεται κατακόρυφα και η αξιοποίηση της περιουσίας της θα επηρεαστεί ουσιαστικά. Το 2004 ακολούθησε πανδημοτική συγκέντρωση των επηρεαζόμενων δημοτών στο Δημαρχείο Στροβόλου και απαιτήθηκε η εξάλειψη ή μείωση των επιπτώσεων. Ο Δήμος αποφάσισε να εξεταστεί το ενδεχόμενο μείωσης του πλάτους των πεζοδρομίων κατά 75 εκατοστά, ώστε να μειωθεί ο επηρεασμός των παρόδιων ιδιοκτησιών. Αυτό έγινε με αλλαγή στα Κατασκευαστικά Σχέδια του έργου.
Με βάση τις πιο πάνω αλλαγές στα όρια του έργου, προωθήθηκε εκ νέου χωρομετρική εργασία από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, για την ετοιμασία των τελικών Σχεδίων Απαλλοτρίωσης και των Πινάκων Περιγραφής. Ακολούθησε δημοσίευση της Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης με αρ. Δ.Π. 1109, στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας με αρ. 4125 και ημερομηνία 17.11.2006 και στη συνέχεια διορθωμένη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης, λόγω τυπικού λάθους ως προς τον αρμόδιο Έπαρχο, η οποία δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 2.2.2007.
Στη συνέχεια, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως με επιστολή του, προς τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες τεμαχίων, καθώς και όσους είχαν νόμιμο συμφέρον σε σχέση με τα τεμάχια αυτά, τους ενημέρωσε για τη δημοσιευμένη Γνωστοποίηση. Επίσης τους πληροφόρησε ότι σε διάστημα 30 ημερών από τη δημοσίευση ή την επίδοση της, δικαιούνται να υποβάλουν γραπτή ένσταση προς τον Υπουργό Εσωτερικών.
Επειδή όμως λόγω λανθασμένων διευθύνσεων, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως δεν κατάφερε να επιδώσει την σχετική επιστολή σε αριθμό επηρεαζόμενων, με επιστολή του ημερ. 3.5.2007 προς το Δήμαρχο Στροβόλου, ζήτησε από το Δήμο να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για τον εντοπισμό τους. Επειδή όμως δεν κατέστη δυνατή η επίδοση των σχετικών επιστολών για να ξεπεραστεί το πρόβλημα, η Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης δημοσιεύθηκε στις καθημερινές εφημερίδες «Πολίτης» και «Σημερινή».
Ακολούθησε η υποβολή ενστάσεων από τους ιδιοκτήτες διαφόρων τεμαχίων, μεταξύ των οποίων και των Αιτητριών.
Οι ενστάσεις εξετάστηκαν από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως το οποίο, για την κάθε μία από αυτές, υπέβαλε έκθεση με τις παρατηρήσεις του προς τον Υπουργό. Με την σειρά του ο Υπουργός, υπέβαλε την δική του Έκθεση, στην αρμόδια Υπουργική Επιτροπή, η οποία αφού τη μελέτησε, αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση του προσβαλλόμενου Διατάγματος Απαλλοτρίωσης, το οποίο τελικά δημοσιεύθηκε στις 16.11.2007.
Το πιο πάνω διάταγμα προσβάλλουν οι Αιτήτριες, προβάλλοντας 5 λόγους ακύρωσης: (1) Δεν έγινε δέουσα έρευνα, (2) υπήρξε κατάχρηση εξουσίας και παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας, (3) υπήρξε νομική πλάνη και πλάνη περί τα πράγματα ως προς τα άρθρα 7(2), 8(1) και 6(2) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου 1962 (Ν.15/62) όπως τροποποιήθηκε μέχρι σήμερα, (4) παραβιάστηκαν οι αρχές της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης και (5) παραβιάστηκε το Άρθρο 23 του Συντάγματος και του άρθρου 1 του Πρωτοκόλλου Ι της ΕΣΑΔ.
Δεν έγινε δέουσα έρευνα - Λόγος ακύρωσης 1
Κατάχρηση εξουσίας και παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας - Λόγος ακύρωσης 2
Οι Αιτήτριες προβάλλουν ότι οι Καθ' ων η αίτηση δεν ερεύνησαν ότι απέναντι από το ακίνητο τους υπήρχε δημόσιο κτήμα, το οποίο μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για την υλοποίηση του επίδικου έργου. Επίσης δεν έλαβαν υπόψη ότι από το 1991 υπέβαλαν ένσταση ενώπιον του Υπουργού εναντίον του σχεδίου ρυμοτομίας και ότι ακόμη να λάβουν απάντηση. Περαιτέρω, ότι με βάση τα προτεινόμενα τοπογραφικά σχέδια η μέση του δρόμου, μπροστά από το ακίνητο τους, μετακινήθηκε 5 μέτρα προς αυτό, ενώ αν μετακινιόταν στα 4 δεν θα επηρέαζε το ακίνητο τους. Όπως εισηγήθηκε ο κ. Δράκος, δεν έγινε η ανάλογη μελέτη ώστε σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, να επιλεχθεί η λιγότερο επαχθής λύση προς την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, που ήταν η χρησιμοποίηση του δημόσιου κτήματος αντί η απαλλοτρίωση ιδιωτικής περιουσίας. Επίσης παραπονείται ότι υπήρξε κατάχρηση εξουσίας, επαναλαμβάνοντας τα όσα αναφέρει πιο πάνω σε σχέση με τη μη χρησιμοποίηση του απέναντι ακινήτου και την παράλειψη απάντησης στην ένσταση των Αιτητριών και ότι δεν προχώρησε σε διαπραγματεύσεις εντός 14 μηνών από τη δημοσίευση της Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης, για τον καθορισμό της προσφερόμενης αποζημίωσης, όπως ορίζει το άρθρο 7(2) του Νόμου.
Οι Καθ' ων η αίτηση απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς των Αιτητριών, παραπέμπουν στα γεγονότα της υπόθεσης για να υποδείξουν ότι το απέναντι ακίνητο δεν ήταν δημόσιο όπως ισχυρίζονταν οι Αιτήτριες, αλλά ανήκε στο Δήμο Λευκωσίας. Περαιτέρω, απορρίπτουν τον ισχυρισμό για εσφαλμένη ή επί σκοπώ μετακίνησης του άξονα του δρόμου. Εν πάση περιπτώσει, ανέφερε ο δικηγόρος τους, το ζήτημα της τοποθέτησης του άξονα του δρόμου είναι τεχνικής φύσεως και δεν υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο. Όσον αφορά τον ισχυρισμό ότι δεν λήφθηκε υπόψη στη διαδικασία, ότι ο Υπουργός δεν απάντησε στην ένσταση των Αιτητριών εναντίον του ρυμοτομικού σχεδίου, απαντούν ότι δεν τους αφορούσε, αφού πρόκειται για δύο αυτοτελείς διαδικασίες και ξεχωριστές διοικητικές πράξεις. Περαιτέρω υπήρξε πλήρης έρευνα και ολοκληρωμένη τεχνική μελέτη. Ενώ ως προς τον ισχυρισμό για κατάχρηση εξουσίας λόγω παράλειψης διαπραγματεύσεων με τις Αιτήτριες για τον καθορισμό των αποζημιώσεων, οι Καθ' ων η αίτηση το απορρίπτουν αφού όπως αναφέρουν υπήρξε έντυπη προσφορά τους ημερομηνίας 14.1.2008.
Οι λόγοι ακύρωσης δεν ευσταθούν.
Δέουσα έρευνα είναι η από μέρους του αποφασίζοντος οργάνου, συλλογή των ουσιωδών στοιχείων της υπόθεσης ώστε να τα αξιολογήσει και να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα. Κατά την άποψη μου οι Καθ' ων η αίτηση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία των φακέλων, έχουν προβεί σε εξαντλητική έρευνα και συλλογή των αναγκαίων στοιχείων, ώστε η απόφαση που έλαβαν να είναι νόμιμη. Οι Καθ' ων η αίτηση ορθά δεν έλαβαν υπόψη τον ισχυρισμό των Αιτητριών για την εκκρεμούσα ένσταση, αφού αυτή αφορά σε αυτοτελή διαδικασία και το ρυμοτομικό σχέδιο συνιστά ανεξάρτητη εκτελεστή διοικητική πράξη. Όσον αφορά τους ισχυρισμούς που αφορούν τον τρόπο υλοποίησης του σκοπού της απαλλοτρίωσης, όπως για παράδειγμα η τοποθέτηση του άξονα του επίδικου δρόμου, αυτό συνιστά τεχνικής φύσεως ζήτημα, το οποίο δεν ελέγχεται από Δικαστήριο. Επίσης δεν διαπιστώνω κατάχρηση ή παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας αφού, κατά την άποψη μου, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, οι Καθ' ων η αίτηση έλαβαν υπόψη όλα τα ενώπιον τους δεδομένα, για να καταλήξουν στην προσβαλλόμενη απόφαση και προέβησαν σε πλήρη και ολοκληρωμένη τεχνική μελέτη, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις όλων των εμπλεκομένων παραγόντων. Ενώ οι Αιτήτριες δεν φαίνεται από τα όσα αναφέρουν στην Απάντηση τους, να αντικρούουν την αναφορά των Καθ' ων η αίτηση ότι το ακίνητο, απέναντι από αυτό των Αιτητριών, δεν είναι ιδιοκτησία τους, αλλά του Δήμου Λευκωσιάς. Επίσης υπήρξε ισχυρισμός ότι οι Καθ' ων η αίτηση καταχρώμενοι την εξουσία τους και παραβιάζοντας το άρθρο 7(2) του Νόμου, παρέλειψαν να διαπραγματευτούν με τις Αιτήτριες για τον καθορισμό των αποζημιώσεων. Ούτε αυτό το επιχείρημα ευσταθεί, αφού όντως επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης, ότι οι Καθ' ων η αίτηση προέβησαν σε έντυπη προσφορά αποζημιώσεων με ημερομηνία 14.1.2008 (Τεκμ. Δ στην Αίτηση).
Νομική πλάνη ως προς τα άρθρα 7(2), 8(1) και 6(2) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου του 1962 (Ν. 15/62) και πλάνη περί τα πράγματα - Λόγος ακύρωσης 3
Ο συνήγορος των Αιτητριών προβάλλει ότι υπήρξε νομική πλάνη και πλάνη περί τα πράγματα, προβάλλοντας κατ' αρχάς και πάλι τους ισχυρισμούς των Αιτητριών σε σχέση με την παράλειψη απάντησης στην ένσταση τους εναντίον του ρυμοτομικού σχεδίου, ισχυρισμοί οι οποίοι έχουν ήδη απαντηθεί. Περαιτέρω επαναλαμβάνει τον ισχυρισμό περί μη προσφοράς αποζημίωσης εντός 14 μηνών από τη δημοσίευση της Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης κατά παράβαση των άρθρων 7(2) και 8(1) του Νόμου. Δέχεται ότι το διάταγμα δημοσιεύθηκε στις 16.11.2007, δηλαδή εντός των 12 μηνών από της Γνωστοποίησης, όπως προβλέπει το άρθρο 7(2) του Νόμου, όμως δεν θεωρεί ότι η υπολογισθείσα αποζημίωση προσφέρθηκε εντός της προθεσμίας των 14 μηνών από της Γνωστοποίησης, όπως προβλέπει το δεύτερο σκέλος του άρθρου 7(2) του Νόμου, αφού η προσφορά παραλήφθηκε από τις δύο Αιτήτριες στις 18.1.2008 και 11.2.2008 αντίστοιχα, δηλαδή μετά που παρήλθε η προθεσμία των 14 μηνών στις 16.1.2008. Ως εκ τούτου, εισηγείται ο δικηγόρος των Αιτητριών, το Δικαστήριο θα πρέπει να θεωρήσει ότι η επιδιωκόμενη απαλλοτρίωση εγκαταλείφθηκε.
Οι Καθ' ων η αίτηση απορρίπτουν και επαναλαμβάνουν ότι προέβησαν σε έντυπη προσφορά αποζημιώσεων με ημερομηνία 14.1.2008 και άρα δεν υπήρξε καμία παραβίαση.
Ο λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί.
Κατ' αρχάς η απαλλοτριούσα αρχή είχε την ευχέρεια δυνάμει του άρθρου 7(2) του Νόμου, είτε να δημοσιεύσει εντός 12 μηνών από της Γνωστοποίησης το διάταγμα απαλλοτρίωσης, είτε να προβεί μέσα σε 14 μήνες από της Γνωστοποίησης, σε προσφορά αποζημίωσης. Από τη στιγμή που η απαλλοτριούσα αρχή, όπως είναι παραδεχτό, εντός της προθεσμίας των 12 μηνών, προέβη σε δημοσίευση του διατάγματος απαλλοτρίωσης, δεν τίθεται θέμα να εξεταστεί κατά πόσον η προσφορά αποζημίωσης ήταν κατά δύο μέρες εκπρόθεσμη, όπως ισχυρίζεται ο δικηγόρος των Αιτητριών. Όμως και αν ακόμα, παρά τη δημοσίευση του διατάγματος ετίθετο θέμα αποστολής προσφοράς αποζημίωσης, αυτή εστάλη στις 14.1.2008, δηλαδή εμπρόθεσμα, αφού η δεκατετράμηνη περίοδος έληγε στις 16.1.2008. Δεν υπάρχει μαρτυρικό υλικό ενώπιον του Δικαστηρίου που να διαφοροποιεί τα πιο πάνω δεδομένα, ώστε να μπορούσε να θεωρηθεί ότι η σκοπούμενη απαλλοτρίωση είχε εγκαταλειφθεί. Έχοντας υπόψη τις συνεχείς ενέργειες της απαλλοτριούσας αρχής, κάτι τέτοιο θα θεωρείτο άκρως παράλογο. Εν πάση περιπτώσει, το άρθρο 7(2) του Νόμου προβλέπει ότι σε περίπτωση μη προσφοράς της υπολογισθείσας αποζημίωσης, «η επόμενη της τοιαύτης γνωστοποίησης διαδικασία ατονεί» και η σκοπούμενη απαλλοτρίωση λογίζεται ως εγκαταληφθείσα. Ο κ. Δράκος για να υποστηρίξει την εισήγησή του, στην γραπτή του αγόρευση έκαμε αναφορά, χωρίς όμως οποιαδήποτε επεξήγηση, στην Saab and Another v. Holy Monastery of Ayios Neophytos (1982) 1 CLR 499 η οποία όμως αφορά σε συμβάσεις και φαίνεται να μην είναι σχετική με το υπό συζήτηση θέμα.
Παραβιάστηκαν οι αρχές της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης - Λόγος ακύρωσης 4
Ο συνήγορος των Αιτητριών προς στήριξη αυτού του λόγου επικαλείται το άρθρο 50 του περί Γενικών Αρχών Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 (Ν. 158(Ι)/1999) που προβλέπει ότι με την εύλογη άσκηση της διακριτικής ευχέρειας θα πρέπει να αποφεύγονται ανεπιεικείς και άδικες λύσεις. Ο κ. Δράκος επαναλαμβάνει τους ισχυρισμούς του για παράλειψη απάντησης στην ένσταση των Αιτητριών εναντίον του ρυμοτομικού σχεδίου, για παράλειψη των Καθ' ων η αίτηση να χρησιμοποιήσουν, κατά παράβαση της καλής πίστης, το απέναντι ακίνητο καθώς και για την παράλειψη προσφοράς αποζημίωσης εντός του 14μηνου, ισχυρισμούς στους οποίους έχω ήδη απαντήσει γι' αυτό και δεν προτίθεμαι να επανέλθω στα ίδια. Συνεπώς, ούτε αυτός ο λόγος ακύρωσης ευσταθεί.
Παραβίαση του Άρθρου 23 του Συντάγματος και του άρθρου 1 του Πρωτοκόλλου Ι της ΕΣΑΔ - Λόγος ακύρωσης 5
Ο συνήγορος των Αιτητριών ισχυρίζεται ότι παραβιάστηκε το Άρθρο 23 του Συντάγματος και το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου Ι της ΕΣΑΔ, που αφορούν την προστασία του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, προβάλλοντας και πάλι τον ισχυρισμό της παράλειψης των Καθ' ων η αίτηση να προβούν στην προσφορά αποζημίωσης εντός του 14μηνου, αλλά αυτή τη φορά για να συνδέσει το θέμα με παραβίαση του Άρθρου 23 του Συντάγματος.
Ούτε αυτός ο λόγος ακύρωσης ευσταθεί.
Έχω ήδη εξετάσει το ζήτημα αυτό και αποφανθεί ότι κατά την άποψή μου οι Καθ' ων η αίτηση ενήργησαν εντός εύλογου χρόνου και καμία παραβίαση δεν υπήρξε από μέρους τους. Ούτε βέβαια διαπιστώνεται οποιαδήποτε παράβαση του συνταγματικού δικαιώματος της περιουσίας των Αιτητριών, εφόσον η δια της απαλλοτρίωσης στέρηση, συνιστά νόμιμη στέρηση, δυνάμει του εδαφίου 4 του Άρθρου 23 του Συντάγματος.
Ενόψει όλων των πιο πάνω, η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται, με €1300 έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται δυνάμει του Άρθρου 146.4(α) του Συντάγματος.
(Υπ.) Γ. Ερωτοκρίτου, Δ.