ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

 

(Υπόθεση Αρ. 1454/2009)

 

25 Ιανουαρίου, 2010

 

[Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ/στής]

 

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ  ΜΕ  ΤΑ  ΑΡΘΡΑ  28,  146  ΚΑΙ  150  ΤΟΥ  ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

 

ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ  ΧΡΙΣΤΟΦΗ,

Αιτητής,

ν.

 

ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ  ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,  ΜΕΣΩ

1.  ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ  ΑΡΧΕΙΟΥ  ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ  ΚΑΙ  ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ,

2.  ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ  ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ  -  ΕΠΑΡΧΙΑΣ  ΛΕΜΕΣΟΥ,

Καθ' ων η Αίτηση.

________________________

 

Α.Σ. Αγγελίδης, για τον Αιτητή.

Αριάδνη Ζερβού (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ' ων η Αίτηση.

________________________

 

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

 

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.:  Με την παρούσα προσφυγή, ο αιτητής επιδιώκει την ακύρωση:-

 

(α)  Της απόφασης της Διευθύντριας του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, (η «Διευθύντρια»), ημερομηνίας 9/7/2009, με την οποία αποφασίστηκε η διαγραφή του από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας και η εγγραφή του στον Εκλογικό Κατάλογο του Δήμου Λακατάμειας· και

 

(β)    Της απόφασης του Αναπληρωτή Επάρχου Λεμεσού, ημερομηνίας 5/10/2009, με την οποία πληροφορήθηκε ότι αυτός έπαυσε να είναι Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Ποταμίτισσας, λόγω της διαγραφής του από τον εκλογικό κατάλογο της εν λόγω κοινότητας.

 

Στις 17/12/2006, ο αιτητής, στα πλαίσια εκλογών για την τοπική αυτοδιοίκηση, εξελέγη Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Ποταμίτισσας - (Κοινοτάρχης ) - σύμφωνα με τον περί Κοινοτήτων Νόμο του 1999, (Ν. 86(Ι)/99), (όπως τροποποιήθηκε). 

 

Δύο ημέρες αργότερα, ο Χριστόφορος Παναγιώτου, με επιστολή του προς την Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού, έφερε ένσταση στην εκλογή του αιτητή, για το λόγο ότι αυτός δεν ήταν μόνιμος κάτοικος Ποταμίτισσας αλλά μόνιμος κάτοικος Λευκωσίας.  Με την επιστολή ζητείτο η διαγραφή του αιτητή από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας και η ακύρωση της εκλογής του.

 

Το θέμα εξετάστηκε από την ΄Επαρχο Λεμεσού και, στη συνέχεια, από τον ΄Επαρχο Λευκωσίας.  Τα πορίσματα και των δύο, σε σχέση με τον προσδιορισμό του τόπου της συνήθους διαμονής του αιτητή, ο οποίος δήλωσε ότι διέθετε δύο κατοικίες, μία στη Λακατάμεια και μία στην Ποταμίτισσα, όπου, κατά τον ίδιο, βρισκόταν η μόνιμη διαμονή του, διαβιβάστηκαν στη Διευθύντρια, για λήψη απόφασης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΄Αρθρο 100 του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου του 2002, (Ν. 141(Ι)/2002), (όπως τροποποιήθηκε).  Η τελευταία, αφού έκρινε, με βάση τα στοιχεία των ερευνών, ότι υπήρξε αλλαγή στη διεύθυνση κατοικίας του αιτητή και παράλειψή του να υποβάλει αίτηση για διόρθωση του εκλογικού καταλόγου, όπως επιβάλλεται από το ΄Αρθρο 97(5) του Ν. 141(Ι)/2002, αποφάσισε, στις 19/9/2008, τη διαγραφή του από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας και την εγγραφή του, ταυτόχρονα, στον εκλογικό κατάλογο της νέας διεύθυνσής του στη Λακατάμεια, όπου θεωρήθηκε, υπό τις περιστάσεις, ότι αυτός είχε τη συνήθη διαμονή του.

 

Η πιο πάνω απόφαση κοινοποιήθηκε στους Επάρχους Λεμεσού και Λευκωσίας, με οδηγίες για διόρθωση των εκλογικών καταλόγων, ως, επίσης, και στον αιτητή, καλώντας τον να μεριμνήσει για τη διόρθωση του εκλογικού του βιβλιαρίου.

 

Η επιστολή ημερομηνίας 19/9/2008 στη διεύθυνση του αιτητή στη Λακατάμεια, η οποία εστάλη συστημένη, επεστράφη με την ένδειξη «Μετοίκησε» και ταχυδρομήθηκε εκ νέου, διά της κανονικής οδού, στην ίδια διεύθυνση, στις 10/10/2008.

 

Διαμαρτυρία του Χριστόφορου Παναγιώτου για καθυστέρηση στη λήψη απόφασης επί του αιτήματός του, είχε ως αποτέλεσμα η Διευθύντρια να ζητήσει από την ΄Επαρχο Λεμεσού όπως η απόφασή της, ημερομηνίας 19/9/2008, επιδοθεί στον αιτητή από λειτουργό της Επαρχιακής Διοίκησης Λεμεσού.  Παράλληλα, ενημερώθηκε ο ενιστάμενος για τη διαγραφή του αιτητή από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας.  Το ζήτημα, όμως, δεν έληξε.  Ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών, επικαλούμενος οδηγίες, ζήτησε, με επιστολή του ημερομηνίας 13/3/2009, από την ΄Επαρχο Λεμεσού τη διεξαγωγή νέας έρευνας και την υποβολή νέας έκθεσης.

 

Παράλληλα, ο αιτητής, με επιστολή του συνηγόρου του, ημερομηνίας 24/3/2009, ζήτησε από τη Διευθύντρια επανεξέταση του θέματος και ακρόασή του, ισχυριζόμενος ότι έλαβε γνώση της διαγραφής του από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας από σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας «Πολίτης».

 

Η ΄Επαρχος Λεμεσού, σε νέα ΄Εκθεσή της - (26/3/2009) - προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, ανέφερε ότι ο αιτητής:   «..., θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι έχει την συνήθη διαμονή του στην Ποταμίτισσα, σύμφωνα και με την σχετική Απόφαση του δικαστηρίου για την υπόθεση Μιχάλη Στυλιανού - Κόρακα, εκλογική αίτηση αρ. 1/2002».  Η ΄Εκθεση απεστάλη και στη Διευθύντρια, η οποία, στο μεταξύ, είχε πληροφορήσει τον αιτητή, μέσω του συνηγόρου του, ότι το αίτημα για επανεξέταση και ακρόασή του έγινε αποδεκτό.

 

Στη συνέχεια, για σκοπούς ακρόασης του αιτητή, διευθετήθηκε συνάντησή του με τον Προϊστάμενο του Κλάδου Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, ο οποίος υπέβαλε σχετικό Σημείωμα με τις απόψεις του αιτητή και τα δικά του συμπεράσματα, που οδηγούσαν στην εισήγηση διαγραφής του αιτητή από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας. 

 

Τελικά, η Διευθύντρια, στις 9/7/2009, κατέληξε ότι ο αιτητής δεν είχε πλέον τη συνήθη διαμονή του στην Ποταμίτισσα και, ως εκ τούτου, αποφάσισε τη διαγραφή του από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας και την εγγραφή του στον κατάλογο της διεύθυνσης της κατοικίας όπου είχε τη συνήθη διαμονή του.  Η απόφαση απεστάλη αυθημερόν στον αιτητή με συστημένη επιστολή και κοινοποιήθηκε στους εμπλεκομένους Επάρχους.  Η επιστολή προς τον αιτητή δεν παρελήφθη στη διεύθυνσή του στη Λακατάμεια, γι' αυτό ταχυδρομήθηκε εκ νέου με κανονικό ταχυδρομείο.

 

Ο Αναπληρωτής ΄Επαρχος Λεμεσού, με επιστολή του ημερομηνίας 5/10/2009, πληροφόρησε τον αιτητή ότι, ως αποτέλεσμα της απόφασης της διαγραφής του από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας, έπαυσε, με βάση τις πρόνοιες του ΄Αρθρου 16(2)(ζ) του Ν. 86(Ι)/99, να είναι Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Ποταμίτισσας.

 

Η πλευρά των καθ' ων η αίτηση προβάλλει προδικαστικά ότι η πράξη -  αντικείμενο της θεραπείας Β΄ του αιτητικού δε συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη αλλά πράξη πληροφοριακού περιεχομένου και/ή πράξη εκτελέσεως.

 

Αντίθετη είναι η θέση του αιτητή, ο οποίος ισχυρίζεται ότι η πιο πάνω πράξη είναι εκτελεστή.  Του επέφερε άμεσο δυσμενές αποτέλεσμα, αφού του στέρησε την ιδιότητα του Προέδρου του Κοινοτικού Συμβουλίου Ποταμίτισσας.  Πρόκειται, προσθέτει, περί δέσμιας αρμοδιότητας της Επάρχου Λεμεσού, απαραίτητης για την εφαρμογή της πρόνοιας του ΄Αρθρου 16(2)(ζ) του Ν. 86(Ι)/99.  Προς ενίσχυση των ισχυρισμών του, παρέπεμψε στην Ιεζεκιήλ Α. Ιεζεκιήλ ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 1342/08, 18/9/08[1], όπου, βέβαια, αντικείμενο της προσφυγής ήταν μόνο η απόφαση του Επάρχου με την οποία ενημερωνόταν ο αιτητής ότι, εξαιτίας της προηγηθείσας απόφασης της Διευθύντριας για τη διαγραφή του από τον Εκλογικό Κατάλογο Παναγιάς, αυτός έπαυσε αυτοδίκαια να είναι κοινοτάρχης, σύμφωνα με τα πιο πάνω ΄Αρθρα του Ν. 86(Ι)/99.  Εγέρθηκε προδικαστική ένσταση αναφορικά με την εκτελεστότητα της προσβαλλόμενης απόφασης, η οποία απορρίφθηκε.  Κρίθηκε ότι οι δύο αποφάσεις συνιστούσαν μία σύνθετη διοικητική ενέργεια, η οποία συμπληρώθηκε με την απόφαση του Επάρχου να θεωρήσει ότι ο αιτητής αυτοδίκαια και σύμφωνα με τις πρόνοιες του σχετικού νόμου έπαυσε να είναι ο Κοινοτάρχης του χωριού Παναγιά, επειδή η Διευθύντρια είχε αποφασίσει τη διαγραφή του, γιατί δεν είχε τη συνήθη διαμονή του εκεί.  Στα ίδια συμπεράσματα κατέληξαν και οι αποφάσεις Ιωάννης Τρύφωνος ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 445/08, 6/11/09 και Σάββας Αρκαδίου κ.ά. ν. Υπουργού Εσωτερικών κ.ά., Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 244/08 και 245/08, 16/2/10.

 

Το ΄Αρθρο 16 του Ν. 86(Ι)/99, στο οποίο καθορίζονται τα προσόντα και τα κωλύματα εκλογιμότητας, καθώς και τα ασυμβίβαστα του αξιώματος κοινοτάρχη ή μέλους κοινοτικού συμβουλίου, μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι:-

 

«(2)  Δεν μπορεί να διατελεί κοινοτάρχης ή μέλος Συμβουλίου πρόσωπο το οποίο -

 

..................................................................................................................

 

(ζ)  έχει διαγραφεί από τον εκλογικό κατάλογο,

 

(3)  Σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της θητείας κοινοτάρχη ή μέλους Συμβουλίου υπάρξει οποιοδήποτε από τα κωλύματα εκλογιμότητας ή τα ασυμβίβαστα που αναφέρονται στα εδάφια (1) και (2) του παρόντος άρθρου, το εν λόγω πρόσωπο παύει να είναι κοινοτάρχης ή μέλος του Συμβουλίου, ανάλογα με την περίπτωση.  Η θέση του κενώνεται και πληρούται σύμφωνα με τη διαδικασία που προνοείται στα άρθρα 36 και 40 του παρόντος Νόμου.»

 

 

 

Το ΄Αρθρο 36 του Ν. 86(Ι)/99 προβλέπει ότι:-

 

«36. - (1)  Η θέση κοινοτάρχη, αναπληρωτή κοινοτάρχη και μέλους του Συμβουλίου κενούται σε περίπτωση -

 

..................................................................................................................

 

(ε)  απώλειας μετά την εκλογή του της ιδιότητας του μέλους της κοινότητας,

 

(στ)  όπου μετά την εκλογή του υπάρχει οποιοδήποτε από τα κωλύματα εκλογιμότητας που αναφέρονται στο άρθρο 16 του παρόντος Νόμου.»

 

 

 

Το ΄Αρθρο 40 του Ν. 86(Ι)/99 ρυθμίζει ειδικότερα τα της εκλογής κοινοτάρχη και αναπληρωτή κοινοτάρχη, προβλέποντας, μεταξύ άλλων, ότι:-

 

«(5)(α)  Σε περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο κενούται η θέση του κοινοτάρχη, αυτή πληρούται με αναπληρωματική εκλογή και ο κοινοτάρχης που εκλέγεται κατέχει το αξίωμα αυτό για το υπόλοιπο της θητείας του Συμβουλίου.

 

(β)  Η αναπληρωματική εκλογή δυνάμει της πιο πάνω παραγράφου διενεργείται μέσα σε χρονικό διάστημα σαράντα πέντε ημερών από την ημερομηνία που κενούται η θέση και σε ημερομηνία που ορίζεται από τον Υπουργό:»

 

 

 

Ενδεχόμενη αποδοχή της θέσης του αιτητή θα καθιστούσε απαράδεκτη την προσφυγή σε ό,τι αφορά τη θεραπεία Α΄, η οποία προσβάλλει την απόφαση της Διευθύντριας, ως ενσωματωθείσα στην απόφαση της Επάρχου Λεμεσού που ακολούθησε, η οποία αποτελεί το αντικείμενο της θεραπείας Β΄.  ΄Ομως, όπως προκύπτει από την παράθεση των νομοθετικών διατάξεων, η απόφαση της Επάρχου συνιστά πράξη δέσμιας αρμοδιότητας.  Σύμφωνα με το σύγγραμμα του Ε. Σπηλιωτοπούλου «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», Πέμπτη ΄Εκδοση, σελ. 144, παράγραφο 148:-

 

«Δ έ σ μ ι α  α ρ μ ο δ ι ό τ η τ α  υπάρχει, όταν το διοικητικό όργανο, εφόσον διαπιστώσει ότι συντρέχουν οι προβλεπόμενες από τους κανόνες δικαίου πραγματικές ή νομικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή τους, είναι υποχρεωμένο να εκδώσει διοικητική πράξη που περιέχει ορισμένη ατομική ρύθμιση, την οποία προκαθορίζουν οι κανόνες αυτοί.»

 

 

 

Στην παρούσα περίπτωση, ενόψει των προνοιών, πιο πάνω, ο Αναπληρωτής ΄Επαρχος Λεμεσού, από τη στιγμή που έλαβε γνώση της απόφασης της Διευθύντριας ημερομηνίας 9/7/2009 για τη διαγραφή του αιτητή από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας και την ταυτόχρονη εγγραφή του στον Εκλογικό Κατάλογο Λακατάμειας, δεν είχε άλλη επιλογή από την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης με την οποία διαπιστώνεται η επερχόμενη αυτοδίκαια παύση του από το αξίωμα του Κοινοτάρχη, ως μη κατέχοντος τα προσόντα εκλογιμότητας.  Η απόφασή του αποτελεί εκτελεστή πράξη, η οποία επέφερε στον αιτητή έννομες συνέπειες.  Εκτελεστή είναι, επίσης, και η προηγηθείσα απόφαση της Διευθύντριας ημερομηνίας 9/7/2009 για τη διαγραφή του από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας και την ταυτόχρονη εγγραφή του στον Εκλογικό Κατάλογο του Δήμου Λακατάμειας.  Οι δύο πράξεις παραδεκτά συμπροσβάλλονται, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της συνάφειας.  Η μια αποτελεί προϋπόθεση της άλλης - (βλ. Συμεωνίδου & άλλοι ν. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (1993) 3 Α.Α.Δ. 258 και Χριστοφίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας κ.ά. (1999) 3 Α.Α.Δ. 766).

 

Η προδικαστική ένσταση απορρίπτεται.

 

Ο αιτητής υποστηρίζει ότι τόσο η ΄Επαρχος Λεμεσού όσο και η Διευθύντρια δεν προέβησαν στην απαραίτητη, υπό τις περιστάσεις, έρευνα, κυρίως προς την κατεύθυνση του ιδίου του Κοινοτικού Συμβουλίου Ποταμίτισσας και άλλων παραγόντων της κοινότητας, οι οποίοι γνώριζαν καλύτερα από κάθε άλλο ποιοι ήταν οι μόνιμοι κάτοικοί της.  Επιπρόσθετα, εισηγείται ότι το γεγονός ότι ο εκλογικός κατάλογος και η υποψηφιότητά του δεν είχαν, καθ' οιονδήποτε τρόπο, αμφισβητηθεί πριν από τις εκλογές, δημιούργησε τεκμήριο νομιμότητας, έτσι ώστε η εκλογή του θα μπορούσε να ακυρωθεί μόνο με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στα πλαίσια εκδίκασης εκλογικής αίτησης και όχι με διοικητικές διαδικασίες.  Σύμφωνα με τον ίδιο, οι προσβαλλόμενες αποφάσεις αποτελούν αντισυνταγματική και αυθαίρετη επέμβαση των οργάνων της εκτελεστικής εξουσίας στη σύνθεση ενός εκλελεγμένου οργάνου τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίες καταλήγουν σε αυθαίρετη ανατροπή της βούλησης των ψηφοφόρων της κοινότητας Ποταμίτισσας και βρίσκονται σε αντίθεση με το περί δικαίου αίσθημα, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο ΄Αρθρο 50 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999, (Ν. 158(Ι)/99).

 

Οι ισχυρισμοί του αιτητή δεν ευσταθούν.  Στο ΄Αρθρο 100 του Ν. 141(Ι)/2002, (ως ίσχυε κατά τον ουσιώδη χρόνο), το ζήτημα της διόρθωσης του εκλογικού καταλόγου ρυθμιζόταν ως εξής:-

 

«100. - (1)(α)  Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του εδαφίου (5) του άρθρου 101 του Νόμου αυτού, όταν ο εκλογέας που είναι εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο αλλάξει τη διεύθυνση της κατοικίας του και το γεγονός αυτό περιέλθει σε γνώση του Τμήματος, ή της Υπηρεσίας Εκλογικού Καταλόγου που λειτουργεί στις Επαρχιακές Διοικήσεις, η Υπηρεσία προχωρεί στην εξέταση του θέματος αυτού σύμφωνα με τις διατάξεις των εδαφίων (2) και (3).

 

(β)  Πληροφορία ως προς την αλλαγή της διεύθυνσης της κατοικίας εκλογέα δύναται να δοθεί στο Τμήμα από τον οικείο ΄Επαρχο ή από τον κοινοτάρχη της κοινότητας στην οποία διέμενε ο επηρεαζόμενος εκλογέας ή από οποιοδήποτε άλλο ενδιαφερόμενο πρόσωπο.

 

(2)  ΄Οταν ληφθεί τέτοια πληροφορία το Τμήμα προβαίνει σε οποιαδήποτε απαραίτητη έρευνα αφού ακούσει και το επηρεαζόμενο πρόσωπο, με σκοπό να εκδώσει την απόφαση της.

 

(3)  Μετά τη διεξαγωγή της εν λόγω έρευνας το Τμήμα εκδίδει την απόφαση της την οποία γνωστοποιεί σε κάθε ενδιαφερόμενο πρόσωπο και προβαίνει στις αναγκαίες διορθώσεις του εκλογικού καταλόγου.

 

(4) Η δυνάμει του παρόντος άρθρου διαδικασία, για διόρθωση του εκλογικού καταλόγου λόγω αλλαγής της διεύθυνσης της κατοικίας εκλογέα, δεν εφαρμόζεται για περίοδο ενός χρόνου πριν από εκλογές που διενεργούνται για τα δημοτικά και/ή για τα κοινοτικά συμβούλια.»

 

 

 

Από την πρώτη έρευνα που έγινε από το Γραφείο της Επάρχου Λεμεσού, προέκυψε ότι ο αιτητής, ηλικίας 48 ετών τότε, γεννήθηκε στο χωριό Πάνω Αμίαντος και εργάζεται ως λογιστής σε ιδιωτική εταιρεία, με έδρα τη Λευκωσία.  Σύμφωνα με τις δηλώσεις του ιδίου, λόγω της φύσης της εργασίας του, έχει πελάτες τους οποίους επισκέπτεται στην περιοχή Σολέας, παράλληλα, όμως, ασχολείται και με τη γεωργία στα περιβόλια του στην Ποταμίτισσα, τα οποία του αποφέρουν εισοδήματα.  Ο ίδιος δήλωσε ως τόπο μόνιμης διαμονής του την Ποταμίτισσα, στην ιδιόκτητη κατοικία του και ότι, πριν την ανέγερσή της, κατά τις επισκέψεις του στην κοινότητα, για είκοσι χρόνια περίπου, διέμενε στο σπίτι της αδελφής του, το οποίο ενοικίαζε.  Σύμφωνα, πάντα, με τον ίδιο, η σύζυγος και τα παιδιά του μένουν στην Ποταμίτισσα συνήθως δύο με τρία βράδια την εβδομάδα, κατά τα Σαββατοκύριακα. 

 

Από την έρευνα στο Σύστημα Αρχείου Πληθυσμού, ο αιτητής, η σύζυγος και ο ένας γιος τους υπέβαλαν αιτήσεις για επανέκδοση δελτίων ταυτότητας, δηλώνοντας ως διεύθυνση της κατοικίας τους την οδό Μακεδονίας Αρ. 18Α, στη Λακατάμεια.  Την ίδια διεύθυνση δήλωσε ως διεύθυνση της κατοικίας του και ο άλλος γιος τους, απευθυνόμενος στο Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη για έκδοση εκλογικού βιβλιαρίου.  Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι ο αιτητής, συμπεριλαμβάνεται στον τηλεφωνικό κατάλογο Λευκωσίας ως κάτοχος σταθερής τηλεφωνικής γραμμής στη διεύθυνσή του στη Λακατάμεια, ενώ δε διαθέτει τηλεφωνική γραμμή στην Ποταμίτισσα, επικαλούμενος έλλειψη δικτύου.

 

Από έρευνα αρμόδιου λειτουργού στην Ποταμίτισσα, προέκυψε ότι οι ομοχώριοι του αιτητή είχαν την άποψη ότι αυτός διέμενε στην κοινότητά τους δύο, τρεις ή και τέσσερις φορές την εβδομάδα, ενώ ένα μέλος της κοινότητας δήλωσε ότι ο αιτητής δεν είναι μόνιμος κάτοικος.

 

Σύμφωνα με τα υπόλοιπα ευρήματα της ΄Εκθεσης, ο αιτητής είναι επίτροπος της εκκλησίας της Παναγίας στην Ποταμίτισσα, μέλος του Αρδευτικού Τμήματος Βρυσιά Ποταμίτισσας και μέλος τοπικής επιτροπής πολιτικού κόμματος στην Ποταμίτισσα.  Προέκυψε, επίσης, ότι αυτός δεν υπέβαλε  αίτηση και ούτε έλαβε οικονομική βοήθεια για θέρμανση, η οποία παραχωρείται σε κατοίκους ορεινών κοινοτήτων που διανυκτερεύουν στην κοινότητά τους, τουλάχιστον, πέντε βράδια την εβδομάδα.

 

Από την πλευρά του Επάρχου Λευκωσίας, που, επίσης, διερεύνησε το ζήτημα, προέκυψε ότι ο μικρός γιος του αιτητή είναι μαθητής στο Λύκειο Αποστόλου Μάρκου στη Λακατάμεια.  Γι' αυτό, ο αιτητής ισχυρίστηκε ότι δεν επιθυμούσε τη μετακίνηση του γιου του σε άλλο σχολείο, για να μην του προκαλέσει προβλήματα προσαρμογής.  Σε σχέση με τη διαμονή του, ο αιτητής ισχυρίστηκε ότι μεταβαίνει καθημερινά στην Ποταμίτισσα και διαμένει εκεί επί μονίμου βάσεως μόνος και τα Σαββατοκύριακα οικογενειακώς.  Υπήρξε, επίσης, περαιτέρω έρευνα της κατάστασης της οικίας του στην Ποταμίτισσα, η οποία αποκάλυψε ότι αυτή ήταν λειτουργήσιμη και διέθετε τον αναγκαίο εξοπλισμό για άνετη διαμονή σε αυτήν της οικογένειάς του. 

 

Στα πλαίσια της νέας έρευνας, για σκοπούς επανεξέτασης, από το Βοηθό ΄Επαρχο Λεμεσού, διαπιστώθηκε, πέραν των πιο πάνω, ότι η καταγεγραμμένη κατανάλωση νερού της κατοικίας του αιτητή στην Ποταμίτισσα δε δικαιολογούσε συχνή χρήση της.  Στην ίδια ΄Εκθεση, σημειώθηκε ότι κάποιοι από τους κατοίκους της κοινότητας υποστήριξαν ότι ο αιτητής διέμενε στην Ποταμίτισσα τα Σαββατοκύριακα πολλές φορές με τη σύζυγό του και κάποτε και τις Τετάρτες, ενώ άλλοι υποστήριξαν ότι αυτός μετέβαινε στο χωριό από το βράδυ της Παρασκευής μαζί με τη σύζυγό του και πολλές φορές και με τα παιδιά του και επέστρεφε στη Λευκωσία τη Δευτέρα το πρωί, ως, επίσης, και τις Τετάρτες και κάποτε και τις Πέμπτες.

 

Ο αιτητής είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει τις θέσεις του, σε συνάντηση, που διευθετήθηκε γι' αυτό το σκοπό, με τον Προϊστάμενο του Κλάδου Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, ο οποίος διατύπωσε τις απόψεις του αιτητή και τα δικά του συμπεράσματα στο Σημείωμα που υπέβαλε στη Διευθύντρια.  Ως προς το λόγο της έντονης αμφισβήτησης της συχνότητας της διαμονής του στην κοινότητα, εξήγησε ότι, όταν βρίσκεται για δουλειές στην περιοχή, επιστρέφει στο χωριό γύρω στις εννιά - δέκα το βράδυ και, πιθανότατα, να μην τον βλέπουν οι χωριανοί, ενώ δεν έδωσε επαρκείς εξηγήσεις για τη χαμηλή κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος και, ειδικότερα, του νερού.

 

Συνοψίζοντας τα συμπεράσματά του από τη συνάντηση με τον αιτητή, ο Προϊστάμενος του Κλάδου Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης κατέληξε στα πιο κάτω, τα οποία υπέβαλε, μέσω του Σημειώματός του, στη Διευθύντρια:-

 

«Γενικά από την όλη συνάντηση, παρόλη την προσπάθεια του Κοινοτάρχη να με πείσει ότι εξυπηρετεί πλήρως τους συγχωριανούς του και εξασκεί χωρίς προβλήματα τα καθήκοντα του, εντούτοις από την όλη εξέλιξη της συζήτησης διαφάνηκε ότι ουσιαστικά η παρουσία του στο χωριό περιορίζεται τα Σαββατοκύριακα και ίσως ένα ή δύο άλλα βράδια.  Η πλήρης όμως απουσία του κατά την διάρκεια της μέρας από την Κοινότητα, σχεδόν όλες τις εργάσιμες μέρες της βδομάδας, ουσιαστικά τον τοποθετεί εκτός Κοινότητας από την άποψη της διαμονής.  Η απλή επίσκεψη, αργά το βράδυ κάποιου για να κοιμηθεί, δεν τον αναβαθμίζει και σε ενεργό μέλος μιας Κοινότητας.»

 

 

 

Με βάση τα πιο πάνω, η Διευθύντρια αποφάσισε ότι η συνήθης διαμονή του αιτητή βρισκόταν στη Λακατάμεια.

 

Σύμφωνα με τη νομολογία, η διακρίβωση της συνήθους διαμονής ενός προσώπου είναι ζήτημα πραγματικό.  ΄Οπως επισημάνθηκε στην Κόρακα ν. Γεωργίου κ.ά. (Αρ. 2) (2004) 1 Α.Α.Δ. 1935:- (σελ. 1939)

     

«Προκύπτει επομένως ως μοναδικό ζήτημα στην εκλογική αίτηση η ερμηνεία της φράσης 'συνήθης διαμονή'.  Η νομολογία μας σε σειρά πρωτόδικων αποφάσεων, αρχίζοντας από την υπόθεση Razis and Another v. Republic (1979) 3 C.L.R. 127, ασχολήθηκε ειδικά με το θέμα, αντλώντας κυρίως καθοδήγηση από την αντίστοιχη αγγλική, για να ερμηνεύσει τον όρο 'ordinary residence', με δεδομένο ζητούμενο πως πρέπει να υπάρχει διαμονή ή φυσική παρουσία σε ορισμένο τόπο.  Η δε αναβάθμιση της διαμονής σε συνήθη, με τη φυσική σημασία του όρου που δεν είναι τεχνητός, εξαρτάται από διάφορες άλλες περιστάσεις.  Η δε έννοια της συνήθους διαμονής αντιδιαστέλλεται προς την έκτακτη ή προσωρινή.  Σημειώνουμε δε πως σε κάθε περίπτωση το εγχείρημα δεν εξαντλείται στην αναζήτηση οποιουδήποτε συγκεκριμένου στοιχείου, το οποίο, αφ' εαυτού, θα ήταν δυνατό να δώσει απάντηση.  Αντίθετα, εκτείνεται και στον συνυπολογισμό ποιοτικών χαρακτηριστικών ή δεδομένων, και εν γένει, όπως χαρακτηριστικά λέχθηκε, στον τρόπο και τις συνήθειες της ζωής, που βεβαίως δεν είναι δυνατό να προκαθοριστούν κατά τρόπο εξαντλητικό.  Είναι πραγματικά θέματα σε κάθε περίπτωση αλλά, πέραν από όσα σχετίζονται με την επαγγελματική απασχόληση, αφού αναφερόμαστε σε εκλογικό νόμο, σημειώνουμε και τη συμμετοχή σε πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις και όποια άλλη δραστηριότητα σε σχέση με τα κοινά.  Επιπλέον, αναγνωρίζεται και η δυνατότητα τεκμαιρόμενης συνήθους διαμονής (constructive residence) στην περίπτωση προσωρινής απομάκρυνσης από ορισμένο τόπο για κάποιο σκοπό, με πρόθεση την επάνοδο.»

 

 

 

Η πιο πάνω απόφαση υιοθετήθηκε στη Σάββας Σαββίδης ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, Αναθεωρητική ΄Εφεση Αρ. 124/06, 12/1/09, στην οποία ακυρώθηκε ως πεπλανημένη η απόφαση της Διευθύντριας για διαγραφή του εφεσείοντα από τον Εκλογικό Κατάλογο Πλατανιστάσας.  Τα γεγονότα της εν λόγω απόφασης ήταν διαφορετικά.  Εκεί ο εφεσείων είχε το επίκεντρο της επαγγελματικής του δράσης στην Πλατανιστάσα, αφού προσερχόταν καθημερινώς στο γραφείο του στη ΣΠΕ Πλατανιστάσας από το πρωί μέχρι τις 2.00 μ.μ. και τα απογεύματα ασχολείτο στην οικογενειακή βιοτεχνία αλλαντικών που λειτουργούσε στην Πλατανιστάσα.  Η σύζυγός του ήταν, επί σειρά ετών, διορισμένη δασκάλα στην ίδια κοινότητα, ενώ τα παιδιά τους δε φοίτησαν στο Δημοτικό Σχολείο Πλατανιστάσας, διότι αυτό έκλεισε πριν αποκτήσουν αυτά την απαραίτητη ηλικία εγγραφής.

 

Στην παρούσα περίπτωση, ο αιτητής, όπως ο ίδιος δήλωσε, τις καθημερινές, κατά τη διάρκεια της ημέρας, επισκέπτεται πελάτες των εργοδοτών του σε διάφορα χωριά της περιοχής και επιστρέφει στην Ποταμίτισσα αργά το βράδυ, μετά το δείπνο.  ΄Οπως ορθά επισημάνθηκε και από τον Προϊστάμενο του Κλάδου Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, η απλή επίσκεψη κάποιου αργά το βράδυ για ύπνο δεν τον αναβαθμίζει και σε ενεργό μέλος μιας κοινότητας.  Επιπρόσθετα, οι υπόλοιποι παράγοντες, όπως η μικρή κατανάλωση νερού στην οικία του στην Ποταμίτισσα και η απουσία σταθερής τηλεφωνικής γραμμής σ' αυτή, η αναγραφή στα δελτία ταυτότητας του ιδίου και μελών της οικογένειάς του της διεύθυνσης της οικίας του στη Λακατάμεια και η στάση των κατοίκων της κοινότητας στο ερώτημα κατά πόσο αυτός διέμενε μόνιμα σ' αυτή, καθιστούν λογικά επιτρεπτή την άσκηση της εξουσίας της Διευθύντριας να αποφασίσει τη διαγραφή του από τον Εκλογικό Κατάλογο Ποταμίτισσας και ένεκα τούτου, αναπόφευκτη, με βάση τις πρόνοιες του Ν. 86(Ι)/99, την παύση του από το αξίωμά του Κοινοτάρχη, λόγω της απώλειας της ιδιότητας του μέλους της κοινότητας.

 

Για λόγους που δεν έχουν σχέση με το αποτέλεσμα, σημειώνω ότι ο αιτητής στο δικόγραφο της προσφυγής του ως διεύθυνσή του αναφέρει τη διεύθυνση της κατοικίας του στη Λακατάμεια.

 

Αναφορικά με τον ισχυρισμό ότι θα έπρεπε να είχε καταχωρηθεί εκλογική αίτηση κατά της εκλογής του αιτητή, αρκεί να σημειωθεί ότι η εξουσία της Διευθύντριας να αποφασίζει για τη διαγραφή προσώπου από εκλογικό κατάλογο και τα συνεπακόλουθά της δεν αποκλείουν την άσκηση άλλων ένδικων μέσων που προβλέπονται.

 

Η προσφυγή απορρίπτεται, με έξοδα υπέρ των καθ' ων η αίτηση, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο.

 

Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται, με βάση το ΄Αρθρο 146.4(α) του Συντάγματος.

 

 

 

 

 

 

 

                                                               Ε. Παπαδοπούλου,

                                                                            Δ.

 

 

 

 

 

 

 

 

/ΜΠ