Νεοφύτου Παύλος και άλλοι ν. Δήμου Πάφου (Αρ. 2) (2008) 4 ΑΑΔ 945

Ακίνητη Ιδιοκτησία ― Αίτηση για πολεοδομική άδεια ― Κατά πόσο η ύπαρξη γνωστοποίησης ή διατάγματος απαλλοτρίωσης της ιδιοκτησίας, μπορεί να αποτελέσει λόγο απόρριψης της αίτησης για πολεοδομική άδεια ― Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου και η εφαρμογή της στην κριθείσα περίπτωση.

Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος ― Λόγοι ακυρώσεως ― Πλάνη περί τον νόμο ― Περιστάσεις στοιχειοθέτησής της στην κριθείσα περίπτωση.

Οι αιτητές αξίωσαν την ακύρωση της απόρριψης της αίτησής τους για πολεοδομική άδεια ανάπτυξης τριών οικοπέδων ιδιοκτησίας τους.

Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:

1. Αυτή καθ' αυτή η διαδικασία απαλλοτρίωσης εν εξελίξει, δεν συνιστά νόμιμο λόγο απόρριψης αίτησης για πολεοδομική άδεια.

2. Πέραν αυτού, όντως ο Δήμος ενήργησε εν προκειμένω υπό πλάνη. Δεν υπήρχε εξ αντικειμένου κώλυμα αν οι Αιτητές ενδιαφέροντο, όπως και ενδιαφέρθησαν, να εξασφάλιζαν οι ίδιοι πολεοδομική άδεια, για την κατασκευή δημόσιου χώρου στάθμευσης.

Κατά δεύτερον, δεν δικαιολογείτο η εκφραζόμενη στη δεύτερη παράγραφο της απόφασης του Δήμου αμφιβολία του, ότι η επιδιωκόμενη από τους Αιτητές ανάπτυξη των ακινήτων τους ήταν γνήσια. Ήταν ένα πράγμα για τους Αιτητές και δικαίωμα τους, να επιδιώξουν τροποποίηση των πολεοδομικών προνοιών του Τοπικού Σχεδίου και άλλο πράγμα, και επίσης δικαίωμά τους, παραλλήλως να επιδιώξουν την ανάπτυξη των ακινήτων τους, στη βάση της ήδη προνοούμενης χρήσης τους.

Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.

Αναφερόμενες Υποθέσεις:

Michael Theodosiou Co. Ltd v. Municipality of Limassol (1975) 3 C.L.R. 195,

Kyriakides v. Municipality of Nicosia (1976) 3 C.L.R. 184,

Theophilou ν. The Municipality of Yermasoyia (1985) 3 C.L.R. 2016,

Tofarco Ltd ν. Δήμου Λευκωσίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 233,

Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (Αρ. 2) (1998) 3 Α.Α.Δ. 821.

Προσφυγή.

Α. Λαδάς, για τους Αιτητές.

Α. Ταλιαδώρος, για τον Καθ' oυ η αίτηση.

Cur. adv. vult.

ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Οι τρεις Αιτητές είναι αδέλφια, έκαστος ιδιοκτήτης ενός εκ τριών συνεχόμενων οικοπέδων στην Πάφο τα οποία και συνιστούσαν οικογενειακή περιουσία τους. Την 23.3.2004 ο Δήμος Πάφου δημοσίευσε Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης των οικοπέδων για τη δημιουργία δημοτικού χώρου στάθμευσης, σε αναφορά με τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Πάφου που δημοσιεύθηκε την 2.3.2003. Οι Αιτητές αντέδρασαν με ένσταση τους, έχοντας ήδη καταχωρίσει και ένσταση την 20.11.2003 κατά της σχετικής πρόνοιας του Τοπικού Σχεδίου Πάφου. Στη συνέχεια οι Αιτητές, αφού εισηγήθηκαν τη δημιουργία από τους ίδιους χώρου στάθμευσης στα οικόπεδα, υπόβαλαν την 17.2.2005 αίτηση για πολεοδομική άδεια προς ανέγερση ιδιωτικού χώρου στάθμευσης για δημόσια χρήση. Λίγες μέρες αργότερα, την 29.3.2005, ο Δήμος απεφάσισε την ανάκληση της Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης λόγω λαθών και παραλείψεων στη διαδικασία και την προώθηση νέας διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Η νέα Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης δημοσιεύθηκε την 21.10.2005. Ενστάσεις των Αιτητών κατά της απαλλοτρίωσης απερρίφθησαν, τη δε 14.4.2006 δημοσιεύθηκε Διάταγμα Απαλλοτρίωσης και Διάταγμα Επίταξης, τα οποία και οι Αιτητές προσέβαλαν (προσφυγές 1129/2006 και 1130/2006 αντιστοίχως). Την 9.5.2006 ο Δήμος απεφάσισε την απόρριψη της αίτησης για πολεοδομική άδεια, την δε απόφαση αυτή προσβάλλουν οι Αιτητές με την παρούσα προσφυγή.

Οι Αιτητές παραπονούνται για το κατά την εισήγηση τους πεπλανημένο και παράνομο του σκεπτικού του Δημοτικού Συμβουλίου στο οποίο βασίσθηκε η απόρριψη της αίτησης τους. Το παραθέτω:

«(α) Με δεδομένο ότι το Τοπικό Σχέδιο Πάφου του 2003 προβλέπει τη δημιουργία στα υπό απαλλοτρίωση τεμάχια δημόσιου χώρου στάθμευσης, τυχόν έγκριση της αίτησης για τη χορήγηση πολεοδομικής άδειας θα ερχόταν σε αντίφαση και σύγκρουση με την υπό εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης των επηρεαζομένων τεμαχίων. Σημειώνεται ότι έχουν δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας (αρ. 4087 της 14^ης Απριλίου 2006) Διάταγμα Απαλλοτριώσεως (Α.Δ.Π. 366) και Διάταγμα Επιτάξεως (Α.Δ.Π. 374) σε σχέση με την υπό αναφορά ακίνητη ιδιωτική ιδιοκτησία. Σκοπός της απαλλοτρίωσης, όπως καθορίζεται στη σχετική Γνωστοποίηση (Α.Δ.Π. 1043/21.10.2005), είναι η 'δημιουργία δημοτικού χώρου στάθμευσης επί της οδού Ιάσονος προς βελτίωση της κυκλοφοριακής κατάστασης και του επιπέδου των συγκοινωνιών στην τουριστική περιοχή Κάτω Πάφου και μέσω αυτής για την αναβάθμιση των ανέσεων των επισκεπτών της περιοχής'.

(β) Είναι εξαιρετικά αμφίβολο κατά πόσο η έγκριση της αίτησης θα συνέβαλλε στην προαγωγή ή εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και ειδικά των σκοπών κοινής ωφελείας οι οποίοι αναφέρονται στη Γνωστοποίηση Απαλλοτριώσεως Α.Δ.Π. 1043/21.10.2005. Συγκεκριμένες ενέργειες των αιτητών οι οποίες επισημάνθηκαν και λήφθηκαν υπόψη από το Δημοτικό Συμβούλιο στη συνεδρία του ημερ. 9.1.2006, κατά την οποία αποφασίστηκε η απόρριψη των ενστάσεων που υπέβαλαν οι αιτητές στη σκοπούμενη απαλλοτρίωση, δημιούργησαν στον Δήμο την εύλογη-ισχυρή εντύπωση ότι η δημιουργία χώρου στάθμευσης αποτελεί ουσιαστικά μεσοπρόθεσμο στόχο των αιτητών με απώτερο την ανάπτυξη των τεμαχίων για μη κοινωφελείς σκοπούς (τουριστικούς) και κίνηση τακτικής προς εξουδετέρωση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Τέτοιες ενδεικτικές ενέργειες αναφέρονται στην επιστολή του Δήμου προς τον κ. Παύλο Νεοφύτου και την κ. Ελπινίκη Νεοφύτου με ημερ. 14.3.2006 (παρ. 1.2). Πεποίθηση του Δήμου, βασισμένη στα ίδια τα γεγονότα, είναι ότι η διαδικασία της απαλλοτρίωσης είναι η μόνη η οποία εγγυάται και διασφαλίζει τη μόνιμη-διηνεκή και αποκλειστική χρήση των συγκεκριμένων τεμαχίων ως δημόσιου χώρου στάθμευσης.

(γ) Με την υπό εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης, ο Δήμος εφαρμόζει το Τοπικό Σχέδιο Πάφου και προωθεί την υλοποίηση ενός ευρύτερου σχεδιασμού για τη διαχείριση της τροχαίας κυκλοφορίας στην τουριστική περιοχή Κάτω Πάφου. Στο Τοπικό Σχέδιο Πάφου του 2003, τα υπό απαλλοτρίωση τεμάχια καθορίζονται ως δημόσιος χώρος στάθμευσης. Σύμφωνα με την κυκλοφοριακή μελέτη που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της μελέτης για το έργο της Ανάπλασης του Παραλιακού Μετώπου Πάφου με αντικείμενο την ευρύτερη περιοχή της Κ. Πάφου, ο σκοπούμενος χώρος στάθμευσης στην οδό Ιάσονος σε συνδυασμό με τους δύο υφιστάμενους χώρους στάθμευσης παρά το Κοιμητήριο Κ. Πάφου, το χώρο επί της οδού Μίνωος (ιδιοκτησία του Τμήματος Αρχαιοτήτων), τον προγραμματιζόμενο μέσω απαλλοτρίωσης χώρο στάθμευσης επί της οδού Αγίας Αναστασίας και τον υφιστάμενο χώρο στάθμευσης του Αρχαιολογικού Πάρκου, καλύπτουν χωροταξικά την παραλιακή περιοχή και τους πεζοδρόμους Αγίου Αντωνίου, Αγίας Νάπας κ.α., αποτελώντας ένα δίκτυο υποδομής στάθμευσης που τείνει να αντιμετωπίσει τις μεγάλες και πιεστικές ανάγκες στον τομέα αυτό σε μιαν πολύ ευαίσθητη περιοχή της πόλης.»

Βασική εισήγηση των Αιτητών, με παραπομπή στη σχετική νομολογία, είναι ότι η εν εξελίξει διαδικασία απαλλοτρίωσης δεν συνιστά νόμιμο λόγο άρνησης πολεοδομικής άδειας. Περαιτέρω εισήγηση των Αιτητών είναι ότι ο Δήμος δεν εδικαιούτο να απορρίψει την αίτηση με αναφορά στο τι ο ίδιος εξέλαβε, υπό μορφή εικασιών, να ήσαν οι υποκειμενικές προθέσεις των αιτητών για τη μελλοντική χρήση των τεμαχίων ως χώρου στάθμευσης, αφού τούτο δεν θα συνιστούσε αντικειμενικό «ουσιώδη παράγοντα» που μπορεί να ληφθεί υπ' όψη δυνάμει του Άρθρου 26(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου. Τρίτη εισήγηση των Αιτητών είναι ότι πεπλανημένα ο Δήμος θεώρησε ότι το Τοπικό Σχέδιο καθόριζε τη χρήση των τεμαχίων μόνο ως δημοτικό χώρο στάθμευσης αφού η πρόνοια του ήταν ευρύτερα για δημόσιο χώρο στάθμευσης που δεν απέκλειε την ανάπτυξη του από τους ίδιους τους Αιτητές. Μια άλλη εισήγηση των Αιτητών αφορά την καθυστέρηση στην εξέταση της αίτησης για πολεοδομική άδεια μέχρι που εξεδόθη το διάταγμα απαλλοτρίωσης ως συνιστούσα κατάχρηση εξουσίας. Τέλος, οι Αιτητές εισηγούνται ότι η απόρριψη της αίτησης τους συνιστούσε παράβαση της νομοθεσίας περί προστασίας του ανταγωνισμού.

Ο Δήμος απαντά εισηγούμενος ότι η απόφαση του δεν μπορεί να εξετάζεται αποσπασματικά, όπως επιχειρούν να κάνουν οι Αιτητές, και ότι οι τρεις λόγοι για απόρριψη της αίτησης συμπλέκονται, με κοινό παρονομαστή την πρόνοια του Τοπικού Σχεδίου για χρήση των οικοπέδων ως δημόσιου χώρου στάθμευσης και την ανάγκη αποτελεσματικής υλοποίησης της. Ο Δήμος παρατηρεί περαιτέρω ότι εξ αντικειμένου η όλη προϊστορία του θέματος καταδείκνυε ότι η πρόθεση των Αιτητών να αξιοποιήσουν τα οικόπεδα ως δημόσιο χώρο στάθμευσης δεν ήταν ειλικρινής παρά μόνο αποσκοπούσε στην άμεση αποφυγή της απαλλοτρίωσης και τη διατήρηση της δυνατότητας μελλοντικής τουριστικής ανάπτυξής τους, ώστε δικαιολογημένα ο Δήμος να αμφέβαλλε για την αποτελεσματικότητα της ανάπτυξης που επεδίωξαν οι Αιτητές με την αίτησή τους. Απάντηση δίδεται και ως προς τα θέματα της καθυστέρησης και του ανταγωνισμού.

Ως προς τη βασική εισήγηση των Αιτητών, η οποία συναρτάται προς την πρώτη παράγραφο της απόφασης του Δήμου, η νομολογία δικαιώνει τη θέση τους ότι αυτή καθ' αυτή η διαδικασία απαλλοτρίωσης εν εξελίξει δεν συνιστά νόμιμο λόγο απόρριψης αίτησης για πολεοδομική άδεια. Όπως υπεδείχθη από τον Λοΐζου, Δ. (ως ήτο τότε), στη Michael Theodosiou Co. Ltd v. Municipality of Limassol (1975) 3 C.L.R. 195, δεδομένου ότι η διαδικασία της απαλλοτρίωσης δεν συνεπληρώθη με την καταβολή ή κατάθεση της συμφωνηθείσας ή καθορισθείσας από το Δικαστήριο αποζημίωσης, η ιδιοκτησία όσο και η κατοχή παραμένουν στον ιδιοκτήτη, ώστε η άρνηση χορήγησης πολεοδομικής άδειας να συνιστά παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας του ιδιοκτήτη. Η απόφαση αυτή ακολουθήθηκε από το Μαλαχτό, Δ., στην Kyriakides v. Municipality of Nicosia (1976) 3 C.L.R. 184, από το Σαββίδη, Δ., στην Theophilou ν. The Municipality of Yermasoyia (1985) 3 C.L.R. 2016 και από τον Πογιατζή, Δ., στην Tofarco Ltd ν. Δήμου Λευκωσίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 233. Η Tofarco είναι σημαντική καθ' όσον αναφέρεται και προς μια άλλη διάσταση του πράγματος. Ο Πογιατζής, Δ., απευθύνθηκε ευθέως στο ερώτημα κατά πόσο η ύπαρξη γνωστοποίησης ή διατάγματος απαλλοτρίωσης αλλά και διατάγματος επίταξης συνιστούν 'ουσιώδη παράγοντα' που μπορεί να λαμβάνεται υπ΄όψη κατά την εξέταση αίτησης για πολεοδομική άδεια δυνάμει του Άρθρου 5 του Ν. 7/90 (το οποίο αντικατέστησε το Άρθρο 26(ι). Ο Πογιατζής, Δ., αφού ανασκόπησε την προαναφερθείσα νομολογία, έδωσε αρνητική απάντηση στο ερώτημα. Η γραμμή αυτή της πρωτόδικης νομολογίας είχε αναγνώριση από την πενταμελή Ολομέλεια στην υπόθεση Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (Αρ. 2) (1998) 3 Α.Α.Δ. 821 (την απόφαση έδωσε ο Κωνσταντινίδης, Δ.).

Ο ευπαίδευτος συνήγορος για το Δήμο εισηγείται ότι οι αποφάσεις στις Theodosiou, Theodoulou και Tofarco διαφοροποιούνται από την προκειμένη ως προς τα γεγονότα και, ως πρωτόδικες, δεν είναι δεσμευτικές. Διαφοροποίηση όμως δεν υπάρχει, όπως υπεδείχθη δε στην Tofarco το θέμα εξετάσθηκε ευθέως σε συνάρτηση με το Άρθρο 5 και την έννοια 'ουσιώδης παράγων'. Το πρωτόδικο των αποφάσεων δεν αφαιρεί από το σταθερό του σκεπτικού τους. Όσο για τη Γεωργίου, όντως, όπως ελέχθη και όπως παρατηρεί ο ευπαίδευτος συνήγορος για το Δήμο, αυτή αφορούσε άλλη περίπτωση, δηλαδή σκοπούμενη και όχι εν εξελίξει απαλλοτρίωση, πλην όμως η απόφαση όχι μόνο δεν αντιστρατεύεται την αρχή της πρωτόδικης νομολογίας αλλά και, όπως ελέχθη, την αναγνωρίζει. Ασφαλώς, η σκοπούμενη απαλλοτρίωση δεν μπορεί να συνιστά 'ουσιώδη παράγοντα' αφού αφορά γεγονός μελλοντικό και αβέβαιο, όμως και η εν εξελίξει απαλλοτρίωση δεν συνιστά 'ουσιώδη παράγοντα' για άλλο λόγο, αυτόν που εξηγείται στην προαναφερθείσα πρωτόδικη νομολογία.

Αν και δεν θα ήταν αναγκαίο να εξετασθούν οι υπόλοιποι λόγοι ακύρωσης που εισηγούνται οι Αιτητές, εφ' όσον η αιτιολογία για την απόρριψη της αίτησης διαπιστώνεται να ήταν εν μέρει πάσχουσα, θεωρώ ορθό να επιληφθώ και των λόγων που αφορούν την πλάνη, εφ' όσον συναρτώνται προς την υπόλοιπη αιτιολογία, ο δε Δήμος παρατηρεί ότι οι λόγοι απόρριψης της αίτησης δεν είναι διακριτέοι αλλά συμπλέκονται. Η κατάληξη μου είναι ότι όντως ο Δήμος ενήργησε υπό πλάνη. Κατά πρώτον, ορθώς υποδεικνύουν οι Αιτητές ότι το Τοπικό Σχέδιο προέβλεπε όχι για δημοτικό χώρο στάθμευσης, που σε τέτοια περίπτωση μόνο ο Δήμος θα μπoρούσε να ανέγειρε, αλλά για δημόσιο χώρο στάθμευσης. Δεν υπήρχε λοιπόν εξ αντικειμένου κώλυμα αν οι Αιτητές ενδιαφέροντο, όπως και ενδιαφέρθησαν, να εξασφάλιζαν οι ίδιοι πολεοδομική άδεια για την κατασκευή δημόσιου χώρου στάθμευσης στα εν λόγω ακίνητα τους τα οποία στο τοπικό Σχέδιο προορίζοντο ακριβώς για τέτοια χρήση. Δεν δικαιολογείτο λοιπόν η αντίληψη του Δήμου, όπως εκφράζεται στην τρίτη παράγραφο της απόφασής του, ότι με την απαλλοτρίωση θα εξυπηρετείτο η αποτελεσματική υλοποίηση του ευρύτερου σχεδιασμού για τη διαχείριση της τροχαίας κυκλοφορίας στην Κάτω Πάφο, που περιλάμβανε και τους προνοούμενους στο Τοπικό Σχέδιο δημόσιους χώρους στάθμευσης, αφού ο ίδιος σκοπός θα εξυπηρετείτο και με την ανέγερση από τους Αιτητές τέτοιου χώρου στάθμευσης.

Κατά δεύτερον, δεν δικαιολογείτο η εκφραζόμενη στη δεύτερη παράγραφο της απόφασης του Δήμου αμφιβολία του ότι η επιδιωκόμενη από τους Αιτητές ανάπτυξη των ακινήτων τους ήταν γνήσια και η εντύπωση του ότι πάγια επιδίωξη τους ήταν η εξουδετέρωση της διαδικασίας της απαλλοτρίωσης και η ανάπτυξη των ακινήτων για άλλους μη κοινωφελείς σκοπούς. Όπως παρατηρούν οι Αιτητές, οι πραγματικές υποκειμενικές προθέσεις τους δεν μπορούσαν, εφ΄όσον δεν συνιστούσαν αντικειμενικό στοιχείο, να συνιστούν ούτε 'ουσιώδη παράγοντα'. Πέραν τούτου όμως, δεν δικαιολογείτο η εξαγωγή συμπεράσματος του Δήμου ότι η επιδιωκόμενη με την αίτηση ανάπτυξη δεν ήταν γνήσια. Με δεδομένο τον προσδιορισμό των ακινήτων στο Τοπικό Σχέδιο για χρήση ως δημόσιος χώρος στάθμευσης, οι Αιτητές δεν θα μπορούσαν να αιτηθούν ή να προβούν σε άλλη χρήση του. Αν τους εστερείτο δε και το δικαίωμα να το αναπτύξουν σύμφωνα με τη μόνη χρήση που επιτρέπετο στο Τοπικό Σχέδιο με τη δικαιολογία ότι η επιδίωξη της μόνης έτσι επιτρεπόμενης χρήσης δεν ήταν γνήσια, θα καταλήγαμε σε αντίφαση. Εξ άλλου, οι Αιτητές είχαν κάθε δικαίωμα να προέβαιναν στις ενέργειες εκείνες που θεωρούσαν ορθές για προστασία των συμφερόντων τους, και ο Δήμος δεν επιτρέπετο να ερμηνεύσει τις προηγούμενες ενέργειες τους αυτές ως αποκαλυπτικές της γνησιότητας της αίτησής τους. Ήταν ένα πράγμα για τους Αιτητές, και δικαίωμα τους, να επιδιώξουν τροποποίηση των πολεοδομικών προνοιών του Τοπικού Σχεδίου και άλλο πράγμα, και επίσης δικαίωμά τους, παραλλήλως να επιδιώξουν την ανάπτυξη των ακινήτων τους στη βάση της ήδη προνοούμενης χρήσης τους. Δεν μπορούσε λοιπόν ο Δήμος να υπεισέρχετο στη 'γνησιότητα' της αίτησης παρά μόνο, δοθείσας της υποβολής της, όφειλε να την εξετάσει ως τέτοια. Αν, παραχωρώντας την πολεοδομική άδεια, στο μέλλον οι Αιτητές απέκλιναν από τους όρους ή επεδίωκαν αλλαγή χρήσης, τότε θα ήταν η ώρα για το Δήμο να αντιδράσει αναλόγως.

Δεν χρειάζεται να εξετασθούν και δεν θα εξετασθούν οι υπόλοιποι λόγοι ακύρωσης που αφορούν την καθυστέρηση στην εξέταση της αίτησης και τη νομοθεσία περί ανταγωνισμού.

Η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Ο Δήμος θα καταβάλει €1.000 στους Αιτητές.

Θεωρώ πρέπον να εκφράσω την ευαρέσκεια μου για την ευκρίνεια, ευθύτητα και πληρότητα με την οποία έχουν διατυπωθεί και τεκμηριωθεί οι εισηγήσεις των Αιτητών από τον ευπαίδευτο συνήγορό τους αλλά και απαντηθεί από τον ευπαίδευτο συνήγορο του Δήμου. Το Δικαστήριο έχει βοηθηθεί τα μέγιστα.

Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο

	CyLaw \| Αναφορικά μ'εμάς \| Επικοινωνία