|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(Συνεκδικαζόμενες Υπόθ. Αρ.1125/2006, 1126/2006 και 1127/2006)
30 Ιανουαρίου, 2008
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
(Υπόθεση Αρ. 1125/2006)
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
Καθ΄ ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1126/2006)
1. ΑΘΗΝΑ ΓΡΗΓΟΡΑ,
2. ΖΗΝΟΒΙΑ ΚΩΣΤΑ Χ»ΘΩΜΑ,
Αιτήτριες,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
Καθ΄ ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1127/2006)
1. ΕΛΕΝΑ ΛΟΙΖΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ,
2. ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΛΟΙΖΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ,
Αιτήτριες,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Μ. Δειλινός, για τους Αιτητές.
Θ. Πιπερή, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Οι αιτητές στις συνεκδικαζόμενες προσφυγές είναι οι ιδιοκτήτες ακίνητης ιδιοκτησίας στο χωριό Λιβάδια της επαρχίας Λάρνακας που απαλλοτριώθηκε με διάταγμα απαλλοτρίωσης (Αρ. 353) το οποίο δημοσιεύθηκε στο Τρίτο Παράρτημα, Μέρος ΙΙ, Ατομικές Διοικητικές Πράξεις ημερ. 12/4/06. Οι αιτητές στην προσφυγή αρ. 1125/2006 είναι συνιδιοκτήτες από 1/3 μερίδιο του ακινήτου με αριθμό εγγραφής 6031, τεμ. 201, Φ/Σχ.40/40, οι αιτητές στην προσφυγή αρ. 1126/2006 από 1/2 μερίδιο συνιδιοκτήτες του ακινήτου υπό στοιχεία αρ. εγγραφής 9479, τεμ. 528, Φ/Σχ.40/40 και οι αιτητές στην προσφυγή αρ. 1127/2006 είναι από ½ μερίδιο συνιδιοκτήτες του ακινήτου με αρ. εγγραφής 6524, τεμ. 530, του ίδιου Φ/Σχ. στο Χωριό Λιβάδια της Λάρνακας.
Η πρώτη δημοσίευση της γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης καθώς και σχετικού διατάγματος επίταξης της ιδιοκτησίας, που περιλάμβανε μεταξύ άλλων και τα ακίνητα των αιτητών, έγινε στις 15/04/05. Η επίταξη τους επιβαλλόταν για την ανέγερση του Περιφερειακού Λυκείου στην περιοχή Λιβαδιών Λάρνακας και τη διαμόρφωση του οδικού δικτύου της περιοχής που θα εξυπηρετούσε το σχολείο. Υποβλήθηκε ένσταση από όλους τους εγγεγραμμένους ιδιοκτήτες των απαλλοτριωθέντων κτημάτων στα οποία είχαν ήδη αρχίσει οι εργασίες. Η αρμόδια υπουργική επιτροπή σε συνεδρία της ημερ. 5/04/06, αφού έλαβε υπόψη τις απόψεις των εμπλεκόμενων φορέων (Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, Δημόσια Έργα και Τεχνικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού), τη γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα ότι δεν υπήρχε νομικό κώλυμα για την απόρριψη της ένστασης καθώς και το γεγονός ότι τα υπό απαλλοτρίωση κτήματα είναι δεσμευμένα στο Τοπικό Σχέδιο Λάρνακας για την ανέγερση του σχολείου, αποφάσισε την απόρριψη των ενστάσεων και την έκδοση διατάγματος απαλλοτρίωσης. Στις 12/4/06 δημοσιεύθηκε το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης καθώς και Διάταγμα Παρατάσεως του Διατάγματος Επίταξης.
Οι λόγοι ακύρωσης που προβάλλονται είναι κοινοί με προεξάρχοντα το λόγο ότι η προσβαλλόμενη απόφαση αντίκειται στο άρθρο 30.1 και 30.2 του Συντάγματος, στο άρθρο 6.1. της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προάσπιση των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και στην αρχή της φυσικής δικαιοσύνης. Είναι η εισήγηση των αιτητών ότι το διάταγμα απαλλοτρίωσης εκδόθηκε και βασίστηκε αποκλειστικά στο ότι ο συγκεκριμένος χώρος είχε ήδη δεσμευθεί από το Τοπικό Σχέδιο Λάρνακας για το σκοπό της ανέγερσης δημόσιου εκπαιδευτηρίου, χωρίς όμως να είχε ολοκληρωθεί η σχετική τροποποίηση του Τοπικού Σχεδίου, διότι εκκρεμούσε ο έλεγχος των ενστάσεων και η τελική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 18(6) και (7) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου Ν.90/72 (όπως τροποποιήθηκε).
Η επιλογή των επίδικων καθώς και άλλων κτημάτων στην ίδια περιοχή για την ανέγερση σχολείου, άρχισε το 1996, που έγινε η αναθεώρηση του Τοπικού Σχεδίου Λάρνακας (Βλ. ερυθρά 1-5 στο διοικητικό φάκελο.) Ωστόσο, κατά την διάρκεια τροποποίησης του Τοπικού Σχεδίου, μόλις κατά το 2003, ενόψει του άμεσου προγραμματισμού του Υπουργείου Παιδείας για την κατασκευή του λυκείου στην περιοχή, αποφασίστηκε ο καθορισμός Ζώνης Δημοσίων Χρήσεων Αα4. Ετσι, με την πρώτη γνωστοποίηση του Αναθεωρημένου Τοπικού Σχεδίου που δημοσιεύτηκε στις 21.3.2003 (βλ. άρθρο 18(3) του Νόμου), τα ακίνητα των αιτητών από την οικιστική Ζώνη Κα6 που ήταν προηγουμένως, εντάχθηκαν στη Ζώνη Αα4 για την κατασκευή του προτεινόμενου Λυκείου. Οι αιτητές υπέβαλαν ένσταση στην τροποποίηση του Τοπικού Σχεδίου το οποίο, οριστικοποιήθηκε, καθώς φαίνεται, το 2006 οπότε και ολοκληρώθηκε η εξέταση των ενστάσεων. Στο μεταξύ, οι καθ' ων η αίτηση προέβησαν στην δημοσίευση της γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης στις 15/4/05. Οι αιτητές, με άλλη προσφυγή (105/07) επιδιώκουν την ακύρωση του οριστικά τροποποιημένου Τοπικού Σχεδίου που δημοσιεύτηκε στις 27/10/2006.
Οι αιτητές δεν φαίνεται ότι στερήθηκαν της δυνατότητας πρόσβασης στη δικαιοσύνη ούτε και συμφωνώ ότι οι καθ' ων η αίτηση, καταχρηστικά και παράνομα προχώρησαν στην επίδικη απαλλοτρίωση, ενόσω δεν είχε ακόμα οριστικοποιηθεί το Τοπικό Σχέδιο. Το άρθρο 18(4) και 18(9) προνοεί:
«18(4) Το Τοπικό Σχέδιο ή Σχέδιο Περιοχής, στο οποίο αφορά γνωστοποίηση που εκδόθηκε κατά τις διατάξεις του εδαφίου (2), τίθεται σε ισχύ κατά την ημέρα που η γνωστοποίηση αυτή θα δημοσιευτεί στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας και θα τηρηθούν οι λοιπές προϋποθέσεις των εδαφίων (2) και (3).
(9) Οι Τροποποιήσεις που γίνονται σε Τοπικό Σχέδιο ή Σχέδιο Περιοχής κατά τις διατάξεις του εδαφίου (7) τίθενται σε ισχύ κατά την ημέρα που θα δημοσιευτεί η κατά το προηγούμενο εδάφιο γνωστοποίηση στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας και τηρηθούν οι λοιπές προϋποθέσεις του προηγούμενου εδαφίου κατά τρόπο όμως που να μην επηρεάζονται πράξεις ή παραλείψεις που έγιναν δυνάμει της κατά το εδάφιο (2) γνωστοποίησης.»
Επομένως, με τη πρώτη δημοσίευση του Τοπικού Σχεδίου (2003), αυτό τέθηκε άμεσα σε ισχύ και αποτέλεσε το θεσμικό υπόβαθρο για οποιοδήποτε σχεδιασμό, έργο ή ακόμα και απαλλοτρίωση στην οποία νομιμοποιούνταν οι καθ' ων η αίτηση για την υλοποίηση των επιμέρους προνοιών ανάπτυξης της περιοχής, ιδιαίτερα όταν η ανέγερση του Λυκείου κρίθηκε αρμοδίως ως έργο άμεσης προτεραιότητας. Παρόμοιος ισχυρισμός προβλήθηκε στη Latomia Estates Ltd κ.α. v. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ 672 και απαντήθηκε ως εξής:
«Οι εφεσείουσες ισχυρίζονται ότι η σχετική Υπουργική απόφαση για απαλλοτριώσεις αποτελεί κατάχρηση εξουσίας αφού λήφθηκε προτού εξετασθούν οι ενστάσεις που αφορούσαν το Τοπικό Σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο το Υπουργικό Συμβούλιο προέβηκε στην έκδοση των διαταγμάτων απαλλοτρίωσης. Επιπρόσθετα προβλήθηκε η εισήγηση ότι λανθασμένα εκδόθηκαν τα διατάγματα απαλλοτρίωσης αφού η γη χρησιμοποιόταν για γεωργικούς σκοπούς χωρίς να υπάρχουν πολεοδομικές ζώνες.
............................................................................ Το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας πήρε την τελική συνολική του μορφή τον Οκτώβριο του 1994, μέσα στο οποίο περιλαμβανόταν και η συγκεκριμένη έκταση γης που θα αποτελούσε το αντικείμενο της απαλλοτρίωσης. Από τα πιο πάνω φαίνεται ότι το Τοπικό Σχέδιο δεν μπορούσε να τροποποιηθεί αφού δεν είχε συμπληρωθεί η διαδικασία της εξέτασης των ενστάσεων κατά του Τοπικού Σχεδίου.»
Είναι κοινή θέση ότι το Δικαστήριο δεν μπορεί να υπεισέλθει σε παρεμπίπτοντα έλεγχο της νομιμότητας του Τοπικού Σχεδίου Λάρνακας ή οποιασδήποτε αναθεώρησης του στα πλαίσια της παρούσας προσφυγής. Το Τοπικό Σχέδιο είναι ατομική διοικητική πράξη γενικού περιεχομένου, χωριστά προσβλητή από το διάταγμα απαλλοτριώσεως. Εκδίδονται από διαφορετικό διοικητικό όργανο, στη βάση διαφορετικής νομοθετικής διάταξης. Ούτε συνιστούν συναφείς πράξεις στα πλαίσια σύνθετης διοικητικής ενέργειας ώστε να παρέχεται στο δικαστήριο η δυνατότητα άσκησης αναθεωρητικού ελέγχου των προνοιών του Τοπικού Σχεδίου, καθότι δεν πρόκειται για πράξη προπαρασκευαστική της έκδοσης του διατάγματος απαλλοτρίωσης. Βλ. Μιχαλάκης Αντωνίου Estates Ltd v. Δημοκρατίας (1997) 4(Δ) ΑΑΔ 2210, Fam Solar Estates Ltd v. Δημοκρατίας, υπόθεση αρ. 823/01, ημερ. 10/09/02. Επομένως, οι λόγοι ακύρωσης που προσβάλλουν το ίδιο το Τοπικό Σχέδιο θα μπορούσαν παραδεκτά να προβληθούν μόνο κατά του Τοπικού Σχεδίου, το οποίο όμως, δεν προσβάλλεται με την παρούσα προσφυγή.
Η αδυναμία αυτού του ελέγχου δεν συνεπάγεται και αδυναμία άσκησης δικαστικού ελέγχου αναφορικά με την αιτιολογία και την δέουσα έρευνα που αφορά στο εξεταζόμενο διάταγμα απαλλοτρίωσης. Οι αιτητές εισηγούνται πως με βάση τα περιστατικά της υπόθεσης, το Δικαστήριο στερείται της δυνατότητας ελέγχου του σκεπτικού και της αιτιολογίας της απόφασης των καθ' ων η αίτηση να προχωρήσουν με την απαλλοτρίωση καθότι οι τελευταίοι, υιοθέτησαν ως αποκλειστική αιτιολογία για τη δέσμευση των επίδικων κτημάτων ως του καταλληλότερου χώρου κατασκευής του Λυκείου, ό,τι το ίδιο το Τοπικό Σχέδιο προβλέπει, το οποίο όμως, είναι ανέλεγκτο στη παρούσα διαδικασία.
Διεξήλθα τα επιμέρους έγγραφα του διοικητικού φακέλου στα οποία εμφαίνεται η έρευνα που έγινε για την επιλογή του συγκεκριμένου χώρου. Το μόνο που εντόπισα είναι η επιστολή ημερ. 5/10/05 για Αν. Επαρχο στην οποία χαρακτηριστικά αναφέρεται:
I. «Τα υπό απαλλοτρίωση κτήματα σύμφωνα με το Τοπικό Σχέδιο Λάρνακας προβλέπονται να χρησιμοποιηθούν για την ανέγερση Λυκείου. Η αρμοδιότητα για την αναθεώρηση / τροποποίηση του Τοπικού Σχεδίου ανήκει αποκλειστικά στο Πολεοδομικό Συμβούλιο.
4. Υπό το φως των πιο πάνω και λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της υπόθεσης το Γραφείο μου δεν είναι σε θέση να εκφέρει οποιαδήποτε άποψη κατά πόσο συντρέχουν σοβαροί λόγοι που να δικαιολογούν ικανοποίηση ή μη της ένστασης. Πιστεύω ότι προτού ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση θα ήταν καλόν να ζητηθούν οι απόψεις των Τμημάτων Πολεοδομίας και Οικήσεως, Δημόσιων Εργων καθώς και των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου σας που είναι τα πλέον αρμόδια Τμήματα για το θέμα αυτό.»
Προκύπτει επίσης ότι η συγκεκριμένη χωροθέτηση, από απόψεως οδικής ασφάλειας, (υπό τις προϋποθέσεις κατασκευής του πρωτεύοντος και δευτερεύοντος οδικού δικτύου της περιοχής), εγκρίθηκε από την Εθνική και Τεχνική Επιτροπή Οδικής Ασφάλειας Μαθητών σε συνεδρίες της κατά το 2002 και 2003 καθώς και στις 8/06/05. Πέρα από αυτό, δεν υπάρχει στο φάκελο γραπτή τοποθέτηση όλων των εμπλεκόμενων τμημάτων επί του περιεχομένου των ενστάσεων που υποβλήθηκαν από τους αιτητές και των εναλλακτικών χώρων που προτάθηκαν, παρά μόνο η επιστολή ημερ. 16/11/05 εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας, το περιεχόμενο της οποίας είναι αυτόδηλο και τίποτε δεν προσθέτει στην ουσία της έρευνας που όφειλε να είχε διεξαχθεί:
«3. Σημειώνεται ότι ο χώρος, για τον οποίο προωθείται η απαλλοτρίωση είναι δεσμευμένος στο Τοπικό Σχέδιο της Λάρνακας, για ανέγερση σχολείου και κατ΄ επέκταση θεωρείται κατάλληλος από το αρμόδιο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και εγκεκριμένος από το Πολεοδομικό Συμβούλιο.
4. Ενόψει των πιο πάνω προκύπτει ότι τα Τμήματα στα οποία κάνετε αναφορά συμμετείχαν στην επιλογή και αξιοποίηση του προτεινόμενου χώρου. Θα αναμένεται η απάντησή σας για την ένσταση που υποβλήθηκε, για να προωθηθούν περαιτέρω οι διαδικασίες.»
Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και η τελική εισήγηση του Επάρχου για απόρριψη των ενστάσεων που στηρίχθηκε στο γεγονός ότι τα υπό απαλλοτρίωση κτήματα είναι δεσμευμένα στο Τοπικό Σχέδιο της Λάρνακας. Τέλος, η απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής ημερ. 5/04/06 είναι εξίσου λακωνική και στηρίχθηκε γενικά στις υποδείξεις του αρμόδιου Υπουργείου.
Από τα πιο πάνω στοιχεία είναι αδύνατο να διαπιστωθούν οι λόγοι για τους οποίους προκρίθηκε τελικά η απαλλοτρίωση των συγκεκριμένων ακινήτων έναντι άλλων εναλλακτικών σχεδίων. Πέραν της χωροθετικής εργασίας που έγινε, ελλείπει οποιαδήποτε τεχνική και οικονομική μελέτη και δεν εξετάσθηκε κατά πόσο μπορούσε να εξυπηρετηθεί ο σκοπός της απαλλοτρίωσης με άλλους λιγότερο επαχθείς τρόπους. Οι αιτητές είχαν προβάλει συγκεκριμένους λόγους ένστασης όπως, το ότι η οικοδόμηση του Λυκείου προοριζόταν σε έκταση γης που δεν εφάπτεται σε καθορισμένο δρόμο δευτερεύουσας σημασίας τουλάχιστο, γεγονός αντίθετο προς την επιταγή του Τοπικού Σχεδίου ή ότι υπήρχαν άλλες λιγότερο επαχθείς λύσεις που μάλιστα υπεδείκνυαν χαλίτικη και κυβερνητική γη.
Αυτοί οι λόγοι δεν διερευνήθηκαν και αντ΄ αυτού, το Υπουργείο παραπέμπει στην εμπλοκή και στις ενέργειες των συναρμόδιων τμημάτων κατά την επιλογή του συγκεκριμένου χώρου στο Τοπικό Σχέδιο, το οποίο δεν είχε ακόμα οριστικοποιηθεί. Η διοίκηση όφειλε αντί να «οχυρωθεί» πίσω από μια προηγούμενη ανεξάρτητη διοικητική ενέργεια, αυτή της τροποποίησης του Τοπικού Σχεδίου, να επιβεβαιώσει επαρκώς την τεχνική και εν γένει καταλληλότητα των ακινήτων που χωροθετήθηκαν στο Τοπικό Σχέδιο και να προβεί σε εκτεταμένη έρευνα και μελέτη πριν προωθήσει την απαλλοτρίωση τους.
Για τους λόγους που έχουν εξηγηθεί η παράλειψη διεξαγωγής δέουσας έρευνας πριν τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης είναι προφανής. Η προσβαλλόμενη απόφαση πάσχει επίσης λόγω της ανεπαρκούς αιτιολογίας η οποία καθιστά αδύνατο τον έλεγχο.
Η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται με €1200 έξοδα.
Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.
ΣΦ.