|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2005) 4 ΑΑΔ 260
7 Απριλίου, 2005
[ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΝΤΕΝΝΑ ΛΤΔ,
Αιτητές,
v.
ΑΡΧΗΣ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΑΡ. 1),
Καθ' ης η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 431/2004)
Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου ― Διοικητική ποινή για παράβαση των Καν. 22(1) και 32(3)(α) των περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Κανονισμών του 2000 (ΚΔΠ 10/2000) ― Κατά πόσο υφίστατο πολλαπλότητα των κατηγοριών ― Το ζήτημα της αυτοτέλειας του Καν. 22(1) ― Η απαγόρευση της σωρευτικής επιβολής κυρώσεων με βάση τα ίδια γεγονότα.
Οι αιτητές προσέφυγαν κατά της σε βάρος τους επιβολής διοικητικού προστίμου Λ.Κ. 1000 για παράβαση του Καν. 22(1) των περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Κανονισμών του 2000 (Κ.Δ.Π. 10/2000) και διοικητικού προστίμου Λ.Κ. 500 για παράβαση του Καν. 32(3)(α) των Κανονισμών.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας μερικώς την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Η έννοια της πολλαπλότητας (duplicity) στην ποινική δικονομία, δεν έχει σχέση με τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης. Πολλαπλότητα θα υπήρχε αν στην ίδια κατηγορία συμπιέζονταν δύο ή περισσότερες παραβάσεις. Στην προκείμενη περίπτωση καταλογίστηκε στους αιτητές, με αναφορά στον κάθε αντίστοιχο κανονισμό, μόνο μία παράβαση. Εκείνο που δεν επιτρέπεται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η σωρευτική επιβολή κυρώσεων.
2. Η άποψη των αιτητών ότι η εκπομπή δεν περιείχε ακατάλληλες σκηνές ή/και στοιχεία ψυχολογικής και οικογενειακής βίας και ότι επομένως «δεν υπήρξε καμιά παράβαση κανενός Κανονισμού» είναι προδήλως εσφαλμένη. Ούτε είναι ορθή η άποψη των αιτητών ότι ο Καν. 22(1) της Κ.Δ.Π. 10/2000 δεν έχει αυτοτέλεια, ότι δηλαδή παράβαση των όρων αυτού του Κανονισμού δεν επισύρει κυρώσεις, βάσει του άρθρου 3(2)(ζ)(i) του περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Νόμου του 1998 (Ν. 7(Ι)/98 όπως τροποποιήθηκε), χωρίς αναφορά σε άλλο κανονισμό ή ότι οι όροι του τηρούνται όπου δίδεται κάποια προειδοποίηση έστω και αν αυτή είναι λανθασμένη. Άλλωστε αυτή η άποψή τους δεν θα ήταν δυνατόν να τους παράσχει ουσιαστικό ωφέλημα αφού το αποτέλεσμα θα ήταν εν τέλει η μεταφορά της κύρωσης σε μια από τις άλλες παραβάσεις. Η απόφαση της Αρχής ότι υπήρξε παράβαση των υπό αναφορά Κανονισμών ήταν, σε σχέση με το καθετί, πλήρως αιτιολογημένη.
3. Απομένει το κατά πόσο ήταν εν προκειμένω επιτρεπτή η επιβολή διοικητικού προστίμου για την παράβαση του Καν. 32(3)(α) κατόπιν της επιβολής διοικητικού προστίμου για την παράβαση του Καν. 22(1). Θα ήταν, βέβαια, αν οι εν λόγω παραβάσεις προέκυπταν από διαφορετικά γεγονότα. Αποφασίζεται όμως εν προκειμένω, παρά την διαφορετική προσέγγιση σε παρόμοιο πρόβλημα στην Αντέννα Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2004) 4 Α.Α.Δ. 121 πως αυτές προέκυψαν από ουσιαστικά τα ίδια γεγονότα. Γι' αυτό θεωρώ ότι η επιβολή δεύτερης κύρωσης δεν ήταν νόμιμη.
4. Η προσφυγή επιτυγχάνει μερικώς. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται ως προς την επιβολή του διοικητικού προστίμου ύψους £1.000 για παράβαση του Καν. 22(1), αλλά ακυρώνεται ως προς την επιβολή του διοικητικού προστίμου των £500 για την παράβαση του Καν. 32(3)(α). Το αποτέλεσμα δεν δικαιολογεί οποιαδήποτε διαταγή για έξοδα.
Διαταγή ως ανωτέρω.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
Αντέννα Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2004) 4 Α.Α.Δ. 121.
Προσφυγή.
Χ. Χριστοφίδης, για τους Αιτητές.
Μ. Καλλιγέρου, για την Καθ' ης η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Στις 26 Αυγούστου 2003 υποβλήθηκε παράπονο στην Αρχή Ραδιοτηλεόρασης ότι κατ' εκείνη την ημέρα μεταδόθηκε, εντός οικογενειακής ζώνης, πρόγραμμα με σκηνές ακατάλληλες για παιδιά. Το παράπονο υποβλήθηκε από μητέρα, τα παιδιά της οποίας παρακολούθησαν τη σκηνή. Επρόκειτο για επεισόδιο της Μεξικάνικης σειράς Ricosi Y Famosos (Πλούσιοι και Διάσημοι). Η διερεύνηση της υπόθεσης ανατέθηκε σε αρμόδιο λειτουργό ο οποίος ετοίμασε έκθεση. Διαπιστώθηκε, κατόπιν παρακολούθησης της σχετικής κασέτας, ότι το επεισόδιο, πριν από την έναρξη του οποίου δόθηκε οπτικά και ηχητικά η ένδειξη (Κ), περιλάμβανε σκηνή στην οποία άντρας πίεσε με βίαιο τρόπο τη σύζυγο του να κάνουν έρωτα, χωρίς εκείνη να το επιθυμούσε, και στο τέλος το κατόρθωσε. Η σκηνή συνοδευόταν από την εξής στιχομυθία:
«Άνδρας: "Τρίνι, Τρίνι, γιατί μου φέρεσαι έτσι, γιατί;"
Γυναίκα: "Γιατί δε σε αντέχω."
Άνδρας: "Ομως θα με ανεχτείς, γιατί είμαι ο άντρας σου. Καταλαβαίνεις;"
Γυναίκα: "Άφησε με, άφησε με."
Άνδρας: "Όχι, όχι. Εγώ σού φέρομαι τρυφερά ενώ εσύ μου φέρεσαι χάλια! Θα με ανεχτείς, θα με ανεχτείς ακούς γιατί είμαι ο σύζυγός σου."
Γυναίκα: "Άφησέ με, άφησέ με, Ρούμπεν, άφησε με."
Άνδρας: "Απόψε, θα γίνεις δική μου. Είτε θέλεις, είτε όχι."
Γυναίκα: "Άφησέ με, Ρούμπεν, άφησε με."
Άνδρας: "Έλα δω, έλα δω."
Γυναίκα: "Άφησέ με, Ρούμπεν, άσε με"
(Ακολουθεί μικρή πάλη στα σκαλιά της οικίας του ζευγαριού και η σκηνή διακόπτεται.)
Στη συνέχεια ακολουθούν τα εξής:
Γυναίκα: "Ωραία, ικανοποιήθηκες τώρα;"
Άνδρας: "Και βέβαια! Εκπλήρωσες τα απαραίτητα συζυγικά σου καθήκοντα. Ποιος ξέρει, μετά από τόσο πάθος, μπορεί να μείνεις και έγκυος."»
Θεωρήθηκε ότι προέκυπτε για εξέταση το κατά πόσο υπήρξε παράβαση των Κανονισμών 21(4), 21(5), 21(6), 22(1) και 32(3)(α) των περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Κανονισμών του 2000 (Κ.Δ.Π. 10/2000). Τους παραθέτω:
«21(4) Οι σταθμοί λαμβάνουν μέτρα για τήρηση των γενικά παραδεκτών κανόνων της ευπρέπειας και της καλαισθησίας στη γλώσσα και στη συμπεριφορά, λαμβάνοντας υπόψη το είδος και το πλαίσιο της εκάστοτε εκπομπής. Ιδιαίτερη μέριμνα επιβάλλεται στα προγράμματα που μεταδίδονται σε χρόνο κατά τον οποίο ενδεχομένως παρακολουθούν ανήλικοι.
21(5) Οι σταθμοί έχουν την ευθύνη να διασφαλίζουν ότι οι τηλεθεατές ή ακροατές είναι πάντοτε ενήμεροι σχετικά με το περιεχόμενο του προγράμματος που παρακολουθούν.
21(6) Οι σταθμοί εξασφαλίζουν όπως τα προγράμματα τα οποία μεταδίδονται εντός της οικογενειακής ζώνης είναι κατάλληλα για όλο το κοινό, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών κάτω των δεκαπέντε ετών.
22(1) Με βάση τα κριτήρια που αναφέρονται στους παρόντες Κανονισμούς δίνονται προειδοποιήσεις σχετικά με τη φύση της εκπομπής, είτε αυτή βρίσκεται χρονικά εντός της οικογενειακής ζώνης είτε εκτός. Η προειδοποίηση αυτή έχει τρεις μορφές -
(α) Γραπτή προειδοποίηση στον ημερήσιο τύπο και στα ραδιοτηλεοπτικά περιοδικά·
(β) ακουστική (λεκτική) πριν από την έναρξη της εκπομπής·
(γ) οπτική, με οπτική ένδειξη κάθε δέκα λεπτά στο κάτω αριστερό μέρος της οθόνης ως εξής:
(i) (Κ) σε παρένθεση χρώματος πρασίνου για προγράμματα κατάλληλα για γενική παρακολούθηση·
(ii) (12) σε παρένθεση χρώματος κίτρινου για προγράμματα ακατάλληλα για άτομα κάτω των δώδεκα ετών·
(iii) (15) σε παρένθεση χρώματος μπλε για προγράμματα ακατάλληλα για άτομα κάτω των δεκαπέντε ετών·
(iv) (18) σε παρένθεση χρώματος κόκκινου για προγράμματα ακατάλληλα για άτομα κάτω των δεκαοκτώ ετών·
(v) (Α) σε παρένθεση για προγράμματα έντονου ερωτικού περιεχομένου.
32(3)(α) Απαγορεύεται η μετάδοση προγραμμάτων εντός οικογενειακής ζώνης που ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ειδικότερα προγραμμάτων που περιέχουν ερωτικές σκηνές ή σκηνές βίας.»
Με επιστολή, ημερ. 19 Σεπτεμβρίου, η Αρχή πληροφόρησε τους αιτητές για το θέμα και τους έδωσε την ευκαιρία να υποβάλουν οποιεσδήποτε «εξηγήσεις και/ή παραστάσεις». Οι αιτητές απάντησαν με επιστολή της διευθύντριας του προγράμματος, ημερ. 29 Σεπτεμβρίου 2003. Έλεγε τα εξής:
«Θα ήθελα να αναφέρω ότι το συγκεκριμένο Επεισόδιο της Σειράς "RICOSI Y FAMOSOS" (ΠΛΟΥΣΙΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΣΗΜΟΙ) που μεταδόθηκε στις 26/08/03 ήταν επανάληψη. Η πρώτη μετάδοση ήταν Κυριακή 28/04/02 στις 13.30 το μεσημέρι και δεν υπήρχε οποιοδήποτε παράπονο.
Η σειρά αυτή δεν είχε περισσότερη βία ή λεκτικό από οποιαδήποτε παρόμοια σειρά που μεταδίδεται σε άλλα κανάλια.
Εν τω μεταξύ έχει σταματήσει η μετάδοση της.»
Η Αρχή εξέτασε την περίπτωση σε συνεδρία, ημερ. 19 Δεκεμβρίου 2003, κατά την οποία παρέστη μαζί με δικηγόρο ο Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου των αιτητών, ο οποίος διαβεβαίωσε ότι η εν λόγω σειρά διακόπηκε μόλις έγινε γνωστή η καταγγελία και εξήγησε ότι ο σταθμός ακολουθεί την τακτική της αυτορρύθμισης.
Με απόφαση, ημερ. 19 Δεκεμβρίου 2003, η οποία εκδόθηκε στην παρουσία των εκπροσώπων των αιτητών, η Αρχή κατέληξε ότι υπήρξε παράβαση των εν λόγω Κανονισμών. Το σκεπτικό περιέχεται στο ακόλουθο απόσπασμα:
«Τονίζεται ότι στη συγκεκριμένη σκηνή του πιο πάνω επεισοδίου της σειράς, είναι έντονο το στοιχείο της ψυχολογικής και οικογενειακής βίας και του εξευτελισμού που βιώνει η γυναίκα στο ρόλο της συζύγου, αφού οδηγείται σε καταναγκατική ερωτική πράξη από το σύζυγό της, η οποία πράξη ναι μεν δεν παρουσιάζεται αλλά γίνεται φανερό ότι προηγήθηκε. Εξάλλου, δεν είναι η ερωτική πράξη αυτή καθαυτή που κατακρίνεται, αλλά τα μηνύματα που δίνονται με την παρουσίαση τέτοιου είδους βίαιων και καταναγκαστικών συμπεριφορών, εντός της οικογενειακής εστίας και ιδιαίτερα εντός της οικογενειακής ζώνης. Η Αρχή είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε θέματα που εμπίπτουν στη Βία στην Οικογένεια, όπως είναι το πιο πάνω και θεωρεί την προβολή της εν λόγω σκηνής απαράδεκτη.
...............................................................................................................
Η προστασία των ανηλίκων αποτελεί πρωταρχική μέριμνα όλων σήμερα. Τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και το Συμβούλιο της Ευρώπης προωθούν ψηφίσματα, οδηγίες και αποφάσεις με στόχο να προστατεύσουν τα παιδιά.
Στην κυπριακή νομοθεσία, ο νομοθέτης θέλοντας να προστατεύσει τα παιδιά από προγράμματα μη κατάλληλα προς παρακολούθηση, ήτοι προγράμματα που περιέχουν σκηνές βίας, ερωτικές σκηνές, λεκτικό υλικό ή θεματολόγιο ακατάλληλο για ανηλίκους, θέτει περιορισμούς ως προς το περιεχόμενο των προγραμμάτων που μπορούν να μεταδίδονται εντός της οικογενειακής ζώνης.
Η έννοια της οικογενειακής ζώνης στηρίζεται στην αντίληψη ότι η είσοδος της τηλεόρασης στο κάθε σπίτι, επιβάλλει σεβασμό και συμμόρφωση προς τους τρόπους και κανόνες συμπεριφοράς μιας οικογένειας, από τις 5:30 το πρωί μέχρι τις 9:00 ή 10:00 το βράδυ, που ορίζεται σαν οικογενειακή ζώνη. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, το περιεχόμενο κάθε εκπομπής επιβάλλεται να είναι κατάλληλο για όλη την οικογένεια. Η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου δίδει ιδιαίτερη έμφαση τα πιο πάνω θέματα και στην τήρηση προνοιών της νομοθεσίας.»
Δόθηκε εν συνεχεία στους αιτητές η ευκαιρία να υποβάλουν απόψεις για σκοπούς κυρώσεων. Το θέμα εξετάστηκε σε συνεδρία, ημερ. 25 Φεβρουαρίου 2004, κατά την οποία υπογραμμίστηκε εκ μέρους των αιτητών το ότι μόλις πληροφορήθηκαν για την καταγγελία διέκοψαν αμέσως τη σειρά, στο πλαίσιο αυτορρύθμισης, χωρίς να λάβει το φυσιολογικό της τέλος. Η Αρχή, με απόφαση της ίδιας ημερομηνίας, αφού το έλαβε και αυτό υπόψη επέβαλε στους αιτητές διοικητικό πρόστιμο £1.000 για την παράβαση του Καν. 22(1) και £500 για την παράβαση του Καν. 32(3)(α) ενώ σε σχέση με τις παραβάσεις των Καν. 21(4), 21(5) και 21(6) δεν επέβαλε κυρώσεις για το λόγο ότι «αφορούν το ίδιο γεγονός».
Οι αιτητές προβάλλουν (α) ότι η διαδικασία έπασχε από πολλαπλότητα και εξηγούν ότι «οι ισχυριζόμενες κατηγορίες είναι ταυτόσημες, με το ίδιο λεκτικό και με τα ίδια γεγονότα και επιβάλλεται σε κάθε μια από αυτές ποινή ή κύρωση», ότι δηλαδή, «ενώ πρόκειται για το ίδιο ισχυριζόμενο αδίκημα, υπάρχει πολλαπλότητα κατηγορίας και επιβολής ποινής»· (β) ότι δεν υπήρξε οποιαδήποτε παράβαση των Κανονισμών γιατί, όπως εισηγούνται, «η επίδικη εκπομπή δεν ήταν ούτε αισχρή ούτε και περιείχε ακατάλληλες σκηνές ή/και στοιχεία ψυχολογικής και οικογενειακής βίας»· (γ) ότι, ειδικότερα, δεν υπήρξε παράβαση του Καν. 22(1) γιατί (i) «αυτός δεν δημιουργεί αδίκημα αφευατού» αλλά καθορίζει υποχρεώσεις για την παράβαση των οποίων ο τηλεοπτικός σταθμός «είναι ένοχος αδικήματος που καθιερώνουν οι Κανονισμοί 21(5) και (6)»· και (ii) γιατί οι αιτητές «έδωσαν την απαιτούμενη από τον ..... Κανονισμό προειδοποίηση σχετικά με τη φύση της εκπομπής»· και (δ) ότι οι αποφάσεις δεν είναι αιτιολογημένες.
Η έννοια της πολλαπλότητας (duplicity) στην ποινική δικονομία, στην οποία με παρέπεμψε ο ευπαίδευτος συνήγορος των αιτητών, δεν έχει σχέση με τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης. Όπως επεσήμαινε η συνήγορος της Αρχής, πολλαπλότητα θα είχαμε αν στην ίδια κατηγορία συμπιέζονταν δύο ή περισσότερες παραβάσεις. Στην προκείμενη περίπτωση καταλογίστηκε στους αιτητές, με αναφορά στον κάθε αντίστοιχο κανονισμό, μόνο μια παράβαση. Εφόσον οι αντίστοιχες παραβάσεις διατηρούνται χωριστές, επιτρέπεται να καταλογίζονται όλες παρόλον που στηρίζονται στα ίδια γεγονότα. Εκείνο που δεν επιτρέπεται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η σωρευτική επιβολή κυρώσεων. Την άποψη των αιτητών ότι η εκπομπή δεν περιείχε ακατάλληλες σκηνές ή/και στοιχεία ψυχολογικής και οικογενειακής βίας και ότι επομένως «δεν υπήρξε καμιά παράβαση κανενός Κανονισμού» τη θεωρώ προδήλως εσφαλμένη. Συγκρούεται εξ άλλου και με τη δική τους αρχική τοποθέτηση, ένεκα της οποίας τους επιδείχθηκε ιδιαίτερη επιείκεια, ότι στο πλαίσιο της αυτορρύθμισης διέκοψαν τη σειρά μόλις περιήλθε σε γνώση τους η καταγγελία. Ούτε συμμερίζομαι την άποψη τους ότι ο Καν. 22(1) δεν έχει αυτοτέλεια, ότι δηλαδή παράβαση των όρων αυτού του Κανονισμού δεν επισύρει κυρώσεις, βάσει του άρθρου 3(2)(ζ)(i) του περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Νόμου του 1998 (Ν. 7(Ι)/98 όπως τροποποιήθηκε), χωρίς αναφορά σε άλλο κανονισμό ή ότι οι όροι του τηρούνται όπου δίδεται κάποια προειδοποίηση έστω και αν αυτή είναι λανθασμένη. Άλλωστε αυτή η άποψη τους δεν θα ήταν δυνατόν να τους παράσχει ουσιαστικό ωφέλημα αφού το αποτέλεσμα θα ήταν εν τέλει η μεταφορά της κύρωσης σε μια από τις άλλες παραβάσεις. Κατά τη γνώμη μου η απόφαση της Αρχής ότι υπήρξε παράβαση των υπό αναφορά Κανονισμών ήταν, σε σχέση με το καθετί, πλήρως αιτιολογημένη.
Απομένει το κατά πόσο ήταν εν προκειμένω επιτρεπτή η επιβολή διοικητικού προστίμου για την παράβαση του Καν. 32(3)(α) κατόπιν της επιβολής διοικητικού προστίμου για την παράβαση του Καν. 22(1). Θα ήταν, βέβαια, αν οι εν λόγω παραβάσεις προέκυπταν από διαφορετικά γεγονότα. Έχω όμως τη γνώμη, με κάθε σεβασμό προς την, καθώς φαίνεται, διαφορετική προσέγγιση σε παρόμοιο πρόβλημα στην Αντέννα Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2004) 4 Α.Α.Δ. 121, πως αυτές προέκυψαν από ουσιαστικά τα ίδια γεγονότα, τα οποία προτιμώ να μη διαχωρίσω σε επί μέρους πτυχές. Γι' αυτό θεωρώ ότι η επιβολή δεύτερης κύρωσης δεν ήταν νόμιμη.
Η προσφυγή επιτυγχάνει μερικώς. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται ως προς την επιβολή του διοικητικού προστίμου ύψους £1.000 για παράβαση του Καν. 22(1) αλλά ακυρώνεται ως προς την επιβολή του διοικητικού προστίμου των £500 για την παράβαση του Καν. 32(3)(α). Το αποτέλεσμα δεν δικαιολογεί οποιαδήποτε διαταγή για έξοδα.
Διαταγή ως ανωτέρω.