Π. & Γ. Χατζηδημητρίου Λτδ ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2005) 4 ΑΑΔ 55

Συνταγματικό Δίκαιο ― Σύνταγμα ― Άρθρο 29 ― Δικαίωμα του αναφέρεσθαι ― Κατά πόσο στοιχειοθετείται παραβίασή του σε περίπτωση παράλειψης απόφασης επί αιτήσεως για άδεια οικοδομής κατά παρέκκλιση.

Διοικητικό Δίκαιο ― Γενικές αρχές ― Ο περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμος αρ. 158(Ι)/99 ― Άρθρο 10 του Νόμου ― Εύλογος χρόνος εντός του οποίου πρέπει να αποφασίζει η διοίκηση ― Δεν παραβιάστηκε στην κριθείσα περίπτωση ― Περιστάσεις.

Οι αιτητές ζήτησαν με την προσφυγή τους, την ακύρωση της παράλειψης των καθ' ων η αίτηση να απαντήσουν σε αίτησή τους για χορήγηση πολεοδομικής άδειας κατά παρέκκλιση.

Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:

1. Το Άρθρο 29 του Συντάγματος περιορίζεται μόνο στο «δικαίωμα του αναφέρεσθαι προς τας Αρχάς» και δεν καλύπτει περιπτώσεις όπως την παρούσα όπου η αίτηση που υποβλήθηκε αφορά άδεια οικοδομής, κατά παρέκκλιση. Η ίδια ακριβώς προσέγγιση διατηρείται και στις σχετικές διατάξεις του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου του 1999 (Ν. 158(1)/99) στο Μέρος VI κάτω από τον τίτλο «Δικαίωμα Αναφοράς».

2. Το περαιτέρω ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι κατά πόσον, κάτω από το φως των συγκεκριμένων περιστατικών της παρούσας υπόθεσης, ο χρόνος που μεσολάβησε μεταξύ της υποβολής της αίτησης (15/11/02) και της καταχώρησης της παρούσας προσφυγής (26/1/04), ξεπερνά τον εύλογο χρόνο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εξετάζεται και το κατά πόσο η αργοπορία οφειλόταν αποκλειστικά στην υπαίτια αδράνεια της αρμόδιας αρχής.

Με βάση τα γεγονότα εν προκειμένω, προκύπτει ότι και αν ακόμη θα έπρεπε το Δικαστήριο να εξετάσει το κατά πόσο υπήρχε παραβίαση του ευλόγου χρόνου μέσα στον οποίο θα έπρεπε να απαντήσουν οι καθών η αίτηση με την έννοια του άρθρου 10 του Ν. 158(1)/99, τούτο δεν έχει αποδειχθεί. Έτσι θα απορριπτόταν η προσφυγή και με βάση αυτό το σκέλος της αγόρευσης των αιτητών. Όμως η προσφυγή απορρίπτεται βασικά για τον πρώτο λόγο.

Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.

Αναφερόμενες Υποθέσεις:

Τρύφωνος ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 428/00, ημερ. 15.3.2001,

Δημοτική Επιτροπή Αγίου Δομετίου ν. Χριστοφόρου (1994) 3 Α.Α.Δ. 434,

Δήμος Λεμεσού ν. Συνεργατικού Ταμιευτηρίου Λεμεσού Λτδ. (1999) 3 Α.Α.Δ. 610,

Γιαννή κ.ά. ν. Δήμου Πάφου (2003) 4 Α.Α.Δ. 588,

Οskar Estates Ltd v. Δήμος Παραλιμνίου (1993) 4 (Δ) Α.Α.Δ. 2642.

Προσφυγή.

A. Μαρκίδης με A. Ζερβού, για τους Αιτητές,

Μ. Μαλαχτού-Παμπαλλή, Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Kαθ' ων η αίτηση.

Cur. adv. vult.

ΦΩΤΙΟΥ, Δ.: Με την παρούσα προσφυγή τους οι αιτητές ζητούν διακήρυξη του δικαστηρίου ότι η διοικητική παράλειψη του Υπουργικού Συμβουλίου να απαντήσει σε αίτηση της αιτήτριας ημερ. 15/11/02 με την οποία ζητούσε πολεοδομική άδεια κατά παρέκκλιση σχετικά με ανέγερση πτηνοσφαγείου στο ακίνητο με αρ. τεμ. 93, Φ/Σχ ΧΧΧΙΙ/48 στο χωριό Αυγόρου είναι άκυρη και στερείται οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος.

Γεγονότα

Οι αιτητές είναι εταιρεία περιορισμένης ευθύνης η οποία εγγράφηκε με βάση τον περί Εταιρειών Νόμου Κεφ. 113. Στις 29/4/02 είχαν υποβάλει αίτηση στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως για τις προκαταρκτικές θέσεις της Πολεοδομικής Αρχής σε σχέση με τις δυνατότητες ανέγερσης πτηνοτροφείου στο προαναφερθέν ακίνητο τους. Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως πληροφόρησε στις 26/7/02 τους αιτητές ότι το αίτημα τους θα μπορούσε, υπό κάποιες προϋποθέσεις, να αντιμετωπιστεί θετικά. Μια από τις προϋποθέσεις ήταν η διασφάλιση κατάλληλης και συνεχούς υδατοπρομήθειας για τις ανάγκες της ανάπτυξης. Στις 15/11/02 οι αιτητές υπέβαλαν αίτηση για χορήγηση πολεοδομικής άδεια κατά παρέκκλιση των προνοιών του Σχεδίου Ανάπτυξης. Η Πολεοδομική Αρχή μετά από μελέτη της αίτησης ετοίμασε έκθεση ημερ. 11/2/04 προς το Συμβούλιο Μελέτης Παρεκκλίσεων. Στο μεταξύ η αιτήτρια εταιρεία, που δεν έλαβε οποιαδήποτε απάντηση στην αίτηση της ημερ. 15/11/02, στις 26/1/04 καταχώρησε την παρούσα προσφυγή.

Νομικοί Ισχυρισμοί

Οι αιτητές προς υποστήριξη της προσφυγής τους προβάλλουν τους ακόλουθους νομικούς ισχυρισμούς: (α) παραβίαση του Άρθρου 29 του Συντάγματος (β) Κατάχρηση και/ή υπέρβαση εξουσίας και/ή των αρχών της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης και (γ) παραβίαση του Άρθρου 10 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 και των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Κανονισμών (Παρεκκλίσεις) του 1999.

Αυτό που θα πρέπει να εξεταστεί ως πρώτο θέμα είναι κατά πόσο με τα γεγονότα, όπως τα επικαλούνται οι αιτητές, έχουμε «παράλειψη» των καθών η αίτηση με την έννοια του Άρθρου 29 του Συντάγματος.

Το εν λόγω Άρθρο έχει ως ακολούθως:

«1. Έκαστος έχει το δικαίωμα ατομικώς ή ομού μετ' άλλων να υποβάλλη εγγράφους αιτήσεις ή παράπονα προς οιανδήποτε αρμοδίαν δημοσίαν αρχήν δικαιούμενος ν' απαιτήση, όπως αύτη επιληφθή αυτών και αποφασίση ταχέως. Η απόφασις της αρχής ταύτης, δεόντως ητιολογημένη, γνωστοποιείται εγγράφως αμέσως εις τον υποβάλλοντα την αίτησιν ή τα παράπονα εν πάση περιπτώσει εντός προθεσμίας μη υπερβαινούσης τας τριάκοντα ημέρας.

2. Εφ' όσον ο ενδιαφερόμενος δεν ικανοποιείται εκ της αποφάσεως ή οσάκις ουδεμία απόφασις γνωστοποιήται προς αυτόν εντός της καθοριζομένης εν τη πρώτη παραγράφω του παρόντος άρθρου προθεσμίας δύναται ο ενδιαφερόμενος ν' αγάγη ενώπιον αρμοδίου δικαστηρίου διά προσφυγής την υπόθεσιν, εις ήν αφορά η αίτησις ή το παράπονον αυτού.»

Σύμφωνα με τη νομολογία (βλ. μεταξύ άλλλων προσφ. αρ. 428/00 Αλέξης Τρύφωνος ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, ημερ. 15/3/01) για την επίκληση του Άρθρου 29 θα πρέπει να συντρέχουν δυο προϋποθέσεις. Σύμφωνα με την πρώτη προϋπόθεση το αντικείμενο της αίτησης ή του παραπόνου πρέπει να βρίσκεται εντός της δυνάμει του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος δικαιοδοσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, αλλιώς το Ανώτατο Δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία να επιληφθεί προσφυγής δυνάμει του Άρθρου 29.2 του Συντάγματος. Το κατά πόσο το αντικείμενο της αίτησης ή του παραπόνου βρίσκεται εντός της δυνάμει του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος δικαιοδοσίας εξαρτάται από τη φύση της απόφασης που θα ληφθεί η οποία πρέπει να είναι απόφαση που λαμβάνεται, σύμφωνα με την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας από όργανο της Δημοκρατίας που ενεργεί εντός της έννοιας που εμπίπτει στο πεδίο αρμοδιότητας του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος. Η δεύτερη προϋπόθεση είναι ότι εκεί που με την προσφυγή εκτός από την ισχυριζόμενη παράλειψη ο αιτητής προχωρεί και αμφισβητεί τη νομιμότητα τελικής απόφασης, τότε η προσφυγή δεν μπορεί να προχωρήσει αναφορικά με την ισχυριζόμενη παράλειψη με βάση το Άρθρο 29 του Συντάγματος.

Η πλευρά των καθών η αίτηση προώθησαν τη θέση ότι η φύση του αιτήματος των αιτητών, αίτηση δηλαδή για άδεια οικοδομής, είναι τέτοια, που σύμφωνα με την πιο κάτω αναφερόμενη νομολογία (στην οποία και παράπεμψαν) δεν έχει εφαρμογή το Άρθρο 29 του Συντάγματος.

Στην υπόθεση Δημοτική Επιτροπή Αγίου Δομετίου ν. Χριστοφόρου (1994) 3 Α.Α.Δ. 434, η Ολομέλεια του Δικαστηρίου στα πλαίσια προσφυγής που αφορούσε αίτηση για έκδοση άδειας οικοδομής, ανάφερε τα ακόλουθα αναφορικά με το πεδίο εφαρμογής του Άρθρου 29 του Συντάγματος:

«Λάβαμε υπόψη μας το λεκτικό του Κυπριακού Άρθρου, όπως τελικά διαμορφώθηκε και έχει προεκτεθεί. Η λέξη «αιτήσεις» έχει την έννοια του αιτήματος και όχι την έννοια των αιτήσεων που ο πολίτης είναι υποχρεωμένος να υποβάλει στη διοίκηση, σύμφωνα με τις διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας, για να τύχει κάποιας άδειας, όπως π.χ. άδεια οικοδομής, ανόρυξη φρέατος, λατόμευσης κ.λ.π.

Συμφωνούμε στο σημείο αυτό με την ερμηνεία που δόθηκε από το Δικαστή Αρτεμίδη στην υπόθεση Γεώργιος Πρωτοπαπά ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1992) 4 Α.Α.Δ. 1167.

Το Άρθρο 29 δεν έχει εφαρμογή στις παρούσες υποθέσεις»

Η ίδια αρχή ακολουθήθηκε και στην μεταγενέστερη υπόθεση Δήμος Λεμεσού ν. Συνεργατικού Ταμιευτηρίου Λεμεσού Λτδ. (1999) 3 Α.Α.Δ. 610 σελ. 617, όπου η Ολομέλεια ανάφερε τα ακόλουθα:

«Μεγαλύτερης ακόμα συνέπειας υπήρξε η παραγνώριση της αρχής, η οποία υιοθετήθηκε στη Δημοτική Επ. Αγ. Δομετίου ν. Χριστοφόρου κ.ά. (ανωτέρω) σύμφωνα με την οποία αιτήσεις για τη χορήγηση άδειας οικοδομής δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του Άρθρου 29. Ο όρος «αιτήσεις» με την έννοια που ενέχει στο Άρθρο 29, διαπιστώνεται στην απόφαση του Δικαστηρίου, (σελ. 451):

«...έχει την έννοια του αιτήματος και όχι την έννοια των αιτήσεων που ο πολίτης είναι υποχρεωμένος να υποβάλει στη Διοίκησης, σύμφωνα με τις διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας, για να τύχει κάποιας άδειας, όπως π.χ. άδεια οικοδομής, ανόρυξης φρέατος, λατόμευσης, κ.λ.π.»

Στο βαθμό που η απόφαση της Ολομέλειας καθορίζει ότι αιτήσεις για την παροχή άδειας οικοδομής βάσει του Κεφ. 96 εκφεύγουν των προνοιών του Άρθρου 29, αυτή ανατρέπει το λόγο περί του αντιθέτου, που απορρέει από τις πρωτόδικες αποφάσεις Panayiotopoulou - Toumazi v. Nicosia M'ty (1985) 3 C.L.R. 2405, Κούλλουρου ν. Δήμου Μ. Γειτονιάς (ανωτέρω), Γεωργίου ν. Δήμου Λεμεσού (ανωτέρω) και Παντελίδη ν. Δήμου Στροβόλου (ανωτέρω). Και στις τέσσερις περιπτώσεις, αντικείμενο θεραπείας αποτέλεσε η παράλειψη της αρμόδιας αρχής να δώσει απάντηση σε αιτήσεις σχετικές με την παροχή αδειών οικοδομής, η έκδοση των οποίων αποτελούσε προϋπόθεση για την κτήση δικαιώματος οικοδόμησης ακινήτου, αίτημα εκτός του πλαισίου του Άρθρου 29, όπως αποφασίστηκε στη Δημοτική Επ. Αγ. Δομετίου ν. Χριστοφόρου κ.ά. (ανωτέρω). Δεν έχουμε κληθεί να αποστούμε από την απόφαση της Ολομέλειας στην Δημοτική Επ. Αγ. Δομετίου ν. Χριστοφόρου κ.ά. (ανωτέρω), ούτε εγείρεται τέτοιο ζήτημα.»

Προκύπτει λοιπόν ότι το Άρθρο 29 του Συντάγματος περιορίζεται μόνο στο «δικαίωμα του αναφέρεσθαι προς τας Αρχάς» και δεν καλύπτει περιπτώσεις όπως την παρούσα όπου η αίτηση που υποβλήθηκε αφορά άδεια οικοδομής, κατά παρέκκλιση. Η ίδια ακριβώς προσέγγιση διατηρείται και στις σχετικές διατάξεις του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου του 1999 (Ν. 158(1)/99) στο Μέρος VI κάτω από τον τίτλο «Δικαίωμα Αναφοράς».

Οι ευπαίδευτοι συνήγοροι των αιτητών βασίστηκαν στην υπόθεση Ευανθία Κυριάκου Γιαννή κ.ά. ν. Δήμου Πάφου (2003) 4 Α.Α.Δ. 588, η οποία αφορούσε παράλειψη του Δήμου Πάφου να απαντήσει σε αίτηση των αιτητών με αρ. 107/94 ημερ. 12/4/94 για έκδοση πολεοδομικής άδειας για ανέγερση τριών καταστημάτων και όπου η προσφυγή έγινε αποδεκτή αφού το Δικαστήριο κατάληξε ότι υπήρξε συνεχιζόμενη παράλειψη. Προσέχω όμως ότι στην εν λόγω υπόθεση δε συζητήθηκε το θέμα με βάση τα όσα αποφασίστηκαν στις προαναφερθείσες δυο αποφάσεις της Ολομέλειας όπου αποφασίστηκε με σαφήνεια ότι το Άρθρο 29 του Συντάγματος δεν τυγχάνει εφαρμογής σε αιτήσεις για άδεια οικοδομής και κατ' επέκταση για πολεοδομική άδεια.

Με βάση τα πιο πάνω καταλήγω ότι ο πρώτος λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί και αυτός είναι αρκετός λόγος για απόρριψη της υπόθεσης.

Παρά το γεγονός ότι με την πιο πάνω κατάληξη μου η παρούσα υπόθεση αποπερατώνεται θα προτιμήσω να εξετάσω και τους υπόλοιπους 2 λόγους ακύρωσης απλώς για να υπάρχει και εκεί η απόφαση μου σε περίπτωση που η πιο πάνω κατάληξη μου είναι εσφαλμένη.

Οι αιτητές βασιζόμενοι στο Άρθρο 10 του Ν. 158(1)/99 προβάλλουν τον ισχυρισμό ότι το αίτημα τους δεν απαντήθηκε, παρά την παρέλευση εύλογου χρόνου. Στην υπόθεση Δημοτική Επιτροπή Αγ. Δομετίου (πιο πάνω), το Δικαστήριο έθεσε το θέμα ως εξής:

«Η ενέργεια πρέπει να λαμβάνεται σε εύλογο χρόνο. Ο εύλογος χρόνος εξαρτάται από τα περιστατικά της κάθε υπόθεσης. Η έκταση της οικοδομής, η έκταση της αναγκαίας έρευνας, οι Αρχές οι οποίες είναι αναγκαίο να ερευνήσουν, είναι μερικά από τα στοιχεία τα οποία λαμβάνονται υπόψη. Το κριτήριο του εύλογου χρόνου είναι αντικειμενικό. Ο τελικός κριτής τούτου είναι το Δικαστήριο.

Τονίζουμε όμως την υποχρέωση της Διοίκησης να ενεργεί το ταχύτερο δυνατό μέσα στα πλαίσια της χρηστής διοίκησης.»

Το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι κατά πόσον, κάτω από το φως των συγκεκριμένων περιστατικών της παρούσας υπόθεσης, ο χρόνος που μεσολάβησε μεταξύ της υποβολής της αίτησης (15/11/02) και της καταχώρησης της παρούσας προσφυγής (26/1/04), ξεπερνά τον εύλογο χρόνο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εξετάζεται και το κατά πόσο «η αργοπορία οφειλόταν αποκλειστικά στην υπαίτια αδράνεια της αρμόδιας αρχής» (βλ. Οskar Estates Ltd v. Δήμος Παραλιμνίου (1993) 4 (Δ) Α.Α.Δ. 2642, 2647).

Από τα ενώπιον μου γεγονότα φαίνεται ότι προτού υποβληθεί η επίδικη αίτηση για χορήγηση πολεοδομικής άδειας κατά παρέκκλιση, οι αιτητές είχαν ζητήσει τις προκαταρκτικές απόψεις της αρμόδιας αρχής η οποία με επιστολή της ημερ. 26/7/02 έθεσε σαν μια από τις προϋποθέσεις την εξασφάλιση κατάλληλης και συνεχούς υδατοπρομήθειας για τις ανάγκες της ανάπτυξης. Με την υποβολή της αίτησης η αρμόδια πολεοδομική αρχή, με σκοπό να ετοιμάσει την «εμπεριστατωμένη έκθεση» στην οποία αναφέρεται ο Καν. 13 (8)(α) των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Παρεκκλίσεις) Κανονισμών του 1999 (Κ.Δ.Π. 309/99) ζήτησε, όπως είχε υποχρέωση να πράξει, και πήρε τις απόψεις από διάφορα τμήματα ως ακολούθως: (α) από τον Επαρχιακό Κτηνιατρικό Λειτουργό Αμμοχώστου ως η επιστολή ημερ. 9/1/03 (β) από τον Υπεύθυνο Ιατρικό Λειτουργό Αμμοχώστου ως η επιστολή ημερ. 22/1/03 (γ) από τον Ανώτερο Επιθεωρητή Εργασίας Λάρνακας ως η επιστολή ημερ. 30/1/03 και (δ) από τον Διευθυντή της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος ως η επιστολή ημερ. 29/7/03.

Επίσης από σχετική αλληλογραφία που φαίνεται στο σχετικό φάκελο και η οποία βασικά προέρχεται από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και το Κοινοτικό Συμβούλιο Αυγόρου, προκύπτει ότι μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2004, που οι αιτητές είχαν προτείνει τη μεταφορά του απαραίτητου νερού με βυτιοφόρο, υπήρχε πρόβλημα στην ικανοποίηση από τους αιτητές του όρου περί συνεχούς παροχής νερού. Η προσφυγή καταχωρήθηκε στο μεταξύ από τις 26/1/04, ενώ δηλαδή ακόμα εκκρεμούσε το θέμα ικανοποίησης όρων από τους αιτητές.

Με βάση τα πιο πάνω γεγονότα καταλήγω ότι και αν ακόμη θα έπρεπε το Δικαστήριο να εξετάσει το κατά πόσο υπήρχε παραβίαση του ευλόγου χρόνου μέσα στον οποίο θα έπρεπε να απαντήσουν οι καθών η αίτηση με την έννοια του άρθρου 10 του Ν. 158(1)/99, τούτο δεν έχει αποδειχθεί. Έτσι θα απέρριπτα την προσφυγή και με βάση αυτό το σκέλος της αγόρευσης των αιτητών. Όμως η προσφυγή απορρίπτεται βασικά για τον πρώτο λόγο.

Ως αποτέλεσμα η προσφυγή απορρίπτεται, με έξοδα εναντίον των αιτητών όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή.

Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο

	CyLaw \| Αναφορικά μ'εμάς \| Επικοινωνία