ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

22 Φεβρουαρίου 2005

[ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στής]

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

ΜΑΡΙΟΣ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗΣ ΛΤΔ,

- ν. -

ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ

ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ,

---------------------------

Κ. Βελάρης, για τους Αιτητές.

Ε. Νικολαΐδου, Ανώτερος Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.

Καμιά εμφάνιση για τα Ενδιαφερόμενα Μέρη.

---------------------------

Οι αιτητές με την προσφυγή τους ζητούν:

Στην πραγματικότητα, δυνατότητα για την υπέρ των αιτητών κατακύρωση της Προσφοράς δεν υπήρχε δεδομένου ότι, καθώς και οι ίδιοι δέχονται, τα προϊόντα τα οποία αυτοί προωθούσαν δεν πληρούσαν όλους τους όρους και προδιαγραφές του διαγωνισμού και, επομένως, ο αποκλεισμός τους από αυτόν καθίστατο αναπόφευκτος. Ωστόσο οι αιτητές προβάλλουν, κατ΄ επίκληση του Καν. 6(1) των περί Προσφορών του Δημοσίου (Γενικοί) Κανονισμών του 1999 (Κ.Δ.Π. 104/99), ότι υπήρξε πλημμέλεια στην ετοιμασία των εγγράφων του διαγωνισμού διότι τέθηκαν όροι και προδιαγραφές που ευνοούσαν τα ενδιαφερόμενα μέρη, φωτογραφίζοντας τα προϊόντα τους και αποκλείοντας πρακτικώς όλους τους άλλους προτιθέμενους προσφοροδότες, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονταν και οι ίδιοι, με προϊόντα τα οποία δεν υστερούσαν αλλά μάλλον υπερτερούσαν. Η θέση αυτή διατυπώθηκε από μέρους τους ως εξής:

Οι αιτητές επεκτάθηκαν και σε ζητήματα σχετικά με το πώς εν συνεχεία αντικρύστηκαν οι υποβληθείσες προσφορές. Έδωσαν, ως προς αυτά, ιδιαίτερη έμφαση (α) στην άποψη ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη δεν συμμορφώθηκαν με τον ειδικό όρο (m) σύμφωνα με τον οποίο οι προσφορές έπρεπε να συνοδεύονται από ορισμένες ιατρικές μελέτες και (β) στην άποψη ότι η επιτροπή αξιολόγησης δεν ήταν νομίμως συγκροτημένη. Δεν είναι εν προκειμένω δυνατόν να εξεταστούν αυτά ως αυτοτελή ζητήματα. Επισημαίνω ότι αποκλεισθείς προσφοροδότης νομιμοποιείται κατ΄ αρχήν να θέσει προς εξέταση ζητήματα τα οποία αφορούν στον αποκλεισμό του. Η προσφυγή επιτυγχάνει ή αποτυγχάνει με αναφορά αποκλειστικά στη νομιμότητα ή όχι του αποκλεισμού και δεν εξετάζεται ο,τιδήποτε άλλο αναφορικά με τη διαδικασία: βλ. C & H Heat Flow Limited ν. Δημοκρατίας, υπόθ. αρ.449/98, ημερ. 8 Μαρτίου 2000, Viamax Coach Industry Ltd ν. Δημοκρατίας, υπόθ. αρ. 916/98, ημερ. 8 Ιανουαρίου 2001 και Δημοκρατία ν. Κωνσταντινίδου κ.α., Α.Ε. 2928, ημερ. 17 Απριλίου 2002.

Οι αιτητές αντέδρασαν από το πρώτο στάδιο της συγγραφής των όρων και προδιαγραφών. Παρέχει αυτή τη δυνατότητα ο Καν. 4(4). Υπήρχε άλλωστε μεταξύ τους και της Ενδιαφερόμενης Υπηρεσίας μια τρέχουσα διένεξη που ξεκινούσε από άλλους προηγούμενους μειοδοτικούς διαγωνισμούς για τέτοια είδη. Οι αιτητές διαμαρτύρονταν για εύνοια προς τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Κατόπιν προκήρυξης του παρόντος διαγωνισμού και ένα μήνα πριν από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή προσφορών, οι αιτητές απέστειλαν στην Πρόεδρο του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών επιστολή, ημερ. 18 Δεκεμβρίου 2001, με την οποία σχολίαζαν λεπτομερώς τους ειδικούς όρους και τις προδιαγραφές των ζητούμενων προϊόντων, προέβαιναν σε συγκρίσεις με τα δικά τους και, αφού εξέφραζαν την άποψη ότι ο διαγωνισμός ήταν φτιαγμένος για τα προϊόντα των ενδιαφερομένων προσώπων, την καλούσαν να παρέμβει. Παραθέτω το καταληκτικό μέρος:

Το δικαίωμα προτιθέμενου προσφοροδότη να υποβάλει «εισηγήσεις, σχόλια και παρατηρήσεις αναφορικά με τις τεχνικές προδιαγραφές και τους όρους των προσφορών» προβλέπεται στον Καν. 5(1). Σημειώνω και ότι οι αιτητές απέστειλαν, κατά την ίδια ημερομηνία, παρόμοια επιστολή στον Υπουργό Υγείας με αντίγραφο στην Πρόεδρο του Συμβουλίου. Ο Καν. 5(2) προνοεί ότι:

Η προθεσμία που θέτει ο Κανονισμός δεν τηρήθηκε. Υπήρξε καθυστέρηση που επεκτάθηκε και μετά την τελευταία ημερομηνία υποβολής προσφορών. Οι αιτητές διατύπωσαν παράπονο σε σχέση με αυτή την πτυχή. Και δικαιολογημένα βέβαια. Ωστόσο η εν λόγω πρόνοια αποβλέπει, καθώς μου φαίνεται, σε εσωτερική πρακτική ρύθμιση και επομένως η παράβαση της δεν αποτελεί λόγο ακύρωσης του διαγωνισμού.

Στις 17 Ιανουαρίου 2002 οι αιτητές απέστειλαν στην Πρόεδρο του Συμβουλίου τηλεομοιότυπο με το οποίο υπέδειξαν ότι ενώ ο χρόνος υποβολής προσφορών έληγε την επαύριο, απάντηση δεν τους είχε δοθεί ακόμα. Υπέβαλαν πάντως εμπρόθεσμα προσφορά. Η Πρόεδρος του Συμβουλίου τους ανέφερε, με επιστολή της ίδιας ημερομηνίας, ότι τα εγερθέντα σημεία είχαν συζητηθεί σε συνάντηση με τους εκπροσώπους τους στις 21 Δεκεμβρίου 2001. Οι αιτητές, με τηλεομοιότυπο, ημερ. 12 Φεβρουαρίου 2002, απάντησαν ότι κατ΄ εκείνη τη συνάντηση συζητήθηκαν οι όροι άλλου διαγωνισμού που αφορούσε ιατρικό υλικό για το ισχίον και όχι για το γόνατο στο οποίο αφορούσε η παρούσα περίπτωση. Στο μεταξύ, με επιστολή ημερ. 29 Ιανουαρίου 2002, η Πρόεδρος του Συμβουλίου ζήτησε από την Ενδιαφερόμενη Υπηρεσία απόψεις και τοποθετήσεις «Ενόψει των σοβαρών θέσεων/παρατηρήσεων που καταγράφονται στις επιστολές του υπό αναφορά προσφοροδότη». Σε απάντηση η Ενδιαφερόμενη Υπηρεσία απέστειλε, με συνοδευτική επιστολή ημερ. 15 Μαρτίου 2002, επιστολή ημερ. 11 Μαρτίου 2002 του Δρ. Ε. Τούρβα, Ανώτερου Ειδικού Ορθοπεδικού, όπως και βεβαιώσεις ότι με το περιεχόμενο της συμφωνούσαν όλοι οι Διευθυντές των Ορθοπεδικών Τμημάτων, ήτοι, οι Δρ. Λούης Λοΐζου, Ανώτερος Ειδικός Ορθοπεδικός, Δρ. Νίκος Κετώνης, Ανώτερος Ειδικός Ορθοπεδικός και Δρ. Άκης Παναγιωτίδης, Ειδικός Ορθοπεδικός. Με την εν λόγω επιστολή του κ. Τούρβα διατυπώνονταν, περίπου με την ίδια λεπτομέρεια, σχόλια προς απάντηση των παραπόνων που οι αιτητές είχαν εκθέσει με τις επιστολές τους, ημερ. 18 Δεκεμβρίου 2001. Υποστηρίζονταν οι όροι και προδιαγραφές της προκηρυχθείσας Προσφοράς και εκφραζόταν το εξής παράπονο σε σχέση με τη στάση των αιτητών:

Αργότερα, στις 12 Απριλίου 2002, η Ενδιαφερόμενη Υπηρεσία επανήλθε στο θέμα με επιστολή της προς την Πρόεδρο του Συμβουλίου, με παρατηρήσεις όμοιες με εκείνες που περιέχονταν στην επιστολή του κ. Τούρβα. Ξεχωρίζω από αυτές το ακόλουθο απόσπασμα στο οποίο απέδωσαν ιδιαίτερη σημασία και οι ευπαίδευτοι συνήγοροι, με αντίθετη όμως εκατέρωθεν ροπή:

Το ζήτημα των όρων και προδιαγραφών, το οποίο είχαν θέσει οι αιτητές, το Συμβούλιο το εξέτασε σε συνεδρία ημερ. 16 Μαΐου 2002, προτού λάβει την προσβαλλόμενη απόφαση για κατακύρωση της Προσφοράς στα ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Μελέτησε τα προαναφερθέντα έγγραφα τα οποία περιείχαν τις απόψεις των αιτητών και τις απόψεις της Ενδιαφερόμενης Υπηρεσίας. Καθώς σημειώνεται στα πρακτικά, το Συμβούλιο «προβληματίστηκε από το γεγονός ότι αρκετοί προσφοροδότες δεν ικανοποιούν τις προδιαγραφές». Ο κ. Τούρβας, ο οποίος σε εκείνο το στάδιο της διερεύνησης παρευρισκόταν στη συνεδρία όπως το ίδιο παρευρίσκονταν και οι κ.κ. Κετώνης και Παναγιωτίδης, ανέφερε ότι «οι προδιαγραφές γίνονται για να ικανοποιούν τις ανάγκες και ότι υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερεις εταιρείες που κατασκευάζουν προϊόντα που ικανοποιούν τις προδιαγραφές και τις ανάγκες μας».

Το Συμβούλιο θεώρησε, κατά πλειοψηφία, ότι δικαιολογείτο να προχωρήσει με την προκηρυχθείσα Προσφορά, την οποία εν συνεχεία κατακύρωσε στα ενδιαφερόμενα μέρη τα οποία ήταν, τελικά, οι μόνοι που ικανοποιούσαν τις προδιαγραφές. Διαφώνησε η Πρόεδρος του Συμβουλίου. Η διαφωνία της δεν ήταν όμως το αποτέλεσμα διαμόρφωσης, από μέρους της, διαφορετικής γνώμης ως προς την επικράτηση των όρων και προδιαγραφών που η Ενδιαφερόμενη Υπηρεσία είχε καθορίσει και που επέμενε ότι χρειάζονταν ώστε τα υπό αναφορά είδη να ανταποκρίνονταν καλύτερα στις ανάγκες όπως τις εξέθεταν οι ειδικοί ιατροί. Η διαφωνία της Προέδρου στηρίχθηκε στο ότι τα ζητούμενα είδη κατασκευάζονταν από μικρό αριθμό κατασκευαστών και επομένως η άποψη της ήταν ότι ο διαγωνισμός θα έπρεπε να ακυρωνόταν, βάσει του Καν. 22(4)(β), και να ακολουθείτο διαδικασία διαπραγμάτευσης σύμφωνα με τον Καν. 30.

Η παρούσα υπόθεση φέρνει στην επιφάνεια το λεπτό και δύσκολο θέμα του καταρτισμού των όρων και προδιαγραφών σε μειοδοτικούς διαγωνισμούς. Το θέμα καθίσταται δε ιδιαίτερα κρίσιμο σε περιπτώσεις υλικού προηγμένης τεχνολογίας, όπως το υπό αναφορά ιατρικό υλικό, για το οποίο χρειάζονται ειδικές επιστημονικές γνώσεις, παρακολούθηση των πιο πρόσφατων εξελίξεων αλλά συνάμα και επίγνωση των τοπικών δυνατοτήτων στον τομέα για τον οποίο το υλικό προορίζεται. Με το υφιστάμενο σύστημα, οι όροι και προδιαγραφές ετοιμάζονται από την Ενδιαφερόμενη Υπηρεσία ανάλογα με το πώς αυτή λέγει ότι διακρίνει τις ανάγκες. Προβλέπεται όμως και μηχανισμός αμφισβήτησης και, σύμφωνα με το άρθρο 16(1) του περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμου του 1997 (Ν. 102(Ι)/97), το Συμβούλιο έχει εξουσία:

Εδώ, το Συμβούλιο διερεύνησε το θέμα υπό το φως των αντίστοιχων γραπτών απόψεων των αιτητών και της Ενδιαφερόμενης Υπηρεσίας οι οποίες, κατ΄ ουσίαν, αντανακλούσαν τις απόψεις των ειδικών ιατρών που διηύθυναν τα Ορθοπεδικά Τμήματα. Τρεις από αυτούς παρίσταντο στη συνεδρία κατά την οποία το Συμβούλιο ασχολήθηκε με το θέμα. Υπενθυμίζω δε πως συμφωνούσε μαζί τους και ο τέταρτος συνάδελφος τους. Το Συμβούλιο προέβη λοιπόν σε διερεύνηση, μια διερεύνηση η οποία πρέπει να αντικρυστεί υπό το φως της ιδιαίτερης δυσκολίας την οποία παρουσίαζε το πρόβλημα, δεδομένου ότι όλοι οι ειδικοί ιατροί οι οποίοι διηύθυναν τα Ορθοπεδικά Τμήματα επέμεναν ότι χρειάζονταν τα είδη που ήδη χρησιμοποιούσαν, όχι διαφορετικού τύπου. Διακρίνεται μια τέτοια περίπτωση από άλλες στη νομολογία μας όπου, με δεδομένες τις ανάγκες όπως η διοίκηση τις είχε καθορίσει, εξετάστηκε το κατά πόσο στο διαγωνισμό περιλαμβανόταν όρος που δημιουργούσε ανισότητα: βλ. C & H Heat Flow Limited και Viamax Coach Industry Ltd (ανωτέρω). Το Συμβούλιο φαίνεται να ενήργησε ανάλογα με ό,τι, κατά την κρίση του, προέκυπτε ως πρακτικώς εφικτό. Θεωρώ ότι υπό αυτές τις περιστάσεις δεν δικαιολογείται δικαστική παρέμβαση. Ούτε και ενδείκνυται να επεκταθώ ευρύτερα.

Η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται βάσει του Άρθρου 146.4(α) του Συντάγματος.

Γ.Κ. Νικολάου,

Δ.

/ΕΘ