|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2003) 4 ΑΑΔ 588
20 Ιουνίου, 2003
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΕΥΑΝΘΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΓΙΑΝΝΗ,
2. ΦΟΙΒΟΣ ΑΝΤΩΝΗ ΑΥΣΤΡΑΛΟΥ,
3. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΝΤΩΝΗ ΑΥΣΤΡΑΛΟΥ,
4. ΜΕΛΠΩ ΑΝΤΩΝΗ ΑΥΣΤΡΑΛΟΥ,
5. ΑΔΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΗ ΑΥΣΤΡΑΛΟΥ,
6. ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΥ ΑΥΣΤΡΑΛΟΥ,
Αιτητές,
ν.
ΔΗΜΟΥ ΠΑΦΟΥ,
Καθ' ου η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 703/2001)
Πολεοδομία και Χωροταξία ― Αίτηση για έκδοση Πολεοδομικής άδειας ― Παράλειψη απάντησης ― Θεραπείες ― Προβλέπεται ιεραρχική προσφυγή η οποία δεν είναι επιτακτική ― Δυνατή η καταχώρηση προσφυγής κατά της παράλειψης, βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος ― Αντικείμενο ― Παράλειψη απάντησης κατά παράβαση του Άρθρου 29 του Συντάγματος ― Προϋποθέσεις ― Πληρούσε τις προϋποθέσεις η παράλειψη του Δήμου να απαντήσει σε αίτημα για έκδοση πολεοδομικής αίτησης εντός της τασσομένης υπό του νόμου προθεσμίας.
Οι αιτητές προσέβαλαν την συνεχιζόμενη για χρόνια παράλειψη των καθ' ων η αίτηση να αποφασίσουν επί της αιτήσεώς τους για χορήγηση πολεοδομικής άδειας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη παράλειψη, αποφάσισε ότι:
1. O Νόμος 90/72 εξασφαλίζει στον επηρεαζόμενο από πολεοδομική απόφαση ή παράλειψη εκδόσεως πολεοδομικής αποφάσεως διοικούμενο, δικαίωμα προσφυγής στο Ανώτατο Δικαστήριο (Άρθρο 45) καθώς και άσκησης ιεραρχικής προσφυγής (Άρθρα 31 και 32).
Η δυνατότητα υποβολής ένστασης ή ιεραρχικής προσφυγής που προβλέπεται από νόμο δεν εμποδίζει τον διοικούμενο να προσβάλλει ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου τη διοικητική απόφαση, αν επιλέξει να μην ασκήσει αυτό το δικαίωμα που του παρέχεται. Διαφορετική είναι η κατάσταση όταν η υποβολή ένστασης ή ιεραρχικής προσφυγής θεωρείται από τον οικείο νόμο απαραίτητη για τη συμπλήρωση της διοικητικής διαδικασίας. Στην παρούσα προσφυγή κάτι τέτοιο δεν ισχύει, διότι η ιεραρχική προσφυγή δεν επιβάλλεται από το Νόμο.
2. Οι επιδιωκόμενες με την προσφυγή θεραπείες αναφέρονται στην παράλειψη του Δήμου Πάφου να απαντήσει στην αίτηση για έκδοση πολεοδομικής άδειας. Σαφώς προκύπτει από το περιεχόμενο της αίτησης, γεγονότα και νομικούς ισχυρισμούς ότι οι αιτούμενες θεραπείες συναρτώνται άμεσα με το Άρθρο 29 του Συντάγματος.
Υφίστατο εν προκειμένω αναφορά προς τη διοίκηση στην έννοια του Άρθρου 29 του Συντάγματος εφόσον το θέμα σαφώς αφορούσε στην άσκηση «εκτελεστικής ή διοικητικής λειτουργίας» του οικείου οργάνου. Η φύση της απόφασης η οποία αναμενόταν να ληφθεί επί του σχετικού αιτήματος, οπωσδήποτε βρισκόταν στη σφαίρα του Δημόσιου Δικαίου υποκείμενη σε προσφυγή με βάση το Άρθρο 146.1 του Συντάγματος.
Η απάντηση που ο καθ' ου η αίτηση Δήμος όφειλε στην προκειμένη περίπτωση ήταν, σύμφωνα με την δυνάμει του Άρθρου 29 υποχρέωσή του, η έκδοση απόφασης στο αίτημα για πολεοδομική άδεια. Η θεραπεία συνεπώς που επιδιώκεται με την παρούσα προσφυγή, αν και αναφέρεται στην ουσία του αιτήματος, ουσιαστικά ισοδυναμεί με θεραπεία αναφορικά με την παράλειψη του καθ' ου η αίτηση να απαντήσει βάσει του Άρθρου 29.
Οι δυσχέρειες που επικαλείται ο Δήμος για να δικαιολογήσει την αναβολή στην λήψη απόφασης επί της αιτήσεως των αιτητών σίγουρα δεν αναιρούν το καθήκον εξέτασης της πολεοδομικής αίτησης και λήψης απόφασης επί του αιτήματος. Η επικείμενη αναθεώρηση του Τοπικού Σχεδίου Πάφου και τα προβλήματα του οδικού δικτύου της περιοχής που προβλήθηκαν κατά καιρούς, δεν συνιστούν ειδικές συνθήκες που να δικαιολογούν τέτοια καθυστέρηση. Η Διοίκηση οφείλει να ασκεί την αρμοδιότητά της σε εύλογο χρόνο, ώστε η απόφαση της να είναι επίκαιρη σε σχέση με τα πραγματικά ή τα νομικά γεγονότα στα οποία αναφέρεται.
3. Η συνεχιζόμενη παράλειψη του καθ' ου η αίτηση Δήμου να αποφασίσει επί της αίτησης των αιτητών είναι παράνομη και αντίθετη προς το Σύνταγμα και παν ότι παρελήφθη έπρεπε να είχε εκτελεσθεί.
Τα έξοδα επιδικάζονται υπέρ των αιτητών.
Διαταγή ως ανωτέρω.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Pelides v. Republic, 3 R.S.C.C. 17,
Petrolina Ltd v. The Municipal Committee of Famagusta (1971) 3 C.L.R. 420,
Rotsides v. Republic (1986) 3 C.L.R. 2386,
Sevastides v. Republic (1968) 3 C.L.R. 309,
Sofocleous v. Republic (1974) 3 C.L.R. 63,
Τρύφωνος ν. Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 428/00, ημερ. 15.3.2001,
Γεωργίου ν. Δήμου Λεμεσού (Αρ. 1) (1992) 4 Α.Α.Δ. 1055.
Προσφυγή.
Α. Κορακίδου, για τους Αιτητές.
Α. Ταλιαδώρος, για τον Καθ' ου η αίτηση. �
Cur. adv. vult.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Στις 23.6.92 ο καθ' ου η αίτηση Δήμος Πάφου εξέδωσε την άδεια οικοδομής Κ1216 για την ανέγερση συγκροτήματος καταστημάτων επί των τεμαχίων 64 και 69 του Φ/Σχ. 51/10 τοποθεσία Κάμπος Τρεμιθερή ιδιοκτησίας των αιτητών. Η εκδοθείσα άδεια οικοδομής διαλάμβανε όρο μη ανέγερσης οποιασδήποτε οικοδομής επί του τεμαχίου 64.
Οι αιτητές με την προσφυγή αρ. 678/92 που καταχώρησαν στο Ανώτατο Δικαστήριο επιδίωξαν την ακύρωση του πιο πάνω όρου. Η προσφυγή τελικά αποσύρθηκε ενόψει δήλωσης ενώπιον Δικαστηρίου του δικηγόρου του Δήμου Πάφου ότι «σε περίπτωση που οι αιτητές υποβάλουν στο μέλλον αίτηση για άδεια ανέγερσης οικοδομής στο χώρο που καλύπτει ο συζητούμενος όρος, η αίτηση θα εξεταστεί από το Δήμο Πάφου με βάση το νομικό και πραγματικό καθεστώς που θα ισχύει τότε χωρίς οποιαδήποτε αναφορά στο συγκεκριμένο όρο που τέθηκε στην παρούσα άδεια ».
Στη συνέχεια, οι αιτητές υπέβαλαν την πολεοδομική αίτηση 0107/94 για χορήγηση πολεοδομικής άδειας που αφορούσε στην ανέγερση τριών καταστημάτων επί του τεμαχίου 64.
Ο Δήμος Πάφου, απέστειλε στους αιτητές γνωστοποίηση σύμφωνα με τον Κ.5(1) των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Κανονισμών Κ.Δ.Π.55/90 το περιεχόμενο της οποίας παρατίθεται: «η αίτηση σας θα εξεταστεί εντός τριών μηνών δηλαδή μέχρις τις 12.7.94» και ότι «μπορείτε, αν το επιθυμείτε, να καταχωρήσετε σύμφωνα με το άρθρο 32 του Νόμου, ιεραρχική προσφυγή στο Υπουργικό Συμβούλιο εναντίον της παραλείψεως της Αρχής να αποφασίσει εγκαίρως πάνω στην αίτηση σας».
Ο αιτητής 5 με επιστολή του ημερ. 11.11.94 προς το Δημοτικό Συμβούλιο Πάφου ανέφερε τα ακόλουθα:
«Εντιμοι Κύριοι,
Ο κάτωθεν υπογεγραμμένος Αντώνης Αυστραλός από Πάφον Μακαρίου Γ 26 αναφερόμενος εις την αίτησιν μου δι΄ άδειαν οικοδομής αρ.107/94 ημερομηνίας 12.4.94, 7ΠΑΦ σας πληροφορώ ότι δεν έχω λάβει ακόμη μιαν απάντησιν σχετικώς με την άνω υπόθεσιν μου.
Επείγομαι να αρχίσω την οικοδομήν, έχω κάνει τα συμβόλαια μου, και οι εργολάβοι μου θα μου κινήσουν αγωγήν.
Δεν έχω ειδοποιηθεί εάν υπάρχει οιονδήποτε πρόβλημα στην άνω αίτησιν μου ή τα σχέδια μου.
Παρακαλώ όπως δώσετε οδηγίες να προωθηθή η έκδοσις της άνω άδειας μου καθότι η ζημία που υφίσταμαι και ταλαιπωρία είναι τεράστια.
Αναμένοντας απάντησιν στο αίτημα μου ...»
Η Πολεοδομική Επιτροπή κατά τη συνεδρία της που πραγματοποιήθηκε στις 13.4.95 αποφάσισε την επιτόπου επίσκεψή της και στη συνεδρία της ημερ. 1.8.95, εισηγήθηκε όπως ενημερωθούν οι αιτητές ότι η αίτηση τους θα μελετηθεί μετά την επικείμενη αναθεώρηση του Τοπικού Σχεδίου Πάφου. Οι αιτητές ενημερώθηκαν συμφώνως των πιο πάνω και αντιδρώντας απέστειλαν επιστολές διαμαρτυρίας.
Στις 20.10.00 ο Δήμος Πάφου, μέσω της Λειτουργού Πολεοδομίας απάντησε στους δικηγόρους των αιτητών ότι η αίτηση εξεταζόταν και απάντηση θα δινόταν το συντομότερο δυνατό. Αναφορικά με την καθυστέρηση η εξήγηση που δόθηκε ήταν ότι αυτή οφειλόταν στα γνωστά για τους αιτητές προβλήματα του οδικού δικτύου της περιοχής. Παρά την πιο πάνω υπόσχεση για απάντηση το συντομότερο δυνατό, ο Δήμος Πάφου δεν απάντησε στην αίτηση των αιτητών για έκδοση πολεοδομικής άδειας. Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές προσβάλλουν την άρνηση και/ή παράλειψη του Δήμου να απαντήσει στην αίτηση τους αρ. 107/94, ημερ. 12.4.94 για έκδοση πολεοδομικής άδειας. Οι ζητούμενες με την προσφυγή θεραπείες παρατίθενται:
«Α. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η άρνηση ή και παράλειψη του Δήμου Πάφου να εξετάσει και απαντήσει στην αίτηση των αιτητών 107/94 ημερ. 12.4.94 για έκδοση πολεοδομικής άδειας για ανέγερση 3 καταστημάτων μέχρι σήμερα είναι άκυρη και παράνομη, στερούμενη εννόμων αποτελεσμάτων αντιβαίνουσα στο Νόμο και το Σύνταγμα και τις γενικές αρχές του Διοικητικού Δικαίου.
Β. Απόφαση του Δικαστηρίου ακυρώνον την άρνηση και ή παράλειψη του Δήμου Πάφου να εξετάσει και απαντήσει στην αίτηση των αιτητών 107/94 ημερ. 12/4/94 για έκδοση πολεοδομικής άδειας μέχρι σήμερα ως άκυρη, παράνομη, στερούμενη εννόμων αποτελεσμάτων αντιβαίνουσα στο Νόμο και το Σύνταγμα και τις γενικές αρχές του Διοικητικού Δικαίου.»
�Ο καθ' ου η αίτηση Δήμος Πάφου εγείρει την πιο κάτω προδικαστική ένσταση αναφορικά με το παραδεκτό προσφυγής:
«Η προσφυγή θα πρέπει ν' απορριφθεί χωρίς να εξετασθεί στην ουσία της, ως εκπρόθεσμη και/ή απαράδεκτη και/ή πρόωρη, διότι σύμφωνα με τα άρθρα 31, 32 και 45 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας νόμου του 1972 (Ν. 90/72) και τους Κανονισμούς 5 και 7 των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Αιτήσεις και Ιεραρχικές Προσφυγές) Κανονισμών του 1990 (ΚΔΠ 55/99) οι αιτητές όφειλαν, μέσα σε προθεσμία 30 ημερών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης τους ημερ. 12.4.1994 για χορήγηση πολεοδομικής άδειας, να ασκήσουν ιεραρχική προσφυγή στο Υπουργικό Συμβούλιο για παράλειψη εκδόσεως πολεοδομικής απόφασης ή εν πάση περιπτώσει να καταχωρήσουν προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο μέσα στην προβλεπόμενη από το άρθρο 146.3 του Συντάγματος προθεσμία των 75 ημερών.»
O Νόμος εξασφαλίζει στον επηρεαζόμενο από πολεοδομική απόφαση ή παράλειψη εκδόσεως πολεοδομικής αποφάσεως διοικούμενο, δικαίωμα προσφυγής στο Ανώτατο Δικαστήριο (Άρθρο 45) καθώς και άσκησης ιεραρχικής προσφυγής (άρθρα 31 και 32).
Η δυνατότητα υποβολής ένστασης ή ιεραρχικής προσφυγής που προβλέπεται από νόμο δεν εμποδίζει τον διοικούμενο να προσβάλλει ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου τη διοικητική απόφαση, αν επιλέξει να μην ασκήσει αυτό το δικαίωμα που του παρέχεται. (Pelides v. Republic, 3 RSC 17, Petrolina Ltd v. The Municipal Committee of Famagusta (1971) 3 C.L.R. 420, 424, Rotsides v. Republic (1986) 3 C.L.R. 2386, 2390). Διαφορετική είναι η κατάσταση όταν η υποβολή ένστασης ή ιεραρχικής προσφυγής θεωρείται από τον οικείο νόμο απαραίτητη για τη συμπλήρωση της διοικητικής διαδικασίας. Στην παρούσα προσφυγή κάτι τέτοιο δεν ισχύει διότι η ιεραρχική προσφυγή δεν επιβάλλεται από το Νόμο. Συνεπώς ο πρώτος ισχυρισμός που αποτέλεσε το έρεισμα της προδικαστικής ένστασης δεν ευσταθεί.
Οι επιδιωκόμενες με την προσφυγή θεραπείες αναφέρονται στην παράλειψη του Δήμου Πάφου να απαντήσει στην αίτηση για έκδοση πολεοδομικής άδειας. Σαφώς προκύπτει από το περιεχόμενο της αίτησης, γεγονότα και νομικούς ισχυρισμούς ότι οι αιτούμενες θεραπείες συναρτώνται άμεσα με το άρθρο 29 του Συντάγματος. Εν ολίγοις, το ζητούμενο είναι κατά πόσο η παράλειψη εξέτασης της αίτησης και απάντησης στο αίτημα για έκδοση πολεοδομικής άδειας συνιστά υπό τις περιστάσεις παράλειψη συμμόρφωσης προς τις πρόνοιες του άρθρου 29* του Συντάγματος και, κατ' επέκταση, κατά πόσο πρόκειται για συνεχιζόμενη παράλειψη οφειλομένης ενέργειας υποκείμενη σε αναθεώρηση.
Οι αιτητές με την επιστολή τους ημερ. 11.11.94 (ανωτέρω) διαμαρτυρήθηκαν για την καθυστέρηση απάντησης στην αίτησή τους και ζήτησαν τη σύντομη προώθηση της εξέτασης του θέματος και έκδοση της άδειας. Η προαναφερθείσα επιστολή πρέπει να θεωρηθεί ότι συνιστά αναφορά προς τη διοίκηση στην έννοια του άρθρου 29 του Συντάγματος εφόσον το θέμα της εν λόγω επιστολής σαφώς αφορούσε στην άσκηση «εκτελεστικής ή διοικητικής λειτουργίας» του οργάνου προς το οποίο απευθυνόταν. Η φύση της απόφασης η οποία αναμενόταν να ληφθεί επί του σχετικού αιτήματος οπωσδήποτε βρισκόταν στη σφαίρα του Δημόσιου Δικαίου υποκείμενη σε προσφυγή με βάση το άρθρο 146.1 του Συντάγματος.
Τίθεται και μια δεύτερη προϋπόθεση: Εφόσον ένας αιτητής ασκήσει προσφυγή δυνάμει του άρθρου 146.1 σε σχέση με την ουσία του αιτήματος του δεν μπορεί να αξιώνει ξεχωριστή θεραπεία από το Δικαστήριο δυνάμει του άρθρου 29 σε σχέση με την παράλειψη της διοίκησης να του απαντήσει. (Sevastides v. Republic (1968) 3 C.L.R. 309, Sofocleous v. Republic (1974) 3 C.L.R. 63, Αλέξης Τρύφωνος ν. Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 428/00, ημερ. 15.3.01).
Στην παρούσα προσφυγή οι αιτητές δεν επιδιώκουν ξεχωριστές θεραπείες αλλά αξιώνουν υπό το πρίσμα του άρθρου 29, την ακύρωση της παράλειψης του καθ' ου η αίτηση να απαντήσει επί της πολεοδομικής τους αιτήσεως.
Η απάντηση που ο καθ' ου η αίτηση Δήμος όφειλε στην προκειμένη περίπτωση ήταν, σύμφωνα με την δυνάμει του άρθρου 29 υποχρέωση του, η έκδοση απόφασης στο αίτημα για πολεοδομική άδεια. Η θεραπεία συνεπώς που επιδιώκεται με την παρούσα προσφυγή, αν και αναφέρεται στην ουσία του αιτήματος, ουσιαστικά ισοδυναμεί με θεραπεία αναφορικά με την παράλειψη του καθ' ου η αίτηση να απαντήσει βάσει του άρθρου 29.
Οι αιτητές έλαβαν ενδιάμεσες απαντήσεις από τον καθ' ου η αίτηση Δήμο ότι η υπόθεση τους εξεταζόταν χωρίς ωστόσο, να έχει εκδοθεί πολεοδομική απόφαση ούτε εντός της προθεσμίας των τριάντα ημερών από την ημερομηνία της προαναφερθείσας επιστολής, ούτε μέχρι σήμερα (εννέα σχεδόν χρόνια μετά την υποβολή της πολεοδομικής αίτησης).
Επιγραμματικά παραθέτω τα πιο κάτω γεγονότα όπως προκύπτουν από το φάκελο :
α) Η αίτηση υποβλήθηκε στις 12.4.94.
β) Μεσολάβησε γνωμάτευση του νομικού συμβούλου του καθ' ου η αίτηση σύμφωνα με την οποία «η άδεια έπρεπε να παραχωρηθεί. Αν προνοείται η δημιουργία οδικού δικτύου με διεύρυνση των υφιστάμενων δημόσιων μονοπατιών, μπορεί να μπει σχετικός όρος στην άδεια.»
γ) Συχνές παρακλήσεις για διαβιβάσεις του φακέλου της υπόθεσης ή εξέταση από το Τμήμα Πολεοδομίας με την ένδειξη «επείγον».
δ) Επιστολές διαμαρτυρίας από τους αιτητές στις οποίες, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι υφίστανται ζημιά από την καθυστέρηση.
�
Οι δυσχέρειες που επικαλείται ο Δήμος για να δικαιολογήσει την αναβολή στην λήψη απόφασης επί της αιτήσεως των αιτητών σίγουρα δεν αναιρούν το καθήκον εξέτασης της πολεοδομικής αίτησης και λήψης απόφασης επί του αιτήματος. Η επικείμενη αναθεώρηση του Τοπικού Σχεδίου Πάφου και τα προβλήματα του οδικού δικτύου της περιοχής που προβλήθηκαν κατά καιρούς δεν συνιστούν ειδικές συνθήκες που να δικαιολογούν τέτοια καθυστέρηση. Η Διοίκηση οφείλει να ασκεί την αρμοδιότητα της σε εύλογο χρόνο, ώστε η απόφαση της να είναι επίκαιρη σε σχέση με τα πραγματικά ή τα νομικά γεγονότα στα οποία αναφέρεται.
Παρενθετικά σημειώνω ότι ο Δήμος αναφέρθηκε και στη χρησιμοποίηση του τεμαχίου 64 για τη διαπλάτυνση δρόμου όπως προβλέπεται από το τοπικό σχέδιο. Τούτο επάγεται εξ ολοκλήρου στέρηση του δικαιώματος ιδιοκτησίας των αιτητών και επιτρέπεται μόνο εφόσον απαλλοτριωθεί η ακίνητη ιδιοκτησία σύμφωνα με το άρθρο 23 του Συντάγματος. Η διοίκηση όμως δεν έχει προβεί σε οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια απαλλοτρίωσης.
Για τους λόγους που εξέθεσα πιο πάνω καταλήγω στην αποδοχή της προσφυγής. Η συνεχιζόμενη μέχρι σήμερα παράλειψη του καθ' ου η αίτηση Δήμου να αποφασίσει επί της αίτησης των αιτητών είναι παράνομη και αντίθετη προς το Σύνταγμα και παν ότι παρελήφθη έπρεπε να είχε εκτελεσθεί. Βλ. Ανδρούλλα Α. Γεωργίου ν. Δήμου Λεμεσού (Αρ. 1) (1992) 4 Α.Α.Δ. 1055.
Τα έξοδα επιδικάζονται υπέρ των αιτητών.
Διαταγή ως ανωτέρω.
* «29.1 Έκαστος έχει το δικαίωμα ατομικώς ή ομού μετ΄ άλλων να υποβάλλη εγγράφους αιτήσεις ή παράπονα προς οιανδήποτε αρμοδίαν δημοσίαν αρχήν δικαιούμενος ν' απαιτήση, όπως αύτη επιληφθή αυτών και αποφασίση ταχέως. Η απόφασις της αρχής ταύτης, δεόντως ητιολογημένη, γνωστοποιείται εγγράφως αμέσως εις τον υποβαλόντα την αίτησιν ή τα παράπονα εν πάση περιπτώσει εντός προθεσμίας μη υπερβαινούσης τας τριάκοντα ημέρας.
2. Εφ΄ όσον ο ενδιαφερόμενος δεν ικανοποιείται εκ της αποφάσεως ή οσάκις ουδεμία απόφασις γνωστοποιήται προς αυτόν εντός της καθοριζομένης εν τη πρώτη παραγράφω του παρόντος άρθρου προθεσμίας δύναται ο ενδιαφερόμενος ν΄ αγάγη ενώπιον αρμοδίου δικαστηρίου διά προσφυγής την υπόθεσιν, εις ήν αφορά η αίτησις ή το παράπονον αυτού.»