|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 932/2000.
ΕΝΩΠΙΟΝ
: Π. ΚΑΛΛΗ, Δ.Αναφορικά με τα άρθρα 28 και 146 του Συντάγματος.
Μεταξύ:
ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «ΤΑΚΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑ & ΥΙΟΙ ΛΤΔ»,
Αιτητών
και
Δήμου Γεροσκήπου, μέσω του
Δημοτικού Γραμματέα του,
Καθ' ων η αίτηση.
____________________
17 Ιουλίου, 2002
.Για τους αιτητές: Ν. Ανδρέου.
Για τους καθ΄ ων η αίτηση: Χρ. Κληρίδης.
Για το Ε/Μ: Α. Ανδρέου.
______________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Στις 31.1.2000 οι καθ' ων η αίτηση ζήτησαν προσφορές από εργολάβους «εγκριμένους σύμφωνα με τον περί Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών Νόμο για ανάληψη Τεχνικών 'Εργων για την κατασκευή του νοτίου παρακαμπτηρίου αγροτικού δρόμου Γεροσκήπου».
Η πιο πάνω πρόσκληση για υποβολή προσφοράς παρέπεμπε τους ενδιαφερόμενους στην Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Γεροσκήπου «για περισσότερες πληροφορίες και έντυπα».
Σύμφωνα με τον όρο 6 των οδηγιών προς του προσφοροδότες «το έργο υπολογίζεται να είναι στην Τάξη ΙΙΙ». Ο όρος 6 περιέχει πρόνοιες σχετικά με τους εργολήπτες που έχουν δικαίωμα υποβολής προσφοράς. Τον παραθέτω:
«6. Δικαίωμα υποβολής προσφοράς έχουν οι Εργολήπτες:
(α) που κατέχουν ετήσια άδεια του Συμβουλίου Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών, που να φαίνεται ότι διαθέτουν τουλάχιστο την πείρα για τεχνικά έργα της τάξης του έργου.
(β)που κατέχουν ετήσια άδεια κατώτερης τάξης αλλά κατέχουν πιστοποιητικό του Συμβουλίου Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών που φαίνεται ότι διαθέτουν τουλάχιστον την πείρα για τεχνικά έργα της τάξης του έργου. Οι εργολήπτες που αναφέρονται στο (α) πιο πάνω πρέπει να υποβάλουν μαζί με την προσφορά αντίγραφο της ετήσιας άδειας τους.
Οι εργολήπτες που αναφέρονται στο (β) πιο πάνω πρέπει να υποβάλουν μαζί με την προσφορά τους εκτός από το αντίγραφο της ετήσιας άδειας τους αντίγραφο πιστοποιητικού του Συμβουλίου Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών στο οποίο να φαίνεται η κατάταξη τους όσον αφορά την πείρα, τον εξοπλισμό και το μόνιμο υπαλληλικό προσωπικό.
Η ετήσια άδεια θα πρέπει να αναφέρεται ονομαστικά στον προσφοροδότη. Σε περίπτωση που ο προσφοροδότης είναι Εταιρεία ή συνεταιρισμός η ετήσια άδεια θα πρέπει να έχει εκδοθεί για τον προσφοροδότη, Εταιρεία ή Συνεταιρισμό.
Οι προσφοροδότες που εμπίπτουν στο (β) πιο πάνω αναλαμβάνουν την υποχρέωση να υποβάλουν αίτηση στο Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών για εξασφάλιση ετήσιας άδειας για οικοδομικά/τεχνικά έργα της τάξης του έργου ή ανώτερης, μέσα σε 7 μέρες από την ημέρα που τους γνωστοποιείται η κατακύρωση της προσφοράς. Η ετήσια άδεια θα πρέπει να εξασφαλιστεί και να υποβληθεί στο αρμόδιο τμήμα πριν την υπογραφή του σχετικού συμβολαίου και το αργότερο μέσα σε 21 μέρες από την ημερομηνία έκδοσης της επιστολής αποδοχής. Το έργο υπολογίζεται να είναι στην τάξη ΙΙΙ.»
Υποβλήθηκαν 10 προσφορές. Μια από αυτές ήταν η προσφορά των αιτητών. Με επιστολή τους ημερ. 15.3.2000 οι αιτητές πληροφόρησαν τους καθ' ων η αίτηση ότι έχουν «εγγεκριμένη άδεια εργολάβου 'Δ' τάξης», την οποία επεσύναψαν στην πιο πάνω επιστολή τους. Ταυτόχρονα τους πληροφόρησαν ότι σύμφωνα με τη νομοθεσία του Κράτους έχουν το δικαίωμα να «προσφοροδοτήσουν για τις εργασίες μέχρι ύψους £220.000» και εφόσον, όπως έχουν πληροφορηθεί, είναι οι πιο χαμηλοί προσφοροδότες, απαιτούν όπως τους παραχωρηθεί η προσφορά.
Την πιο πάνω επιστολή των αιτητών ακολούθησε επιστολή του Δημοτικού Μηχανικού ημερ. 21.3.2000 προς το Νομικό Συμβούλιο των καθ' ων η αίτηση. Με την επιστολή εκείνη ο Δημοτικός Μηχανικός ζήτησε να πληροφορηθεί κατά πόσο ο «Δήμος έχει το δικαίωμα να κατακυρώσει την προσφορά σε εργολήπτη Δ΄ τάξης και αν στην περίπτωση κατακύρωσης στον αμέσως επόμενο προσφοροδότη υπάρχει πιθανότητα και πόση ο Δήμος να πληρώσει αποζημιώσεις εφόσον υπάρξει προσφυγή από τον ενδιαφερόμενο».
Ταυτόχρονα πληροφόρησε τους Νομικούς Συμβούλους ότι η «επιλογή ΙΙΙ τάξης εργολάβων που είχαν δικαίωμα υποβολής προσφορών ήταν επιλογή του Δήμου (λόγω της φύσης του έργου αλλά και των δυνατοτήτων του Δήμου να επιβλέπουν το έργο) παρότι από το νόμο με βάση το ποσό θα μπορούσαν να εκτελούσαν το έργο και εργολήπτες Δ΄ κατηγορίας».
Ο Νομικός Σύμβουλος πληροφόρησε τους καθ' ων η αίτηση ότι «ο Δήμος δεν μπορεί να ξεφύγει από το έντυπο προσφοράς στο οποίο ρητώς αναφέρεται ότι δικαίωμα υποβολής προσφοράς είχαν εργολήπτες της 'Γ' τάξης». 'Οσον αφορά την προσφορά εργολήπτη 'Δ' Τάξης, ο Νομικός Σύμβουλος ήταν της γνώμης πως «ανεξάρτητα από το ύψος αυτής δεν πρέπει καν να συζητηθεί καθ' ότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις του εντύπου προσφορών και ως εκ τούτου δε γεννάται θέμα πληρωμής αποζημιώσεως προς αυτόν» (βλ. επιστολή του Νομικού Συμβούλου ημερ. 27.3.2000).
Με υπηρεσιακό σημείωμα ημερ. 5.4.2000 προς τον καθ' ου η αίτηση ο Δημοτικός Μηχανικός υπέδειξε ότι οι αιτητές «για τους λόγους που αναφέρονται στη νομική συμβουλή αλλά και τις απόψεις από το γραφείο του Γενικού Ελεγκτή καθώς και το Τμήμα Προσφορών του Υ.Σ.Ε. θα πρέπει να απορριφθούν σαν προσφοροδότες κατώτερης κατηγορίας». Ο Δημοτικός Μηχανικός πρότεινε όπως «η προσφορά κατακυρωθεί στην εταιρεία Αδελφοί Ιακώβου (Ε.Μ.) γιατί πληροί όλους τους όρους της προκήρυξης, έχει την πείρα και είναι η χαμηλότερη προσφορά σύμφωνα με τους όρους της προκήρυξης (Λ.Κ.84,129.50)».
Στην συνεδρία του ημερ. 11.4.2000 το Δημοτικό Συμβούλιο «αφού έλαβε υπόψη του την νομική γνωμάτευση και την έκθεση αξιολόγησης ομόφωνα κατακύρωσε την προσφορά αρ. 23/2000 στην Εταιρεία Α/φοί Ιακώβου (το Ε.Μ.) για το ποσό των Λ.Κ.84,129.50».
Οι αιτητές πληροφορήθηκαν για την απόρριψη της προσφοράς με επιστολή των καθ' ων η αίτηση ημερ. 26.4.2000. Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές επιδιώκουν την ακύρωση της απόφασης με την οποία απορρίφθηκε η προσφορά τους και της απόφασης για κατακύρωση της προσφοράς στο Ε.Μ..
Η προδικαστική ένσταση των καθ' ων η αίτηση
.Οι καθ' ων η αίτηση ήγειραν προδικαστική ένσταση. Ισχυρίστηκαν ότι η προσφυγή είναι απαράδεκτη «καθότι οι αιτητές έκδηλα δεν νομιμοποιούνται από του να προσβάλουν την επίδικη απόφαση».
Ο ευπαίδευτος συνήγορος των καθ' ων η αίτηση υπέβαλε ότι σύμφωνα με το έντυπο προσφοράς το δικαίωμα υποβολής προσφοράς είχαν εργολήπτες της 'Γ' τάξης. Οι αιτητές είναι εργολήπτες 'Δ' τάξης και ήταν εκτός προδιαγραφών. Κάτω από τις περιστάσεις δεν είναι δυνατόν οι αιτητές να αιτούνται ακύρωση της επίδικης απόφασης επικαλούμενοι οποιονδήποτε λόγο όπως τη σύνθεση του Δημοτικού Συμβουλίου, την έλλειψη πρακτικών σε οποιονδήποτε στάδιο της διαδικασίας, ανεπαρκή έρευνα ή αναιτιολόγητη απόφαση ή οτιδήποτε άλλο το οποίο είναι άσχετο με το κατά πόσο πληρούσε ή όχι τα προσόντα για υποβολή προσφορών. 'Εκδηλα - κατέληξε ο ευπαίδευτος
συνήγορος - από το περιεχόμενο της αγόρευσης τους οι αιτητές δεν προσβάλλουν την απόφαση επί του σημείου τούτου.Το πρώτο ζήτημα που πρέπει να εξεταστεί είναι κατά πόσο ο πιο πάνω όρος 6 της προσφοράς είναι ουσιώδης και εάν η απάντηση είναι καταφατική κατά πόσο οι αιτητές συμμορφώθηκαν με τον επίμαχο όρο.
Με το θέμα αυτό έχει ασχοληθεί επανειλημμένα η νομολογία μας. Στην Tamassos Tobacco Supplies and Co. v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60 (απόφαση Πική, Δ., όπως ήταν τότε) το θέμα τέθηκε ως εξής στις σελ. 72, 73 και 74:
«Είναι θεμελιωμένο ότι όρος της προσφοράς συνιστά, ανάλογα με τη σημασία του, ουσιώδη ή επουσιώδη προδιαγραφή για συμμετοχή στο διαγωνισμό. Προσφορά η οποία δεν πληροί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, είναι άκυρη και κατ' επέκταση, δε μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης.
Τί συνιστά ουσιώδη όρο πλειοδοτικού διαγωνισμού, αποτέλεσε το αντικείμενο μεγάλου αριθμού δικαστικών αποφάσεων. Η κρίση κατά πόσο τύπος ο οποίος παραβιάζεται αποτελεί ουσιώδη ή επουσιώδη πρόνοια, ανήκει στο δικαστή (βλ. Σπηλιωτόπουλος «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, 'Εκδοση 1977, σς. 404-405). Η νομολογία βεβαιώνει ότι το κριτήριο για τον καθορισμό της σημασίας και υπόστασης όρου πλειοδοτικού διαγωνισμού, είναι η σημασία που ενέχει η τήρηση του για την απόφαση για κατακύρωση της προσφοράς. Ουσιώδης είναι ο όρος η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς (βλ. μεταξύ άλλων,
....................
Ποιές ήταν οι επιπτώσεις από την παράλειψη των εφεσειόντων να προσκομίσουν την προβλεπόμενη από την παράγραφο 8.2 εξουσιοδότηση; Η απάντηση είναι ότι δε θεμελιωνόταν η δέσμευση των εφεσειόντων να συμμορφωθούν και να τηρήσουν την προσφορά που υποβλήθηκε εκ μέρους τους. Και το επόμενο ερώτημα: Μπορούσε να κατακυρωθεί προσφορά σε πρόσωπο το οποίο δεν είχε αναλάβει δέσμευση για την τήρηση και συμμόρφωση με τους όρους της προσφοράς και κατ' επέκταση εκείνους του διαγωνισμού; Η απάντηση δε μπορεί να είναι παρά αρνητική.
Καταλήγουμε ότι ο προβλεπόμενος από την παράγραφο 8.2 όρος συνιστούσε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, παράλειψη συμμόρφωσης με τον οποίο καθιστούσε την προσφορά των εφεσειόντων άκυρη.»
(Βλ. και Δημοκρατία κ.α. ν. Δ. Αυλωνίτης και Υιοί Λτδ, Α.Ε. 2479/20.3.2000, Βασίλης Χαράκης και Υιοί Λτδ ν. Δημοκρατίας (Αρ. 1) (1994) 3 Α.Α.Δ. 10, KEM Transport v. EFA and Others (1987) 3 C.L.R. 1939, K.O.T. v. C.N.C.P. Boat and Car Park Ltd κ.α., Α.Ε. 2289/31.3.99, General Construction Ltd v. Δήμου Λεμεσού, Α.Ε. 1633/31.7.98 και Αδελφοί Κάτσιου (Στυλιώτες) Λτδ ν. Α.ΤΗ.Κ., Υποθ. 424/2000/9.11.2001).
Ο επίδικος όρος έχει περιληφθεί «λόγω της φύσης του έργου αλλά και των δυνατοτήτων του Δήμου να επιβλέπει το έργο». Με άλλα λόγια οι καθ' ων η αίτηση ήταν της γνώμης ότι η φύση του έργου υπαγόρευε την ανάληψη και εκτέλεση του από εργολήπτη 'Γ' τάξης. Θεωρώ επομένως ότι ο επίδικος όρος απέβλεπε στην επαύξηση των εγγυήσεων για την άρτια εκτέλεση του έργου. 'Εχω, κατά συνέπεια, την άποψη ότι η τήρηση του επίδικου όρου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς. Καταλήγω με τη διαπίστωση ότι ο επίδικος όρος συνιστούσε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, παράλειψη συμμόρφωσης με τον οποίο καθιστούσε την προσφορά των εφεσειόντων άκυρη
.Στη συνέχεια θα εξετάσω κατά πόσο οι αιτητές συμμορφώθηκαν με τον πιο πάνω ουσιώδη όρο.
Με τον πιο πάνω όρο 6 το έργο έχει καταταχθεί «στην τάξη ΙΙΙ». Οι αιτητές κατείχαν Ετήσια 'Αδεια Εργολήπτη για το έτος 2000 σε σχέση με τεχνικά έργα τέταρης τάξης. Παραθέτω το σχετικό μέρος της:
«ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ ΕΡΓΟΛΗΠΤΗ
Νόμος Περί Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών 1973 μέχρι 1
992ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ
2000
ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΑΚΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑ & ΥΙΟΙ ΛΙΜΙΤΕΔ χορηγείται ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΕΤΑΡΤΗΣ ΤΑΞΗΣ.
|
Π Ε Ρ Ι Ο Ρ Ι Σ Μ Ο Ι | ||
|
ΠΕΙΡΑ Δ΄ ΤΑΞΗΣ |
Ο πιο πάνω αναφερόμενος εργολήπτης δύναται να προσφοροδοτεί για ΤΕΧΝΙΚΑ έργα της τάξης που αναφέρεται παραπλεύρως. |
Αρθρον 9 της νομοθεσίας 1973 μέχρι 1992 |
|
ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ Δ΄ ΤΑΞΗΣ |
Ο πιο πάνω αναφερόμενος εργολήπτης δύναται να αναλάβει την εκτέλεση ΤΕΧΝΙΚΩΝ έργων της τάξης που αναφέρεται παραπλεύρως.» | |
'Εχοντας υπόψη τον επίδικο όρο - 6(α) - θεωρώ ότι οι αιτητές έπρεπε να παρουσιάσουν ετήσια άδεια για τεχνικά έργα της τάξης του επίδικου έργου ήτοι άδεια «'Γ' τάξης». Ωστόσο, σύμφωνα με τον όρο 6(β) θα μπορούσαν να λάβουν μέρος στη δημοπρασία έστω και αν κατείχαν άδεια 'Δ' τάξης αν κατείχαν «πιστοποιητικό του Συμβουλίου Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών στο οποίο να φαίνεται ότι διαθέτουν τουλάχιστον την πείρα για τεχνικά έργα της τάξης του έργου».
Εφόσον οι αιτητές κατείχαν άδεια 'Δ' τάξης δεν είχαν δικαίωμα υποβολής προσφοράς εν όψει του όρου 6(α). Θα είχαν τέτοιο δικαίωμα σε περίπτωση που πληρούσαν τις προϋποθέσεις που θέτει ο όρος 6(β). Σε τέτοια, όμως, περίπτωση έπρεπε, σύμφωνα με τον όρο 6(β) να «υποβάλουν μαζί με την προσφορά τους εκτός από το αντίγραφο της ετήσιας άδειας τους αντίγραφο πιστοποιητικού του Συμβουλίου Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών στο οποίο να φαίνεται η κατάταξη τους όσον αφορά την πείρα, τον εξοπλισμό και το μόνιμο υπαλληλικό προσωπικό
».Οι αιτητές δεν υπέβαλαν τέτοιο πιστοποιητικό. Κρίνω, επομένως, ότι οι αιτητές δεν συμμορφώθηκαν με τον επίμαχο όρο. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τον όρο 6, δεν είχαν δικαίωμα υποβολής προσφοράς
.Ο ευπαίδευτος συνήγορος των αιτητών δεν έχει προβάλει λόγο ακύρωσης σε σχέση με τη νομιμότητα ή εγκυρότητα του επίδικου όρου. Επομένως δεν εγείρεται θέμα εξέτασης τέτοιας νομιμότητας ή εξέτασης. Ο ευπαίδευτος συνήγορος υπέβαλε ωστόσο ότι εφόσον οι αιτητές ήταν οι φθηνότεροι προσφοροδότες έπρεπε να τους είχε κατακυρωθεί η προσφορά και στη συνέχεια να τους ζητηθεί να υποβάλουν αίτηση στο Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών για να πάρουν άδεια 'Γ' τάξης.
Η πιο πάνω εισήγηση έχει σαν έρεισμα το τελευταίο σκέλος του όρου 6(β) σύμφωνα με το οποίο «οι προσφοροδότες που εμπίπτουν στο (β) πιο πάνω αναλαμβάνουν την υποχρέωση να υποβάλουν αίτηση στο Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών για εξασφάλιση ετήσιας άδειας για οικοδομικά/τεχνικά της τάξης του έργου ή ανώτερης, μέσα σε 7 μέρες από την ημέρα που τους γνωστοποιείται η κατακύρωση της προσφοράς».
Οι πιο πάνω πρόνοιες δεν προωθούν την εισήγηση του ευπαίδευτου συνήγορου. Προηγούνται οι πρόνοιες της δεύτερης παραγράφου του όρου 6(β) σύμφωνα με τις οποίες οι αιτητές έπρεπε «να υποβάλουν μαζί με την προσφορά τους εκτός από το αντίγραφο της ετήσιας άδειας τους αντίγραφο πιστοποιητικού του Συμβουλίου Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών στο οποίο να φαίνεται η κατάταξη τους όσον αφορά την πείρα, τον εξοπλισμό και το μόνιμο υπαλληλικό προσωπικό».
΄Οπως έχω ήδη διαπιστώσει (βλ. σελ. 8, πιο πάνω) οι αιτητές δεν έχουν υποβάλει με την προσφορά τους το πιστοποιητικό που απαιτείται από την πιο πάνω δεύτερη παράγραφο του όρου 6(β).
'Ερχομαι τώρα στην προδικαστική ένσταση. ΄Εχει νομολογηθεί ότι ο αποκλεισμός προσφοροδότη «κατ' εφαρμογή του επίμαχου όρου αποτελεί το νομιμοποιητικό του έρεισμα για την αμφισβήτηση, στο πλαίσιο της προσβολής της κατακύρωσης, της καθόλου νομιμότητας του» (Viamax Coach Industry Ltd v. Δημοκρατίας, Υποθ. 916/98/8.1.2001 - απόφαση Κωνσταντινίδη, Δ.).
Στην παρούσα υπόθεση οι αιτητές δεν έχουν αμφισβητήσει την νομιμότητα ή εγκυρότητα περίληψης του επίμαχου όρου. Έχει νομολογηθεί ότι αποτελεί προϋπόθεση νομιμοποίησης η ύπαρξη εννόμου συμφέροντος όχι μόνο κατά το χρόνο της άσκησης της προσφυγής αλλά και κατά το χρόνο της προσβαλλόμενης απόφασης (βλ.
Dias United Publishing Co. Ltd v. Δημοκρατίας (1996) 3 Α.Α.Δ. 550, 555). Εφόσον, όπως έχει ήδη υποδειχθεί, οι αιτητές δεν συμμορφώθηκαν με τον πιο πάνω ουσιώδη όρο και ως εκ τούτου δεν είχαν δικαίωμα υποβολής προσφοράς δεν είχαν έννομο συμφέρον κατά το χρόνο λήψης της προσβαλλόμενης απόφασης. Έπεται πως δεν νομιμοποιούνται στην άσκηση της παρούσας προσφυγής. Ακολουθεί πως η προδικαστική ένσταση επιτυγχάνει. Τονίζεται ότι τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά σε περίπτωση που οι αιτητές είχαν προωθήσει λόγο ακύρωσης σε σχέση με την νομιμότητα περίληψης του επίδικου όρου στους όρους της προσφοράς. Δεν έχουν, όμως, προβάλει τέτοιο λόγο ακύρωσης.
Για τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται λόγω έλλειψης έννομου συμφέροντος. Οι αιτητές να πληρώσουν τα έξοδα των καθ' ων η αίτηση και του ενδιαφερόμενου μέρους.
Π. ΚΑΛΛΗΣ,
Δ.
/ΕΑΠ.