CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(2002) 4 ΑΑΔ 177

< B>ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΑΡ. 521/00

Για την αιτήτρια - Π. Πετρίδης.

Διαζευκτικώς, πάντα κατά την εισήγηση της αιτήτριας, το Κέντρο, ενόψει και του ΄Αρθρου 122 του Συντάγματος είναι "δημόσιο όργανο" με την έννοια του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος. Επισημαίνει σ΄αυτό το πλαίσιο τα ακόλουθα ως δικαιολογούντα αυτή την κατάταξη και συναφώς την άποψή της πως η προσβαλλόμενη απόφαση είναι εκτελεστή διοικητική πράξη με την οποία ορθά συνδέθηκε και η Κυπριακή Δημοκρατία. Μεταξύ των Επιτρόπων ή των αντικαταστατών Επιτρόπων του Κέντρου περιλαμβάνονται, ως διορισθέντες από το Υπουργικό Συμβούλιο, ο Υφυπουργός παρά τω Προέδρω και Ανώτεροι Κρατικοί Λειτουργοί. Αυτοί διορίστηκαν υπό την ιδιότητά τους και, συνεπώς, στην εκπλήρωση του έργου τους ασκούν δημόσια εξουσία. Τα λειτουργικά έξοδα του Κέντρου βαρύνουν το Kράτος. Το ίδρυμα εκπροσωπείται στη Βουλή δια του Υπουργού Υγείας και ήδη, κατά τη συζήτηση της ίδρυσης και της λειτουργίας του Kέντρου στη Βουλή, εκφράστηκαν απόψεις σύμφωνα με τις οποίες αυτό θα πρέπει να τελεί υπό έλεγχο όπως κάθε οργανισμός δημόσιας ωφέλειας. Ο Υπουργός Υγείας υποβάλλει τον προϋπολογισμό του Κέντρου στο Υπουργικό Συμβούλιο. Το Κέντρο προσφέρει υπηρεσίες για τη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου και αφού δεν έχει εγγραφεί ως ιδιωτικό νοσοκομείο σύμφωνα με τον περί Ιδιωτικών Νοσοκομείων (Έλεγχος) Νόμο Κεφ. 255, πρέπει να θεωρείται κρατικό. Η υγεία αποτελεί κοινωνικό δικαίωμα των πολιτών και η ικανοποίησή του δεν είναι ζήτημα αγαθοεργίας αλλά βαρύνει το Κράτος. Οι ιατροί του Κέντρου, υπό προϋποθέσεις, μπορούν να ασκούν ιατρική και στα κρατικά νοσοκομεία.

Το κρίσιμο ζήτημα αφορά στο κατά πόσο το Κέντρο αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Εφόσον είναι ιδιωτικού δικαίου δεν θα έχουμε αρχή, όργανο ή πρόσωπο με την έννοια του Άρθρου 146 του Συντάγματος. Και οι πράξεις τους δεν θα υπόκεινται σε αναθεωρητικό έλεγχο δυνάμει του Άρθρου αυτού. ΄Οπως στις Εlias Petrou and Others v. The New Co-operative Credit Society of Karpashia 3 RSCC 58 και Premier Chemical Co Ltd v. Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου Λτδ Προσφυγή αρ. 261/93 - 3.3.94 σε σχέση με τις συνεργατικές πιστωτικές εταιρείες και τη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα Λτδ. Αλλά και στην Papacharalambous and Οthers v. Nicosia Local Bar Association (1983) 3 CLR 330 σε σχέση με το Δικηγορικό Σύλλογο Λευκωσίας και Papacharalambous and Another v. Bar Council (1983) 3 CLR σελ. 342 σε σχέση με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο. Και περαιτέρω στην J.N. Christofides Trading Ltd v. Δήμου Λευκωσίας και άλλων Προσφυγή Αρ. 297/87 - 26.4.89 σε σχέση με την ΄Ενωση Δήμων Κύπρου. Σε τέτοια περίπτωση η μορφή και η έκταση της συμμετοχής του Κράτους δεν θα αλλοιώνει τη φύση της δράσης του ως fiscus.

Είναι ευθέως σχετική σ΄αυτό το πλαίσιο η Αναφορά 2/96 - 29.1.97. Ψηφίστηκε νόμος που περιλάμβανε ρυθμίσεις και περιορισμούς σε σχέση με την πρόσληψη και τους όρους απασχόλησης προσωπικού από εταιρείες που χαρακτηρίζονταν, ως εκ της συμμετοχής του Κράτους σ΄αυτές ή των εγγυήσεων των κεφαλαίων τους από το Κράτος, ως "δημόσιες". Αυτές, όμως, είχαν εγγραφεί ως εταιρείες ιδιωτικού δικαίου δυνάμει του Κεφ. 113, ήταν νομικά πρόσωπα διακριτά από τους μετόχους τους και δεν καλύπτονταν από τον ορισμό της "δημόσιας υπηρεσίας" στο Άρθρο 122 του Συντάγματος. Συστάθηκαν στο πλαίσιο της ευχέρειας του Κράτους να ενεργεί στον τομέα του ιδιωτικού δικαίου (fiscus) και είχαν την ελευθερία του "συμβάλλεσθαι" όπως την κατοχυρώνει το Άρθρο 26.1 του Συντάγματος. Επειδή δε ο Νόμος που ψηφίστηκε επέβαλλε ανεπίτρεπτους περιορισμούς σ΄αυτή την ελευθερία, κρίθηκε αντισυνταγματικός στο σύνολό του. Ομοίως στην Αναφορά 1/99 - 11.11.99. Εκεί ο Νόμος που ψηφίστηκε είχε τον τίτλο "Ο περί Προσφορών σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και σε Εταιρείες του Δημοσίου Νόμος του 1999". Ως εταιρείες καθορίζονταν οι «κυβερνητικές εταιρείες» με αναφορά στη συμμετοχή της Δημοκρατίας σ΄αυτές ή στην εγγύηση των κεφαλαίων τους από τη Δημοκρατία ή στην εποπτεία της διοίκησής τους από τη Δημοκρατία ή, τελικά, στο δικαίωμα της Δημοκρατίας να διορίζει την πλειονότητα των μελών του Διοικητικού τους Συμβουλίου. Τίποτε από αυτά δεν κρίθηκε ικανό να αποχαρακτηρίσει αυτές τις εταιρείες ως ιδιωτικού δικαίου αφού είχαν συσταθεί και λειτουργούσαν δυνάμει του Κεφ. 113. Επομένως, και σ΄αυτή την περίπτωση, με το ίδιο σκεπτικό, οι ρυθμίσεις και οι περιορισμοί σε σχέση με τη σύναψη συμβάσεων, κρίθηκαν ως αντίθετοι προς το Άρθρο 26.1 του Συντάγματος.

Το Κέντρο έχει εγγραφεί με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ως νομικό πρόσωπο δυνάμει των προνοιών του περί Αγαθοεργών Ιδρυμάτων Νόμου, Κεφ. 41. ΄Εχει εκδοθεί το σχετικό πιστοποιητικό σύστασής του και στερούνται υπόβαθρου οι αμφισβητήσεις τις αιτήτριας ως προς την ύπαρξή του, ως τέτοιου. Εν πάση περιπτώσει είναι προς αυτό το νομικό πρόσωπο, όπως έχει συσταθεί, που απευθύνθηκε η αιτήτρια για διορισμό. Επομένως, επιδοκιμάζει και ταυτόχρονα αποδοκιμάζει όταν θέτει ερωτήματα αναφορικά με τη σύστασή του ή τη δυνατότητα σύστασής του. Ενέργεια ανεπίτρεπτη όπως έχει κατ΄επανάληψη εξηγηθεί. Είναι ιδιαιτέρως σχετικές οι υποθέσεις Christodoulos Kyriakides (No. 1) v. The Council for Registration of Architects and Civil Engineers (1965) 3 CLR 151, I Ekklisia tou Theou tis Prophetias v. The Republic (1988) 3 CLR 1050, Kαντούνας κ.α. ν. Δημοκρατίας Π. 682/96 κ.α. - 18.9.98, Γεώργιος Κάππα ν. ΟΚΓΒ ΑΕ 2381 - 25.1.00, Ζωή Χριστοφόρου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας Προσφυγή 648/98 - 30.3.00, Κυπριακή Δημοκρατία ν. China Wanbao Engineering Corporation AE 2522 - 5.7.00. Aυτό, πέρα από τη δυνατότητα συζήτησης και άλλων κωλυμάτων σε σχέση με τον έλεγχο της νομιμότητας της εγγραφής του Κέντρου, στο πλαίσιο της παρούσας προσφυγής.

Η σύσταση του Κέντρου ήταν σαφώς το αποτέλεσμα ιδιωτικών συμφωνιών οι οποίες και βρίσκονται στη ρίζα του. Η εγγραφή δε αγαθοεργού ιδρύματος, ως νομικού προσώπου δυνάμει του Κεφ. 41, απολήγει στη δημιουργία νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου. Το οποίο προκαλούν, δυνητικώς, οι εκάστοτε Επίτροποι του εμπιστεύματος οι οποίοι μπορεί να είναι οποιοιδήποτε, από την άποψη της ιδιότητάς τους. Το νομικό πρόσωπο που προκύπτει από την εφαρμογή του Κεφ. 41 δεν ασκεί δημόσια εξουσία ανεξάρτητα από το κατά πόσο συμμετέχει στο εμπίστευμα το Kράτος. Σε σχέση δε με καθοριζόμενα θέματα υπόκειται στην εξουσία και δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, όπως προβλέπει το άρθρο 13 του Κεφ. 41. Εξουσία και δικαιοδοσία, ας σημειωθεί, την οποία επανηλειμμένα άσκησε το Ανώτατο Δικαστήριο, όχι βεβαίως μέσα στο πλαίσιο του ΄Αρθρου 146 του Συντάγματος. (Βλ. μεταξύ άλλων Μitsis Lemythou Commercial School v. The Republic (1964) CLR σελ 1, The Orphanage and Training School, Demetrakis G. Dianellos v. The Republic (1977) 1 CLR 302, Archbishop of Cyprus and Others v. The Republic (1981) 1 CLR 629. Παρεμβάλλω πως η υπόθεση Χρίστος Μαυρομμάτης ν. Αγγλικής Σχολής Προσφυγή 467/98 - 7.7.99 την οποία επικαλέστηκε η αιτήτρια, διακρίνεται. Εκεί θεσπίστηκε ειδικός νόμος (Κεφ. 167) και ολόκληρη η κινητή και ακίνητη περιουσία της Σχολής ανήκε στο Υπουργικό Συμβούλιο το οποίο είχε και την υποχρέωση συνέχισης της λειτουργίας της αλλά και την εξουσία να αποφασίζει τη διάλυσή της.

Σε συμφωνία με την εισήγηση των καθ΄ων η αίτηση, καταλήγω πως η προσβαλλόμενη απόφαση δεν είναι δυνατό να ελεγχθεί στα πλαίσια του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος. ΄Επεται πως δεν δικαιολογείται να επεκταθώ στους ισχυρισμούς ουσίας σε σχέση με το διορισμό του ενδιαφερόμενου προσώπου. Ούτε και στο δευτερεύον ζήτημα της συνένωσης του Υπουργικού Συμβουλίου ως διαδίκου, το υποβληθέν υπόβαθρο της οποίας, εν πάση περιπτώσει, ουσιαστικά εξαντλείται σε όσα κατά την εισήγηση της αιτήτριας εμφανίζουν το Κέντρο ως φορέα δημόσιας εξουσίας. Η προσφυγή απορρίπτεται ως απαράδεκτη, με έξοδα.