|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 1446/2000.
ΕΝΩΠΙΟΝ
: Π. ΚΑΛΛΗ, Δ.Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος.
Μεταξύ:
Δημοτικού Συμβουλίου 'Εγκωμης,
Αιτητή
και
1. Διευθυντή Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως,
2. Υπουργού Εσωτερικών,
3. Κυπριακής Δημοκρατίας δια του Γενικού Εισαγγελέως,
Καθ' ων η αίτηση.
__________________
11 Φεβρουαρίου, 2002
.Για τον αιτητή: Α. Παπαχαραλάμπους.
Για τους καθ' ων η αίτηση: Μ. Μαλαχτού-Παμπαλλή (κα.), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας εκ μέρους του Γ-Ε.
Για το Ε/Μ: Γ. Παπαντωνίου.
____________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Ο Θωμάς Δ. Κωστάππης (το Ε.Μ.) είναι ιδιοκτήτης δύο τεμαχίων γης (τα επίδικα τεμάχια) συνολικής έκτασης 5.500 τ.μ. Στις 19.5.99 υπέβαλε στον Επαρχιακό Λειτουργό του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως αίτηση για τη χορήγηση πολεοδομικής άδειας για ανάπτυξη στα επίδικα τεμάχια. Με βάση τα αρχικά σχέδια που είχαν κατατεθεί η ανάπτυξη αφορούσε την ανέγερση τριώροφης - και σε ορισμένα τμήματα τετραώροφης οικοδομής - η οποία περιλάμβανε 192 δωμάτια για φοιτητές, μπάρ, καφετέρια, κολυμβητική δεξαμενή, γυμναστήριο, αίθουσες παγνιδιών, αποθηκευτικούς χώρους και χώρους στάθμευσης. Ακολούθησε η υποβολή τροποποιημένων σχεδίων από το Ε.Μ.. Στις 12.9.2000 χορηγήθηκε πολεοδομική άδεια στο Ε.Μ. με σχετικούς όρους, με βάση τα τροποποιημένα σχέδια που υποβλήθηκαν στις 20.7.2000, για τη δημιουργία φοιτητικής εστίας δυναμικότητας 104 δωματίων και περιορισμένων κοινοχρήστων χώρων προς λειτουργική στήριξη της.
Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές επιδιώκουν ακύρωση της πολεοδομικής άδειας ημερ. 12.9.2000.
Η προδικαστική ένσταση.
Οι καθ' ων η αίτηση έχουν εγείρει την πιο κάτω προδικαστική ένσταση:
«Οι Αιτητές δεν νομιμοποιούνται στην έγερση της παρούσας προσφυγής καθότι αυτοί στερούνται ιδίου εννόμου συμφέροντος ευθέως προσβληθέντος από την επίδικη απόφαση με την έννοια που αυτό έχει στα πλαίσια του άρθρου 146.2 του Συντάγματος.»
Με τη γραπτή της αγόρευση επί του θέματος του εννόμου συμφέροντος η κα. Μαλαχτού-Παμπαλλή, εκ μέρους των καθ' ων η αίτηση, υποστήριξε ότι οι αιτητές δεν έχουν θεμελιώσει, μέσα στα πλαίσια που καθορίζει η νομολογία, το έννομο συμφέρον που απαιτείται ως προϋπόθεση για άσκηση της αναθεωρητικής δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου στα πλαίσια του άρθρου 146 του Συντάγματος. Η ευπαίδευτη συνήγορος έκαμε αναφορά στη Δημοκρατία ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Γερίου, Α.Ε. 2156, 2158/27.2.98 στην οποία έχει εξεταστεί το θέμα του εννόμου συμφέροντος των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης. Υπέβαλε ότι πέραν «αυτής καθαυτής της ιδιότητας τους ως αρχή τοπικής αυτοδιοίκησης, οι αιτητές φέρουν βάρος απόδειξης να καταδείξουν την ύπαρξη έννομου συμφέροντος στην κάθε συγκεκριμένη περίπτωση». Το ερώτημα, σύμφωνα με την ευπαίδευτη συνήγορο, «κατά πόσο εν προκειμένω θεμελιώνεται το έννομο συμφέρον, αποφασίζεται με αναφορά στα όσα προτείνονται ως στοιχεία που συνθέτουν δυσμενή επηρεασμό». Με αναφορά στην υπόθεση Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας (1996) 3 Α.Α.Δ. 73, 82 η κα. Μαλαχτού-Παμπαλλή υπέβαλε ότι η συγκεκριμενοποίηση των στοιχείων που συνθέτουν το δυσμενή επηρεασμό πρέπει να γίνεται στα δικόγραφα της προσφυγής. Στην παρούσα υπόθεση - συνέχισε η κα. Μαλαχτού-Παμπαλλή - η αίτηση των αιτητών είναι λακωνικότατη. Δεν κάμνει αναφορά σε οποιοδήποτε στοιχείο από το οποίο, έστω και κατ' ισχυρισμό, να προκύπτει δυσμενής επηρεασμός. Κατ' ακρίβεια - κατέληξε η ευπαίδευτη συνήγορος - δεν αναφέρεται οτιδήποτε γι' αυτό το ζήτημα.
Ο κ. Αγγελίδης, εκ μέρους των αιτητών, με αναφορά στη Δημοτικό Συμβούλιο Γεροσκήπου κ.α. ν. Υπουργικού Συμβουλίου κ.α. (1996) 3 Α.Α.Δ. 389 υπέβαλε ότι οι Δήμοι έχουν δικαίωμα να προσβάλλουν «εκδόσεις πολεοδομικής άδειας».
Με όλο το σεβασμό προς τη σχετική εισήγηση πρέπει να υπενθυμίσω ότι η απόφαση της πλειοψηφίας στη Δημοτικό Συμβούλιο Γεροσκήπου (πιο πάνω) δεν έχει ασχοληθεί με θέμα εννόμου συμφέροντος δυνάμει του άρθρου 146.2. Δεν τυγχάνει, επομένως, εφαρμογής στην παρούσα υπόθεση.
Το θέμα έννομου συμφέροντος αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης έχει εξεταστεί στην
Imp. Board Strovolos v. Republic (1983) 3 C.L.R. 434 (απόφαση Πική, Δ., όπως ήταν τότε). Αποφασίστηκε ότι είναι παραδεκτή προσφυγή αρχής τοπικής διοίκησης για την αναθεώρηση απόφασης αρχής ή οργάνου της Κεντρικής Κυβέρνησης, εφόσο θίγεται ίδιον συμφέρον. Στην υπόθεση εκείνη κρίθηκε ότι το Συμβούλιο Βελτιώσεως Στροβόλου ενομιμοποιείτο να προσβάλει απόφαση οργάνου της Κεντρικής Κυβέρνησης, λόγω του επηρεασμού της λειτουργίας του.Στην Δήμος 'Εγκωμης ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 1988/3
0.9.97 ο Δήμος 'Εγκωμης, επικαλούμενος την Imp. Board Strovolos (πιο πάνω) προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο, με αίτημα την αναθεώρηση απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία εκδόθηκε βάσει του άρθρου 18 του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96, προς το σκοπό ακύρωσης της ως παράνομης. Νωρίτερα ο Δήμος είχε απορρίψει το αίτημα για τη χορήγηση της άδειας η οποία έτυχε επαναθεώρησης από τον Υπουργό στο πλαίσιο των εξουσιών που του παρέχονται από τον ίδιο νόμο.Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε την προσφυγή απαράδεκτη, λόγω της απουσίας του νενομισμένου συμφέροντος εκ μέρους του Δήμου να προσβάλει την απόφαση. Διαπίστωσε ότι η άσκηση των εξουσιών του Δήμου βάσει του 'Αρθρου 3 συναρτάται ιεραρχικά με τις εξουσίες του Υπουργού βάσει του 'Αρθρου 18, αφενός, και ότι ελλείπει ολοσχερώς ο επηρεασμός ιδίου συμφέροντος του Δήμου, το οποίο, βάσει της
Imp. Board Strovolos (ανωτέρω) αποτελεί το νομιμοποιητικό έρεισμα για την άσκηση προσφυγής.Εκδίδοντας την απόφαση της Ολομέλειας ο Πικής, Π., έθεσε το θέμα ως εξής:
«'Ασχετα από το χαρακτήρα της προσφυγής εναντίον του Υπουργού, οι εφεσείοντες στερούνται, όπως ορθά διαπίστωσε το πρωτόδικο δικαστήριο, του απαιτούμενου συμφέροντος να προσβάλουν την επίδικη διοικητική απόφαση. Η απόφαση δεν αφορά το Δήμο, ούτε θίγει τη λειτουργία του. Ούτε προσβάλλεται στην ίδια την προσφυγή οποιοδήποτε συμφέρον του Δήμου, η αποκατάσταση του οποίου επιδιώκεται μέσω της αναθεώρησης της απόφασης. Το μόνο νομιμοποιητικό στοιχείο για την άσκηση της είναι το σφάλμα το οποίο κατ' ισχυρισμό διαπνέει την απόφαση, το οποίο την καθιστά υποκείμενη σε ακύρωση. Το κοινό συμφέρον για την προάσπιση της νομιμότητας δεν παρέχει έρεισμα για προσφυγή. Δεν είναι παραδεκτή κάτω από το 'Αρθρο 146 η λαϊκή αγωγή, γνωστή στο Ρωμαϊκό Δίκαιο ως actio popularis
.........................
Η στοιχειοθέτηση του συμφέροντος, το οποίο νομιμοποιεί τον αιτητή να προσφύγει στο δικαστήριο, βαρύνει τον προσφεύγοντα, όπως εξυπακούει το 'Αρθρο 146.2 και αναγνωρίζει η νομολογία - (βλ. μεταξύ άλλων,
Rallis Makrides v. Republic (Minister of Finance) (1967) 3 C.L.R. 147).Η προσφυγή των εφεσειόντων δεν θεμελιώνεται στο δυσμενή επηρεασμό ιδίου συμφέροντος, όπως ο όρος 'έννομο συμφέρον', έχει, κατ' επανάλειψη, αναλυθεί σε δικαστικές αποφάσεις - (βλ., μεταξύ άλλων, την πρόσφατη απόφαση στη Γεωργίου και άλλοι ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 2166/28.2.97), αλλά στο γενικό συμφέρον διασφάλισης της σύννομης λειτουργίας της διοίκησης που δεν παρέχει έρεισμα για προσφυγή.»
Το θέμα του εννόμου συμφέροντος των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης έχει εξεταστεί και στην Δημοκρατία ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Γερίου (πιο πάνω). Στην απόφαση της πλειοψηφίας, η οποία δόθηκε από τον Νικολάου, Δ., οι γενικές αρχές τέθηκαν ως εξής:
«Κατά την άποψη μας, οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν συμφέρον στην πολεοδομική διαμόρφωση της περιοχής τους εφόσον προκύπτει δυσμενής επηρεασμός στο φυσικό περιβάλλον, ιδωμένο όπως πρόκειται διαχρονικά να διαμορφωθεί. Πρόκειται για συμφέρον εγγενές στη φύση της αποστολής τους και ως εκ τούτου νόμιμο. Η διαπίστωση αυτή καθιστά μη αναγκαία την περαιτέρω διερεύνηση της νομιμοποίησης του εφεσίβλητου Συμβουλίου. 'Οπως άλλωστε υποδείχθηκε στη Γεωργίου κ.α. ν. Δημοκρατίας κ.α., Α.Ε. 2166/28.2.1997
'Το αντικείμενο του επηρεασμού κάτω από το 'Αρθρο 146 είναι το συμφέρον και όχι αποκρυσταλλωμένο νομικό δικαίωμα.'
.............................. .................................................. .....
Τα εκεί εκτεθέντα παραδείγματα από αποφάσεις του Σ.τ.Ε. απεικονίζουν εναργώς ακριβώς αυτή τη διάσταση. Καταλήγουμε λοιπόν ότι το Συμβούλιο Βελτιώσεως Γερίου νομιμοποιείται κατ' αρχήν στην προσφυγή.
Εξετάζεται ακολούθως το κατά πόσο θεμελιώνεται εν προκειμένω το επικαλούμενο έννομο συμφέρον με αναφορά στα όσα προτείνονται ως στοιχεία που συνθέτουν δυσμενή επηρεασμό. Το βάρος το έχουν βέβαια οι αιτητές.»
Στη δική του απόφαση ο Πικής, Π. έθεσε το θέμα ως εξής:
«Καταλήγω, όπως και ο Νικολάου, Δ., ότι δεν έχει επηρεαστεί δυσμενώς συμφέρον των εφεσειόντων, ώστε να νομιμοποιούνται να προσβάλουν την επίδικη διοικητική απόφαση. Για τους λόγους που εξηγούνται στην απόφασή του, η διοικητική πράξη που προσβλήθηκε δεν επαγόταν τον άμεσο δυσμενή επηρεασμό του περιβάλλοντος. Ο επηρεασμός επενεργεί στο παρόν, εφόσο η απόφαση επιφέρει δυσμενείς συνέπειες, κατά το χρόνο της έκδοσής της, ή προεξοφλεί την εκδήλωσή τους σε μελλοντική ημερομηνία - (Γεωργίου και άλλοι ν. Ματθαίου Παναγή και άλλων - (Αναθεωρητική 'Εφεση αρ. 2166 - 28.2.97)). Ο δυσμενής επηρεασμός εννόμου συμφέροντος, κατά το χρόνο που λαμβάνεται η απόφαση, αποτελεί προϋπόθεση για τη νομιμοποίηση του επηρεαζομένου να προσφύγει - ('Αρθρο 146.2 του Συντάγματος).»
Στην Armonia Estates Ltd v. Συμβουλίου Βελτιώσεως Τάλας, Α.Ε. 2418/1.3.2000 (απόφαση Αρτεμίδη, Δ.) αναφέρθηκαν τα εξής σε σχέση με το έννομο συμφέρον:
«Σύμφωνα με τη νομολογία μας, οι εφεσείοντες, παρουσιάζοντας στοιχεία, θα έπρεπε να πιθανολογήσουν την ύπαρξη εννόμου συμφέροντος δείχνοντας, στην προκείμενη περίπτωση, με ποιό τρόπο η οικοδομή των ενδιαφερομένων μερών επηρέαζε βλαπτικά τα συμφέροντα τους στη δική τους. Πάνω σ' αυτό το κρίσιμο και μοναδικό ερώτημα ο πρωτόδικος συνάδελφος διαπίστωσε τα εξής:
''Οσον αφορά το πιο πάνω ερώτημα η αιτήτρια εταιρεία εντελώς αόριστα αναφέρει ότι η υλοποίηση της σχετικής άδειας οικοδομής θα επιφέρει βλαπτικές συνέπειες σ' αυτή και σ' όσους έχουν αγοράσει απ' αυτήν υποστατικά. Δεν εξειδικεύεται ούτε στη γραπτή αγόρευση του ευπαίδευτου δικηγόρου της αιτήτριας από πού θα προκληθούν αυτές οι βλαπτικές συνέπειες και φυσικά ποιές θα είναι αυτές. Δεν εξειδικεύονται
Ο δικηγόρος των εφεσειόντων δεν αντέτεινε τίποτε στην πιο πάνω κρίση του συναδέλφου μας, η οποία παραμένει ακλόνητη, και βεβαίως νομικά ορθή. Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.»
Το βάρος απόδειξης εννόμου συμφέροντος το φέρουν οι αιτητές (Βλ. Makrides v. Republic (1967) 3 C.L.R. 147, Δήμος 'Εγκωμης ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 1988/30.9.97 και Δημοκρατία ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Γερίου κ.α., Α.Ε. 2156 και 2158/27.2.1998
).Η προσβαλλόμενη διοικητική πράξη δεν αφορά άμεσα τους αιτητές. Η εξέταση του κατά πόσο έχουν στοιχειοθετήσει έννομο συμφέρον, το οποίο τους νομιμοποιεί να προσφύγουν στο Δικαστήριο, λαμβάνει χώραν με αναφορά στα δικόγραφα. Αυτή η θέση έχει διατυπωθεί από την Ολομέλεια στην Χαραλάμπους (πιο πάνω), σελ. 82, 83:
«Η προσβαλλόμενη πράξη δεν αφορά άμεσα την εφεσείουσα. Προκύπτει επομένως το ερώτημα κατά πόσο έχει πιθανολογήσει έννομο συμφέρον με το να ισχυρισθεί ευλόγως ότι θίγονται δικά της συμφέροντα (Δαγτόγλου, Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, Δεύτερη έκδοση, παρα. 551, 553). Θεωρούμε ότι για την επίλυση του επίδικου ερωτήματος πρέπει να προσφύγουμε στους ισχυρισμούς που περιέχονται στο δικόγραφο της εφεσείουσας σύμφωνα με τους οποίους: 'με την έκδοση της άδειας οι εφεσίβλητοι θα ζημιώσουν τα μέγιστα την εφεσείουσα διότι θα δημιουργηθεί οχληρία και δυσοσμία αφόρητη για την υγεία και την ευημερία τόσο της εφεσείουσας όσο και της οικογένειάς της προκειμένου να χρησιμοποιηθούν τα κτήματά της για σκοπούς αυτοστέγασης ή άλλης ανάπτυξης'.»
(Βλ. και Τσαγγάρη ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 2088/11.6.98 - Βλ., επίσης, Κοινότης Λυσού κ.α. ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 2199/29.6.98
).Τα νομολογηθέντα στην Χαραλάμπους (πιο πάνω) καθιστούν αναγκαία την αναφορά στο δικόγραφο της προσφυγής των αιτητών. Το παραθέτω:
«
Η αίτηση αυτή βασίζεται πάνω στα πιο κάτω νομικά σημεία:-Η αίτηση αυτή βασίζεται πάνω στα πιο κάτω γεγονότα:-
Εξέταση του δικογράφου των αιτητών αποκαλύπτει ότι η μόνη αναφορά η οποία τείνει να συνδεθεί με το έννομο συμφέρον είναι εκείνη της παραγ. 4 των νομικών σημείων - «η εκδοθείσα άδεια εξεδόθη χωρίς να ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις στο εν γένει περιβάλλον».
Η αναφορά αυτή αποτελεί μια γενική αναφορά περί επιπτώσεων «στο εν γένει περιβάλλον». Δεν εξειδικεύει με ποιό τρόπο και γιατί το περιβάλλον θα υποστεί επιπτώσεις λόγω της προτεινόμενης ανάπτυξης. Δεν αναφέρει ποιά είναι τα στοιχεία που συνθέτουν τον δυσμενή άμεσο επηρεασμό του περιβάλλοντος. 'Οπως λέχθηκε και στην Δήμος 'Εγκωμης (πιο πάνω) «η προσβαλλόμενη απόφαση δεν αφορά τον Δήμο ούτε θίγει τη λειτουργία του». Οι αιτητές με την παρούσα προσφυγή δεν έχουν αποσείσει το βάρος απόδειξης το οποίο φέρουν να θεμελιώσουν δηλαδή δυσμενή επηρεασμό ιδίου συμφέροντος.
Διαπιστώνω, επομένως, ότι οι αιτητές στερούνται εννόμου συμφέροντος εντός της έννοιας του άρθρου 146.2 του Συντάγματος. Τα όσα έχουν υποβάλει οι αιτητές στην παρούσα προσφυγή σχετίζονται με την ουσία της υπόθεσης. Ωστόσο κατά την εξέταση της ύπαρξης εννόμου συμφέροντος δεν λαμβάνονται υπόψη στοιχεία που αφορούν την ουσία της υπόθεσης (Βλ. Ιεροδιακόνου κ.α. ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 2110/10.6.98).
Η προσφυγή απορρίπτεται λόγω έλλειψης εννόμου συμφέροντος. Οι αιτητές να πληρώσουν τα έξοδα των καθ' ων η αίτηση και του ενδιαφερόμενου μέρους.
Π. ΚΑΛΛΗΣ,
Δ.
/ΕΑΠ.