|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2001) 4 ΑΑΔ 583
24 Ιουλίου, 2001
[ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΣΤΕΛΛΑ ΒΑΣΙΛΗ,
Αιτήτρια,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΤΟΥ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ,
2. ΕΦΟΡΟΥ ΦΟΡΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1119/1999)
Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο ― Τεκμήριο νομιμότητας της προσβαλλόμενης απόφασης ― Το βάρος αποδείξεως για ανατροπή του εναποτίθεται στον αιτητή.
Φορολογία ― Φορολογία εισοδήματος ― Φορολογία νοητού κέρδους ― Ο κανόνας είναι να φορολογούνται τα υπαρκτά κέρδη και κατ' εξαίρεση να φορολογούνται τα νοητά υπό τις προϋποθέσεις που τίθενται από τη νομολογία ― Δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις φορολόγησης στην κριθείσα περίπτωση ― Περιστάσεις και συνέπειες.
Η αιτήτρια προσέφυγε κατά της επιβολής φορολογίας εισοδήματος ως προς ενοίκια που θεωρητικά θα εισέπραττε εάν δεν παραχωρούσε δωρεάν τη χρήση ακινήτου της σε οικογενειακή της εταιρεία για σκοπούς άσκησης της επιχείρησης της εν λόγω εταιρείας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
Είναι γνωστή η αρχή του Διοικητικού Δικαίου ότι η διοικητική απόφαση τεκμαίρεται νόμιμη και εναπόκειται στην άλλη πλευρά να αποδείξει το αντίθετο. Έτσι, ορθά, το βάρος της απόδειξης εναποτίθεται στην πλευρά του αιτητή.
Η αιτήτρια στην παρούσα προσφυγή ισχυρίζεται ότι από το όλο πνεύμα του σχετικού περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου του 1961 (Ν. 58/61) και ιδιαίτερα τα Άρθρα 5 και 6 δεν επιτρέπεται η φορολογία "νοητού κέρδους". Η κτήση του εισοδήματος αποτελεί προϋπόθεση για τον υπολογισμό του κέρδους.
Ο δικηγόρος της αιτήτριας αντλώντας επιχείρημα από τις αποφάσεις Δημοκρατία v. Matossian (1992) 3 Α.Α.Δ. 399 και Sharkey v. Wernher [1956] A.C. 58, ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει κανόνας που να επιτρέπει στους καθ΄ων η αίτηση να φορολογούν αδιακρίτως "νοητά κέρδη". Αντίθετα, ο κανόνας είναι να φορολογούνται τα "υπαρκτά κέρδη" και κατ' εξαίρεση, υπό τις προϋποθέσεις που θέτουν οι πιο πάνω αποφάσεις, να φορολογούνται "νοητά κέρδη". Οι προϋποθέσεις δε αυτές είναι (α) το υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο να είναι έμπορος και (β) το δωρηθέν αντικείμενο να είναι μέρος του αποθεματικού της επιχείρισης και όχι προσωπικό αντικείμενο ή κεφαλαιουχικό αγαθό.
Είναι παραδεκτό στην παρούσα υπόθεση ότι η αιτήτρια δεν είναι έμπορος ούτε διεξάγει εμπορική επιχείριση ενοικίασης ακινήτου κατ' επάγγελμα. Ούτε και το επίδικο ακίνητο αποτελεί μέρος του αποθεματικού οποιασδήποτε επιχείρισης της. Το επίδικο ακίνητο είτε είναι "προσωπικό αντικείμενο" είτε "κεφαλαιουχικό αγαθό".
Ενόψει των πιο πάνω παραδεκτών γεγονότων η εισήγηση του δικηγόρου της αιτήτριας κρίνεται ότι είναι ορθή.
Οι καθ΄ων η αίτηση κατά τη λήψη της επίδικης απόφασης ενήργησαν καθ' υπέρβαση και/ή κατάχρηση εξουσίας και κατά πλάνη περί το νόμο.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Δημοκρατία v. Matossian (1992) 3 Α.Α.Δ. 399,
Sharkey v. Wernher [1956] A.C. 58,
Mason v. Innes [1967] 1 Ch. 1079,
Jacgilden (Weston Hall) Ltd v. Castle [1969] 3 All E.R. 1110.
Προσφυγή.
Προσφυγή από την αιτήτρια κατά της απόφασης των καθ' ων η αίτηση με την οποία α) ο Έφορος Φόρου Εισοδήματος, μετά από ένσταση, αποφάσισε να βεβαιώσει την αρχική του απόφαση ως η επιστολή του ημερ. 7/10/98 δηλαδή να φορολογείται η αιτήτρια από το 1996 με ενοίκια εισπρακτέα βάσει της τρέχουσας τιμής της αγοράς για τα ακίνητα της που παραχωρεί δωρεάν στην εταιρεία Γεώργιος Βασίλη Κέντρο Δεξιώσεων Λτδ. για διεξαγωγή των εμπορικών δραστηριοτήτων της και β) καθόρισε το ενοίκιο για το 1996 σε Λ.Κ. 12.000 αφού έλαβε υπόψη το ύψος των ενοικίων ακινήτων στην ίδια περιοχή που χρησιμοποιούνται για τον ίδιο σκοπό με εκείνο της πιο πάνω εταιρείας.
Μ. Χ"Χριστοφής, για την Αιτήτρια.
Λ. Χριστοδουλίδου, Δικηγόρος της Δημοκρατρίας, για τους Καθ΄ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ.: Η αιτήτρια με την παρούσα προσφυγή, υπέβαλε τη Δήλωση Εισοδήματος για το επίδικο φορολογικό έτος, 1996. Το εισόδημά της κατά τον επίδικο χρόνο προήρχετο από μισθούς ως διευθύνων σύμβουλος της οικογενειακής Εταιρείας Γεώργιος Βασίλη (Κέντρο Δεξιώσεων) Λτδ. και ενοίκια από διάφορες Εταιρείες για την τοποθέτηση διαφημιστικών πινακίδων στα ακίνητά της.
Η αιτήτρια και ο σύζυγος της είναι οι μέτοχοι και διευθυντές της πιο πάνω Εταιρείας που διαχειρίζεται αίθουσα για δεξιώσεις στην περιοχή "Ριζοελιά" Λάρνακα.
Στις 24.9.98 οι καθ΄ων η αίτηση απέστειλαν επιστολή στην Εταιρεία με την οποία την πληροφορούσαν ότι από έλεγχο που διεξήγαγε στα βιβλία της διαπίστωσε ότι το ακίνητο στο οποίο διεξάγει την επιχείρισή της δεν ανήκε στην ίδια αλλά στην Στέλλα Βασίλη (αιτήτρια στην παρούσα προσφυγή). Κατά συνέπεια, και επειδή η αιτήτρια Στέλλα Βασίλη αποτελεί διαφορετική οντότητα και η παραχώρηση του ακινήτου γίνεται για εμπορική εκμετάλλευση, συνεχίζει η επιστολή των καθ΄ων, αποφάσισαν να φορολογήσουν την ιδιοκτήτρια του ακινήτου, Στέλλα Βασίλη, με ενοίκια με βάση τις τρέχουσες τιμές ενοικίασης και επίσης θα επέτρεπε στην Εταιρεία ισόποση έκπτωση. Το νοητό δε ενοίκιο το καθόρισαν στις £12.000 ετησίως.
Στις 7.10.98 οι καθ΄ων η αίτηση απέστειλαν στην αιτήτρια επιστολή με την οποία την πληροφορούσαν για την πιο πάνω απόφαση τους και εσώκλεισαν και τις σχετικές φορολογίες.
Στις 28.11.98 η αιτήτρια υπέβαλε ένσταση στις φορολογίες αυτές με τον ισχυρισμό ότι ο περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμος δεν παρέχει δικαίωμα φορολογίας "υποθετικών ενοικίων".
Οι καθ΄ων η αίτηση απέρριψαν την ένσταση της αιτήτριας και απέστειλαν τελικές φορολογίες για τον επίδικο χρόνο. Σύμφωνα με την πιο πάνω απόφαση οι καθ΄ων η αίτηση θεώρησαν ότι παραχώρηση ακινήτου από ιδιώτη σε Εταιρεία για να διεξάγει τις εμπορικές δραστηριότητες της είναι πράξη εμπορικού χαρακτήρα και πρέπει να υπολογίζεται ενοίκιο με βάση την τρέχουσα τιμή της αγοράς. Οι καθ΄ων η αίτηση αποφάσισαν:-
(α) να φορολογήσουν την αιτήτρια με ενοίκιο εισπρακτέο.
(β) να καθορίσουν για το 1996 το ύψος του ενοικίου σε £12.000 ετησίως αφού έλαβαν υπόψη τα ενοίκια στην ίδια περιοχή που χρησιμοποιούνται για τον ίδιο σκοπό, και
(γ) να της παραχωρήσουν κεφαλαιουχικές αποσβέσεις για τα σχετικά κτίρια.
Η αιτήτρια προσέβαλε τις φορολογίες με την παρούσα προσφυγή και ζητά:-
"Δήλωση του Δικαστηρίου όπως η απόφαση των καθ΄ων η αίτηση που κοινοποιήθηκε στην αιτήτρια με επιστολή ημερομηνίας 23/6/1999 και που παρελήφθη από την αιτήτρια στις 25/6/99 και με την οποία:-
(α) Ο Έφορος Φόρου Εισοδήματος μετά από ένσταση αποφάσισε να βεβαιώσει την αρχική του απόφαση ως η επιστολή του ημερ. 7/10/98 δηλαδή να φορολογείται η αιτήτρια από το 1996 με ενοίκια εισπρακτέα βάσει της τρέχουσας τιμής της αγοράς για τα ακίνητα της που παραχωρεί δωρεάν στην εταιρεία Γεώργιος Βασίλη Κέντρο Δεξιώσεων Λτδ. για διεξαγωγή των εμπορικών δραστηριοτήτων της και
(β) Καθόρισε το ενοίκιο για το 1996 σε Λ.Κ.12.000 αφού έλαβε υπόψη το ύψος των ενοικίων ακινήτων στην ίδια περιοχή που χρησιμοποιούνται για τον ίδιο σκοπό με εκείνο της πιο πάνω εταιρείας,
κηρυχθεί άκυρη ως αντισυνταγματική και/ή παράνομη.".
Η αιτήτρια προβάλλει ως λόγους ακυρότητας πλάνη περί το νόμο και/ή υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας ως επίσης και το αναιτιολόγητο της επίδικης απόφασης.
Στη γραπτή του αγόρευση ο δικηγόρος της αιτήτριας τονίζει τη θεμελιακή αρχή στο Φορολογικό Δίκαιο ότι το υποκείμενο του φόρου δεν μπορεί να φορολογείται για υποτιθέμενα κέρδη τα οποία δεν πραγματοποίησε. Περαιτέρω, ισχυρίζεται ότι τα άρθρα 5 και 6 του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου του 1961 (Ν. 58/61) υποδηλώνουν ότι η φορολογία του εισοδήματος συναρτάται με την πραγματοποίηση απτού κέρδους. Η μόνη εξαίρεση είναι εκείνη που εισάγει η νομολογία στην απόφαση Δημοκρατία ν. Matossian (1992) 3 A.Α.Δ. 399. Η απόφαση Matossian στηρίχθηκε στην αγγλική απόφαση Sharkey v. Wernher [1956] A.C. 58. Στην υπόθεση Matossian έγινε δεκτό από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι το νοητό κέρδος δεν υπόκειται σε φορολογία εκτός εάν πρόκειται για δωρεά που έγινε από έμπορο στο πλαίσιο της εμπορικής του δραστηριότητας και αποτελούσε το αντικείμενο μέρος του αποθεματικού. Στις σελίδες 410 και 411 αναφέρονται τα εξής:-
"Η αρχή της Sharkey, ό,τι επιχειρεί είναι να εξισώσει τα διατιθέμενα στοιχεία ενεργητικού με την αξία τους που είναι και λογικό και ρεαλιστικό. Για τον εμπορευόμενο, το εμπορικό αποθεματικό του εξισώνεται με την αξία των εμπορευμάτων. Ό,τι δωρίζει είναι ίσο με την αξία των εμπορευμάτων, το ισάξιό τους σε μετρητά. Η διάθεση γίνεται οικειοθελώς και η εξίσωσή της με την αξία των εμπορευμάτων είναι από κάθε άποψη η δικαιότερη προσέγγιση. Η συνάρτηση του κέρδους του εμπόρου με το τί εισπράττεται από τη διάθεση, οδηγεί στην εξίσωση της δωρεάς με απώλεια εφόσον αποστερείται η επιχείριση του ισάξιου της αξίας των αντικειμένων της δωρεάς. ............
.............................................................................................................
Μπορεί να αντιταχθεί ότι όποιος δωρίζει δεν εισπράττει. Δεν ομιλούμε όμως για προσωπικά αντικείμενα ή κεφαλαιουχικά αγαθά, αλλά για αντικείμενα εμπορίου τα οποία κτήθηκαν για να διατεθούν προς το σκοπό κτήσης κέρδους. Η πίστωση του λογαριασμού εσόδων του εμπόρου με το ισάξιο της αξίας των δωρηθέντων στοιχείων εμπορικού αποθεματικού συνιστά την πλέον ρεαλιστική και συγχρόνως δικαία προσέγγιση. Άλλωστε και στην καθομιλουμένη, όταν αναφερόμαστε σε δωρεές, κατά κανόνα τις συνταυτίζουμε με την αξία τους, όπως "δώρισε στο παιδί του γη αξίας £100.000,00.""
Είναι παραδεκτό και από τις δύο πλευρές ότι τα γεγονότα της υπόθεσης Μatossian δεν συνάδουν με τα γεγονότα της υπόθεσης αυτής. Εκεί υπήρχε διάθεση εμπορικού αποθεματικού από έμπορο γης ενώ εδώ η αιτήτρια η οποία δεν χαρακτηρίζεται ως έμπορος διέθεσε τη δωρεάν χρήση του ακινήτου της το οποίο σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι αποθεματικό οποιασδήποτε επιχείρισής της. Η αιτήτρια ήταν απλώς ιδιοκτήτρια του ακινήτου και δεν διεξήγε οποιαδήποτε εμπορική επιχείριση σε σχέση με αυτό.
Οι καθ' ων η αίτηση στην επίδικη απόφαση δεν προβάλλουν ουσιαστικά καμιά αιτιολογία. Αναφέρουν στην επιστολή τους ημερ. 23.6.1999:-
"(α) Αποφάσισα να βεβαιώσω την αρχική απόφαση μου, ως αναφέρεται στην επιστολή μας ημερομηνίας 7/10/1998 και να φορολογείσθε από το έτος 1996 με ενοίκια εισπρακτέα βάσει της τρέχουσας τιμής της αγοράς, για τα ακίνητα σας που παραχωρείτε δωρεάν στην εταιρεία Γεώργιος Βασίλη Κέντρο Δεξιώσεων Λτδ. για διεξαγωγή των εμπορικών δραστηριοτήτων της.".
Η δικηγόρος των καθ΄ων η αίτηση στην πολυσέλιδη αγόρευσή της δεν κάνει καμιά μνεία στο σχετικό Νόμο και ειδικότερα σε ποιά νομοθετική ή άλλη διάταξη βασίζεται η επίδικη απόφαση. Αρκείται στην επισήμανση ότι η απόφαση ήταν εύλογη υπό τις περιστάσεις και ότι το βάρος της απόδειξης του αντιθέτου εναποτίθεται στους ώμους της αιτήτριας. Περαιτέρω, δεν με έχει παραπέμψει σε οποιαδήποτε νομολογία επί του θέματος.
Είναι γνωστή η αρχή του Διοικητικού Δικαίου ότι η διοικητική απόφαση τεκμαίρεται νόμιμη και εναπόκειται στην άλλη πλευρά να αποδείξει το αντίθετο. Έτσι, ορθά, το βάρος της απόδειξης εναποτίθεται στην πλευρά του αιτητή.
Η αιτήτρια στην παρούσα προσφυγή ισχυρίζεται ότι από το όλο πνεύμα του σχετικού νόμου και ιδιαίτερα τα άρθρα 5 και 6 δεν επιτρέπεται η φορολογία "νοητού κέρδους". Η κτήση του εισοδήματος αποτελεί προϋπόθεση για τον υπολογισμό του κέρδους.
Ο δικηγόρος της αιτήτριας αντλώντας επιχείρημα από τις αποφάσεις Matossian και Sharkey ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει κανόνας που να επιτρέπει στους καθ' ων η αίτηση να φορολογούν αδιακρίτως "νοητά κέρδη". Αντίθετα, ο κανόνας είναι να φορολογούνται τα "υπαρκτά κέρδη" και κατ' εξαίρεση, υπό τις προϋποθέσεις που θέτουν οι πιο πάνω αποφάσεις, να φορολογούνται "νοητά κέρδη". Οι προϋποθέσεις δε αυτές είναι (α) το υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο να είναι έμπορος και (β) το δωρηθέν αντικείμενο να είναι μέρος του αποθεματικού της επιχείρισης και όχι προσωπικό αντικείμενο ή κεφαλαιουχικό αγαθό.
Είναι παραδεκτό στην παρούσα υπόθεση ότι η αιτήτρια δεν είναι έμπορος ούτε διεξάγει εμπορική επιχείριση ενοικίασης ακινήτου κατ' επάγγελμα. Ούτε και το επίδικο ακίνητο αποτελεί μέρος του αποθεματικού οποιασδήποτε επιχείρισης της. Το επίδικο ακίνητο είτε είναι "προσωπικό αντικείμενο" είτε "κεφαλαιουχικό αγαθό".
Ενόψει των πιο πάνω παραδεκτών γεγονότων η εισήγηση του δικηγόρου της αιτήτριας κρίνεται ότι είναι ορθή. Όπως ανέφερα προηγουμένως, η δικηγόρος των καθ΄ων η αίτηση δεν προέβαλε οποιαδήποτε αντίθετα επιχειρήματα. Ούτε με παραπέμπει σε νομολογία κυπριακή ή ξένη που να βοηθά την υπόθεσή της.
Στην υπόθεση Mason v. Innes [1967] 1 Ch. 1079, διευκρινίστηκε ότι η αρχή της Sharkey περιορίζεται σε εμπόρους και δεν επεκτείνεται στην παροχή επαγγελματικών υπηρεσιών ή τη διάθεση διά δωρεάς πνευματικής ιδιοκτησίας. Σχετική είναι και η υπόθεση Jacgilden (Weston Hall) Ltd. v. Castle [1969] 3 All E.R. 1110. Και οι δύο αυτές αγγλικές αποφάσεις επιδοκιμάζονται στην Matossian (βλέπε σελ. 407).
Καταλήγω, κατά συνέπεια, ότι οι καθ' ων η αίτηση κατά τη λήψη της επίδικης απόφασης ενήργησαν καθ' υπέρβαση και/ή κατάχρηση εξουσίας και κατά πλάνη περί το νόμο.
Ενόψει της κατάληξής μου αυτής, δεν θα ασχοληθώ με τους άλλους λόγους ακύρωσης που προβάλλει η αιτήτρια.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Η επίδικη απόφαση ακυρώνεται.
Η�προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.