Κυριάκου Μανωλίτσα Συμεού ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2001) 4 ΑΑΔ 211

Πολεοδομία και Χωροταξία ― Ιεραρχική προσφυγή κατ' αποφάσεως πολεοδομικής αρχής ― Προηγούμενη ακρόαση του προσφεύγοντος κατά την εξέτασή της ― Επαφίεται στην διακριτική προσφυγή οργάνου ― Καν. 7 των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Αιτήσεις και Ιεραρχικές Προσφυγές) Κανονισμών του 1990 ― Ορθή η άσκηση της διακριτικής ευχέρειας στην κριθείσα περίπτωση.

Διοικητική Πράξη ― Δέουσα έρευνα πριν την έκδοσή της ― Δεν επιβάλλεται να διεξάγεται από το ίδιο το αποφασίζον όργανο ― Όροι επάρκειας της έρευνας ― Τηρήθηκαν στην κριθείσα περίπτωση.

Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος ― Λόγοι ακυρώσεως ― Πλάνη περί τα πράγματα ― Τεκμήριο υπέρ της ορθής διαπίστωσης των πραγματικών γεγονότων από τη διοίκηση ― Δεν καταρίφθηκε στην κριθείσα περίπτωση.

Διοικητική Πράξη ― Αιτιολογία ― Όροι νομιμότητας ― Περιστάσεις επάρκειας της αιτιολογίας στην κριθείσα περίπτωση.

Πολεοδομία και Χωροταξία ― Ιεραρχική προσφυγή κατ' αποφάσεως πολεοδομικής αρχής ― Διέπεται από το Άρθρο 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν.90/72) ― Στη διαδικασία εξέτασης της ιεραρχικής προσφυγής μπορεί να ληφθούν υπόψη και μεταγενέστερα της εκκαλούμενης απόφασης στοιχεία ― Η σχετική πλάνη που εμφιλοχώρησε στην κριθείσα περίπτωση δεν επηρέασε την απόφαση επί της ιεραρχικής προσφυγής.

Διοικητική Πράξη ― Αιτιολογία ― Δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζεται στο σώμα της πράξης ― Αναπλήρωση της αιτιολογίας από τα στοιχεία του διοικητικού φακέλου.

Η αιτήτρια προσέφυγε κατά της απόφασης απόρριψης της ιεραρχικής προσφυγής της εναντίον της απόφασης της Πολεοδομικής Αρχής, με την οποία απερρίφθη αίτημά της για έκδοση πολεοδομικής άδειας αλλαγής χρήσης του πρώτου ορόφου της κατοικίας της σε φροντιστήριο μουσικής.

Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:

1. Η διαδικασία άσκησης και εξέτασης Ιεραρχικής Προσφυγής διέπεται από τον Καν. 7 των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Αιτήσεις και Ιεραρχικές Προσφυγές) Κανονισμών του 1990. Σχετική με το επίδικο θέμα είναι η παραγ. (4) του Καν. 7.

Με βάση το λεκτικό της πιο πάνω παραγράφου το θέμα της προηγούμενης ακρόασης της αιτήτριας επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του Υπουργικού Συμβουλίου - εδώ στην Υπουργική Επιτροπή. Ο δικαστικός έλεγχος της άσκησης διακριτικής ευχέρειας από τη διοίκηση διέπεται από καλώς θεμελιωμένους κανόνες. Το δικαστήριο δεν υποκαθιστά τη δική του διακριτική ευχέρεια με εκείνη της διοίκησης. Επεμβαίνει μόνο οσάκις διαπιστώνει πλημμελή άσκηση διακριτικής ευχέρειας ή πλάνη περί τα πράγματα ή παράλειψη να ληφθούν υπόψη ουσιώδεις παράγοντες ή άσκηση της διακριτικής ευχέρειας καθ' υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας.

Τα στοιχεία που είχαν τεθεί ενώπιον της Υπουργικής Επιτροπής περιλάμβαναν την εκκαλούμενη απόφαση της Πολεοδομικής Αρχής, την ένσταση της αιτήτριας η οποία ήταν επαρκώς αιτιολογημένη και τις απόψεις διαφόρων κυβερνητικών τμημάτων. Υπό τις περιστάσεις τα στοιχεία εκείνα ήταν επαρκή για την εξέταση της Ιεραρχικής Προσφυγής. Περιλάμβαναν όλους τους ουσιώδεις παράγοντες και έδιναν πλήρη και αληθή εικόνα της πραγματικής κατάστασης μαζί με τις θέσεις της αιτήτριας. Δεν υπαγόρευαν οποιαδήποτε ανάγκη για την προηγούμενη ακρόαση της αιτήτριας. Η Υπουργική Επιτροπή έχει, επομένως, ασκήσει με τον ορθό τρόπο τη σχετική διακριτική της ευχέρεια και δεν υπάρχει περιθώριο επέμβασης του δικαστηρίου.

2. Δεν υπάρχει αρχή διοικητικού δικαίου η οποία υπαγορεύει τη διεξαγωγή έρευνας από το ίδιο το αποφασίζον όργανο. Το τελευταίο μπορεί να αναθέσει σε άλλο όργανο τη διεξαγωγή και τη συλλογή στοιχείων. Αυτό που υπαγορεύουν οι σχετικές αρχές του διοικητικού δικαίου είναι η διεξαγωγή έρευνας με σκοπό τη διαπίστωση όλων των ουσιωδών γεγονότων. Η έκταση, ο τρόπος και η διαδικασία που θα ακολουθηθεί ποικίλλει ανάλογα με το υπό εξέταση ζήτημα, ανάγεται δε στη διακριτική ευχέρεια της διοίκησης. Η μορφή της έρευνας είναι συνυφασμένη με τα περιστατικά της κάθε υπόθεσης. Η τελική εκτίμηση των γεγονότων και η λήψη της σχετικής απόφασης αποτελεί καθήκον και υποχρέωση του αρμοδίου οργάνου. Το κριτήριο για την πληρότητα της έρευνας έγκειται στη συλλογή και διερεύνηση των ουσιωδών στοιχείων τα οποία παρέχουν βάση για ασφαλή συμπεράσματα. Η έρευνα είναι επαρκής εφόσον εκτείνεται στη διερεύνηση κάθε γεγονότος που σχετίζεται με το θέμα που εξετάζεται. Επομένως αυτό που πρέπει να εξεταστεί δεν είναι κατά πόσο η έρευνα έχει διεξαχθεί ή όχι από την Υπουργική Επιτροπή αλλά κατά πόσο με την έρευνα που είχε προηγηθεί είχαν συλλεγεί και διερευνηθεί όλα τα ουσιώδη στοιχεία τα οποία παρέχουν βάση για ασφαλή συμπεράσματα.

Εν προκειμένω έχουν διερευνηθεί όλα τα ουσιώδη στοιχεία τα οποία παρέχουν βάση για ασφαλή συμπεράσματα.

3. Εξέταση του περιεχομένου της κρίσιμης επιστολής των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού αποκαλύπτει ότι αυτή περιέχει τις τεχνικές προδιαγραφές για τις αίθουσες φροντιστηρίων. Η αιτήτρια έχει ζητήσει πολεοδομική άδεια για αλλαγή χρήσης της κατοικίας σε φροντιστήριο μουσικής. Εφόσον οι προδιαγραφές, που φαίνονται στην επιστολή, είναι εκείνες οι οποίες απαιτούνται για φροντιστήριο το γεγονός ότι ο αριθμός των μαθητών που φοιτά σε φροντιστήριο μουσικής είναι μικρός δεν σημαίνει ότι η διοίκηση δεν το είχε υπόψη της και ότι έχει ενεργήσει κάτω από πλάνη. Υπέρ της ορθής διαπίστωσης των πραγματικών γεγονότων από τη διοίκηση λειτουργεί τεκμήριο και το βάρος απόδειξης ότι η διοίκηση έχει ενεργήσει κάτω από πλάνη το φέρει η αιτήτρια η οποία δεν το έχει αποσείσει.

4. Το τί αποτελεί δέουσα αιτιολογία εξαρτάται από τα περιστατικά της κάθε περίπτωσης. Η φύση της αιτιολογίας που απαιτείται αποτελεί πάντοτε θέμα βαθμού που εξαρτάται από τη φύση της επίδικης απόφασης.

Στην παρούσα υπόθεση από μια απλή ανάγνωση της απόφασης της Πολεοδομικής Αρχής φαίνεται ότι ο κυρίαρχος λόγος ο οποίος οδήγησε στην απόρριψη του επίδικου αιτήματος είναι γιατί το τεμάχιο της αιτήτριας βρίσκεται σε περιοχή με επικρατούσα χρήση την κατοικία και το αίτημα δεν είναι δυνατόν να επιτραπεί με βάση τις πρόνοιες των παραγ. 10.2.4 και 6.4.2 του Αναθεωρημένου Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού.

Εν όψει των πιο πάνω λόγων άρνησης είναι αυτονόητο ότι η επίδικη αλλαγή χρήσης θα επηρεάσει αρνητικά τις ανέσεις της πρωτεύουσας οικιστικής χρήσης. Λαμβανομένων λοιπόν υπόψη των περιστάσεων της υπόθεσης δεν επιβαλλόταν περαιτέρω αιτιολογία.

5. Το θέμα της Ιεραρχικής Προσφυγής εναντίον αποφάσεων της Πολεοδομικής Αρχής διέπεται από τις πρόνοιες του Άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72). Το εδάφιο (1) του Άρθρου 31 προβλέπει για υποβολή Ιεραρχικής Προσφυγής στο Υπουργικό Συμβούλιο, εναντίον αποφάσεων της Πολεοδομικής Αρχής. Σύμφωνα με το εδάφιο (2) το Υπουργικό Συμβούλιο "δύναται να επιτρέψη ή να απορρίψη ταύτην, ή να ακυρώση ή τροποποιήση οιονδήποτε μέρος της αποφάσεως ανεξαρτήτως του εάν η απόφασις αφορά εις το μέρος τούτο ή μη, δύναται δε να επιληφθή της αιτήσεως ως εάν αύτη είχε το πρώτον υποβληθή εις τούτο".

Με βάση το λεκτικό του πιο πάνω Άρθρου 31(2) του Νόμου 90/72 στη διαδικασία της Ιεραρχικής Προσφυγής μπορεί να ληφθούν υπόψη και μεταγενέστερα στοιχεία.

Εν όψει της ερμηνείας που έχει δοθεί στο πιο πάνω Άρθρο 31(2) του Νόμου 90/72 μπορεί να λεχθεί ότι η διοίκηση έχει ενεργήσει κάτω από νομική πλάνη σε σχέση με την πρόταση της αιτήτριας αναφορικά με το χώρο στάθμευσης. Τυγχάνει λοιπόν εξεταστέο κατά πόσο η πλάνη έχει επηρεάσει την απόφαση του αρμοδίου οργάνου.

Στην παρούσα υπόθεση είναι βέβαιο ότι η πλάνη δεν έχει επηρεάσει την απόφαση του οργάνου γιατί, όπως ρητά αναφέρεται στην απόφαση, το στοιχείο - του χώρου στάθμευσης - "δεν θα επηρέαζε την απόφαση της Πολεοδομικής Αρχής όσον αφορά την ουσία της αίτησης που είναι η χωροταξική έγκριση της αιτούμενης ανάπτυξης και η καταλληλότητα της οικοδομής".

Το πιο πάνω υπογραμμισμένο κείμενο παρέχει από την μια την αιτιολογία της κρίσης του αρμοδίου οργάνου αναφορικά με το στοιχείο του χώρου στάθμευσης και από την άλλη συμπληρώνει την κύρια αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης στην οποία έχει γίνει αναφορά πιο πάνω.

6. Είναι δεκτό από τη νομολογία ότι σε σχέση με διοικητικές πράξεις οι οποίες είναι αιτιολογητέες "ως εκ της φύσεως τους" δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει αιτιολογία εις το σώμα της πράξης "εφόσον η αιτιολογία δεν αξιούται ρητώς υπό του Νόμου, αλλά δύναται ν' αναπληρούται εκ των στοιχείων του φακέλου".

Στην παρούσα υπόθεση το Σημείωμα του Υπουργείου Εσωτερικών, στο οποίο παραπέμπει η προσβαλλόμενη απόφαση, περιέχει όλα τα στοιχεία τα οποία συνιστούν μια έγκυρη και νόμιμη αιτιολογία.

Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.

Αναφερόμενες υποθέσεις:

Augusti v. Permits Authority (1972) 3 C.L.R. 36,

Merck v. Republic (1972) 3 C.L.R. 548,

Δημοκρατία v. Κοινότητας Πυργών κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 503,

Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας v. Ζάμπογλου (1997) 3 Α.Α.Δ. 270,

Nicolaou v. Minister of Interior a.o. (1974) 3 C.L.R. 189,

Motorways Ltd v. Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 447,

Platritis v. Republic (1969) 3 C.L.R. 366,

Pissas v. Republic (1974) 3 C.L.R. 476,

HadjiVassiliou a.o. v. Republic (1974) 3 C.L.R. 130,

Παπαϊωάννου κ.ά. v. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (1991) 3 Α.Α.Δ. 713.

Προσφυγή.

Προσφυγή από την αιτήτρια κατά της απόρριψης από την Υπουργική Επιτροπή της ιεραρχικής της προσφυγής κατά της άρνησης χορήγησης πολεοδομικής άδειας για αλλαγή χρήσης κατοικίας σε φροντιστήριο μουσικής στον Ύψωνα.

Α. Σ. Αγγελίδης, για την Αιτήτρια.

Χρ. Ιωσηφίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.

Cur. adv. vult.

ΚΑΛΛΗΣ, Δ.: Η αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια του 1/4 μεριδίου του τεμαχίου με αρ. 1231 στον Ύψωνα μέρος του οποίου εμπίπτει στην Οικιστική Ζώνη Κα6, με επικρατούσα χρήση την κατοικία και μέρος σε εμπορική ζώνη. Επί του πιο πάνω τεμαχίου υπάρχει κατοικία. Με αίτηση προς την Πολεοδομική Αρχή η αιτήτρια ζήτησε αλλαγή χρήσης του πρώτου ορόφου της κατοικίας σε φροντιστήριο μουσικής. Η πολεοδομική αρχή απέρριψε την αίτηση για τους πιο κάτω λόγους:

"(500) Η προτεινόμενη αλλαγή χρήσης της κατοικίας στον πρώτο όροφο για την οποία χορηγήθηκε η Πολεοδομική Άδεια ΛΕΜ/0179/97/Α ημερ. 16/09/97 σε φροντιστήριο μουσικής (Ε=204 τ.μ.) που σημειώνεται ότι έχει υλοποιηθεί ήδη αυθαίρετα, δεν είναι δυνατό να εγκριθεί επειδή η δημιουργία φροντιστηρίου στο μέρος του τεμαχίου που βρίσκεται στη ζώνη Κα6 (περιοχή με επικρατούσα χρήση την κατοικία) δεν είναι δυνατόν να επιτραπεί με βάση τις πρόνοιες των παραγράφων 10.2.4 και 6.4.2 του Αναθεωρημένου Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού. Συγκεκριμένα αναπτύξεις του τύπου και του μεγέθους αυτού χωροθετούνται κατά κανόνα στην Κεντρική και Δευτερεύουσα Εμπορική Περιοχή, τα Τοπικά Εμπορικά Κέντρα και τους Άξονες Δραστηριότητας.

(501) Σε σχέση με το λόγο άρνησης (500) πιο πάνω το μεγάλης κλίμακας φροντιστήριο δεν εμπίπτει στις επιτρεπόμενες δραστηριότητες που είναι δυνατό να χωροθετηθούν σε οικιστικές περιοχές, επειδή αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τις ανέσεις της πρωτεύουσας οικιστικής χρήσης (Παρ. 6.4.2 του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού).

(502) Σε σχέση με τον λόγο άρνησης 500 αναφέρεται ότι η προτεινόμενη ανάπτυξη (φροντιστήριο) δεν ικανοποιεί όλες τις προϋποθέσεις του Προϊσταμένου των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας με αποτέλεσμα η λειτουργία του φροντιστηρίου να είναι προβληματική. (Παράγραφος 1 (θ) του Παραρτήματος Β του Αναθεωρημένου Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού).

(503) Το σχήμα και η θέση των τριών (3) από τους πέντε (5) προτεινόμενους χώρους στάθμευσης (τέσσερις για το φροντιστήριο στον όροφο και ένας για την κατοικία στο ισόγειο) καθώς επίσης ο γύρω χώρος του γηπέδου της οικοδομής δεν είναι κατάλληλα και επαρκή για την έξοδο των οχημάτων από τους χώρους στάθμευσης με κίνηση προς τα εμπρός.

Επιπρόσθετα δεν προτείνεται καμμιά διαρρύθμιση για την ασφαλή και άνετη επιβίβαση/αποβίβαση των μαθητών από τα ιδιωτικά οχήματα (Παράγραφοι 21(ε) και 9(δ) του Παραρτήματος Γ του Αναθεωρημένου Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού).

(504) Σημειώσεις προς τον αιτητή:

(α) Στον λόγο άρνησης 502 λήφθηκε υπόψη σαν 'ουσιώδης παράγοντας' σύμφωνα με τις πρόνοιες του Άρθρου 26(1) του Περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου η απάντηση του Προϊσταμένου των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας.

(β) Στο χωρομετρικό σχέδιο δείχνεται με κόκκινη γραμμή και κίτρινο χρώμα ο επηρεασμός του τεμαχίου από τη γραμμή ρυμοτομίας."

Εναντίον της πιο πάνω απορριπτικής απόφασης η αιτήτρια άσκησε Ιεραρχική Προσφυγή δυνάμει του άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72). Σε σχέση με τους λόγους άρνησης 500 και 501 ισχυρίσθηκε πως ένα μέρος του ακινήτου και ειδικώτερα της υφιστάμενης οικοδομής εμπίπτει στην εμπορική ζώνη (όπου επιτρέπεται η ανέγερση φροντιστηρίου), ενώ το υπόλοιπο μέρος εμπίπτει στην οικιστική ζώνη. Εφόσον πρόκειται για ενιαίο ακίνητο η αρμόδια αρχή θα έπρεπε να ασκήσει τη διακριτική της ευχέρεια προς όφελος της αιτήτριας. Ισχυρίσθηκε επίσης ότι ήδη στο ισόγειο της οικοδομής και ειδικώτερα σε τμήμα αυτού λειτουργεί μικρού μεγέθους φροντιστήριο μουσικής δυνάμει άδειας χρήσης. Λόγω δε του μικρού μεγέθους του φροντιστηρίου το οποίο ήδη λειτουργεί στο ισόγειο της οικοδομής και της αύξησης των μαθητών του φροντιστηρίου κατέστη αναγκαία η μετατροπή του πρώτου ορόφου της οικοδομής από κατοικία σε φροντιστήριο. Η αιτήτρια υπέδειξε ότι η επίδικη οικοδομή βρίσκεται επί της οδού Τριών Ιεραρχών στον Ύψωνα όπου έχουν ανεγερθεί ήδη καταστήματα καθώς και Δημοτικό Σχολείο.

Αναφορικά με το λόγο άρνησης 502 (πιο πάνω) η αιτήτρια υπέβαλε ότι στο "εν θέματι φροντιστήριο (που θα διαθέτει δύο αίθουσες διδασκαλίας) θα διδάσκεται πιάνο και κιθάρα μόνο. Λόγω της φύσης των διδασκομένων μαθημάτων ο αριθμός της ταυτόχρονης φοίτησης μαθητών είναι πολύ μικρός (μέγιστος αριθμός μαθητών στο μάθημα πιάνου 1 και στο μάθημα κιθάρας 2)".

Ήταν η θέση της ότι εν όψει των πιο πάνω ο λόγος άρνησης (502) μπορεί να αρθεί και η αιτήτρια μπορεί να προτείνει σχετικές τροποποιήσεις στα υποβληθέντα σχέδια κατά τρόπο που να ικανοποιούνται οι εισηγήσεις/απόψεις του Προϊσταμένου των Τεχνικών Υηρεσιών.

Αναφορικά με το λόγο άρνησης 503 η αιτήτρια υπέβαλε ότι και αυτός ο λόγος επίσης μπορεί να αρθεί γιατί η διακίνηση τόσου μικρού αριθμού μαθητών (επιβίβαση/αποβίβαση σε οχήματα) δεν θα δημιουργεί πρόβλημα στις γειτονικές ιδιοκτησίες. Σαν απόδειξη αυτής της θέσης παρουσίασε την σχετική Δημοσίευση σε δύο ημερίσιες εφημερίδες που έγιναν κατά την υποβολή της αίτησης για αλλαγή χρήσης αναφορικά με την οποία (αίτηση) δεν υποβλήθηκε οποιαδήποτε ένσταση από τους ιδιοκτήτες των παρακείμενων ακινήτων μέσα στην προβλεπόμενη προθεσμία. Εξάλλου λόγω του ότι η πλειοψηφία των μαθητών προέρχεται από τον Ύψωνα στις πλείστες των περιπτώσεων οι μαθητές δεν χρειάζονται μεταφορικό μέσο για την μετάβαση τους στο φροντιστήριο.

Τέλος υπέβαλε ότι το θέμα των χώρων στάθμευσης μπορεί επίσης να λυθεί με την τροποποίηση των υφιστάμενων και την εξασφάλιση όσων δεν μπορούν να ικανοποιηθούν στο άλλο 1/4 μερίδιο του εν λόγω ακινήτου που ανήκει στην αδελφή της αιτήτριας το οποίο δεικνύεται επί του επισυνημμένου χωροταξικού σχεδίου με μπλέ χρώμα.

Η Ιεραρχική Προσφυγή της αιτήτριας διαβιβάσθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών στην Πολεοδομική Αρχή, στο Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και στον Επάρχο Λεμεσού με την παράκληση να υποβάλουν τις απόψεις τους.

Με την απάντηση της ημερ. 9.7.99 η Πολεοδομική Αρχή σχολίασε τους πιο πάνω λόγους άρνησης 500-503 και τους λόγους της Ιεραρχικής Προσφυγής. Αναφορικά με τους λόγους άρνησης 500 και 501 σημείωσε ότι η Πολεοδομική Αρχή μέσα στα πλαίσια της διακριτικής της εξουσίας κατόπιν έρευνας και αξιολόγησης όλων των στοιχείων που σχετίζονται με την αίτηση αυτή αποφάσισε ότι αυτή δεν μπορεί να εγκριθεί γιατί προσκρούει στις σχετικές πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού που αναφέρονται στους λόγους άρνησης (500) και (501) (παρ. 10.2.4 και 6.4.2).

Όσον αφορά τους λόγους άρνησης (502) και (503) ανέφερε ότι όπως σημειώνεται στη Γνωστοποίηση Άρνησης Χορήγησης Πολεοδομικής Άδειας, το γεγονός ότι η ανάπτυξη δεν ικανοποιεί όλες τις προϋποθέσεις που απαιτούνται από τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας έχει ληφθεί υπόψη ως "ουσιώδης παράγοντας" σύμφωνα με την σχετική πρόνοια του άρθρου 26(1) του Νόμου 90/72. Όσον αφορά το θέμα εφαρμογής των σχετικών προνοιών του Νόμου για τους αναγκαίους χώρους στάθμευσης (λόγος 503) αυτό είναι καθαρά λογιστικό ή τεχνοκρατικό και δεν επιδέχεται οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία όπως ο ισχυρισμός των δικηγόρων της αιτήτριας στην παράγραφο Β(ιι) της επιστολής τους.

Όσον αφορά την πρόταση της αιτήτριας για χρησιμοποίηση άλλου τεμαχίου για ικανοποίηση των απαιτούμενων αναγκών για στάθμευση η Πολεοδομική Αρχή υπέδειξε ότι δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη στην εξέταση της Ιεραρχικής Προσφυγής για το λόγο ότι είναι μεταγενέστερο στοιχείο το οποίο εν πάση περιπτώσει δεν θα επηρέαζε την απόφαση της Πολεοδομικής Αρχής όσον αφορά την ουσία της αίτησης που είναι η χωροταξική έγκριση της αιτούμενης ανάπτυξης και η καταλληλότητα της οικοδομής.

Τέλος η Πολεοδομική Αρχή ανέφερε ότι ορθά ενήργησε μέσα στα πλαίσια της σχετικής Νομοθεσίας και "ως εκ τούτου συστήνει την απόρριψη της Ιεραρχικής Προσφυγής".

Υπέρ της απόρριψης της ένστασης τάχθηκε και ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (βλ. επιστολή του ημερ. 30.9.99) καθώς και ο Έπαρχος Λεμεσού και το Κοινοτικό Συμβούλιο Ύψωνα (βλ. επιστολή του Επάρχου Λεμεσού ημερ. 2.9.99).

Μετά τη λήψη των πιο πάνω απόψεων το Υπουργείο Εσωτερικών ετοίμασε σημείωμα για την Υπουργική Επιτροπή. Το σημείωμα περιλάμβανε τα εξής:

(α) Περίληψη της απόφασης της Πολεοδομικής Αρχής.

(β) Περίληψη των επιχειρημάτων της αιτήτριας στην Ιεραρχική Προσφυγή.

(γ) Περίληψη των θέσεων της Πολεοδομικής Αρχής όπως αυτές είχαν τεθεί στην πιο πάνω επιστολή της ημερ. 9.7.99 (βλ. σελ. 218-219, πιο πάνω)

(δ) Τις θέσεις του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, του Επάρχου Λεμεσού και του Κοινοτικού Συμβουλίου Ύψωνα οι οποίοι υιοθετούν τις απόψεις της Πολεοδομικής Αρχής και εισηγούνται απόρριψη της ιεραρχικής προσφυγής.

Το πιο πάνω σημείωμα καταλήγει ως εξής:

"Το Υπουργείο Εσωτερικών, αφού έλαβε υπόψη τις πιο πάνω εισηγήσεις των ενδιαφερομένων Τμημάτων/Υπηρεσιών, εισηγείται όπως η Υπουργική Επιτροπή απορρίψει την Ιεραρχική Προσφυγή με βάση τις πρόνοιες του άρθρου 31 του Ν. 90/72, θεωρώντας ότι, η Πολεοδομική Αρχή ορθά άσκησε τη διακριτική της εξουσία και εφάρμοσε τις πρόνοιες του Αναθεωρημένου Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού."

Η Υπουργική Επιτροπή εξέτασε την Ιεραρχική Προσφυγή κατά τη συνεδρία της ημερ. 10.12.99. Μεταφέρω το σχετικό πρακτικό:

"2.2.19 Ιεραρχική Προσφυγή των κ.κ. Μανωλίτσας Συμεού Κυριάκου κ.ά. με βάση το άρθρο 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, εναντίον της Πολεοδομικής Αρχής να αρνηθεί τη χορήγηση πολεοδομικής άδειας, για αλλαγή χρήσης κατοικίας σε φροντιστήριο μουσικής στον Ύψωνα (Αρ. Φακ. 79/91/Δ/196).

Η Επιτροπή μελέτησε το Σημείωμα αρ. 38/48 του Υπουργείου Εσωτερικών, σχετικά με το πιο πάνω θέμα και αποφάσισε, σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, να απορρίψει την Ιεραρχική Προσφυγή, θεωρώντας ότι η Πολεοδομική Αρχή, εφάρμοσε ορθά και μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού."

Με την παρούσα προσφυγή η αιτήτρια επιδιώκει την ακύρωση της πιο πάνω απόφασης της Υπουργικής Επιτροπής.

Οι λόγοι ακύρωσης.

Με τον πρώτο λόγο ακύρωσης ο κύριος Αγγελίδης, εκ μέρους της αιτήτριας υποστήριξε ότι "υπήρξε εξ αρχής αναρμόδια ανάμειξη οργάνου άλλου χωρίς εντολή από την εξ Υπουργών Επιτροπή". Εν όψει της απόφασης της Ολομέλειας στην Α.Ε. 2687 ο κ. Αγγελίδης απέσυρε τον πιο πάνω λόγο ακύρωσης στο στάδιο των διευκρινίσεων.

Με το δεύτερο λόγο ακύρωσης ο κ. Αγγελίδης υποστήριξε ότι εν όψει του περιεχομένου του πιο πάνω σημειώματος του Υπουργείου Εσωτερικών, έπρεπε χάριν και της φυσικής δικαιοσύνης να ακουστεί η αιτήτρια. "Τούτο γιατί το σημείωμα αναφέρεται σε κρίσεις που στηρίζονται σε στοιχεία που είναι προϊόντα πλάνης (όπως είναι η με ημερ. 18.6.98 επιστολή* του Προϊσταμένου Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού που είναι απόλυτα πεπλανημένη) που ήταν όμως η επιστολή αυτή ουσιώδης παράγοντας όπως κατέγραψε το σημείωμα".

Η διαδικασία άσκησης και εξέτασης Ιεραρχικής Προσφυγής διέπεται από τον Καν. 7 των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Αιτήσεις και Ιεραρχικές Προσφυγές) Κανονισμών του 1990. Σχετική με το θέμα που μας ενδιαφέρει είναι η παραγ. (4) του Καν. 7 σύμφωνα με την οποία:

"(4) Το Υπουργικό Συμβούλιο εξετάζει την προσφυγή χωρίς υπαίτια βραδύτητα και κοινοποιεί το ταχύτερο την απόφασή του στο πρόσωπο που άσκησε την προσφυγή, αφού προηγουμένως, αν το κρίνει σκόπιμο, ακούσει ή δώσει την ευκαιρία στον ενδιαφερόμενο να υποστηρίξει τους λόγους στους οποίους βασίζεται η προσφυγή."

Έχοντας υπόψη το λεκτικό της πιο πάνω παραγράφου θεωρώ ότι το θέμα της προηγούμενης ακρόασης της αιτήτριας επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του Υπουργικού Συμβουλίου - εδώ στην Υπουργική Επιτροπή. Ο δικαστικός έλεγχος της άσκησης διακριτικής ευχέρειας από τη διοίκηση διέπεται από καλώς θεμελιωμένους κανόνες. Το δικαστήριο δεν υποκαθιστά τη δική του διακριτική ευχέρεια με εκείνη της διοίκησης. Επεμβαίνει μόνο οσάκις διαπιστώνει πλημμελή άσκηση διακριτικής ευχέρειας ή πλάνη περί τα πράγματα ή παράλειψη να ληφθούν υπόψη ουσιώδεις παράγοντες ή άσκηση της διακριτικής ευχέρειας καθ' υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας (Βλ. Augusti v. Permits Authority (1972) 3 C.L.R. 36 και Merck v. Republic (1972) 3 C.L.R. 548).

Λαμβάνω υπόψη τα στοιχεία που είχαν τεθεί ενώπιον της Υπουργικής Επιτροπής. Όπως έχει ήδη υποδειχθεί αυτά περιλάμβαναν: Την εκκαλούμενη απόφαση της Πολεοδομικής Αρχής, την ένσταση της αιτήτριας η οποία ήταν επαρκώς αιτιολογημένη και τις απόψεις διαφόρων κυβερνητικών τμημάτων. Θεωρώ, υπό τις περιστάσεις, ότι τα στοιχεία εκείνα ήταν επαρκή για την εξέταση της Ιεραρχικής Προσφυγής. Περιλάμβαναν όλους τους ουσιώδεις παράγοντες και έδιναν πλήρη και αληθή εικόνα της πραγματικής κατάστασης μαζί με τις θέσεις της αιτήτριας. Δεν υπαγόρευαν οποιαδήποτε ανάγκη για την προηγούμενη ακρόαση της αιτήτριας. Η Υπουργική Επιτροπή έχει, επομένως, ασκήσει με τον ορθό τρόπο τη σχετική διακριτική της ευχέρεια και δεν υπάρχει περιθώριο επέμβασης του δικαστηρίου. Ο σχετικός λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί.

Με τον τρίτο λόγο ακύρωσης, ο κ. Αγγελίδης υπέβαλε ότι η Επιτροπή λειτούργησε χωρίς δική της έρευνα και συλλογιστική ως να ήταν απλή σφραγίδα ενεργειών και κρίσης άλλων οργάνων.

Δεν υπάρχει αρχή διοικητικού δικαίου η οποία υπαγορεύει τη διεξαγωγή έρευνας από το ίδιο το αποφασίζον όργανο. Το τελευταίο μπορεί να αναθέσει σε άλλο όργανο τη διεξαγωγή και τη συλλογή στοιχείων. Αυτό που υπαγορεύουν οι σχετικές αρχές του διοικητικού δικαίου είναι η διεξαγωγή έρευνας με σκοπό τη διαπίστωση όλων των ουσιωδών γεγονότων. Η έκταση, ο τρόπος και η διαδικασία που θα ακολουθηθεί ποικίλλει ανάλογα με το υπό εξέταση ζήτημα, ανάγεται δε στη διακριτική ευχέρεια της διοίκησης (Δημοκρατία ν. Κοινότητας Πυργών κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 503, Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας ν. Ζάμπογλου (1997) 3 Α.Α.Δ. 270 και Nicolaou v. Minister of Interior and Another (1974) 3 C.L.R. 189). Η μορφή της έρευνας είναι συνυφασμένη με τα περιστατικά της κάθε υπόθεσης. Η τελική εκτίμηση των γεγονότων και η λήψη της σχετικής απόφασης αποτελεί καθήκον και υποχρέωση του αρμοδίου οργάνου. Το κριτήριο για την πληρότητα της έρευνας έγκειται στη συλλογή και διερεύνηση των ουσιωδών στοιχείων τα οποία παρέχουν βάση για ασφαλή συμπεράσματα (Βλ. Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας ν. Ζάμπογλου (1997) 3 Α.Α.Δ. 270). Η έρευνα είναι επαρκής εφόσον εκτείνεται στη διερεύνηση κάθε γεγονότος που σχετίζεται με το θέμα που εξετάζεται (Βλ. Motorways Ltd v. Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 447). Επομένως αυτό που πρέπει να εξεταστεί δεν είναι κατά πόσο η έρευνα έχει διεξαχθεί ή όχι από την Υπουργική Επιτροπή αλλά κατά πόσο με την έρευνα που είχε προηγηθεί είχαν συλλεγεί και διερευνηθεί όλα τα ουσιώδη στοιχεία τα οποία παρέχουν βάση για ασφαλή συμπεράσματα.

Λαμβάνω υπόψη τη φύση του υπό εξέταση ζητήματος. Επίσης λαμβάνω υπόψη τα στοιχεία τα οποία είχαν τεθεί ενώπιον της Υπουργικής Επιτροπής, στα οποία έγινε αναφορά πιο πάνω (βλ. σελ. 219-220) τα οποία περιλάμβαναν και την εμπεριστατωμένη ένσταση της αιτήτριας, και τα οποία ήταν το αποτέλεσμα έρευνας που είχε διεξαχθεί από το Υπουργείο Εσωτερικών. Θεωρώ ότι έχουν διερευνηθεί όλα τα ουσιώδη στοιχεία τα οποία παρέχουν βάση για ασφαλή συμπεράσματα. Έπεται πως ο σχετικός λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί.

Με βάση το περιεχόμενο της πιο πάνω επιστολής των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ημερ. 18.6.98 (παρατίθεται στη σελ. 221, πιο πάνω) ο κ. Αγγελίδης υπέβαλε ότι οι Τεχνικές Υπηρεσίες έχουν ενεργήσει με την εσφαλμένη αντίληψη ότι πρόκειται για φροντιστήριο άλλων μαθημάτων και όχι για ωδείο. Έχουν επομένως ενεργήσει κάτω από προφανή πλάνη. Είναι δεδομένο, σύμφωνα με τον κ. Αγγελίδη, ότι η επίδικη αίτηση για εξασφάλιση πολεοδομικής άδειας για αλλαγή χρήσης αφορούσε δύο αίθουσες διδασκαλίας όπου θα γινόταν διδασκαλία πιάνου και κιθάρας, η οποία - διδασκαλία - δεν μπορεί να γίνει με πάνω από ένα μαθητή για κάθε ώρα διδασκαλίας. Όμως η πιο πάνω επιστολή των Τεχνικών Υπηρεσιών κάμνει αναφορά σε απαιτούμενο χώρο για 30 μαθητές.

Εξέταση του περιεχομένου της επιστολής των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού αποκαλύπτει ότι αυτή περιέχει τις τεχνικές προδιαγραφές για τις αίθουσες φροντιστηρίων. Η αιτήτρια έχει ζητήσει πολεοδομική άδεια για αλλαγή χρήσης της κατοικίας σε φροντιστήριο μουσικής. Εφόσον οι προδιαγραφές, που φαίνονται στην επιστολή, είναι εκείνες οι οποίες απαιτούνται για φροντιστήριο το γεγονός ότι ο αριθμός των μαθητών που φοιτά σε φροντιστήριο μουσικής είναι μικρός δεν σημαίνει ότι η διοίκηση δεν το είχε υπόψη της και ότι έχει ενεργήσει κάτω από πλάνη. Υπέρ της ορθής διαπίστωσης των πραγματικών γεγονότων από τη διοίκηση λειτουργεί τεκμήριο και το βάρος απόδειξης ότι η διοίκηση έχει ενεργήσει κάτω από πλάνη το φέρει η αιτήτρια η οποία δεν το έχει αποσείσει (βλ. Platritis v. Republic (1969) 3 C.L.R. 366). Έπεται πως ο σχετικός λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί.

Ο κ. Αγγελίδης υπέβαλε περαιτέρω ότι η θέση της διοίκησης περί αρνητικού επηρεασμού των ανέσεων της πρωτεύουσας οικιστικής χρήσης είναι αναιτιολόγητη.

Το τί αποτελεί δέουσα αιτιολογία εξαρτάται από τα περιστατικά της κάθε περίπτωσης (βλ. Pissas v. Republic (1974) 3 C.L.R. 476). Η φύση της αιτιολογίας που απαιτείται αποτελεί πάντοτε θέμα βαθμού που εξαρτάται από τη φύση της επίδικης απόφασης (βλ. HadjiVassiliou and Others v. Republic (1974) 3 C.L.R. 130).

Εν όψει των πιο πάνω λόγων άρνησης είναι αυτονόητο ότι η επίδικη αλλαγή χρήσης θα επηρεάσει αρνητικά τις ανέσεις της πρωτεύουσας οικιστικής χρήσης. Λαμβανομένων λοιπόν υπόψη των περιστάσεων της υπόθεσης θεωρώ πως δεν επιβαλλόταν περαιτέρω αιτιολογία.

Αναφερόμενος στη θέση της Πολεοδομικής Αρχής σύμφωνα με την οποία ο προτεινόμενος χώρος στάθμευσης "δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη στην εξέταση της Ιεραρχικής Προσφυγής για το λόγο ότι είναι μεταγενέστερο στοιχείο το οποίο εν πάση περιπτώσει δεν θα επηρέαζε την απόφαση της ....." ο κ. Αγγελίδης διερωτήθηκε γιατί δεν μπορούν να λάβουν υπόψη τους μεταγενέστερο στοιχείο.

Το θέμα της Ιεραρχικής Προσφυγής εναντίον αποφάσεων της Πολεοδομικής Αρχής διέπεται από τις πρόνοιες του άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72). Το εδάφιο (1) του άρθρου 31 προβλέπει για υποβολή Ιεραρχικής Προσφυγής στο Υπουργικό Συμβούλιο, εναντίον αποφάσεων της Πολεοδομικής Αρχής. Σύμφωνα με το εδάφιο (2) το Υπουργικό Συμβούλιο "δύναται να επιτρέψη ή να απορρίψη ταύτην, ή να ακυρώση ή τροποποιήση οιονδήποτε μέρος της αποφάσεως ανεξαρτήτως του εάν η απόφασις αφορά εις το μέρος τούτο ή μη, δύναται δε να επιληφθή της αιτήσεως ως εάν αύτη είχε το πρώτον υποβληθή εις τούτο".

Έχοντας υπόψη το λεκτικό του πιο πάνω αρ. 31(2) του Νόμου 90/72 θεωρώ ότι στη διαδικασία της Ιεραρχικής Προσφυγής μπορεί να ληφθούν υπόψη και μεταγενέστερα στοιχεία.

Εν όψει της ερμηνείας που έχει δοθεί στο πιο πάνω αρ. 31(2) του Νόμου 90/72 μπορεί να λεχθεί ότι η διοίκηση έχει ενεργήσει κάτω από νομική πλάνη σε σχέση με την πρόταση της αιτήτριας αναφορικά με το χώρο στάθμευσης. Τυγχάνει λοιπόν εξεταστέο κατά πόσο η πλάνη έχει επηρεάσει την απόφαση του αρμοδίου οργάνου.

Στην Παπαϊωάννου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (1991) 3 Α.Α.Δ. 713 το θέμα της πλάνης έχει τεθεί ως εξής:

"Όπως σημειώνεται από τον Γ. Παπαχατζή - Σύστημα του Ισχύοντος στην Ελλάδα Διοικητικού Δικαίου, 6η έκδοση, σελ. 650, η πλάνη περί τα πράγματα αποτελεί παρανομία που εμφιλοχωρεί στη σειρά των συλλογισμών ή στον 'ειρμό των σκέψεων' της διοικητικής αρχής την ώρα που έκανε την επιλογή. Επίσης, σύμφωνα με τον Μιχ. Δ. Στασινόπουλο στο Δίκαιον Διοικητικών Πράξεων Ανατ. 1982, σελ. 298, αυτή η πλάνη 'έχει ως αποτέλεσμα ότι αποσύρει την νόμιμην βάσιν της πράξεως και καταλείπει ταύτην άνευ ερείσματος, ήτοι παράνομον". Βλ. επίσης Ε. Σπηλιωτόπουλος - Εγχειρίδιον Διοικητικού Δικαίου, 4η έκδοση, σελ. 476-477.

Επέρχεται όμως αυτό το αποτέλεσμα μόνο αν η πλάνη ήταν ουσιώδης. Στο έργο της αποτίμησης της σημασίας της πλάνης το κριτήριο δεν είναι το κατά πόσο, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, το διοικητικό όργανο θα αποφάσιζε έτσι ή διαφορετικά αν είχε ενώπιον του την πραγματική και όχι την λανθασμένη εικόνα των πραγμάτων. Ένα τέτοιο εγχείρημα, πέρα από το ότι θα ήταν εντελώς υποθετικό, θα σήμαινε και σχηματισμό πρωτογενούς κρίσης από το Δικαστήριο ως προς το ποιός μεταξύ των υποψηφίων ήταν ή θα έπρεπε να θεωρηθεί ως ο καταλληλότερος για προαγωγή, που δεν είναι έργο δικό του.

Το ορθό κριτήριο είναι άλλο και είναι εντελώς σταθερό. Τίθεται θέμα τέτοιας παρανομίας όταν η πλάνη επηρέασε την απόφαση του οργάνου (Βλ. Στασινόπουλος (ανωτέρω) σελ. 300 και Republic v. Argyrides (1987) 3 C.L.R. 1092, Sekkides v. Repubic (1988) 3 C.L.R. 2136, αναφορικά με το ανάλογο θέμα του πότε η διαπίστωση παρατυπίας οδηγεί σε ακύρωση της απόφασης).

Το πότε ορισμένη πλάνη θεωρείται ότι επηρέασε την απόφαση δεν είναι δυνατό, βέβαια, να προκαθοριστεί. Εξαρτάται από τα δεδομένα της κάθε περίπτωσης."

Θεωρώ ότι το πιο πάνω υπογραμμισμένο κείμενο παρέχει από την μια την αιτιολογία της κρίσης του αρμοδίου οργάνου αναφορικά με το στοιχείο του χώρου στάθμευσης και από την άλλη συμπληρώνει την κύρια αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης στην οποία έχει γίνει αναφορά πιο πάνω (βλ. σελ. 224). Έπεται πως ο σχετικός λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί.

Με τον τελευταίο λόγο ακύρωσης ο κ. Αγγελίδης υποστήριξε ότι η Υπουργική Επιτροπή απέρριψε την Ιεραρχική Προσφυγή όχι μόνο χωρίς αιτιολογία αλλά χωρίς καν να την εξετάσει η ίδια.

Το δεύτερο σκέλος της εισήγησης - απόρριψη χωρίς εξέταση - έχει ήδη απαντηθεί στα πλαίσια εξέτασης του λόγου ακύρωσης που σχετιζόταν με την έλλειψη έρευνας από την Επιτροπή. Αναφορικά με το πρώτο σκέλος του λόγου ακύρωσης - έλλειψη αιτιολογίας - καθώς φαίνεται από την προσβαλλόμενη απόφαση (βλ. σελ. 220-221) αυτή έχει σαν βάθρο της το πιο πάνω Σημείωμα του Υπουργείου Εσωτερικών. Είναι δεκτό από τη νομολογία ότι σε σχέση με διοικητικές πράξεις οι οποίες είναι αιτιολογητέες "ως εκ της φύσεως τους" δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει αιτιολογία εις το σώμα της πράξης "εφόσον η αιτιολογία δεν αξιούται ρητώς υπό του Νόμου, αλλά δύναται ν' αναπληρούται εκ των στοιχείων του φακέλου".

Για τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται στην ολότητά της.

Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο

	CyLaw \| Αναφορικά μ'εμάς \| Επικοινωνία