|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2001) 4 ΑΑΔ 89
20 Φεβρουαρίου, 2001
[ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΜΑΡΙΟΣ ΛΟΥΚΑΪΔΗΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ,
2. ΕΦΟΡΟΥ ΦΟΡΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1516/1999)
Φορολογία Εισοδήματος ― Φιλοδώρημα κατά τον τερματισμό της εργοδότησης ― Κατά πόσο είναι φορολογητέο σύμφωνα με το Άρθρο 5(1)(β) του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου του 1961 (ως τροποποιήθηκε) ― Νομολογιακά πορίσματα ― Περιστάσεις υπό τις οποίες η απόφαση φορολόγησης κρίθηκε αναιτιολόγητη στην κριθείσα περίπτωση.
Ο αιτητής προσέφυγε κατά της απόφασης του καθ'ου η αίτηση Εφόρου να επιβάλει φορολογία εισοδήματος επί του ποσού των Λ.Κ.10.000 που καταβλήθηκε στον αιτητή κατά την αποχώρησή του από τη θέση εργασίας που κατείχε ευδόκιμα επί οκταετία.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
Πρόκειται εδώ για ζήτημα λεπτό, το οποίο όμως ο Έφορος αντίκρυσε σε μόνο πολύ αδρές γραμμές. Η νομολογία έχει θέσει κάποιες γενικές αρχές και έχει εξειδικεύσει παράγοντες ή κριτήρια ως βοηθήματα, για την αντίκρυση των οποίων μπορεί να αποβούν χρήσιμοι οι συλλογισμοί σε προηγούμενες δικαστικές αποφάσεις. Αλλά βέβαια εν τέλει τα συγκεκριμένα δεδομένα της κάθε περίπτωσης έχουν τη δική τους δυναμική που οδηγεί στη λύση.
Οι αποφάσεις στις υποθέσεις που είχε υπόψη ο Έφορος δεν παρείχαν αυτομάτως μια κατ' αναλογίαν λύση στο πρόβλημα. Ούτε και εδικαιολογείτο η απομόνωση του παράγοντα της έλλειψης απώλειας καριέρας ως εν προκειμένω καθοριστικού. Ίσως, αν ο Έφορος είχε υπόψη του και την απόφαση στην Coussoumides v. Republic (1966) 3 C.L.R. 1 (Τριανταφυλλίδη Π.), να αναγνώριζε την αναγκαιότητα για πληρέστερη αναφορά στα στοιχεία και στάθμιση. Η Coussoumides ανωτέρω είναι η πλησιέστερη με την παρούσα και γι' αυτό ιδιαίτερα χρήσιμη. Και εκεί ο αιτητής αποχώρησε οικειοθελώς για να εργοδοτηθεί αλλού· δεν υπήρχε απώλεια καριέρας· το ποσό, ύψους £700 που του καταβλήθηκε ως φιλοδώρημα κατά την αποχώρησή του, ο Έφορος το θεώρησε, όπως και εδώ, φορολογήσιμο. Το Δικαστήριο όμως εξέφρασε αντίθετη άποψη.
Ανεξάρτητα από το ποια θα έπρεπε να ήταν στην παρούσα περίπτωση η λύση, πράγμα το οποίο αποτελεί πρωτογενώς έργο του Εφόρου, η απόφαση του Εφόρου δεν ήταν δεόντως αιτιολογημένη.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Στυλιανίδης v. Α.ΤΗ.Κ. κ.ά. (1989) 3 C.L.R. 5,
Panayides v. Republic (1989) 3 C.L.R. 578,
Στυλιανίδης v. Δημοκρατίας (1991) 3 Α.Α.Δ. 699,
Coussoumides v. Republic (1966) 3 C.L.R. 1.
Προσφυγή.
Προσφυγή από τον αιτητή κατά του υπολογισμού του ποσού των £10.000,- το οποίο έλαβε κατά την αποχώρησή του από την εταιρεία στην οποία εργάζετο ως "Gratia Payment", ως προερχόμενο από μισθωτές υπηρεσίες και κατά της φορολόγησης του ποσού αυτού.
Μ. Καλλιγέρου, για τον Αιτητή.
Δ. Κούσιου-Χρυσανδρέα, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Ο αιτητής προσλήφθηκε κατά το 1986 από την εταιρεία Demstar Ltd στη θέση γενικού διευθυντή μικρού νεοσυσταθέντος τμήματος ηλεκτρονινκών υπολογιστών και παρέμεινε στη θέση για σχεδόν οκτώ χρόνια. Η εργοδότησή του δεν ρυθμιζόταν με γραπτή σύμβαση. Ο μισθός ήταν αρχικά £9.500 και με σταδιακές αυξήσεις ανήλθε στις £18.500. Περί το τέλος του 1993, ο αιτητής αποχώρησε οικειοθελώς ύστερα από ευδόκιμη υπηρεσία, αφού επέκτεινε και αναβάθμισε σημαντικά το μικρό τμήμα που είχε αναλάβει. Επρόκειτο για φιλική αποχώρηση. Τη θέση του αιτητή ανέλαβε ο γιος μεγαλομετόχου της εταιρείας. Ο αιτητής εργοδοτήθηκε σε άλλη εταιρεία με μισθό περίπου τον ίδιο με τον προ της αποχώρησής του τελευταίο. Η Demstar Ltd του έδωσε, με την αποχώρηση κατά το 1993, ποσό ύψους £10.000 ως φιλοδώρημα, εκφράζοντας έμπρακτα έτσι τις ευχαριστίες της για το έργο που είχε επιτελέσει.
Ο αιτητής υπέβαλε έγκαιρα Δήλωση Εισοδήματος για το 1993. Περιέλαβε σε αυτήν το φιλοδώρημα και πρόσθεσε την ακόλουθη εξήγηση:
"Το φιλοδώρημα των ΛΚ 10.000 μου δόθηκε από την εταιρεία μετά που υπέβαλα την παραίτηση μου στον Διευθύνων Σύμβουλο της εταιρείας Demstar στα μέσα Δεκεμβρίου και αφού είχα υπογράψει συμβόλαιον εργοδότησης με τον νέον μου εργοδότη. Η πιο πάνω αμοιβή δόθηκε με την μορφή ενθυμίου (testimonial) σαν έκφραση ευγνωμοσύνης για το έργο που επιτέλεσα στην Demstar-Office Automation. Η αμοιβή αυτή δεν αναμενόταν προτού υποβάλω παραίτηση και δεν είναι αμοιβή για υπηρεσίες. Η εταιρεία έδειξε την εκτίμηση προς το έργον που επιτέλεσα τιμώντας με και κατά την διάρκεια της Χριστουγεννιάτικης εορτής της εταιρείας (βιτεοταινεία μπορεί να παρουσιασθεί). Επίσης η σημασία του έργου που επιτέλεσα φαίνεται και από επιστολές σημαντικών στελεχών της πληροφορικής που επισυνάπτω όσο και ανακοινώσεις στην εφημερίδα Φιλελεύθερος."
Στις ανακοινώσεις στον τύπο, τις οποίες ο αιτητής πράγματι απέστειλε, γινόταν αναφορά και στη διαδοχή στη θέση την οποία ως τότε κατείχε. Σημειώνω επίσης ότι στο πιστοποιητικό αποδοχών, το οποίο εξέδωσε η Demstar Ltd για το έτος 1993 και το οποίο ο αιτητής υπέβαλε με τη Δήλωση Εισοδήματος, το εν λόγω ποσό των £10.000 περιγραφόταν ως "Gratia Payment" αλλά ταυτόχρονα εμφανιζόταν να αποτελεί μέρος των φορολογητέων απολαβών.
Ο Έφορος Φόρου Εισοδήματος θεώρησε το ποσό ως προερχόμενο από μισθωτές υπηρεσίες και φορολόγησε τον αιτητή ανάλογα. Ο αιτητής υπέβαλε εμπρόθεσμα ένσταση, προβάλλοντας ως λόγο ότι "Το ποσό £10.000 ex gratis θα έπρεπε να είναι αφορολόγητο βάσει του άρθρου 5(1)(β)". Προνοείται στο άρθρο 5(1)(β) του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου του 1961 (όπως τροποποιήθηκε) ότι:
"5(1) Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος Νόμου, δι' έκαστον φορολογικόν έτος επιβάλλεται, βάσει φορολογικών συντελεστών ειδικώτερον εν τοις εφεξής καθοριζομένων, φόρος επί του εισοδήματος εκ των κατωτέρω αναφερομένων πηγών παντός προσώπου, του κτωμένου ή προκύπτοντος εν τη Δημοκρατία ή αποστελλομένου και λαμβανομένου εις την Δημοκρατίαν εκ των κατωτέρω αναφερομένων πηγών, ήτοι:
(α) ...........................................................................................................
(β) κέρδη ή άλλα οφέλη εξ οιουδήποτε αξιώματος ή μισθωτών υπηρεσιών, ανεξαρτήτως του αν το υποκείμενον της φορολογίας παρέχη τας υπηρεσίας αυτού εν Κύπρω ή αλλαχού, περιλαμβανομένης της κατ' εκτίμησιν ετησίας αξίας καταλύματος, στέγης και διατροφής ή οικίας, ως και παντός ετέρου επιδόματος, χρηματικής ή άλλης μορφής, χορηγουμένου αναφορικώς προς παρεχομένας μισθωτάς υπηρεσίας εις το πρόσωπον το παρέχον τας μισθωτάς υπηρεσίας ή εις οιονδήποτε μέλος της οικογενείας του."
Ο Έφορος ζήτησε από τον αιτητή να υποβάλει τα εξής στοιχεία: "1. Συμβόλαιο εργοδότησης στην εταιρεία Demstar Ltd και 2. Επιστολή από την εταιρεία η οποία να διευκρινίζει τί ακριβώς αφορούσε η αμοιβή των £10.000". Ο αιτητής απέστειλε τότε, με συνοδευτική επιστολή, την ακόλουθη βεβαίωση της Demstar Ltd:
" ΒΕΒΑΙΩΣΗ
Με την παρούσα βεβαιώνουμε ότι το ποσόν του φιλοδωρήματος των £10.000.- δόθηκε στον κ. Μάριο Λουκαΐδην, το 1993 με την αποχώρησην του από την Εταιρεία ως τιμητικόν ενθύμιο (TESTIMONIAL - EX GRATIS) και τρόπος έκφρασης των ευχαριστιών της Εταιρείας για τις καλές του υπηρεσίες.
Ο κ. Μάριος Λουκαΐδης δεν είχεν οποιοδήποτε συμβόλαιο με την Εταιρεία και δεν υπήρχε οποιαδήποτε πρόνοια καταβολής φιλοδωρήματος με την αποχώρηση του.
Λευκωσία 7η Αυγούστου 1998."
Ο Έφορος έλαβε απόφαση επί της ένστασης στις 28 Σεπτεμβρίου 1999, ουσιαστικά συμφωνώντας με την άποψη του λειτουργού που εξέτασε την περίπτωση, άποψη που διατυπωνόταν σε σημείωμα ημερ. 22 Σεπτεμβρίου 1999 ως εξής:
"Ο φ/νος δεν είχε απώλεια καριέρας. Η εταιρεία του παραχώρησε το ποσό για τις υπηρεσίες που πρόσφερε. Πιστεύω ότι φορολογείται. Παρόμοιες αποφάσεις Αριστοτέλης Στυλιανίδης 292/87 απόφ. 8.1.89, Δάφνης Παναγίδης 1013/85 απόφ. 17/5/89."
Επακόλουθα απορρίφθηκε η ένσταση και επιβλήθηκε τελική φορολογία. Η απόφαση κοινοποιήθηκε στον αιτητή με την ακόλουθη επιστολή του Εφόρου, ημερ. 22 Οκτωβρίου 1999:
"Αναφέρομαι στην ένσταση σας με ημερομηνία 28/3/97 κατά της φορολογίας του εισοδήματος σας για το φορολογικό έτος 1993 και σας πληροφορώ τα πιο κάτω:
Με βάση τα στοιχεία που έχετε υποβάλει το ποσό των £10.000 λόγω οικειοθελούς αποχώρησης σας από την εταιρεία Demstar Ltd ως τιμητικόν ενθύμιο που διεκδικείτε να μην φορολογηθεί, σας πληροφορώ ότι βάσει του άρθρου 5(1)(β) των περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμων 1961-1993 φορολογείται.
Σας εσωκλείω ειδοποίηση επιβολής φορολογίας με κώδικα 4 για το φορολογικό έτος 1993 και αν θεωρείτε τον εαυτό σας αδικημένο από την πιο πάνω απόφαση μου, μπορείτε να προσφύγετε στο Ανώτατο Δικαστήριο της Δημοκρατίας, μέσα σε 75 ημέρες από την ημερομηνία της ειδοποίησης αυτής, σύμφωνα με το άρθρο 21 των περί Βεβαιώσεως και Εισπράξεως Φόρων Νόμων του 1978 μέχρι 1991."
Με την επιστολή κοινοποίησης δεν δόθηκαν οι λόγοι για τη λήψη της απόφασης. Ο Έφορος απλώς πληροφόρησε τον αιτητή ότι το εν λόγω ποσό φορολογείται διότι αυτό προέβλεπε το άρθρο 5(1)(β) του Νόμου. Οι λόγοι για την απόφαση, όπως διατυπώθηκαν στο σημείωμα ημερ. 22 Σεπτεμβρίου 1999, ήταν ότι ο αιτητής δεν είχε απώλεια καριέρας και ότι το υπό αναφορά ποσό του δόθηκε για τις υπηρεσίες τις οποίες πρόσφερε. Θεωρήθηκε δε ότι οι αποφάσεις στις υποθέσεις Στυλιανίδης ν. Α.ΤΗ.Κ. κ.ά. (1989) 3 C.L.R. 5 και Panayides v. Republic (1989) 3 C.L.R. 578 παρείχαν έδαφος για την άποψη ότι η μη απώλεια καριέρας δικαιολογούσε οπωσδήποτε την κατάληξη για φορολόγηση του ποσού και ότι υπό τις περιστάσεις το ποσό δεν μπορεί παρά να αποτελούσε ανταμοιβή για προσφερθείσες υπηρεσίες.
Μου φαίνεται πως, όπως συχνά συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, επρόκειτο για ζήτημα λεπτό, το οποίο όμως ο Έφορος αντίκρυσε σε μόνο πολύ αδρές γραμμές. Η νομολογία έχει θέσει κάποιες γενικές αρχές και έχει εξειδικεύσει παράγοντες ή κριτήρια ως βοηθήματα, για την αντίκρυση των οποίων μπορεί να αποβούν χρήσιμοι οι συλλογισμοί σε προηγούμενες δικαστικές αποφάσεις. Αλλά βέβαια εν τέλει τα συγκεκριμένα δεδομένα της κάθε περίπτωσης έχουν τη δική τους δυναμική που οδηγεί στη λύση. Καθώς ανέφερε η Ολομέλεια, με απόφαση Νικήτα Δ., στη Στυλιανίδης ν. Δημοκρατίας (1991) 3 Α.Α.Δ. 699 (στη σελ. 705):
"Υπάρχει βασική διαφορά μεταξύ παροχής που αποτελεί αμοιβή για υπηρεσίες και είναι, επομένως, φορολογήσιμη και παροχής που έχει το χαρακτήρα φιλοδωρήματος και που καταβάλλεται κατά την αφυπηρέτηση. Στην τελευταία αυτή περίπτωση η παροχή απαλάσσεται του φόρου. Θα μπορούμε να προσθέσουμε πως η διάκριση δεν είναι πάντοτε εύκολο εγχείρημα. Υπάρχουν όμως ορισμένοι παράγοντες, που έχει ανιχνεύσει και καθιερώσει η νομολογία, οι οποίοι υποβοηθούν το δικαστήριο να σύρει τη γραμμή διαχωρισμού."
Οι αποφάσεις στις υποθέσεις που είχε υπόψη ο Έφορος δεν παρείχαν αυτομάτως μια κατ' αναλογίαν λύση στο πρόβλημα. Ούτε και εδικαιολογείτο η απομόνωση του παράγοντα της έλλειψης απώλειας καριέρας ως εν προκειμένω καθοριστικού. Ίσως, αν ο Έφορος είχε υπόψη του και την απόφαση στην Coussoumides v. Republic (1966) 3 C.L.R. 1 (Τριανταφυλλίδη Π.), να αναγνώριζε την αναγκαιότητα για πληρέστερη αναφορά στα στοιχεία και στάθμιση. Η Coussoumides ανωτέρω είναι, κατά την αντίληψή μου, η πλησιέστερη με την παρούσα και γι' αυτό ιδιαίτερα χρήσιμη. Και εκεί ο αιτητής αποχώρησε οικειοθελώς για να εργοδοτηθεί αλλού· δεν υπήρχε απώλεια καριέρας· το ποσό, ύψους £700 που του καταβλήθηκε ως φιλοδώρημα κατά την αποχώρησή του, ο Έφορος το θεώρησε, όπως και εδώ, φορολογήσιμο. Το Δικαστήριο όμως εξέφρασε αντίθετη άποψη. Εξήγησε ότι (στη σελ. 19):
"In deciding this Case in favour of Applicant I have, inter alia, borne in mind that the payment in question was made to him not in respect of a continuing employment but at the termination thereof, that he was not entitled to such payment under his contract (exhibit 1), and that it was not a case of a recurrnet payment but a single donation to him; I have also felt satisfied that there was no question of the payment of £700 having been made to him by way of a fictitious transaction in order to render part of his emoluments uner the contract, exhibit 1, free of income tax."
Δεν θα εκφράσω άποψη αναφορικά με το ποια θα έπρεπε να ήταν στην παρούσα περίπτωση η λύση. Αυτό αποτελεί πρωτογενώς έργο του Εφόρου. Περιορίζομαι σε μόνο τη διαπίστωση ότι η απόφαση του Εφόρου δεν ήταν δεόντως αιτιολογημένη.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.