ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση Αρ. 1056/99
ΕΝΩΠΙΟΝ: ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗ, Δ.
Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
Σπύρος Χούτρης (Λευκονιτζιάτης) και Υιοί Λίμιτεδ
Αιτητών
και
Δήμου Λεμεσού
Καθ΄ων η Αίτηση
--------------
10 Ιουλίου 2001
Για τους Αιτητές: κ. Δρυμιώτης για Σταύρου, Καρά και Ιωάννου.
Για τους Καθ΄ων η Αίτηση: κα Παπαμιλτιάδους για Π.Λ. Κακογιάννης & Σία
----------------------
A Π Ο Φ Α Σ Η
Ο Δήμος Λεμεσού ζήτησε προσφορές για την προμήθεια 10-12 οχημάτων περισυλλογής σκυβάλων και/ή του σκυβαλομηχανισμού τους. Μεταξύ των προσφοροδοτών ήσαν η Αιτήτρια εταιρεία Χούτρης και το Ενδιαφερόμενο Μέρος εταιρεία Πανάος που υπόβαλαν προσφορές για το σκυβαλομηχανισμό. Η Επιτροπή Προσφορών του Δήμου εξουσιοδότησε τον Πρόεδρο της κ. Καλογερόπουλο και ένα εκ των μελών της τον κ. Πισιάρα να ερευνήσουν τη λειτουργία των τεχνικών χαρακτηριστικών των μηχανισμών συμπίεσης. Την έκθεση ετοίμασε όμως μόνο ο κ. Πισιάρας εν αγνοία του κ. Καλογερόπουλου και ο κ. Καλογερόπουλος αρνήθηκε να την υπογράψει. Στην έκθεση αναφέρεται ότι ο κ. Καλογερόπουλος και ο κ. Πισιάρας επισκέφθησαν το Δήμο Λευκωσίας, που ήδη χρησιμοποιούσε στα οχήματα του μηχανισμούς συμπίεσης, λαμβάνοντας πληροφορίες και προβαίνοντας σε προσωπικές διαπιστώσεις, όπως και τα εργοστάσια της Χούτρης και της Πανάος. Επιπρόσθετα, ο κ. Πισιάρας επισκέφθηκε το γκαράζ του Δήμου για σύγκριση των τεχνικών προδιαγραφών και πήρε πληροφορίες ως προς τη λειτουργία των σκυβαλομηχανισμών για όλα τα οχήματα που υπήρχαν. Ήσαν δε εκεί 2 οχήματα της Πανάος και 12 της Χούτρης. Οι πληροφορίες που πήρε και παράθεσε στην έκθεση του, ήσαν ότι τα συστήματα συμπίεσης των οχημάτων της Πανάος δεν παρουσίασαν οποιοδήποτε πρόβλημα ή ζημιά, ενώ υπολογίσιμα ήσαν τα έξοδα για την επιδιόρθωση των μηχανισμών συμπίεσης των οχημάτων της Χούτρης. Παράθεσε δε τα έξοδα συντήρησης των δύο οχημάτων της Πανάος από τις 6.11.1997 μέχρι τις 14.1.1998, που ήσαν μηδέν, και των 12 οχημάτων της Χούτρης από 19.10.1995 μέχρι 4.3.1998 που συμποσούντο σε σχεδόν £14.000. Τα ποσά αυτά επιβεβαιώθησαν και από τον Οικονομικό Διευθυντή του Δήμου. Η διαπίστωση του ήταν ότι, λόγω των χαμηλών προδιαγραφών της ποιότητας των υλικών, το σύστημα συμπίεσης του μηχανισμού της Χούτρης δεν προσέφερε σωστή στεγανοποίηση για μη διαρροή υγρών, με αποτέλεσμα συχνά να παραμορφώνεται η οπίσθια πλευρά, και ότι τα χαρακτηριστικά των οχημάτων της Χούτρης υστερούσαν σε σύγκριση με εκείνων της Πανάος. Καταληκτικά, η έκθεση του εισηγείται την κατακύρωση της προσφοράς της Πανάος.
Ο Οικονομικός Διευθυντής του Δήμου ετοίμασε έκθεση οικονομικής αξιολόγησης των προσφορών. Σε αυτή αξιολόγησε την προσφορά της Χούτρης ως την πιο οικονομικά συμφέρουσα.
Η Επιτροπή προσφορών εξέτασε τα πιο πάνω και, εφ΄όσον δεν υπήρχε συμφωνία των μελών της, παρέπεμψε το θέμα στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Είχε ετοιμασθεί επίσης αξιολόγηση των προσφορών της Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων. Η έκθεση ήταν λεπτομερής και κάλυπτε όλες τις πτυχές των προσφορών. Η προσφορά της Χούτρης κρίθηκε ως η πλέον συμφέρουσα με αισθητή διαφορά από εκείνη της Πανάος. Τα σχόλια και για τις δύο προσφορές ήσαν ότι, από εμπειρίες του Τμήματος, η ποιότητα, λειτουργικότητα και αξιοπιστία του σκυβαλομηχανισμού τους ήταν πολύ ικανοποιητική όπως και η ανταπόκριση της κάθε εταιρείας. Η σύσταση ήταν για τη Χούτρης.
Το Δημοτικό Συμβούλιο συζήτησε το θέμα και αποφάσισε με πλειοψηφία την κατακύρωση της προσφοράς της Πανάος. Όπως αναφέρεται στα πρακτικά, τα πλειοψηφήσαντα μέλη τάχθησαν υπέρ της προσφοράς της Πανάος "για τους λόγους που αναφέρθησαν από τους υπηρεσιακούς Λειτουργούς, τους οποίους υιοθέτησαν πλήρως ... και αφού έλαβαν υπόψη το περιεχόμενο της έκθεσης της Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας.....". Οι εν λόγω Λειτουργοί ήσαν ο Οικονομικός Διευθυντής, ο Νομικός Λειτουργός, ο Ανώτερος Λειτουργός Καθαριότητας κ. Διονυσίου και δύο τεχνικοί Α' Μηχανολογίας, οι κύριοι Δ. Αντωνίου και Χ. Αντωνίου, οι οποίοι, όπως αναφέρεται στα πρακτικά, αποχώρησαν πριν από τη συζήτηση και τη λήψη της απόφασης. Όπως προκύπτει από τα πρακτικά, αφού αριθμός μελών του Δημοτικού Συμβουλίου εξέφρασε απόψεις, απάντησαν σε ερωτήσεις μελών ο Νομικός Λειτουργός, ο κ.
Δ. Αντωνίου και ο κ. Διονυσίου. Ο Νομικός Λειτουργός είπε τα εξής:"... η τιμή δεν είναι το μοναδικό κριτήριο κατά τη λήψη της απόφασης, αλλά συνεκτιμάται με την ποιότητα και τη διάρκεια ζωής του προϊόντος το οποίο αφορά η προσφορά, συνεπώς θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα τεχνικά χαρακτηριστικά του κάθε σκυβαλομηχανισμού, καθώς επίσης και η εκτίμηση αναφορικά με τη μακροζωία. Η άποψη της αρμόδιας Κρατικής Υπηρεσίας σίγουρα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη λήψη της απόφασης, χωρίς να είναι δεσμευτική για το Δήμο. Όταν όμως δεν υιοθετείται θα πρέπει να αιτιολογείται γιατί δεν υιοθετείται."
Ο κ. Δ. Αντωνίου είπε τα εξής:
"... γνωρίζει λόγω του ότι ο Δήμος έχει σκυβαλομηχανισμούς κατασκευής και των δύο (2) προσφοροδοτών ότι:
(α) η λεπίδα της πρέσας της Εταιρείας ΠΑΝΑΟΣ ΛΤΔ έχει πάχος 16 mm και είναι πιο ανθεκτική από αυτή της Εταιρείας ΣΠ. ΧΟΥΤΡΗΣ ΛΤΔ, η οποία είναι πιο λεπτή 6 mm και υφίσταται συχνές βλάβες.
(β) η λεπίδα της πρέσας της Εταιρείας ΠΑΝΑΟΣ ΛΤΔ είναι πιο στενή και πιο κοντή και με ενίσχυση εσωτερικά, με αποτέλεσμα να έχει πιο πολλή αντοχή και δύναμη και να αντέχει σε ψηλή πίεση και η εφαρμογή της είναι πιο καλή λόγω του ότι δεν μπλοκάρεται στα πλευρά από εισδοχή σκυβάλων,
(γ) η κατασκευή της κάσιας σκυβάλων της Εταιρείας ΠΑΝΑΟΣ ΛΤΔ δεν επιτρέπει την εκροή υγρών όπως γίνεται με τις κάσιες της Εταιρείας ΣΠ. ΧΟΥΤΡΗΣ ΛΤΔ,
(δ) η κάσια σκυβάλων της Εταιρείας ΠΑΝΑΟΣ ΛΤΔ είναι κολλημένη μέσα και έξω σε όλα τα σημεία μήκους και πλάτους, ενώ της Εταιρείας ΣΠ. ΧΟΥΤΡΗΣ ΛΤΔ μόνο σε μερικά σημεία, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αντοχή και να ανοίγει η ένωση και να παραμορφώνεται η κάσια και επιπλέον να εκρέουν υγρά στους δρόμους."
Και ο κ. Διονυσίου είπε τα εξής:
"... οι πρέσες της Εταιρείας ΣΠ. ΧΟΥΤΡΗΣ ΛΤΔ δεν μπορούν να συμπιέσουν χαρτί και παθαίνουν εμπλοκή. Επίσης είπε ότι γίνονται συνεχώς παράπονα για την εκροή των υγρών στους δρόμους."
Αναφέρεται επίσης στα πρακτικά ότι "Σχετικά αποσπάσματα της αξιολόγησης του Τμήματος Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας, αναγνώστηκαν από το Δημοτικό Γραμματέα κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης για ενημέρωση των μελών".
Οι ευπαίδευτοι συνήγοροι για τη Χούτρης εισηγούνται ότι το Δημοτικό Συμβούλιο τελούσε υπό πλάνη εφ΄όσον, δοθέντος ότι η έκθεση που ζήτησε η Επιτροπή Προσφορών και σύστησε την προσφορά της Πανάος ετοιμάσθηκε μόνο από τον κ. Πισιάρα εν αγνοία του κ. Καλογερόπουλου ο οποίος διαφώνησε και δεν υπέγραψε, κακώς ετέθη αυτή ενώπιον του Δημοτικού Συμβουλίου και ελήφθη υπ΄όψη. Συμφωνώ με την εισήγηση αυτή. Είναι κατ΄αρχή ξεκάθαρο ότι η έκθεση, προερχόμενη μόνο από τον κ. Πισιάρα, δεν ετοιμάσθηκε σύμφωνα με την εξουσιοδότηση της Επιτροπής Προσφορών και δεν μπορούσε έτσι να έχει οποιαδήποτε θέση στη διαδικασία που ακολούθησε. Όπως προκύπτει δε από τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου, η εν λόγω έκθεση του κ. Πισιάρα ήταν παράρτημα στα πρακτικά της Επιτροπής Προσφορών της 17.5.1999 τα οποία ενεκρίθησαν από το Δημοτικό Συμβούλιο. Όπως ήταν υπ΄όψη του Δημοτικού Συμβουλίου και υπηρεσιακό σημείωμα του Δημάρχου προς τα Μέλη ημερομηνίας 10.6.1999 στο οποίο γίνεται αναφορά στα αφορώντα την έκθεση. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν θα μπορούσε να λεχθεί ότι δεν υπήρχε τουλάχιστον η πιθανότητα πλάνης του Δημοτικού Συμβουλίου ως προς την υπόσταση και εγκυρότητα της έκθεσης. Η πιθανότητα αυτή δεν αναιρείται από το ότι, όπως εισηγείται η ευπαίδευτη συνήγορος για το Δήμο, ο Οικονομικός Διευθυντής επιβεβαίωσε τις δαπάνες που αναφέρονται στην έκθεση και οι μηχανικοί του Δημοτικού γκαράζ ήσαν παρόντες τόσο κατά τη συνεδρία της Επιτροπής Προσφορών όσο και κατά τη συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου και εξέφρασαν
την άποψη τους ως προς τους μηχανισμούς της Χούτρης και της Πανάος, ούτε από το ότι ο κ. Καλογερόπουλος κατά τη συνεδρία αναφέρεται ως διαφωνών μερικώς με την έκθεση - χωρίς να προσδιορίζεται ως προς τι, ενώ και ο ίδιος ετάχθη υπέρ της προσφοράς της Χούτρης και όχι της Πανάος. Το θέμα είναι ότι η έκθεση ήταν εντελώς ανυπόστατη ως τέτοια. Εξ άλλου, η έκθεση δεν περιορίζετο στα πιο πάνω θέματα των δαπανών και των προβλημάτων που είχαν παρουσιάσει τα οχήματα, για τα οποία εκφράσθησαν οι λειτουργοί του Δήμου, αλλά επεκτείνετο και σε επισκέψεις στο Δήμο Λευκωσίας και στα εργοστάσια των Χούτρης και Πανάος, τα συμπεράσματα από τις οποίες δεν παρατίθενται (μάλιστα από το εργοστάσιο της Χούτρης δεν ελήφθησαν πληροφορίες), περιείχε δε και καταληκτική σύσταση.Υπάρχει όμως και ένας άλλος πιο βασικός λόγος πιθανότητας τουλάχιστον πλάνης αλλά και έλλειψης δέουσας έρευνας. Όπως εισηγούνται οι ευπαίδευτοί συνήγοροι της Χούτρης, είναι τουλάχιστον αμφίβολο αν τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου είχαν υπ΄όψη τους την έκθεση της
Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας. Προς τούτο συνηγορούν, παρά την αναφορά στα πρακτικά ότι η πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ της προσφοράς της Χούτρης αφού έλαβαν υπόψη και την εν λόγω έκθεση, ευάριθμα στοιχεία. Η ίδια η Επιτροπή Προσφορών δεν κάνει οποιαδήποτε αναφορά σε αυτή, παρά μόνο περιορίζεται στα όσα ανάφεραν ενώπιον της οι μηχανικοί του Δημοτικού γκαράζ. Αλλά και στα πρακτικά της συνεδρίας του Δημοτικού Συμβουλίου η έκθεση δεν επισυνάπτεται ούτε αναφέρεται ως τεθείσα ενώπιον των μελών. Αυτό που ετέθη ενώπιον των μελών ήταν το προαναφερθέν σημείωμα του Δημάρχου στο οποίο προφανώς επιχείρησε να αποδώσει τα διαμειφθέντα στην τελευταία συνεδρία της Επιτροπής Προσφορών στις 4.6.1999 καθ΄όσον τα πρακτικά της συνεδρίας αυτής της Επιτροπής Προσφορών δεν είχαν ετοιμασθεί έγκαιρα. Και ασφαλώς το υπηρεσιακό αυτό σημείωμα δεν μπορούσε να υπέχει θέση πρακτικών ή να ληφθεί υπ΄όψη παρά μόνο, ενδεχόμενα, στο βαθμό που εξέφραζε τις προσωπικές απόψεις του Δημάρχου και όχι ως προς το περιεχόμενο του που εν πάση περιπτώσει περιορίζετο ουσιαστικά στις απόψεις των μηχανικών του Δημοτικού γκαράζ και ουδεμία μνεία έκανε της έκθεσης της Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας. Αλλά και κατά τη συζήτηση του θέματος, η μόνη αναφορά που γίνεται στην έκθεση είναι, ακόλουθα της παρατήρησης του δημοτικού συμβούλου κ. Γιορδαμλή ότι θα έπρεπε να υπήρχε αξιολόγηση από την αρμόδια κρατική υπηρεσία, η καταχώριση ότι ο Δήμαρχος παρατήρησε ότι ζητήθηκε και υπήρχε τέτοια αξιολόγηση από την Ηλεκτρομηχανολογική Υπηρεσία και, αμέσως μετά, ότι ο Δημοτικός Γραμματέας ανέγνωσε αποσπάσματα της "κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης για ενημέρωση των μελών", ακόλουθα της οποίας καταχώρισης είναι η καταχώριση της άποψης του δημοτικού συμβούλου κ. Παπά ότι θα πρέπει να υιοθετηθεί η σύσταση της Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας. Αυτό ενισχύει την άποψη ότι η έκθεση δεν ήταν ενώπιον των μελών τα οποία έτσι ενημερώθησαν μόνο αποσπασματικά για αυτή στο στάδιο εκείνο της συνεδρίας και μάλιστα χωρίς να αναφέρεται και χωρίς να γνωρίζουμε ποία "σχετικά" αποσπάσματα της ο Δημοτικός Γραμματέας διάβασε για ενημέρωση των μελών. Χαρακτηριστική είναι δε και η καταχωρηθείσα στα πρακτικά δήλωση του δημοτικού συμβούλου κ. Κολώτα, ο οποίος απεχώρησε από τη συνεδρία πριν τη λήψη απόφασης, ότι εν πάση περιπτώσει θα απείχε από τη ψηφοφορία διότι δεν υπήρχε επιστημονική γνωμάτευση από αρμόδια κρατική υπηρεσία και δεν μπορούσε να στηριχθεί μόνο στην εγκωμιαστική άποψη υπηρεσιακού λειτουργού. Τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου λοιπόν, όπως και η Επιτροπή Προσφορών, δεν φαίνονται να ενημερώθησαν για την έκθεση της Ηλεκτρο- μηχανολογικής Υπηρεσίας πριν από τη συνεδρία ή να την είχαν εν πάση περιπτώσει ενώπιον τους κατ' αυτή, παρά μόνο τους διαβάσθησαν κατά τη διάρκεια της αποσπάσματα, που δεν είναι γνωστό ποία, επιλεκτικά από το Δημοτικό Γραμματέα. Αυτό συνιστούσε πλάνη όσο και έλλειψη δέουσας έρευνας. Τοσούτο μάλλον αφού η έκθεση σύστησε σαφώς την προσφορά της Χούτρης. Ούτε εξηγείται στην καταχώριση, ότι οι πλειοψηφήσαντες έλαβαν υπ΄όψη και την έκθεση, πως ετάχθησαν συγχρόνως εναντίον της ίδιας της σύστασης της, που ενισχύει τα πιο πάνω και καθιστά την απόφαση πρόσθετα τρωτή για έλλειψη δέουσας αιτιολογίας. Η καταχώρηση αυτή μόνο φραστική υπόσταση φαίνεται να είχε εν όψει όλων των πιο πάνω, αφού η πλειοψηφία φαίνεται να τάχθηκε υπέρ της προσφοράς της Πανάος με βάση ουσιαστικά τα όσα ανάφεραν ο κ. Αντωνίου και ο κ. Διονυσίου και αντίθετα με την έκθεση της Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας που σύστηνε την προσφορά της Χούτρης, χωρίς να αιτιολογεί γιατί, ενώ λέγει ότι έλαβε υπ΄όψη την έκθεση, δεν ακολούθησε τη σύσταση της. Δοθέντος ότι η σύσταση προήρχετο από αρμόδια τεχνική υπηρεσία εδραζόμενη σε εμπειρογνωμοσύνη και εμπειρία, από την οποία μάλιστα ζητήθηκε η ετοιμασία έκθεσης, ο Δήμος είχε την υποχρέωση να αιτιολογήσει την απόκλιση του από τη σύσταση της έκθεσης για την προσφορά της Χούτρης, όπως συμβούλευσε και ο Νομικός Λειτουργός του Δήμου, και όχι να περιορισθεί στην αντιφατική αοριστολογία ότι έλαβε υπ΄όψη του και την έκθεση (ίδε -A. Trikomitis Ltd v. Republic (1986) 3 CLR 262, Αιμίλιος Έλληνας & Σία Λτδ ν. Δημοκρατίας, Προσφυγή 64/89, 27.1.1990, Φαρμακευτική Οργάνωση Κύπρου Λτδ ν. Δημοκρατίας (1991) 4 ΑΑΔ 2745, Caramondani Bros Ltd v. Δημοκρατίας (1991) 4 ΑΑΔ 4003).Υπάρχει ακόμα μια πτυχή της διαδικασίας που αποκαλύπτει την έλλειψη δέουσας έρευνας. Ορθώς επισημαίνεται από τους ευπαίδευτους συνήγορους της Χούτρης και της Πανάος ότι η σύγκριση των δαπανών συντήρησης των υφιστάμενων οχημάτων της Χούτρης και τη Πανάος εστερείτο ίσου και ασφαλούς μέτρου σύγκρισης, αφού όχι μόνο συγκρίθησαν μόνο δύο οχήματα της Πανάος έναντι δώδεκα της Χούτρης αλλά και δεν υπάρχουν στοιχεία ως προς την ηλικία, προηγηθείσα έκταση χρήσης και προηγηθείσα συντήρηση των οχημάτων, ενώ για μεν τα οχήματα της Χούτρης γίνεται αναφορά σε δαπάνες για τρία χρόνια από 19.10.1995 μέχρι 4.3.1998 για δε τα οχήματα της Πανάος γίνεται αναφορά σε δαπάνες για δύο μήνες από 6.11.1997 μέχρι 14.1.1998. Εφ΄όσον μάλιστα η σύγκριση των δαπανών για συντήρηση των οχημάτων των δύο εταιρειών προφανώς έγινε να καταδείξει την ανωτερότητα των μεν έναντι των δε.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται με έξοδα εναντίον του Δήμου.
Δ. Χατζηχαμπής
Δ.
/ΚΧ"Π