|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2000) 4 ΑΑΔ 12
21 Ιανουαρίου, 2000
[ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΡΑΚΟΥ,
Αιτητής,
v.
ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ,
Καθ' ου η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 843/1995)
Έννομο Συμφέρον ― Διαχειριστή περιουσίας αποθανώντος αιτητή σε προσφυγή, να συνεχίσει τη δίκη ― Ελλείπει όταν το αντικείμενο της δίκης είναι προσωποπαγές ― Νομολογία.
Ο διαχειριστής της περιουσίας του θανώντος αιτητή, με αίτησή του ζήτησε τροποποίηση του τίτλου της προσφυγής, με σκοπό τη συνέχιση της δίκης αυτής στο όνομά του, υπό την ιδιότητα του αυτή.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την αίτηση, αποφάσισε ότι:
Ο θεμελιώδης κανόνας, όπως τον διατύπωσε και εφαρμόζει με συνέπεια η νομολογία, είναι ότι ο θάνατος ενός των διαδίκων, ή η διάλυση της νομικής οντότητας που άσκησε αίτηση ακύρωσης, επιφέρει την κατάργηση της. Εκτός σε περιπτώσεις που τρίτος νομιμοποιείται να τη συνεχίσει. Η δυνατότητα αυτή υφίσταται - και μπορεί να επιτραπεί η εξακολούθηση της δίκης - εφόσον ο αιτητής μπορεί να αποδείξει ίδιο έννομο συμφέρον. Δεν έχει τέτοιο συμφέρον όποτε το αντικείμενο της δίκης είναι προσωπικό. Και σε κάθε περίπτωση «που η τυχόν ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης δεν μπορεί να έχει καμιά νομική συνέπεια για τους κληρονόμους», τότε η δήλωση τους για συνέχιση της δίκης δεν παράγει κανένα αποτέλεσμα και η δίκη παραμένει καταργημένη.
Το αντικείμενο της δίκης είναι προσωποπαγές. Με άλλα λόγια έχει σχέση με τον αποβιώσαντα. Η τυχόν ακύρωση της παράλειψης δεν θα είχε καμιά νομική συνέπεια για το διαχειριστή ή τους κληρονόμους. Ούτε αποδείχθηκε με ποια βάση, νομική και πραγματική, ο διαχειριστής, υπό οποιαδήποτε ιδιότητα, θα αποκτούσε δικαιώματα που θα θεμελίωναν ξεχωριστό έννομο συμφέρον, όπως απαιτείται.
Η προσφυγή αποβαίνει απαράδεκτη. Γιατί λείπει το έννομο συμφέρον για προώθηση της. Είναι όμως απαράδεκτη και για ένα άλλο λόγο που φαίνεται να προκύπτει αναντίρρητα από το υπάρχον υλικό. Η παντελής έλλειψη αρμοδιότητας του Δήμου στο προκείμενο.
Η αίτηση και η προσφυγή απορρίπτονται με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Georghiou v. Republic (1984) 3 C.L.R. 1571,
Κλεόπας v. Θ.Ο.Κ. (1998) 4 A.A.Δ. 23,
Πιριπίτσης κ.ά. v. Δήμου Λευκωσίας (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 385,
Κυριάκου v. Κυπριακής Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 807,
Chrysostomides v. Greek Communal Chamber (1964) C.L.R. 397,
Kontoyiannis v. The Greek Communal Chamber (1966) 3 C.L.R. 313.
Αίτηση.
Αίτηση από τον υιό του αποβιώσαντα αιτητή για αντικατάσταση του αιτητή από τον ίδιο προς το σκοπό συνέχισης της δίκης.
Γ. Μιχαηλίδης, για τον Αιτητή.
Α. Παντελίδης, για τον Καθ' ου η αίτηση.
Cur. adv. vult.
NIKHTAΣ, Δ.: Ο πρώην αιτητής, Κωνσταντίνος Δράκος, καταχώρισε την προσφυγή αυτή (μέσω των τότε δικηγόρων του) στις 28/9/95. Ζητά δήλωση του δικαστηρίου: (α) ότι η παράλειψη του Δήμου Λευκωσίας (καθού η αίτηση) "να αποφασίσουν εις επιστολήν του αιτητή (μέσω του υιού του Π. Δράκου) ημερ. 14.12.94 για την τοποθέτηση περιπτέρου επί της γωνίας Μακαρίου Γ΄ και Άννης Κομνηνής, Λευκωσία" είναι άκυρη· (β) ότι η παράλειψη του καθού να απαντήσει στην επιστολή του δικηγόρου του αιτητή ημερ. 26/6/95 με την οποία ζητούσε το κείμενο "της τελικής τους αποφάσεως σχετικά με τη λειτουργία και/ή μετακίνηση του περιπτέρου" είναι άκυρη· και (γ) ότι είναι επίσης άκυρη η απόφαση του καθού "που περιέχεται στην επιστολή τους ημερ. 11/7/95 προς τους δικηγόρους του αιτητή με την οποία αναφέρουν ότι οποιαδήποτε έγγραφα σχετίζονται με το θέμα του περιπτέρου να παρουσιασθούν στο δικαστήριο στο οποίο οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αποταθούν ............".
Τα γεγονότα στα οποία βασίζεται η προσφυγή καταγράφονται σε τέσσερεις σύντομες παραγράφους. Αποτελούν ουσιαστικά αναπαραγωγή των παραπάνω αιτημάτων θεραπείας. Ο καθού προβάλλει στη γραπτή του ένσταση αριθμό προδικαστικών ενστάσεων. Βασικά ότι η προσφυγή δεν προσβάλλει καμιά εκτελεστή διοικητική πράξη. Τίθεται και ζήτημα εκπροθέσμου της προσφυγής. Στην έκθεση γεγονότων, που είναι επίσης σύντομη, ο Δήμος ισχυρίζεται ότι ο αιτητής υπέβαλε για πρώτη φορά (μέσω του γιου του) αίτημα να του παραχωρηθεί περίπτερο στις 5/5/88, το οποίο έτυχε απάντησης (προφανώς απορριπτικής) στις 5/11/88. Παρά ταύτα ο αιτητής επανερχόταν στο ίδιο θέμα "διά καταιγισμού επιστολών εις τας οποίας ελάμβανε απαντήσεις από τον Δήμον Λευκωσίας".
Ο αιτητής πέθανε στις 4/10/96. Ο δικηγόρος που τον εκπροσωπούσε τότε δεν είχε ακόμη, παρά τις σχετικές οδηγίες και την παράταση της προθεσμίας που πήρε, καταθέσει αγόρευση. Προτού συμμορφωθεί, ζήτησε αναβολή (22/10/96) για να προβεί σε διαβήματα για διορισμό διαχειριστή και τροποποίηση του τίτλου της προσφυγής για να συνεχίσει τη δίκη. Έκτοτε δόθηκαν αρκετές αναβολές, πάντοτε ύστερα από παράκληση του αιτητή, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Η πορεία της υπόθεσης καθώς και οι αλλαγές συνηγόρου από πλευράς αιτητή φαίνονται στα πρακτικά της υπόθεσης.
Τελικά, κατατέθηκε τον Απρίλιο του 1999 η κρινόμενη αίτηση, από τον Παναγιώτη Δράκο, γιο του αποβιώσαντα Κωνσταντίνου, ο οποίος διορίστηκε στο μεταξύ, στις 3/7/98, διαχειριστής για τον περιορισμένο σκοπό της προώθησης της παρούσας προσφυγής. Και επίσης της υπ' αρ. 78/96, που εκκρεμεί ενώπιον άλλου δικαστή. Ο αιτητής ζητά αντικατάσταση του πρώην αιτητή από τον ίδιο με την παραπάνω ιδιότητα του για να συνεχίσει τη δίκη. Ζητά περαιτέρω ανάλογη διόρθωση στην έκθεση γεγονότων της προσφυγής. Ο Δήμος έφερε ένσταση. Αμφισβήτησε το έννομο συμφέρον του αιτητή να προχωρήσει υπό οποιαδήποτε ιδιότητα.
Ο κ. Μιχαηλίδης υποστηρίζει ότι ο αιτητής νομιμοποιείται να συνεχίσει τη δίκη. Το αντικείμενο της δεν έχει προσωπικό χαρακτήρα. Έχει επιβιώσει του θανάτου του αιτητή γιατί αποτελεί δικαίωμα οικονομικής υφής και έχει οικονομικές επιπτώσεις στον αιτητή υπό τη διπλή ιδιότητα του ως διαχειριστή και κληρονόμου. Συγκεκριμένα γράφει τα εξής στη γραπτή του αγόρευση:
"Η προσφυγή αφορά οικονομικής φύσεως δικαιώματα του αποβιώσαντος πατέρα του, δηλαδή την παράνομη μετακίνησιν και κατάργησιν του περιπτέρου του πατέρα του και την τοποθέτηση, λειτουργία και/ή μετακίνηση του περιπτέρου, δηλαδή πράξεις που εζημίωσαν οικονομικά, τον αιτητήν πατέρα του, και κατ' επέκτασιν την περιουσία του, της οποίας είναι κληρονόμος και διαχειριστής ο υιός του Παναγιώτης Δράκος ............................................................................................................
Η υπόθεση δεν αφορά διαπροσωπική σχέσιν του αποβιώσαντος με τον Δήμο Λευκωσίας, δηλαδή προαγωγήν, μετάθεσιν ή πειθαρχικήν δίωξιν κλπ, διότι ο αποβιώσας ουδεμίαν οργανικήν σχέσιν είχεν με το Δήμο Λ/σίας και η μόνη διαφορά που υπάρχει είναι οικονομικής φύσεως και μόνον. Δηλαδή εάν ο Δήμος Λευκωσίας δεν μετακινούσε και δεν καταργούσεν το περίπτερον, τούτο λογικά θα βρισκόταν στην θέσιν του, θα λειτουργούσεν, θα είχεν έσοδα και θα περιήρχετο λογικά στους κληρονόμους του αποβιώσαντος, οι οποίοι θα συνέχιζαν την εκμετάλλευσιν του, και θα είχαν εισοδήματα από αυτό."
Για τους παραπάνω λόγους ο αιτητής, κατά το συνήγορο, έδειξε πως έχει δικό του έννομο συμφέρον. Επέσυρε δε την προσοχή μου στα Πορίσματα της Νομολογίας του Συμβουλίου Επικρατείας 1929-1959 στη σελ. 273 και στις υποθέσεις Evripides Georghiou v. Republic (1984) 3 C.L.R. 1571 και Ανδρέας Μ. Κλεόπας ν. Θ.Ο.Κ. (1998) 4 A.A.Δ. 23.
Ο κ. Παντελίδης είπε ότι ο Δήμος ουδέποτε παραχώρησε στον αποβιώσαντα άδεια για χρήση περιπτέρου. Άλλωστε, συνέχισε, ο Δήμος δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα, όπως αποφασίστηκε στην Καίσσαρας Πιριπίτσης κ.ά. ν. Δήμου Λευκωσίας (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 385. Κρίθηκε στην υπόθεση εκείνη ότι "Η εξουσία του Δήμου περιορίζεται στα ακίνητα των οποίων είναι ή δύναται να εγγραφεί ως ιδιοκτήτης - (βλ. άρθρο 63 του Ν. 111/85)". Δεν επεκτείνεται σε δημόσιους δρόμους, πεζοδρόμια και ό,τι ανεγείρεται ή στερεώνεται πάνω σ' αυτά. Η ιδιοκτησία τους ανήκει στο δημόσιο. Εν πάση περιπτώσει, συμπλήρωσε ο συνήγορος, τα αιτήματα θεραπείας δε συσχετίζονται άμεσα με περίπτερο ή "με οικονομικής φύσεως πράγματα", όπως το έθεσε. Το θέμα δε της μετακίνησης περιπτέρου είναι αντικείμενο στην άλλη προσφυγή από τον ίδιο διάδικο, η οποία εκκρεμεί.
Οι επιπτώσεις του θανάτου ενός των διαδίκων στη διοικητική δίκη απασχόλησε πρόσφατα την Ολομέλεια στην Νέδη Ν. Κυριάκου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 807. Ο Ηλιάδης Δ., που έδωσε την απόφαση, εξετάζει το ζήτημα υπό το πρίσμα της επιστήμης και της νομολογίας, μέγα μέρος της οποίας ανασκοπείται. Γιαυτό και δε θα ανατρέξω σ' αυτή εκτός για να επισημάνω πως αρχίζει από το 1964 με την απόφαση Chrysostomides v. Greek Communal Chamber (1964) C.L.R. 397, με πιο πρόσφατη την απόφαση του Γαβριηλίδη Δ., στην Ανδρέας Μ. Κλεόπας, ανωτέρω.
Ο θεμελιώδης κανόνας, όπως τον διατύπωσε και εφαρμόζει με συνέπεια η νομολογία, είναι ότι ο θάνατος ενός των διαδίκων, ή η διάλυση της νομικής οντότητας που άσκησε αίτηση ακύρωσης, επιφέρει την κατάργηση της. Εκτός σε περιπτώσεις που τρίτος νομιμοποιείται να τη συνεχίσει. Η δυνατότητα αυτή υφίσταται - και μπορεί να επιτραπεί η εξακολούθηση της δίκης - εφόσον ο αιτητής μπορεί να αποδείξει ίδιο έννομο συμφέρον. Δεν έχει τέτοιο συμφέρον όποτε το αντικείμενο της δίκης είναι προσωπικό. Και σε κάθε περίπτωση "που η τυχόν ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης δεν μπορεί να έχει καμιά νομική συνέπεια για τους κληρονόμους", τότε η δήλωση τους για συνέχιση της δίκης δεν παράγει κανένα αποτέλεσμα και η δίκη παραμένει καταργημένη: Σ.Ε. 3464/82 Νομικό Βήμα 32, 1614.
Παρατηρώ ότι δε συζητήθηκε καθόλου ο αντίκτυπος της άλλης προσφυγής στη διαδικασία αυτή. Και δεν έχω όλα τα στοιχεία που θα επέτρεπαν εκτίμηση των τυχόν επιπτώσεων. Επικεντρώνω λοιπόν την προσοχή μου στη δυνατότητα συνέχισης της δίκης. Ο αρχικός αιτητής, υπενθυμίζω, ζήτησε, με επιστολή του, ημερ. 14/12/94, την τοποθέτηση περιπτέρου σε συγκεκριμένο δημόσιο χώρο. Το παράπονο του είναι γιατί η αίτηση έμεινε αναπάντητη. Γιαυτό, βασικά, ζητά την ακύρωση της παράλειψης. Τούτο είναι το κύριο αίτημα. Ως προς τα δύο άλλα δε φαίνεται το αντικείμενο τους να έχει τη φυσιογνωμία της διοικητικής πράξης. Δεν καταδείχθηκε ωστόσο, και η απόδειξη για ίδιο έννομο συμφέρον βαραίνει τον αιτητή, πως νομιμοποιείται να υποκαταστήσει τον αποβιώσαντα. Το αντικείμενο της δίκης είναι προσωποπαγές. Με άλλα λόγια έχει σχέση με τον αποβιώσαντα. Η τυχόν ακύρωση της παράλειψης δεν θα είχε καμιά νομική συνέπεια για το διαχειριστή ή τους κληρονόμους. Ούτε αποδείχθηκε με ποια βάση, νομική και πραγματική, ο διαχειριστής, υπό οποιαδήποτε ιδιότητα, θα αποκτούσε δικαιώματα που θα θεμελίωναν ξεχωριστό έννομο συμφέρον, όπως απαιτείται.
Χάρη συζήτησης και να προωθηθεί το θέμα όσο πιο ευνοϊκά γίνεται για τον αιτητή το πολύ πολύ θα προκύψει δικαίωμα αποζημίωσης. Αυτή όμως, όπως προκύπτει από την απόφαση Μichael Kontoyiannis v. The Greek Communal Chamber (1966) 3 C.L.R. 313, δε θα παρείχε στον αιτητή το απαιτούμενο νομιμοποιητικό έρεισμα. Ο λόγος της απόφασης προκύπτει από την τρίτη παράγραφο της σύνοψης και έχει ως εξής:
"Counsel for applicant has also submitted that if this recourse were to be decided in favour of applicant, even after his death, then the heirs of applicant would be entitled to the difference between his salary and his pension for the material time. But this could only be a right to damages vesting in the estate as a result of the outcome of the recourse, and as I have already held in Chrysostomides' case (supra) such a right does not suffice to vest in the heirs a legitimate interest of their own, for the purpose of the proceedings being continued in spite of the applicant's death."
Έτσι η προσφυγή αποβαίνει απαράδεκτη. Γιατί λείπει το έννομο συμφέρον για προώθηση της. Είναι όμως απαράδεκτη και για ένα άλλο λόγο που φαίνεται να προκύπτει αναντίρρητα από το υπάρχον υλικό. Η παντελής έλλειψη αρμοδιότητας του Δήμου στο προκείμενο: βλ. Καίσσαρας Πιριπίτσης κ.ά. ν. Δήμου Λευκωσίας (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 385.
Για τους παραπάνω λόγους δεν επιτρέπεται η συνέχιση της δίκης, η οποία και καταργείται. Η αίτηση, όπως και η προσφυγή, απορρίπτονται. Επιδικάζω σε βάρος του αιτητή ποσό £200, αν ζητηθεί, ως έξοδα.
Η αίτηση και η προσφυγή απορρίπτονται με έξοδα.