ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

Αναφορικά με το ΄Αρθρο 146 του Συντάγματος

Προσφυγή 500/98

Μεταξύ:

Δέσπω Λεωνίδου

Αι τήτριας

και

Κυπριακή Δημοκρατία μέσω

Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας

κα θ΄ων η αίτηση

--------------------

Προσφυγή 576/98

Μαρίλια Παντζαρή-Ελισσαίου

Αι τήτριας

και

Κυπριακή Δημοκρατία μέσω

Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας

καθ΄ων η αίτηση

---------------------

Για την αιτήτρια στην 500/98: Γ. Σεραφείμ για Τ. Παπαδόπουλο.

Για την αιτήτρια στην 576/98: Μ. Σπανού.

Για τους καθ΄ων η αίτηση: Δ. Καλλίγερος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας.

Για το ενδιαφερόμενο πρόσωπο Ε. Σισμάνη: Σ. Μαμαντόπουλος.

Για το ενδιαφερόμενο πρόσωπο Ε. Παντελή: Α. Ευσταθίου.

-------------------

Προσβάλλεται ο διορισμός των Ε. Παντελή και Ε. Σισμάνη στη θέση Εκπαιδευτικού Ψυχολόγου (Τακτικός Προϋπολογισμός) Πολιτιστικές και ΄Αλλες Υπηρεσίες, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Οι δυο προσφυ-γές συνεκδικάστηκαν. Είναι οι τρίτες στη σειρά για το ίδιο θέμα και στην πορεία θα δούμε το ιστορικό αλλά και το δεδικασμένο που παράχθηκε αναφορικά με ορισμένα θέματα.

Πρέπει να μας απασχολήσει πρώτα η προσφυγή της Δ. Λεωνίδου αφού είχε αποκλειστεί ως μή προσοντούχος. ΄Οπως κρίθηκε, δεν κατείχε το απαιτούμενο από την παράγραφο 3(1)(β) του σχεδίου υπηρεσίας "μετα-πτυχιακό τίτλο ή δίπλωμα σε θέματα Εκπαιδευτικής ή Σχολικής ή Κλινικής Ψυχολογίας μετά από σπουδές ενός τουλάχιστον ακαδημαϊκού έτους". Το ζήτημα αφορά στη φύση του διπλώματος/τίτλου που κατείχε. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αίτησής της, το είχε αποκτήσει μετά από συνεχή πενταετή φοίτηση (1984 - 1989) στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας και χαρακτηρίζεται ως ΜSc στη Ψυχολογία. Σύμφωνα με μεταγενέστερες επιστολές της προς την ΕΔΥ, είχε αποκτήσει δυο διπλώματα, τα οποία και επισύναψε μαζί με επεξηγηματικά πιστοποιητικά, διαφορετικά από εκείνο που συνόδευε την αίτησή της. Το ένα περιγράφεται ως BSc με ημερομηνία 5.6.88 και το άλλο ως ΜSc με ημερομηνία 5.6.89.

Η ΕΔΥ, παρά την αντίθετη κρίση της Συμβουλευτικής Επιτροπής, θεώρησε πως η Λεωνίδου κατείχε το προσόν και, κατά τη διαδικασία που ακολούθησε, την επέλεξε ως μια από τις δυο καταλληλότερες. ΄Οπως είχε εξηγήσει, "από την έρευνα που έγινε διαπιστώθηκε ότι η μεταπτυχιακή εκπαίδευση της είναι στον κλάδο της κλινικής ψυχολογίας". Αυτός ο διορισμός ακυρώθηκε από τον Κούρρη Δ. [βλ. Ευανθία Παντελή κ.α. ν. Κυπριακή Δημοκρατία Προσφυγή 802/93 κ.α. 8.2.95]. ΄Εγινε συναφώς αναφορά σε νομολογία σύμφωνα με την οποία, όσο και αν διπλώματα που αποκτώνται μετά από ενιαίο κύκλο σπουδών, έστω πενταετή, περιγράφονται από τα ιδρύματα που τα εκδίδουν ως ισοδύναμα του Μsc, ευλόγως δεν θεωρήθηκαν ότι ικανοποιούσαν ανάλογες απαιτήσεις σχεδίου υπηρεσίας. [Μιχαηλίδης κ.α. ν. Δημοκρατίας Προσφυγή 190/89 κ.α. ημερομηνίας 12.2.92]. Tο "μεταπτυχιακό" προϋποθέτει πρώτα βασικό δίπλωμα και η έρευνα πρέπει να δείχνει αν ήταν δυνατό να διασπαστεί ο κύκλος σπουδών ώστε να απονεμηθεί σε πρώτο στάδιο πρώτο δίπλωμα. [Αργυρίδης ν. Δημοκρατίας (1992) 3 ΑΑΔ 376, Χαραλαμπίδης κ.α. ν. Δημοκρατίας Προσφυγή 417/89 κ.α. ημερομηνίας 14.10.92]. Ως λόγος ακυρότητας προσδιορίστηκε η παράλειψη διεξαγωγής δέουσας έρευνας.

Κατά την επανεξέταση, αφού η ΕΔΥ έλαβε γνώση επιστολής του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας, έκρινε εκ νέου, κατά πλειοψηφία αυτή τη φορά, πως η Λεωνίδου κατείχε το απαιτούμενο προσόν και επαναδιόρισε τις ίδιες. Ακολούθησε η προσφυγή 573/96 αποτέλεσμα της οποίας ήταν η ακύρωση των διορισμών για δεύτερη φορά, από τον Καλλή Δ. ΄Οπως εξηγήθηκε, η διερεύνηση των προσόντων των υποψηφίων έπρεπε να είχε γίνει σε πρώτο στάδιο από τη Συμβουλευτική Επιτροπή η οποία και θα υπέβαλλε νέο προκαταρκτικό κατάλογο των υποψηφίων με νέα αιτιο-γημένη έκθεση. (βλ. Μαρίλια-Παντζαρή Ελισσαίου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφυγή 573/96, ημερομηνίας 8.8.97).

Συστάθηκε νέα Συμβουλευτική Επιτροπή και ήταν και αυτής η κρίση, όπως και της προηγούμενης, πως η Λεωνίδου δεν κατείχε τα απαιτούμενα προσόντα. Θεωρήθηκε ότι ήταν κάτοχος μόνο πρώτου πανεπιστημιακού τίτλου "Diplom", μετά από πενταετή φοίτηση στο Πανεπιστήμιο Lomonosof Μόσχας από το 1984 - 1989. ΄Οπως εξήγησε, έλαβε υπόψη στοιχεία που προέκυψαν από δική της έρευνα και όσα είχαν ήδη εξασφαλιστεί από την ΕΔΥ κατά την προηγούμενη επανεξέταση και πως βασίστηκε στα ακόλουθα:

Η ΕΔΥ, όπως σημειώνει στα πρακτικά, μελέτησε το θέμα και, υπό το φως των στοιχείων που εξειδίκευσε η Συμβουλευτική Επιτροπή, αφού έλαβε υπόψη και επιστολή του δικηγόρου της Λεωνίδου, κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα.

Η Λεωνίδου καταλογίζει στην ΕΔΥ απεμπόληση της αποφαστικής αρμοδιότητας της και παράλειψη επιτέλεσης του πρωτογενούς, όπως χαρακτηρίζεται, καθήκοντός της, με διεξαγωγή δική της έρευνας. Είναι ορθή η αντίθετη άποψη. Τα δεδομένα υπήρχαν στο φάκελο, η δε ΕΔΥ τα εξέτασε και διαμόρφωσε δική της κρίση. Η θεώρηση ως επαρκών των στοιχείων που είχαν εξασφαλιστεί μπορεί να συνδεθεί με το ευρύτερο θέμα της επάρκειας της έρευνας όχι όμως με όσα πιο πριν εξειδικεύθηκαν.

Είναι επίσης χωρίς έρεισμα η εισήγηση πως η ΕΔΥ όφειλε ιδιαίτερες ρητές εξηγήσεις, για αλλαγή στάσης. Δεν υπήρξε εδώ, σε κανένα στάδιο, έγκυρη κρίση της ΕΔΥ πως η Λεωνίδου κατείχε το προσόν. Οι δυο προηγούμενες αποδοκιμάστηκαν από το Ανώτατο Δικαστήριο και ήταν καθήκον της ΕΔΥ, στο πλαίσιο της επανεξέτασης, να καταλήξει σε απόφαση, η οποία βέβαια θα μπορούσε, χωρίς κανένα περιορισμό ουσίας, να ήταν καταφατική ή αρνητική, ανάλογα με τα δεδομένα.

Είναι και επί των πιο πάνω ορθή η αντίθετη εισήγηση πως δεν στοιχειοθετείται λόγος ακυρότητας. Εν πρώτοις, δεν στηρίχτηκε η κρίση σε μεταγενέστερα στοιχεία. Αυτά εμφανώς αναφέρθηκαν ως περαιτέρω επεξηγηματικά της κατάστασης, όπως αυτή ίσχυε κατά τον ουσιώδη χρόνο στη Σοβιετική ΄Ενωση. Δεν τεκμηριώνεται οτιδήποτε το αρνητικό σε σχέση με το αξιόπιστο των πηγών από τις οποίες λήφθηκαν τα στοιχεία. Περαιτέρω, δέ συζητούμε εδώ το ζήτημα γενικώς και αορίστως. Αντικείμενο είναι η ανταπόκριση του προσόντος προς τις απαιτήσεις του συγκεκριμένου σχεδίου υπηρεσίας. Το σχέδιο υπηρεσίας απαιτεί πανεπιστημιακό και μεταπτυχιακό δίπλωμα ή τίτλο, ανήκει στη διοίκηση η ουσιαστική κρίση και, στο πλαίσιο επαρκούς έρευνας όπως κρίνω ότι ήταν η διεξαχθείσα, δεν παρέχεται εν προκειμένω περιθώριο παρέμβασης. Τα στοιχεία ευλόγως οδηγούσαν στο συμπέρασμα που εξάχθηκε και η προσφυγή της Λεωνίδου πρέπει να απορριφθεί. Περιέλαβε στην αγόρευσή της και επιχειρήματα στηριγμένα στον ισχυρισμό της πως υπερέχει έναντι των ενδιαφερομένων προσώπων αλλά δεν νομιμοποιείται, αφού αποκλείστηκε, στη συζήτηση τέτοιων ζητημάτων. Αυτά αφορούν στους άλλους, η υποψηφιότητα των οποίων, ως προσοντούχων, εξετάστηκε στη συνέχεια.

Αυτή είναι η τρίτη προσφυγή της Ελισσαίου. Κρίθηκε προσοντούχος αλλά, κατά την επιλογή που ακολούθησε, προτιμήθηκαν τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Πρώτος στη σειρά έρχεται ο ισχυρισμός της πως τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα δεν κατείχαν τα απαιτούμενα προσόντα. Σε σχέση όμως με τη Σισμάνη, το θέμα απασχόλησε και στις προηγούμενες προσφυγές. Στη πρώτη, ο Κούρρης Δ., απέρριψε ακριβώς όμοιο ισχυρισμό. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από την απόφαση:

Στην άλλη, ο Καλλής Δ., επεσήμανε τη γένεση δεδικασμένου. Συμφωνώ και δεν υπάρχει οτιδήποτε που θα μπορούσα να προσθέσω στο απόσπασμα που ακολουθεί:

Είναι ο κεντρικός ισχυρισμός της Ελισσαίου πως η Παντελή απέκτησε πρώτα "Licence" που ισοδυναμεί με "British Bachelor (Ordinary) Degree" και μετά "Maitrise" που ισοδυναμεί με "British Bachelor (Honours) Degree." Mεταπτυχιακά ήταν ως το 1985 το "Diplome d' Ingenieur" και, μετά το 1985, το "Magistere", τα οποία δεν κατείχε. ΄Οσα κατείχε ήταν πρώτα πτυχία και δεν αρκούσαν. Εν πάση περιπτώσει, όπως εισηγείται, δεν είχε ερευνηθεί ο κλάδος των σπουδών της ώστε να είναι έγκυρη η κρίση για την ανταπόκριση του και από αυτή την άποψη. Οι καθ΄ων η αίτηση και η Σισμάνη απορρίπτουν τους ισχυρισμούς, εισηγούνται πως το "Μaitrise" είναι μεταπτυχιακό και πρέπει να δούμε το διοικητικό χειρισμό.

H Συμβουλευτική Επιτροπή κάλυψε το θέμα με μια γενική δήλωση που αφορούσε αριθμό υποψηφίων, μεταξύ των οποίων και η Παντελή, ως εξής:

Το ίδιο και η ΕΔΥ. Όπως σημείωσε, "αφού μελέτησε τις αιτήσεις των υποψηφίων, υιοθέτησε τη θέση της Συμβουλευτικής Επιτροπής για τους 12 προσοντούχους υποψηφίους". Η διοικητική κρίση στηρίχτηκε σε όσα επισύναψε η Παντελή στην αίτησή της, δηλαδή στα πιστοποιημένα αντίγραφα των διπλωμάτων της.

Η Ελισσαίου επισημαίνει τα ακόλουθα:

Ανεξάρτητα από αυτά, καταλήγει η εισήγηση της Ελισσαίου, πουθενά δεν αναφέρεται ούτε φαίνεται στα πιστοποιητικά που επισυνάφθηκαν, σε ποιό κλάδο της Ψυχολογίας εντάσσονται τα διπλώματα της Παντελή. Yπενθυμίζεται ότι το σχέδιο υπηρεσίας απαιτεί πανεπιστημιακό ή ισότιμο στην Ψυχολογία αλλά με μεταπτυχιακό σε θέματα εκπαιδευτικής ή σχολικής ή κλινικής ψυχολογίας.

Ο ισχυρισμός για ελλιπή έρευνα και ενδεχόμενη πλάνη έχει τεκμηριωθεί σε σχέση και με τις δυο πτυχές του θέματος. Εννοώ το επίπεδο, με αναφορά στην απαίτηση για μεταπτυχιακό αλλά και το περιεχόμενο, με αναφορά στην απαίτηση το μεταπτυχιακό να είναι στην εκπαιδευτική, σχολική ή κλινική ψυχολογία. Στοιχειοθετείται συνεπώς λόγος ακυρό-τητας του διορισμού της Παντελή.

Οι υπόλοιποι ισχυρισμοί της Ελισσαίου αφορούν στη συγκριτική αξία και στα στοιχεία κρίσης που προσμέτρησαν. Εγείρει ως πρώτο τέτοιο θέμα την κρίση πως δεν κατείχε το πλεονέκτημα της πείρας σχετικής με τα καθήκοντα της θέσης που αποκτήθηκε είτε σε υπηρεσία σε δημόσια θέση είτε σε έκτακτη απασχόληση στη Δημόσια Υπηρεσία. Είχε υπηρετήσει ως Λειτουργός Ευημερίας στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας και, όπως εισηγείται, αυτό ανταποκρινόταν. Δεν χρειάζεται να επεκταθώ σε λεπτομέρειες. Το θέμα απασχόλησε στις πρώτες προσφυγές. Η ΕΔΥ είχε και τότε κρίνει, αντίθετα μάλιστα προς τη γνώμη της Συμβουλευτικής Επιτροπής, πως η Ελισσαίου δεν κατείχε το πλεονέκτημα και όσα τώρα εγείρονται εξετάστηκαν και τότε. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από την απόφαση του Κούρρη Δ:

Δεν μπορώ να συμμεριστώ αυτές τις σκέψεις. Το Ανώτατο Δικαστήριο δεν προβαίνει σε πρωτογενείς διαπιστώσεις επί τέτοιων θεμάτων. Ελέγχει τη διοίκηση και το μέτρο είναι τί αναδεικνύεται κατά περίπτωση, ως εύλογα επιτρεπτό. Το ζήτημα της πείρας της Ελισσαίου ήταν κατ΄ευθείαν επίδικο στις πρώτες προσφυγές, εξετάστηκε κατ΄ουσίαν και καλύφθηκε από τη δικαστική απόφαση. Αποτελεί ζήτημα κριθέν και, συνεπώς, δεδικασμένο, όπως άλλωστε διακηρύχθηκε και με την επόμενη δικαστική απόφαση. (Βλ. συναφώς και την Μαριος Παπαδόπουλος ν. Οργανισμού Χρηματοδοτήσεως Στέγης ΑΕ 1913 - 14.9.98). Η υπόθεση Μαυρονικόλα (ανωτέρω) σαφώς διακρίνεται. Είχε μεν λεχθεί στην πρώτη προσφυγή (652/89) πως ο αιτητής δεν είχε αποδείξει έκδηλη υπεροχή έναντι του τότε διορισθέντος αλλά μόνο σοβαρή υποψηφιότητα, όμως η προσφυγή του πέτυχε για λόγο που άπτετο, όπως αντιλαμβάνομαι το θέμα, της ρίζας της διαδικασίας. Κρίθηκε ότι πάσχει η σύνθεση της Επιτροπής Επιλογής και ο διορισμός του αρχικού αιτητή κατά την επανεξέταση κρίθηκε πως ήταν ανοικτή δυνατότητα, υπό το φως των στοιχείων κρίσης όπως αυτά εξ αντικειμένου περιορίστηκαν.

Είναι αναπόφευκτη η ακύρωση και του διορισμού της Σισμάνη. Η απόφαση της ΕΔΥ αλλά και η άποψη της Συμβουλευτικής Επιτροπής επί του θέματος συνιστούν γενική δήλωση και δεν περιέχουν τα στοιχεία που θα επέτρεπαν δικαστικό έλεγχο. Δεν υπήρξε τίποτε που να μπορεί να θεωρηθεί ως απάντηση τουλάχιστον στην επισήμανση της Ελισσαίου πως δεν ήταν γνωστές, στο σύνολό τους, οι ακαδημαϊκές επιδόσεις, ώστε να παρέχεται δυνατότητα σύγκρισης. Επίσης δεν φαίνεται να έχει προβληματίσει το βάσιμο, κατά τη γνώμη μου, επιχείρημα πως η όποια σύγκριση προϋπέθετε συνυπολογισμό του γεγονότος ότι οι βαθμολογίες προέρχονταν από διαφορετικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, μάλιστα σε διαφορετικά θέματα.

Δεν νομίζω ότι ενδείκνυται να προχωρήσω σε άλλες κρίσεις. Θα εναπόκειται στη διοίκηση να ξαναδεί το θέμα στην ολότητά του, κάτω από το πρίσμα βέβαια και της παρούσας ακυρωτικής απόφασης και πρέπει να διευκρινίσω πως τίποτε από τα πιο πάνω δεν πρέπει να εκληφθεί ως επιδοκιμασία της μιας ή της άλλης άποψης αναφορικά με τα διαθέσιμα στοιχεία κρίσης.

Η προσφυγή 500/98 απορρίπτεται, με έξοδα. Η προσφυγή 576/98 επιτυγχάνει, με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται στην ολότητά της.

Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ

/ΜΣι.