Ντίνος Κρητιώτης ν. Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου, Υπόθεση αρ. 700/98, 6 Μαρτίου, 2000

Oι καθ΄ ων η αίτηση (στο εξής "η Αρχή"), προκήρυξαν προσφορά με αριθμό ΑΤ 24/98 για την προμήθεια φωτοτυπικού χάρτη. Τόσο οι αιτητές όσο και το ενδιαφερόμενο μέρος υπέβαλαν προσφορές. Το Συμβούλιο Προσφορών της Αρχής, μετά από ανάλυση των προσφορών από την Επιτροπή Αξιολόγησης, κατακύρωσε την προσφορά στο χαμηλότερο προσφοροδότη, το ενδιαφερόμενο μέρος.

Αυτή την απόφαση προσβάλλουν οι αιτητές με την παρούσα προσφυγή. Ως πρώτο λόγο προβάλλουν την κακή σύνθεση του αποφασίζοντος οργάνου.

Στη συνεδρία του Συμβουλίου Προσφορών ημερ. 29.5.1998, στην οποία ελήφθη και η προσβαλλόμενη απόφαση, φέρεται ως παρευρισκόμενος ο κ. Γ. Π. Χάμπαλης, μη μέλος του Συμβουλίου. Είναι η θέση των αιτητών ότι η παρουσία του πιο πάνω προσώπου καθιστά τη σύνθεση του οργάνου παράνομη.

Οι καθ΄ ων η αίτηση απορρίπτοντας τον πιο πάνω ισχυρισμό αναφέρουν ότι ο κ. Χάμπαλης που είναι ο Προϊστάμενος του Τμήματος Προμηθειών της Αρχής, ήταν ο γραμματέας του Συμβουλίου Προσφορών, το οποίο, με βάση απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, ήταν εξουσιοδοτημένο να εξετάζει και κατακυρώνει προσφορές που βρίσκονταν μέσα σε συγκεκριμένα οικονομικά πλαίσια. Ο κ. Χάμπαλης, σύμφωνα πάντα με τους καθ΄ ων η αίτηση, υπό την ιδιότητά του αυτή ήταν εξουσιοδοτημένος να παρευρίσκεται στις συνεδρίες του Συμβουλίου.

Σύμφωνα με απόφαση της Αρχής ημερ. 6.7.1991 υιοθετήθηκε αριθμός αποφάσεων που είχαν ληφθεί κατά καιρούς σχετικά με τη διαδικασία του Συμβουλίου Προσφορών. ΄Οπως αποφασίστηκε, δικαιοδοσία κατακύρωσης προσφορών για πρόχειρες προσφορές μέχρι ποσού £3.000, εφ΄ όσον η κατακύρωση γίνεται στο χαμηλότερο προσφοροδότη του οποίου η προσφορά πληροί τις προδιαγραφές, έχει ο Γενικός Διευθυντής,

Για προσφορές μέχρι ποσού £250.000 εφ΄ όσον η κατακύρωση γίνεται στο χαμηλότερο προσφοροδότη του οποίου η προσφορά πληροί τις προδιαγραφές, δικαιοδοσία έχει το Συμβούλιο Προσφορών. Στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο η κατακύρωση δεν γίνεται στον χαμηλότερο προσφοροδότη, τότε παραπέμπεται για επικύρωση στο Διοικητικό Συμβούλιο. Για αποφάσεις του Συμβουλίου Προσφορών που αφορούν κατακύρωση προσφορών μεταξύ £50.000 και £250.000 ενημερώνεται το Διοικητικό Συμβούλιο της Αρχής.

Τέλος για προσφορές που υπερβαίνουν τις £250.000, δικαιοδοσία για κατακύρωση των προσφορών έχει το Συμβούλιο της Αρχής.

Τα μέλη του Συμβουλίου Προσφορών, σύμφωνα πάντα με την ίδια απόφαση, είναι πέντε. Ο Γενικός Διευθυντής της Αρχής ως πρόεδρος και τέσσερα άλλα μέλη που ανήκουν στο ανώτατο προσωπικό. Γραμματέας του Συμβουλίου είναι ο Προϊστάμενος του Τομέα Προμηθειών. Ο γραμματέας τηρεί βιβλίο πρακτικών για τα θέματα που συζητούνται από το Συμβούλιο και τα πρακτικά κάθε συνεδρίας υπογράφονται από όλα τα μέλη.

Η νόμιμη συγκρότηση του αποφασίζοντος οργάνου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την έννομη λειτουργία του. Η συμμετοχή έστω και ενός προσώπου που δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των μελών του την επηρεάζει άμεσα (Andreas Gavriel v. Republic (1967) 3 C.L.R. 638, Γιαννακού ν. Συμβουλίου Αποχετεύσεως Λάρνακας, Υποθ. Αρ. 245/96, ημερ. 12.2.1998, Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου ν. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 358/96, ημερ. 16.9.1998. Βλέπε επίσης Ηλίας Κυριακόπουλος, Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο, Β, Γενικό Μέρος, σελ. 20 και 21).

Κατά τη συνεδρία κατά την οποία γίνεται συζήτηση μεταξύ των μελών και ψηφοφορία για τη λήψη απόφασης, δεν επιτρέπεται η παρουσία προσώπων που δεν περιλαμβάνονται στη νόμιμη συγκρότηση του οργάνου (Αvgerinos Nikitas Ltd κ.α. ν. Δήμου Λεμεσού, Υποθ. Αρ. 1011/91 κ.α., ημερ. 18.2.1993, Πετρίδης ν. Αρχής Βιομηχανικής Καταρτίσεως, Υποθ. Αρ. 392/85, ημερ. 22.4.1989), ή των οποίων η συμμετοχή στις συνεδρίες δεν προβλέπεται ρητά (Δρουσιώτης κ.α. ν. Αρχής Βιομηχανικής Κατάρτισης Κύπρου, Υποθ. Αρ. 836/96 κ.α., ημερ. 19.2.1999. Βλέπε επίσης Ε. Σπηλιωτόπουλος, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, Ι, 7η έκδοση, σελ. 136, παραγρ. 136).

Ο κ. Χάμπαλης ήταν ο γραμματέας του Συμβουλίου, εξουσιοδοτημένος για την τήρηση των πρακτικών. Η συμμετοχή του προβλέπεται ρητά από την απόφαση της Αρχής με την οποία αποφασίστηκε η σύνθεση του Συμβουλίου Προσφορών. Κάτω από τις περιστάσεις η σύνθεση του Συμβουλίου δεν πάσχει και συνεπώς ο λόγος αυτός θα πρέπει να απορριφθεί.

Οι αιτητές προβάλλουν περαιτέρω τον ισχυρισμό ότι η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους ήταν εκτός προδιαγραφών γιατί παραβίαζε αριθμό ουσιωδών όρων της προκήρυξης.

Ισχυρίζονται ότι σύμφωνα με την παράγραφο 12 της Προκήρυξης Προσφοράς (Μέρος Ι, Οδηγίες προς Προσφοροδότες), οι προσφοροδότες ήταν υποχρεωμένοι να καταθέσουν "δήλωση συμμόρφωσης", καθώς επίσης και λεπτομερή σχόλια για κάθε σημείο των λεπτομερειών των προδιαγραφών. Οι προσφοροδότες θα έπρεπε να παράσχουν δήλωση συμμόρφωσης που να αντιστοιχεί σε κάθε όρο, εδάφιο και παράγραφο του κάθε μέρους των προδιαγραφών. Σύμφωνα με την προκήρυξη οι πιο πάνω πληροφορίες ήταν ουσιώδεις για την αξιολόγηση της προσφοράς. Ρητά προνοείται ότι οι προσφοροδότες που θα παρέλειπαν να καταθέσουν με την προσφορά τη δήλωση συμμόρφωσης και έγγραφη τεκμηρίωση θα αποκλείονταν.

Περαιτέρω, η παράγραφος 32 αναφέρει ότι θα έπρεπε να κατατεθεί ακριβές χρονοδιάγραμμα παράδοσης. Και ο όρος αυτός ήταν, σύμφωνα με την προκήρυξη ουσιώδης για τη σύμβαση.

Στην προσβαλλόμενη απόφαση αναφέρεται ότι η χαμηλότερη προσφορά προέρχεται από το ενδιαφερόμενο μέρος το οποίο όμως δεν έχει δώσει επαρκή στοιχεία, πιστοποιητικά κατασκευής και προδιαγραφών του προσφερόμενου χάρτη, παρ΄ όλον ότι δηλώνει συμμόρφωση στα τεχνικά χαρακτηριστικά που ζητούνται στις προδιαγραφές. Στην απόφαση σημειώνεται επίσης ότι στην προσφορά του αναφέρεται ως χρόνος παράδοσης "το συντομότερο δυνατό".

Σύμφωνα με τους αιτητές η παράλειψη του ενδιαφερόμενου μέρους να συμμορφωθεί με τους όρους της προσφοράς και συγκεκριμένα η παράλειψή του να δώσει επαρκή στοιχεία κατασκευής και προδιαγραφών τον θέτει εκτός προδιαγραφών και συνεπώς η προσφορά του δεν έπρεπε να τύχει καν εξέτασης.

Οι καθ΄ων η αίτηση αντιτείνουν ότι το ενδιαφερόμενο μέρος υπέβαλε μαζί με την προσφορά του έξι φυλλάδια τα οποία η Επιτροπή Αξιολόγησης έκρινε ανεπαρκή. Αντί να ζητήσει, όπως είχε δικαίωμα με βάση τον όρο 34 διευκρινίσεις, προτίμησε να προτείνει την κατακύρωση υπό τον όρο προσκόμισης των πιστοποιητικών κατασκευής και τον καθορισμού τακτού χρόνου παράδοσης.

΄Εχει επανειλημμένα λεχθεί ότι η προκήρυξη δημόσιου διαγωνισμού διέπει τη διεξαγωγή του και δεσμεύει τόσο τους προσφοροδότες, όσο και την αρχή που προβαίνει στην προκήρυξη (Papaetis Medical Co Ltd v. Δημοκρατίας, Α.Ε. 1951, ημερ. 13.2.1998).

Οι όροι της προσφοράς συνιστούν, ανάλογα με τη σημασία τους, ουσιώδη ή επουσιώδη προδιαγραφή για συμμετοχή στο διαγωνισμό. Προσφορά που δεν πληροί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο είναι εξ υπαρχής άκυρη (Βασίλης Χαράκης και Υιοί Λτδ ν. Δημοκρατίας (Αρ.1) (1994) 3 Α.Α.Δ. 10) και κατ΄ επέκταση δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης (KEM Transport v. EFA and others (1987) 3 C.L.R. 1939).

Η, κατ΄ άλλη διατύπωση, συμμόρφωση με τις ουσιώδεις πρόνοιες της προκήρυξης αποτελεί προϋπόθεση για συμμετοχή στις προσφορές (Tamassos Tobacco Suppliers and Co., v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60).

Κατά πόσο ο όρος είναι ουσιώδης ή επουσιώδης κρίνεται από το Δικαστήριο (George Corderoy & Christophorides v. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 345/90, ημερ. 31.8.1992). Το κριτήριο για τον καθορισμό της σημασίας όρου είναι αντικειμενικό (P. Steff & Co v. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 891/88, ημερ. 11.10.1990). Είναι η σημασία που ενέχει η τήρησή του για την απόφαση για κατακύρωση της προσφοράς.

Ουσιώδης είναι ο όρος η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς (βλέπε Medcon Construction and Others v. Republic (1968) 3 C.L.R. 535, Kounas and Sons Ltd v. Republic (1972) 3 C.L.R. 542, Vouniotis & Sons v. Republic (1985) 3 C.L.R. 2355 και Tamassos Tobacco Suppliers and Co v. Δημοκρατίας, ανωτέρω).

Στην παρούσα υπόθεση η ίδια η προκήρυξη προσφοράς ρητά αναφέρει ότι η παράλειψη κατάθεσης της δήλωσης συμμόρφωσης και των σχετικών εντύπων και εγγράφων τεκμηρίωσης είναι ουσιώδης, ο δε προσφοροδότης που δεν θα συμμορφούται θα αποκλείεται.

Ακόμα κι΄ όταν δεν αναφέρονται στην προκήρυξη της προσφοράς οι συνέπειες της μη συμμόρφωσης, η παράλειψη αυτή δεν καθιστά αφ΄ εαυτής τον όρο επουσιώδη (Secure Trading Limited v. Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου , Υποθ. Αρ. 55/99, ημερ. 18.2.2000). Πολύ δε περισσότερο όταν στην προκήρυξη η υποχρέωση αυτή αναφέρεται ρητά ως ουσιώδης όρος. Δεν έχει σημασία κατά πόσο η Αρχή είχε την ευχέρεια να ζητήσει διευκρινίσεις. Η παράλειψη του ενδιαφερόμενου μέρους να καταθέσει έγγραφα και στοιχεία τα οποία με την προκήρυξη της προσφοράς ήταν ουσιώδη, καθιστά την προσφορά του εκτός προδιαγραφών και συνεπώς η Αρχή δεν είχε το δικαίωμα να την αξιολογήσει.

Πριν καταλήξω θα ήθελα να εκφράσω την απορία γιατί ένας ημικρατικός οργανισμός κράτους με επίσημη γλώσσα την Ελληνική προκηρύσσει προσφορές για προμήθεια χάρτου στα αγγλικά, ενέργεια που ίσως αποτελεί από μόνη της και λόγο ακύρωσης.

Η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη πράξη ακυρώνεται, με έξοδα εναντίον των καθ΄ ων η αίτηση, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή.

Φρ. Νικολαΐδης

Δ.

/ΜΔ

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο