ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος.

Μεταξύ:

Τράπεζας Κύπρου Λτδ.,

Αιτητών

και

Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω

1. Υπουργού Οικονομικών,

2. Εφόρου επί των Τελών Χαρτοσήμου,

Καθ΄ ων η αίτηση.

__________________

Για τους αιτητές: Π. Πολυβίου με Γ. Τριανταφυλλίδη.

Για τους καθ΄ ων η αίτηση: Π. Κληρίδης, Εισαγγελέας της Δημοκρατίας

εκ μέρους του Γεν. Εισ.

__________________

Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές ζητούν την πιο κάτω θεραπεία:

Με επιστολή τους ημερ. 17.9.96 (Ερ. 320 στο φάκελο Τεκ. 8) προς τον Υπουργό Οικονομικών οι αιτητές τον πληροφόρησαν για την πρόθεση τους να εκδώσουν στο εξωτερικό ομόλογα σε λίρες Κύπρου "για το συνολικό ποσό των Λ.Κ.40 εκ. τα οποία σύμφωνα με τους όρους της έκδοσης τους θα είναι μετατρέψιμα σε μετοχές". Τον πληροφόρησαν, επίσης, ότι:

(α) κατά το χρόνο της έκδοσης των ομολόγων η Τράπεζα τους ως ο εκδότης είναι υποχρεωμένη να καταβάλει το καθορισμένο τέλος χαρτοσήμου σύμφωνα με τις πρόνοιες της σχετικής Νομοθεσίας.

(β) ο περί Χαρτοσήμων Νόμος προβλέπει την επιβολή επιπρόσθετων

τελών στις περιπτώσεις μεταβίβασης ομολόγων και η καταβολή του

σχετικού τέλους θα πρέπει να γίνεται μέσα σε χρονική προθεσμία τριάντα

ημερών από την ημερομηνία κατά την οποία θα εισαχθεί το σχετικό έγγραφο στη Δημοκρατία.

(γ) τα ομόλογα που θα εκδοθούν πρόκειται να εισαχθούν στο Χρηματηστήριο Λουξεμβούργου.

(δ) οι διαφορές στην απόδοση των ομολόγων που εκδίδονται και διατίθενται

και είναι εμπορεύσιμα στην Ευρώπη είναι ελάχιστες και έτσι η οποιαδήποτε επιβάρυνση ή αμφιβολία ως προς το ενδεχόμενο τέλους

χαρτοσήμου θα επηρεάσει οπωσδήποτε δυσμενώς την επιτυχία της

έκδοσης.

Η επιστολή κατέληγε με την παράκληση προς τον Υπουργό Οικονομικών να παρουσιάσει το θέμα "ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου το οποίο έχει την εξουσία, σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρ. 10 του περί Χαρτοσήμων Νόμου να εκδόσει διάταγμα το οποίο να προνοεί για απαλλαγήν των ομολόγων από το τέλος χαρτοσήμων, τόσο αναφορικά με την έκδοση τους όσο και για τη μελλοντική διαπραγμάτευση τους στο Χρηματηστήριο του Λουξεμβούργου".

Οι απόψεις που παρέθεσε ο Διευθυντής του Τμήματος Εσωτερικών Προσόδων έχουν ως πιο κάτω:

(Βλ. επιστολή του Διευθυντή του Τμήματος Εσωτερικών Προσόδων προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών ημερ. 17.10.96, Ερ. 323 στο Φάκελο Τεκ. 8).

Η πιο πάνω απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου κοινοποιήθηκε στους αιτητές με επιστολή του Υπουργείου Οικονομικών ημερ. 24.10.96.

Η προσβαλλόμενη απόφαση περιέχεται σε επιστολή του Υπουργείου Οικονομικών, Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων, Κλάδος Τελών Χαρτοσήμων προς τους αιτητές ημερ. 16.1.97. Την παραθέτω:

Ανάγνωση της προσβαλλόμενης απόφασης αποκαλύπτει ότι το πληρωτέο τέλος χαρτοσήμου έχει υπολογισθεί δυνάμει του πιο πάνω στοιχείου 12(α), το οποίο ομιλεί για "ομολογία (debenture)" η οποία είναι εμπορεύσιμο αξιόγραφο.

Είναι λοιπόν σαφές ποιό έγγραφο υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου. Αυτό είναι το ομόλογο ή χρεόγραφο στο οποίο γίνεται αναφορά στην πιο πάνω επιστολή των αιτητών ημερ. 17.9.96 και στο Τεκ. 2, και όχι η πρόσκληση για εγγραφή. Το γεγονός ότι οι αιτητές είχαν πληρώσει διάφορα άλλα τέλη δυνάμει άλλων νόμων (βλ. σελ. 3 της γραπτής τους αγόρευσης) δεν τους απαλλάσει από τις υποχρεώσεις που προκύπτουν δυνάμει του Νόμου 19/63. Ο σχετικός λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί.

Μια άλλη εισήγηση των αιτητών έχει σχέση με την αρχή της ισότητας. Οι αιτητές υπέβαλαν ότι η προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ίσης μεταχείρισης που κατοχυρώνεται με το άρ. 28 του Συντάγματος. ΄Οπως το έθεσαν δεν πιστεύουν ότι παρόμοιες προσκλήσεις για εγγραφή έχουν χαρτοσημανθεί στο παρελθόν ή ότι ο ΄Εφορος έχει ζητήσει τη χαρτοσήμανση τους". Πρώτα απ΄ όλα πρέπει να τονιστεί ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν αναφέρεται στη χαρτοσήμανση της πρόσκλησης για εγγραφή. Δεύτερον η εισήγηση για παραβίαση του αρ. 28 του Συντάγματος είναι αόριστη. Τέτοιες εισηγήσεις πρέπει να είναι λεπτομερείς. Πρέπει να υποδεικνύουν τις περιπτώσεις εκείνες οι οποίες έτυχαν διαφορετικής μεταχείρισης (Βλ. Improvement Board of Eylenja v. Constantinou (1967) 1 C.L.R. 167 και Κυριακίδης κ.α. ν. Εφόρου Φ.Π.Α., Ποινικές Εφέσεις 6539-40/18.2.99). Στην απουσία τέτοιων λεπτομερειών δεν είναι δυνατή η εξέταση εισήγησης για παραβίαση της αρχής της ισότητας. Ο σχετικός λόγος ακύρωσης απορρίπτεται.

Στο στάδιο των προφορικών διευκρινίσεων οι αιτητές υπέβαλαν ότι για την επιβολή τέλους χαρτοσήμου πρέπει να υπάρχει έγγραφο (βλ. αρ. 4 του Νόμου 19/63). Εκείνο το οποίο χαρτοσημαίνεται είναι το συγκεκριμένο έγγραφο, ο τίτλος χρεογράφων ο οποίος εκδίδεται. Στην παρούσα υπόθεση δεν έχουν εκδοθεί τίτλοι χρεογράφων "και ελλείψει τίτλου χρεογράφου ελλείπει και η υποχρέωση καταβολής τέλους χαρτοσήμου". Υπέβαλαν, επίσης, ότι όλα τα έγγραφα συντάχθηκαν στο εξωτερικό. ΄Εκαμαν αναφορά στην επιφύλαξη του άρ. 21 του Νόμου 19/63. Εισηγήθηκαν ότι "έστω και αν θεωρητικά υπάρχει υποχρέωση χαρτοσήμανσης ... τότε αυτό το έγγραφο δεν αποτελεί θέμα χαρτοσήμου εκτος αν υπάρχει στη Δημοκρατία".

Η πιο πάνω εισήγηση δεν υποστηρίζεται από αυτά τούτα τα έγγραφα των αιτητών. Το Τεκ. 2 κάμνει αναφορά σε "έκδοση μετατρέψιμων χρεογράφων". Αυτή η αναφορά από μόνη της οδηγεί στη διαπίστωση ότι έχουν εκδοθεί τα σχετικά έγγραφα. Δεν μπορεί να γίνεται αναφορά σε έκδοση χρεογράφων η οποία δεν απολήγει στην έκδοση των σχετικών εγγράφων ή τίτλων.

Περαιτέρω, σύμφωνα με την γραμματική ερμηνεία του όρου χρεόγραφο αυτό σημαίνει "ενυπόγραφον έντυπον ωρισμένου τύπου εμφαίνον ποσόν τι τοκοφόρου δανείου κρατικόν ή τραπέζης ή εταιρείας" (Νέον Λεξικόν Ορθογραφικόν και Ερμηνευτικόν όλης της Ελληνικής Γλώσσης, σελ. 1315). Τονίζεται ότι είναι θεμιτή η επίκληση της γραμματικής ερμηνείας εφόσο στον Νόμο 19/63 δεν υπάρχει ερμηνεία του σχετικού όρου. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι οι αιτητές (βλ. επιστολή τους ημερ. 17.9.96), με σαφή τοποθέτηση τους, δέχθηκαν ότι "κατά τον χρόνον της έκδοσης των ομολόγων η Τράπεζα ως ο εκδότης είναι υποχρεωμένη να καταβάλει το καθορισμένο τέλος χαρτοσήμων". Πως τώρα νομιμοποιούνται να ισχυρίζονται ότι δεν έχουν εκδοθεί έγγραφα; Σε ποιά ομόλογα αναφερόταν η πιο πάνω επιστολή τους; Ακολουθεί πως η θέση των αιτητών για μη έκδοση των σχετικών τίτλων δεν ευσταθεί. Ούτε και ευσταθεί η εισήγηση τους ότι τα έγγραφα εκδόθηκαν στο εξωτερικό.

Με βάση το ενώπιον μου υλικό (βλ. Τεκ. 1, 2 και την επιστολή ημερ. 17.9.96) δικαιολογείται η διαπίστωση ότι τα επίδικα έγγραφα εκδόθηκαν στην Κύπρο. Ο σχετικός λόγος ακύρωσης απορρίπτεται.

Οι αιτητές ισχυρίσθηκαν περαιτέρω ότι δεν "έχει προσκομιστεί υπηρεσιακός φάκελος υπό την παραδεδεγμένη έννοια του όρου" για να "μπορέσει το δικαστήριο να προβεί στο νενομισμένο έλεγχο κυρίως όσον αφορά τη διαπίστωση αν υπήρχε πλάνη, αν λήφθηκαν ορισμένα στοιχεία, αν έγινε επαρκής έρευνα και αν υπήρχε αιτιολογία".

Ο πιο πάνω ισχυρισμός προβλήθηκε στο στάδιο των προφορικών διευκρινίσεων - την 9.7.99. Το στάδιο εκείνο είναι το στάδιο κατά το οποίο σύμφωνα με την πρακτική και τις οδηγίες αυτού του δικαστηρίου γίνεται κατάθεση των διοικητικών φακέλων (βλ. πρακτικά ημερ. 5.7.99). Σε απάντηση ο συνήγορος των καθ΄ ων η αίτηση δήλωσε ότι "φάκελος δεν υπάρχει αλλά υπάρχουν έγγραφα τα οποία θα κατατεθούν". Στη συνέχεια παρουσίασε τα πιο κάτω έγγραφα:

(α) Πρόσκληση για εγγραφή (Offering Memorandum) ημερ. 28.10.96

(Τεκμήριο 1).

(β) Πρόσκληση για εγγραφή (Prospectus) - έκδοση στο άρτιο £10.000.000

6 3/4% subordinated - Μετατρέψιμων Χρεογράφων Λήξης 2003

(Τεκμήριο 2).

(γ) Επιστολή των αιτητών ημερ. 18.11.96 σε σχέση με το Τεκμήριο 2

(Τεκμήριο 3).

(δ) Ετήσια έκθεση του Συγκροτήματος Τραπέζης Κύπρου για το έτος

1998 (Τεκμήριο 4).

Την 9.7.99 τέθηκαν ενώπιον του δικαστηρίου οι θέσεις των αιτητών και η υπόθεση ορίστηκε για περαιτέρω διευκρινίσεις στις 19.7.99. Ταυτόχρονα δόθηκαν οδηγίες για να προσκομιστεί ο διοικητικός φάκελος. Στις 19.7.99 οι καθ΄ ων η αίτηση παρουσίασαν τους πιο κάτω φακέλους:

(1) Φάκελο με αρ. Ε.Πρ. 172/Α με θέμα "Ο περί Χαρτοσήμων Νόμος -

Ερωτήματα (Τεκμήριο 8).

(2) Φάκελο με αρ. Ε.Πρ. 161 με θέμα "Documents not duly stamped".

Οι δύο φακέλοι (Τεκμήρια 8 και 9) είναι ογκώδης. Τα μόνα σχετικά με την παρούσα υπόθεση είναι τα έγγραφα στα οποία έχει γίνει αναφορά πιο πάνω (βλ. σελ. 1-4).

Προκύπτει για εξέταση το πιο κάτω ζήτημα:

Κατά πόσο η διοίκηση βαρύνεται με την υποχρέωση να θέσει ενώπιον του Δικαστηρίου το διοικητικό φάκελο.

Στην απόφαση 19/1958 του Ελληνικού Συμβουλίου της Επικρατείας το θέμα τέθηκε ως εξής:

Οι πιο πάνω αρχές εξεφράσθησαν αργότερα ως ακολούθως υπό της ΣτΕ 2739/1987:

Προκύπτει από τα πιο πάνω ότι η διοίκηση βαρύνεται με την υποχρέωση να θέσει υπόψη του Δικαστηρίου τους σχετικούς διοικητικούς φακέλους. Στην παρούσα υπόθεση η διοίκηση διατείνεται ότι έχει παρουσιάσει ολόκληρο το πραγματικό υλικό επί του οποίου έχει στηριχθεί η προσβαλλόμενη πράξη.

Αυτό που πρέπει να εξεταστεί είναι κατά πόσο το υλικό που έχει παρουσιαστεί οδηγεί σε αδυναμία του δικαστηρίου να ασκήσει την κατά το Σύνταγμα αρμοδιότητα του. Η πτυχή αυτή θα εξεταστεί από την σκοπιά που έχουν θέσει το θέμα οι αιτητές ήτοι:

(α) Αν έγινε επαρκής έρευνα.

(β) Αν υπήρχε αιτιολογία.

(γ) Αν υπήρχε πλάνη.

Ποιά είναι τώρα τα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης;

Επιλέγω και παραθέτω τα πλέον σημαντικά και καθοριστικά. Αυτά είναι:

(β) Η παράκληση των αιτητών να απαλλαγούν τα ομόλογα από το τέλος χαρτοσήμων (βλ. επιστολή τους ημερ. 17.9.96).

(γ) Η αναζήτηση από το Υπουργείο Οικονομικών των απόψεων και εισηγήσεων του Διευθυντή του Τμήματος Εσωτερικών Προσόδων και η διαβίβαση των απόψεων του.

(δ) Η αποδοχή των απόψεων του Διευθυντή του Τμήματος Εσωτερικών Προσόδων. Η αποδοχή συνίσταται από την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για την απαλλαγή της μελλοντικής διαπραγμάτευσης των ομολόγων από το τέλος χαρτοσήμου.

(ε) Η έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης η οποία συνάδει πλήρως

με τις πιο πάνω απόψεις του Διευθυντή του Τμήματος Εσωτερικών Προσόδων.

(στ) Τα τεκμήρια 1, 2 και 3.

Λαμβανομένων υπόψη των περιστατικών της παρούσας υπόθεσης θεωρώ ότι το υλικό το οποίο έχει τεθεί ενώπιον του δικαστηρίου είναι αρκετό για σκοπούς άσκησης δικαστικού ελέγχου σε ότι αφορά το θέμα της επάρκειας της έρευνας. Πρόσθετα θεωρώ ότι η έρευνα στην οποία έχει προβεί η διοίκηση ήταν υπό τις περιστάσεις επαρκής.

Στην Αναστασιάδης κ.α. ν. Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λεμεσού, Α.Ε. 2274/11.6.99 είχε τεθεί θέμα ανεπάρκειας της αιτιολογίας απόφασης που σχετιζόταν με τον καθορισμό υδατικών δικαιωμάτων. Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου έθεσε το θέμα ως εξής:

Λαμβανομένων υπόψη των περιστατικών της παρούσης υπόθεσης κρίνω ότι το υλικό το οποίο είχε τεθεί ενώπιον του δικαστηρίου καθιστά απόλυτα ευχερή και εφικτό τον δικαστικό έλεγχο της αιτιολογίας της προσβαλλόμενης απόφασης. Το περιεχόμενο της τελευταίας περιέχει όλα τα απαραίτητα ειδικά και συγκεκριμένα στοιχεία για τη διακρίβωση της νομιμότητας της. ΄Επεται πως η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αιτιολογημένη. Πρόσθετα η αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης ενισχύεται και αναπληρούται από τα στοιχεία του φακέλου στα οποία γίνεται αναφορά πιο πάνω (βλ. σελ. 9-10, παραγ. (α) - (στ)).

Για τους πιο πάνω λόγους ο λόγος ακύρωσης που σχετίζεται με την έλλειψη του φακέλου, την ανεπάρκεια έρευνας και αιτιολογίας καθώς και την ύπαρξη πλάνης δεν ευσταθεί και απορρίπτεται.

΄Ενας άλλος ισχυρισμός των αιτητών σχετίζεται με το μέρος της προσβαλλόμενης απόφασης στο οποίο γίνεται αναφορά "για έκδοση στο εξωτερικό Κ£40 εκ. μετατρέψιμων χρεογράφων". Ο ευπαίδευτος συνήγορος των αιτητών υπέβαλε ότι η πιο πάνω αναφορά "είναι λάθος". Σύμφωνα με τον ευπαίδευτο συνήγορο: "Αυτό που εκδόθηκε δεν είναι ένας συγκεκριμένος αριθμός χρεογράφων. Εξεδόθη ένα δάνειο το οποίο τη αιτήσει ενδιαφερομένων μπορεί να μετατραπεί σε χρεόγραφο, δηλαδή υπάρχουν 3 διαδικασίες. Είναι η έκδοση του ομολογιακού δανείου, είναι μετά η έκδοση των χρεογράφων επί του δανείου και μετά η μετατροπή των χρεογράφων σε μετοχές. Το τέλος έχει επιβληθεί στο συνολικό ποσό των 40 εκ. που δεν αποτελεί τα συγκεκριμένα χρεόγραφα, τα χαρτιά που εκδίδονται, εάν εκδίδονται, αλλά στο ποσό του ομολογιακού δανείου που εξεδόθη στο εξωτερικό".

Ο ευπαίδευτος συνήγορος των αιτητών έκαμε αναφορά στη θέση των καθ΄ ων η αίτηση (βλ. τη γραπτή τους αγόρευση) σύμφωνα με την οποία "εξεδόθηκαν 40 εκ." και "θεωρήθηκε ότι εξεδόθηκαν 40,000 ομόλογα εφόσο το ελάχιστο ποσό εγγραφής είναι £1000". Υπέβαλε ότι "η πιο πάνω θέση των καθ΄ ων η αίτηση αποτελεί μια πιθανολόγηση. Είναι λάθος ότι εξεδόθηκαν 40 εκ. Είναι ομολογιακό δάνειο μέχρι 40 εκ.".

Ποιό ήταν τώρα το πραγματικό υπόβαθρο που είχε ενώπιον της η Διοίκηση; Αποτελείται από:

(1) Το Τεκμήριο 2, το οποίο προέρχεται από τους αιτητές και αναφέρει:

(3) Το Τεκ. 1 το οποίο αναφέρει ότι το ελάχιστο ποσό εγγραφής είναι Λ.Κ.1000.

Τονίζεται ότι τα τεκμήρια 1, 2 και 3 τέθηκαν ενώπιον του δικαστηρίου από το συνήγορο των καθ΄ ων η αίτηση. Πρέπει, επομένως, να υποτεθεί πως αποτελούσαν μέρος του υλικού που βρισκόταν ενώπιον της Διοίκησης κατά τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης.

Είναι πρόδηλο από τα πιο πάνω ότι η θέση των αιτητών για έκδοση χρεογράφων "μέχρι 40 εκ." αντικρούεται από αυτά τούτα τα δικά τους έγγραφα. Περαιτέρω, λαμβανομένου υπόψη του πραγματικού υπόβαθρου το οποίο βρισκόταν ενώπιον της διοίκησης (βλ. σελ. 13), η απόφαση της ήταν εύλογα επιτρεπτή. Ο σχετικός λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί.

Π. ΚΑΛΛΗΣ,

Δ.

/ΕΑΠ.