|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1998) 4 ΑΑΔ 1016
12 Nοεμβρίου, 1998
[ΚΑΛΛΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. D. STAVRINOS CONSTRUCTIONS LTD.,
2. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΙΕΡΕΙΔΗΣ,
3. ΒΑΣΙΛΗΣ ΙΕΡΕΙΔΗΣ,
4. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΙΕΡΕΙΔΗΣ,
5. ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥ,
6. ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥ,
Αιτητές,
v.
ΔΗΜΟΥ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ,
Καθ' ου η αίτηση.
(Yπόθεση Aρ. 91/98)
Διοκητικό Δίκαιο ― Διοικητικές πράξεις ― Αιτιολογητέες πράξεις.
Διοικητικό Δίκαιο ― Διοικητική πράξη ― Αιτιολογία ― Έννοια και παράβασή της στην κριθείσα περίπτωση ― Περιστάσεις.
Διοικητικό Δίκαιο ― Συλλογικά όργανα ― Απόφαση και αιτολογία ―Πρέπει να προέρχεται από το όργανο, όχι από μεμονωμένα μέλη του που εκφράζουν προσωπικές του απόψεις.
Οι αιτητές προσέβαλαν την κατακύρωση της επίδικης προσφοράς στους ενδιαφερομένους αντί στους ιδίους.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Εκ της φύσεως του «αιτιολογητέες είναι όλες οι πράξεις των οποίων ο έλεγχος είναι αδύνατος ή ατελής χωρίς την αναφορά των λόγων που τις στήριξαν. Σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας διοικητικές πράξεις εκδιδόμενες κατά διακριτική ευχέρεια "είναι αιτολογητέες εκ φύσεως". Είναι πρόδηλο ότι η προσβαλλόμενη πράξη εκδόθηκε κατά διακριτική ευχέρεια. Για το λόγο αυτό είναι αιτιολογητέα.
Η προσβαλλόμενη πράξη είναι αιτιολογητέα και για τον πρόσθετο λόγο ότι η προσφορά των αιτητών ήταν η χαμηλότερη. Σε τέτοια περίπτωση χρειαζόταν ειδική αιτιολογία γιατί δεν επιλέγηκε η χαμηλότερη προσφορά.
2. Αιτιολογία είναι η μνεία των συνθηκών εκείνων ή των σκέψεων "αι οποίαι αντιστοιχούσαν ειδικώς προς την υπ' όψιν πράξιν, δικαιολούγουν κατά την κρίση του αρμοδίου οργάνου, την έκδοσιν αυτής".
Το κείμενο της προσβαλλόμενης απόφασης αποκαλύπτει ότι δεν περιέχει οποιαδήποτε μνεία των συνθηκών ή σκέψεων του αρμοδίου οργάνου. Περιέχει μόνο τις σκέψεις των δύο εκ των πέντε μελών του Δημοτικού Συμβουλίου που ψήφισαν υπέρ της κατακύρωσης της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος και τις σκέψεις των τριών μελών του Δημοτικού Συμβουλίου που ψήφισαν υπέρ της κατακύρωσης της προσφοράς στους αιτητές.
3. Για να είναι έγκυρη η αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης αυτή πρέπει να προέρχεται από το ίδιο το αποφασίζον όργανο. Πρέπει να περιέχει τις κρίσεις, απόψεις και σκέψεις του αποφασίζοντος οργάνου. Οι απόψεις που εκφράζονται από μεμονωμένα μέλη του αποφασίζοντος συλλογικού οργάνουν δεν μπορεί να αποτελέσουν την αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης. Εκφράζουν μόνο τις δικές του απόψεις και είναι "εντελώς άγνωστο αν, και σε ποιό βαθμό, τις συμμερίζονταν και άλλοι". Η προσβαλλόμενη απόφαση στερείται αιτιολογίας.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Αντωνίου ν. Α.Η.Κ. (1993) 4 Α.Α.Δ. 764,
Seco Ltd v. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λευκωσίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 3360,
Χρίστου ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 2093.
Προσφυγή.
Προσφυγή με την οποία προσβάλλεται η απόφαση του Δήμου Γεροσκήπου να κατακυρώσει τη συνολική προσφορά για μετατροπή της Δημοτικής Aγοράς Γεροσκήπου σε κτίριο εξυπηρέτησης της διοίκησης του Δήμου στα ενδιαφερόμενα μέρη αντί στους αιτητές.
Π.�Σαρρής, για τους Aιτητές.
Ν. Τσιαπαλής, για τους Kαθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
KAΛΛHΣ, Δ.:�Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές ζητούν την πιο κάτω θεραπεία:
"Δήλωση και/ή διακήρυξη και/ή απόφαση του Δικαστηρίου με την οποία να ακυρώνεται και/ή κηρύσσεται ως παράνομη και/ή άκυρη και/ή στερημένη οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος η απόφαση των Καθ' ων η Αίτηση ημερομηνίας 19/11/97 και/ή απόφαση των Καθ' ων η Αίτηση για κατακύρωση της συνολικής προσφοράς για μετατροπή της Δημοτικής Αγοράς Γεροσκήπου σε κτίριο εξυπηρέτησης της διοίκησης του Δήμου Γεροσκήπου στους Γιώργος Ψωμάς, Αθηνούλα Χ''Σοφοκλέους και Christos Alexandrou Constructions Ltd."
Τα πραγματικά περιστατικά τα οποία περιβάλλουν την προσφυγή:
Με απόφασή του, ημερ. 15.4.97, ο καθ' ου η αίτηση Δήμος Γεροσκήπου αποφάσισε όπως προχωρήσει σε ανακαίνιση του κτιρίου της Δημοτικής Αγοράς Γεροσκήπου με κατάλληλη διαμόρφωση για προσωρινή στέγαση των υπηρεσιών του Δήμου. Στη συνέχεια αποφάσισε όπως προκηρυχθούν προσφορές "για μελέτη-κατασκευή της διαμόρφωσης του χώρου της Δημοτικής Αγοράς σε κτίριο εξυπηρέτησης της Διοίκησης του Δήμου" (βλ. απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ημερ. 17.7.97). Οι αιτητές αποτελούν ομάδα η οποία υπέβαλε προσφορά για το πιο πάνω έργο. Οι προσφορές αξιολογήθηκαν από Επιτροπή Αξιολόγησης που όρισε ο Δήμος. Η Επιτροπή Αξιολόγησης αφού αξιολόγησε τις προσφορές αποφάσισε να μη απονέμει πρώτο βραβείο αλλά δύο δεύτερα βραβεία - το ένα στους αιτητές και το άλλο στους Γιώργο Ψωμά, Αθηνούλα Χ''Σοφοκλέους και Christos Alexandrou Constructions Ltd ("τα Ε.Μ."). Η έκθεση αξιολόγησης μελετήθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο κατά τη συνεδρία του ημερ. 18.11.97. Η απόφαση που λήφθηκε στις 18.11.97 ακυρώθηκε μετά από νομικές γνωματεύσεις σύμφωνα με τις οποίες "η διαδικασία και ο τρόπος με τον οποίον έγιναν οι ψηφοφορίες δεν ήταν ορθός". Η απόφαση για την ακύρωση λήφθηκε στις 19.11.97. Μεταφέρω το κείμενο της απόφασης:
"Ο κύριος Δήμαρχος προτείνει:
Την ακύρωση όλων των ψηφοφοριών και των αποτελεσμάτων τους που σχετίζονται με την κατακύρωση των μελετών/προσφορών για την μετατροπή της Δημοτικής Αγοράς σε κτίριο εξυπηρέτησης του Δήμου, και οι οποίες έγιναν στη Συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου ημερομηνίας 18.11.1997.
Το Δημοτικό Συμβούλιο ομόφωνα ενέκρινεν την πρόταση του κυρίου Δημάρχου."
Στη συνέχεια εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη. Η τελευταία προσβάλλεται κυρίως λόγω έλλειψης αιτιολογίας. Αυτός ο λόγος ακύρωσης καθιστά σκόπιμη την παράθεση των πρακτικών της διαδικασίας:
"Στη συνέχεια τέθηκαν σε ψηφοφορία οι δύο μελέτες/προσφορές, με κωδικούς αριθμούς 935724 και 681723 και οι οποίες έλαβαν από την επιτροπήν αξιολόγησης βαθμολογία 80%.
Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας που ακολούθησε έχει ως πιο κάτω:
Υπέρ της μελέτης/προσφοράς με κωδικόν αριθμό 935724* ψήφισαν πέντε Δημοτικοί Σύμβουλοι (Θέμης Θεμιστοκλέους, Ανδρέας Σιήκκης, Γεώργιος Τηλεμάχου, Νίκος Ασπρομάλλης και Μιχάλης Παυλίδης).
Υπέρ της μελέτης/προσφοράς με κωδικόν αριθμό 681724** ψήφισαν τρεις Δημοτικοί Σύμβουλοι (Μενέλαος Χριστοδούλου, Τάσος Κούζουπος και η κα Ανδρούλλα Κων/τίνου).
Βάσει της πιο πάνω ψηφοφορίας κατακυρώνεται η μελέτη/προσφορά με κωδικόν αριθμό 935724.
Αιτιολόγηση κυρίου Μιχάλη Παυλίδη.
Εξετάζοντας με προσοχή την βαθμολογία της επιτροπής αξιολόγησης βλέπουμε ότι η προσφορά με αριθμό 935724 υπερτερεί κατά πολύ έναντι των άλλων προσφορών.
Πέραν από αυτό εξετάζοντας την τιμή, επεσήμανα ότι η επιτροπή αξιολόγησης δεν έλαβε υπόψιν τις διαφοροποιήσεις των τιμών των δύο πρώτων προσφοροδοτών.
Συγκεκριμένα για την προσφορά με αριθμό 935724 η τιμή μεταβάλλεται από Λ.Κ.73,862.00.- σε Λ.Κ.71,111.00.-, ενώ για τον δεύτερο με αριθμό 681724 από Λ.Κ.59,950.00.- σε Λ.Κ.60,550.00.- που αυτόματα μεταβάλλεται η τελική βαθμολογία κατά μία ποσοστιαία μονάδα υπέρ της προσφοράς με αριθμό 935724.
Για τους πιο πάνω λόγους ψηφίζω υπέρ του προσφοριοδότη με αριθμό 935724.
Αιτιολόγηση Δημοτικής Ομάδας ΑΚΕΛ.
Με βάση την αξιολόγηση της επιτροπής του διαγωνισμού η οποία προκρίνει σε ίση βαθμολογία τις δύο προσφορές με κωδικούς 935724 και 681724, επιλέξαμε την προσφορά με κωδικό 681724 διότι οικονομικά είναι μέσα στους όρους προκήρυξης του διαγωνισμού μελέτης/κατασκευής και επιπρόσθετα είναι πιο συμφέρουσα για τον Δήμο Γεροσκήπου. Αυτό ήταν και το σκεπτικό της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου στην λήψη απόφασης για ανακαίνιση της Δημοτικής Αγοράς, μιας ανακαίνισης για προσωρινή (λίγα χρόνια) στέγαση των υπηρεσιών του Δήμου μέχρι την ανέγερση νέου Δημοτικού Μεγάρου.
Αιτιολόγηση κυρίου Θέμη Θεμιστοκλέους.
Μελετώντας το αποτέλεσμα της επιτροπής αξιολόγησης και λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο βαθμολογίας που δίνει 60% στο αρχιτεκτονικό σχέδιο, φαίνεται ότι η προσφορά με κωδικό 935724 ήταν κατά πολύ καλύτερη. Επίσης φαίνεται ότι τα ποσά και των δύο προσφορών ήταν μέσα στα πλαίσια αν λάβουμε υπόψη και τα ποσά που αναφέρονται για απρόβλεπτα, τα οποία είναι αρκετές χιλιάδες λίρες. Η αναπροσαρμογή των τιμών των δύο προσφορών, δηλαδή της 935724 της οποίας η τιμή μεταβάλλεται από Λ.Κ.73,862.00.- σε Λ.Κ.71,111.00.-, και της προσφοράς 681724 της οποίας η τιμή μεταβάλλεται από Λ.Κ.59,950.00.- σε Λ.Κ.60,550.00.-, μεταβάλλουν την βαθμολογία κατά 1%. Επιπρόσθετα η προσφορά με κωδικόν αριθμό 935724 πληρεί σε μεγαλύτερο βαθμό τους όρους/προδιαγραφές που ζητήθηκαν.
Επίσης λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Δήμος για αρκετά χρόνια δεν θα μπορέσει να αποκτήσει νέο Δημοτικό Μέγαρο διότι τα πολεοδομικά έργα που προγραμματίζονται να γίνουν στο Δήμο μας μόνο για τα επόμενα χρόνια (Λεωφόρος Μακαρίου Γ΄, δρόμος RANIA-KOT και δρόμος Ιπποκράτους), ο Δήμος θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση χωρίς να μπορεί να πληρώνει τα δάνεια που θα συνάψει.
Για τους πιο πάνω λόγους το κτίριο που θα ανακαινιστεί τώρα, θα εξυπηρετεί τις ανάγκες του Δήμου για πολλά χρόνια.
Πιστεύω ότι η πιο πάνω λύση είναι η καλύτερη για τον Δήμο μας για τους λόγους που αναφέρονται πιο πάνω, γι' αυτό τάσσομαι υπέρ της πρότασης αυτής."
Ήταν εισήγηση των αιτητών ότι στην παρούσα υπόθεση ελλείπει παντελώς η αιτιολογία από το σώμα της απόφασης. Η αιτιολόγηση που δόθηκε από τους δύο δημοτικούς συμβούλους δεν συνιστά την αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης. Αναφερόταν σε δικές τους απόψεις και είναι άγνωστο αν και σε ποιό βαθμό συμφωνούσαν και οι υπόλοιποι τρεις συμβούλοι που ψήφισαν υπέρ της απόφασης. Ο ευπαίδευτος συνήγορος έκαμε αναφορά στην Αντωνίου ν. Α.Η.Κ. (1993) 4 Α.Α.Δ. 764 (απόφαση Πική, Δ., όπως ήταν τότε) στην οποία έχει υποδειχθεί ότι:
"Η καταγραφή και μόνο των προτιμήσεων των μελών συλλογικού οργάνου, είτε εκδηλώνονται λεκτικά είτε με την ψήφο τους, δεν συνιστά αιτιολόγηση αλλά απλώς αποκάλυψη της απόφασης τους. Η αιτιολόγηση αποβλέπει στον προσδιορισμό των λόγων για τις επιλογές που γίνονται."
Έκαμε, επίσης, αναφορά στην Seco Ltd v. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λευκωσίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 3360 (απόφαση Νικολάου, Δ.). Στην υπόθεση εκείνη είχε υποστηριχθεί ότι η "ανάλυση του θέματος από τον πρόεδρο της Επιτροπής Προσφορών ......................... αποτελούσε ουσιαστικά την ειδική αιτιολογία την οποία υιοθέτησε η πλειοψηφία των μελών του Συμβουλίου .......................... για την κατακύρωση της Προσφοράς στο Ενδιαφερόμενο μέρος".
Η θέση αυτή δεν έγινε δεκτή από το δικαστήριο. Κρίθηκε ότι η Πρόεδρος της Επιτροπής Προσφορών εξέφρασε εν προκειμένω τις δικές της απόψεις και είναι εντελώς άγνωστο αν, και σε ποιό βαθμό, τις συμμερίζονταν και άλλοι.
Το πρώτο ζήτημα που προκύπτει για εξέταση είναι κατά πόσο η προσβαλλόμενη πράξη είναι αιτιολογητέα.
"Εκ της φύσεως τους" αιτιολογητέες είναι όλες οι πράξεις των οποίων ο έλεγχος είναι αδύνατος ή ατελής χωρίς την αναφορά των λόγων που τις στήριξαν. Σύμφωνα με την νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας διοικητικές πράξεις εκδιδόμενες κατά διακριτική ευχέρεια "είναι αιτιολογητέες εκ φύσεως" (Βλ. Στ.Ε. 692/66, 233/66 και Δαγτόγλου "Γενικό Διοικητικό Δίκαιο", Τρίτη έκδοση, 1992, παραγ. 642). Είναι πρόδηλο ότι η προσβαλλόμενη πράξη εκδόθηκε κατά διακριτική ευχέρεια. Για το λόγο αυτό είναι αιτιολογητέα.
Η προσβαλλόμενη πράξη είναι αιτιολογητέα και για τον πρόσθετο λόγο ότι η προσφορά των αιτητών ήταν η χαμηλότερη. Σε τέτοια περίπτωση χρειαζόταν ειδική αιτιολογία γιατί δεν επιλέγηκε η χαμηλότερη προσφορά (Βλ. Seco Ltd (πιο πάνω), Χαρίκλεια Χρίστου ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 2093, A. Trikomitis Ltd v. Republic (1986) 3 C.L.R. 262, 266, Στ.Ε. 1216/54).
Το επόμενο ζήτημα που προκύπτει για εξέταση είναι κατά πόσο η προσβαλλόμενη πράξη είναι αιτιολογημένη.
Αιτιολογία είναι η μνεία των συνθηκών εκείνων ή των σκέψεων "αι οποίαι αντιστοιχούσαι ειδικώς προς την υπ' όψιν πράξιν, δικαιολογούν κατά την κρίσιν του αρμοδίου οργάνου, την έκδοσιν αυτής" (Βλ. "Δίκαιον των Διοικητικών Πράξεων" του Μιχ. Δ. Στασινόπουλου (1982 Ανατύπωση) σελ. 333).
Το κείμενο της προσβαλλόμενης απόφασης αποκαλύπτει ότι δεν περιέχει οποιαδήποτε μνεία των συνθηκών ή σκέψεων του αρμοδίου οργάνου. Περιέχει μόνο τις σκέψεις των δύο εκ των πέντε μελών του Δημοτικού Συμβουλίου που ψήφισαν υπέρ της κατακύρωσης της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος και τις σκέψεις των τριών μελών του Δημοτικού Συμβουλίου που ψήφισαν υπέρ της κατακύρωσης της προσφοράς στους αιτητές.
Έχω την άποψη ότι για να είναι έγκυρη η αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης αυτή πρέπει να προέρχεται από το ίδιο το αποφασίζον όργανο. Πρέπει να περιέχει τις κρίσεις, απόψεις και σκέψεις του αποφασίζοντος οργάνου (Βλ. και Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-59, σελ. 189). Οι απόψεις που εκφράζονται από μεμονωμένα μέλη του αποφασίζοντος συλλογικού οργάνου δεν μπορεί να αποτελέσουν την αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης. Εκφράζουν μόνο τις δικές τους απόψεις και είναι "εντελώς άγνωστο αν, και σε ποιό βαθμό, τις συμμερίζονταν και άλλοι" (Βλ. Seco Ltd, πιο πάνω). Η προσβαλλόμενη απόφαση στερείται αιτιολογίας και για το λόγο αυτό ακυρώνεται.
Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται στην ολότητά της με έξοδα £300.-
H προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.