|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΑΡ. 892/96
ΕΝΩΠΙΟΝ: Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ, Δ.
Αναφορικά με το ΄Αρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
DYNACON LTD
Aιτητές
και
Δήμου Λεμεσού
Καθ΄ων η αίτηση
-----------------
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14.1.98.
Για τους αιτητές: Α.Σ. Αγγελίδης.
Για τους καθ΄ων η αίτηση: Γ. Κακογιάννης.
Για το ενδιαφερόμενο πρόσωπο: Γ. Τριανταφυλλίδης.
------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Λεμεσού θεώρησε έγκυρη την προσφορά της ενδιαφερόμενης εταιρείας και την κατακύρωσε ως τη χαμηλότερη. Οι αιτητές, προσφοροδότες και οι ίδιοι, προσβάλλουν την απόφαση με τον ισχυρισμό πως λήφθηκε κατά παράβαση των όρων και της αρχής της ισότητας. Επειδή έφθασε στα γραφεία του Δήμου πέντε λεπτά μετά την καθορισθείσα ώρα.
Η διαδικασία πρόβλεπε δυο στάδια. Το πρώτο ήταν η προεπιλογή. Η Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως Λτδ, ως Διευθυντής του έργου, έκρινε τις δώδεκα από τις δεκατρείς αιτήσεις που υποβλήθηκαν ως έγκυρες και επειδή συγκέντρωσαν και την απαιτούμενη ελάχιστη βαθμολογία, κάλεσε τους ενδιαφερόμενους, μεταξύ των οποίων οι αιτητές και η ενδιαφερόμενη εταιρεία, να υποβάλουν προσφορές. Που, κατά τις οδηγίες, μετά από παράταση που δόθηκε, θα έπρεπε να υποβληθούν το αργότερο μέχρι τις 12.00 το μεσημέρι της 5.6.96. Οπότε και θα γινόταν το δημόσιο άνοιγμά τους.
Ο Διευθυντής του έργου καταγράφει στην έκθεσή του ως εξής τα γεγονότα:
"Παρέλαβαν τα έγγραφα προσφορών όλοι οι προεπιλεγέντες εργολήπτες, αφού πλήρωσαν προηγουμένως τα δικαιώματα των ΛΚ300 όπως είχαν προκαθοριστεί.
Με απόφαση του Δημάρχου, το άνοιγμα έγινε στην παρουσία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και των ενδιαφερόμενων Εργοληπτών.
Το άνοιγμα των προσφορών έγινε την 5ην Ιουνίου, 1996. Εκ μέρους του Δήμου οι προσφορές ανοίχτηκαν και υπογράφτηκαν από το Δήμαρχο, την Αντιδήμαρχο και τον Πρόεδρο της Επιτροπής Προσφορών του Δήμου. Παρόντες ήταν επίσης Δημοτικοί Σύμβουλοι, υπηρεσιακοί παράγοντες του Δήμου, οι αρχιτέκτοντες και τεχνικοί σύμβουλοι του έργου και ο διευθυντής έργου και οι συνεργάτες του.
Περίπου τρία λεπτά πριν τη λήξη της προθεσμίας κατάθεσης των προσφορών, εκπρόσωπος της εταιρείας Α. Παναγίδης (Κονστράκτιονς) Λτδ ετηλεφώνησε στο Δημοτικό Γραμματέα και τον επληροφόρησεν ότι ο υπάλληλος που μετέφερε τα συμπληρωμένα έγγραφα προσφοράς της εταιρείας είχε πρόβλημα με το αυτοκίνητό του και παρακάλεσε όπως τους δοθεί μικρή παράταση χρόνου. Η προσφορά της εν λόγω εταιρείας παραδόθηκε στο Δημοτικό Γραμματέα, στην παρουσία όλων, στις 12.05 (δηλαδή πέντε λεπτά καθυστέρηση από τον προκαθορισμένο χρόνο κατάθεσης των προσφορών) και πριν ακόμη αρχίσει η διαδικασία ανοίγματος των προσφορών.
Ο εσωτερικός νομικός σύμβουλος του Δήμου γνωμάτευσεν ότι "εφόσον το τηλεφώνημα ελήφθη λίγα λεπτά πριν κατατεθούν οι προσφορές και η διαδικασία ανοίγματος των προσφορών δεν είχε αρχίσει ακόμη όταν παραδόθηκαν τα έγγραφα της εν λόγω εταιρείας, τότε η προσφορά των μπορούσε να γίνει αποδεκτή".
Αφού συμπληρώθηκε η διαδικασία ανοίγματος των προσφορών και έγιναν γνωστά τα αποτέλεσματα, τότε ο εκπρόσωπος της εργοληπτικής εταιρίας DYNACON LTD εδήλωσεν ότι υποβάλλει ένταση διότι έγινε αποδεκτή η προσφορά της εταιρίας Α. Παναγίδης (Κονστράκτιονς) Λτδ η οποία παραδόθηκε εκπρόθεσμα. Ο Δήμαρχος ζήτησε η ένσταση να υποβληθεί γραπτώς για να τύχη της σχετικής εξέτασης.
ΕΝΣΤΑΣΗ
Η ένσταση υποβλήθηκε γραπτώς στις 6 Ιουνίου, 1996, μέσω του δικηγορικού γραφείου Γιώργος Χαραλαμπίδης & Σία για λογαριασμό της εργοληπτικής εταιρείας DYNACON LTD. Ο Δήμος δια επιστολών του με ημερομηνία 7 Ιουνίου, 1996, εζήτησεν γνωμάτευση από το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και το Γενικό Ελεγκτή της Δημοκρατίας σχετικά με την ένσταση και την εγκυρότητα της πιο πάνω προσφοράς. (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α)."
Δεν διατύπωσε άποψη ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Γενικός Ελεγκτής και οι καθ΄ων η αίτηση ζήτησαν συμβουλή από τους δικηγόρους τους. Η άποψη των δικηγόρων τους ήταν πως η πεντάλεπτη καθυστέρηση, κάτω από περιστάσεις που έδειχναν πως δεν παρεχόταν στην ενδιαφερόμενη εταιρεία η ευκαιρία να αλλοιώσει την προσφορά της, ήταν ασήμαντη. Και πως, κατά το ρητό de minimis non curat lex, δεν συνιστούσε παράβαση των όρων του διαγωνισμού.
Επελήφθη του θέματος το Δημοτικό Συμβούλιο ενώπιον του οποίου τέθηκαν και οι τέσσερις επιστολές των δικηγόρων των αιτητών. Με την τελευταία από τις οποίες υποβλήθηκε και ο ισχυρισμός πως μετά την παρέλευση του χρόνου υποβολής των προσφορών οι παρευρισκόμενοι προσφοροδότες άρχισαν να πληροφορούν ο ένας τον άλλο, στην παρουσία και τρίτων, για το ύψος της προσφοράς τους. Οπότε ήταν αντικειμενικά δυνατή, όσο και αν δεν το ισχυρίζονταν αυτό, η αλλοίωση της προσφοράς της ενδιαφερόμενης εταιρείας.
Δεν δέκτηκε αυτή τη θέση η πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου. Μετά από συζήτηση, με ψήφους 13 έναντι 11, απορρίφθηκε εισήγηση για αναβολή και αποφασίστηκε η κατακύρωση με βάση τη γνωμάτευση των δικηγόρων τους και την εισήγηση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Έργου. Που και αυτή ασχολήθηκε με το θέμα και τάχθηκε υπέρ της αποδοχής της προσφοράς της ενδιαφερόμενης εταιρείας.
Εγείρεται ως πρώτο θέμα η προδικαστική ένσταση πως οι αιτητές στερούνται εννόμου συμφέροντος. Η θέση είναι πως το απώλεσαν από τη στιγμή που δεν ενέστησαν πριν από το άνοιγμα των προσφορών. Η στάση τους υποδήλωνε αποδοχή που τους στερούσε οριστικά τη δυνατότητα να υποβάλουν ως λόγο ακύρωσης την αργοπορημένη υποβολή της προσφοράς. Δεν μπορώ να συμμεριστώ αυτή την άποψη. Δεν τεκμηριώνεται αποδοχή και μάλιστα, όπως απαιτείται, ανεπιφύλακτη. Δεν γνωρίζουμε ποιός παρίστατο ως αντιπρόσωπος των αιτητών και ποιά δυνατότητα είχε να τους δεσμεύει. Και, πάντως, δεν είχε τεθεί τέτοιο θέμα ώστε, μέσα στα ελάχιστα λεπτά που μεσολάβησαν, στην παρουσία πολλών, μεταξύ των οποίων και δημοσιογράφοι, να συνάγεται από τη σιωπή του όποιου εκπροσώπου των αιτητών η κατ΄ισχυρισμόν αποδοχή. Ανεξάρτητα από αυτά, η προδικαστική ένσταση είναι και αντιφατική προς άλλη θέση των καθ΄ων η αίτηση και της ενδιαφερόμενης εταιρείας. Για να αντικρούσουν τον ισχυρισμό πως αναρμοδίως θεωρήθηκε ως έγκυρη η προσφορά της ενδιαφερόμενης εταιρείας κατά το χρόνο εκείνο, επισήμαναν πως μόνο προκαταρκτικά έγινε, τότε, αποδεκτή η κατάθεσή της. Και πως η τελική απόφαση πάνω στο θέμα λήφθηκε αργότερα από το Δημοτικό Συμβούλιο, όταν πλέον είχε ενώπιόν του και τις ενστάσεις των αιτητών. Το οποίο ενδεχομένως θα κατέληγε διαφορετικά αν είχε, όπως αναφέρεται, γνωματεύσεις προς άλλη κατεύθυνση.
Κατά την παράγραφο 5 των Οδηγιών, προσφορές που λαμβάνονται μετά την ημερομηνία και ώρα που καθορίζεται δεν θα γίνονται αποδεκτές και εισηγούνται οι αιτητές πως ήταν δέσμιοι οι καθ΄ων η αίτηση, χωρίς περιθώρια για άσκηση διακριτικής εξουσίας. Υποστηρίζουν πως κακώς προσδόθηκε σημασία στο τηλεφώνημα που προηγήθηκε και πως αναρμοδίως ο Δημοτικός Μηχανικός δέκτηκε την κατάθεση της προσφοράς. Ενέργειά του που, εν πάση περιπτώσει, πρέπει να θεωρηθεί ότι επηρέασε το Δημοτικό Συμβούλιο το οποίο, όταν επελήφθη του θέματος, γνώριζε πως απόρριψή της θα τους ζήμιωνε με σεβαστό χρηματικό ποσό. Προσθέτουν στην αγόρευσή τους, πως "όπως ευρέως συνηθίζεται", μετά την εκπνοή της προθεσμίας οι προσφοροδότες αποκάλυψαν το ύψος των προσφορών τους οπότε παρεσχέθη στην ενδιαφερόμενη εταιρεία η δυνατότητα αλλοίωσης της προσφοράς της, κατά παράβαση της αρχής της ισότητας. ΄Οσο και αν δεν ήταν, όπως επαναλαμβάνουν, ο ισχυρισμός τους πως πράγματι υπήρξε αλλοίωση. Επικαλέστηκαν συναφώς το γεγονός ότι κατά τη συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου σημειώθηκε πως ο Επιμετρητής Ποσοτήτων ενώ δεν είχε προσέξει κατά πόσο υπήρχαν χειρόγραφες σημειώσεις σ΄αυτή, δεν ήταν απόλυτα βέβαιος. Και αναφέρθηκαν στην κατά πλειοψηφία απόρριψη της πρότασης για αναβολή προς έλεγχο της προσφοράς της ενδιαφερόμενης εταιρείας από αυτή την άποψη, για να υποστηρίξουν πως και μόνη η "αμφισβήτηση" από ορισμένα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, αρκούσε για να στηρίξει πιθανότητα πλάνης. Συμπληρώνεται η αγόρευση για τους αιτητές με αναφορά στη νομολογία ως προς τις αρχές που επικαλέστηκαν. Και σε σχέση με το ειδικό θέμα, στο μέρος από την απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Κ & Μ Τransport Co Ltd v. E.F.A. and Others (1987) 3 CLR 1939, ως προς το ουσιώδες των όρων για το χρόνο υποβολής των προσφορών.
Δεν τελειώνει εκεί η απόφαση της Ολομέλειας και είναι ακριβώς στη συνέχειά της που στηρίζονται οι καθ΄ων η αίτηση και η ενδιαφερόμενη εταιρεία. Ειδικά στην καταληκτική της παράγραφο σύμφωνα με την οποία θα συνιστούσε κατάχρηση εξουσίας η απόρριψη προσφοράς που, κάτω από συνθήκες που δεν παρείχαν ένδειξη για οτιδήποτε το μεμπτό, απλώς υποβλήθηκε με ένα ή δυο λεπτά καθυστέρηση. Αρνούνται οι καθ΄ων η αίτηση πως οι προσφοροδότες αποκάλυψαν το ύψος των προσφορών τους πριν το άνοιγμά τους και παραπέμπουν στη διαφορά των προσφορών της ενδιαφερόμενης εταιρείας και των αιτητών για να δείξουν πως και αυτή δείχνει πως το ενδεχόμενο της αλλοίωσης αποκλείεται. ΄Οπως σημειώνουν, αν η ενδιαφερόμενη εταιρεία είχε στόχο "να ρίξει εκ των υστέρων" την προσφορά της "δεν θα χρειαζόταν να τη ρίξει κατά Λ.Κ.210.556 και να έχει τόση μεγάλη απώλεια κέρδους".
Μελέτησα τα στοιχεία που βρίσκονται ενώπιόν μου και κατέληξα πως η προσφυγή πρέπει να απορριφθεί για του πιο κάτω λόγους:
1. Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δεν είναι μειωμένης δύναμης επειδή λήφθηκε κατά πλειοψηφία. Η μειοψηφία δεν τοποθετήθηκε επί της ουσίας, αφού είχε την άποψη πως η συνεδρία θα έπρεπε να αναβληθεί, αλλά κατά τον αναθεωρητικό έλεγχο αντικείμενο είναι η διοικητική απόφαση που λήφθηκε. Αυτή θα ελεγχθεί με γνώμονα τα δεδομένα στα οποία στηρίχθηκε και δεν είναι ορθή η αντίληψη πως η ύπαρξη άλλης άποψης δείχνει αφ΄εαυτής πιθανότητα πλάνης. Αυτό, όπως και οι άλλοι ισχυρισμοί, εξετάζονται εξ΄αντικειμένου στη βάση του υλικού που υπήρχε.
2. Δεν έχει προσκομιστεί οτιδήποτε που να δείχνει αλλοίωση της προσφοράς της ενδιαφερόμενης εταιρείας και οι αιτητές ήταν προσεκτικοί να μήν υποστηρίξουν καν κάτι τέτοιο. Στηρίχτηκαν στην αντικειμενική δυνατότητα αλλοίωσης, η οποία κατά τον ισχυρισμό τους υπήρχε. Δεν δέχθηκε το Δημοτικό Συμβούλιο την ύπαρξη τέτοιας δυνατότητας. Τα χρονικά περιθώρια ήταν τόσο στενά που δεν επέτρεπαν σκέψεις για τέτοιο ενδεχόμενο. Θέμα αλλοίωσης θα εγειρόταν μετά την εκπνοή της προθεσμίας όταν, υποτίθεται, οι προσφοροδότες αποκάλυψαν το ύψος της προσφοράς τους. Αναγνώριση της ύπαρξης τέτοιας δυνατότητας θα σήμαινε πως κάποιος είχε την ευκαιρία να εκτιμήσει την κατάσταση διαπιστώνοντας το ύψος των 12 προσφορών, να ειδοποιήσει και να γίνει η αλλοίωση. Ενώ γνωρίζουμε πως η προσφορά της ενδιαφερόμενης εταιρείας έφθασε με μόλις πέντε λεπτά καθυστέρηση, σε κλειστό φάκελλο. Αφού, μάλιστα, η ενδιαφερόμενη εταιρεία είχε ειδοποιήσει για το πρόβλημα και την κατά μερικά λεπτά καθυστέρηση στην άφιξη της προσφοράς της πριν από την εκπνοή της προθεσμίας, που ήταν η λογική στιγμή της υποτιθέμενης αποκάλυψης του ύψους των προσφορών.
Η κρίση των καθ΄ων η αίτηση πάνω στο θέμα ήταν εύλογα επιτρεπτή και δεν παρέχεται δυνατότητα υποκατάστασής της.
3. Το Δημοτικό Συμβούλιο εξέτασε το ζήτημα αδέσμευτο από το γεγονός ότι είχε κατατεθεί και ανοιγεί η προσφορά της ενδιαφερόμενης εταιρείας. Τα περί την αρμοδιότητα του Δημοτικού Μηχανικού δεν επιδρούν ούτε διαφοροποιούν αυτή την πραγματικότητα. Ζητήθηκε νομική συμβουλή, η κρίση στηρίχτηκε στα γεγονότα, θεωρήθηκε πως κάτω από τις συνθήκες ήταν χωρίς σημασία η καθυστέρηση και η αναθεώρηση δεν μπορεί παρά να αφορά σ΄αυτή την τελική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία και αποτελεί το αντικείμενο της προσφυγής.
4. Ο όρος των Οδηγιών ως προς το χρόνο υποβολής των προσφορών, ενόψει και της παραγράφου 5, είναι ουσιώδης και η επίκληση επί του προκειμένου της υπόθεσης Κ & Μ Τrasport Co Ltd v. E.F.A. & Others (ανωτέρω) ήταν εύστοχη. ΄Ομως το Δημοτικό Συμβούλιο των καθ΄ων η αίτηση, ως το όργανο που είχε την αρμοδιότητα της διαπίστωσης της τήρησης των όρων, έκρινε πως δεν υπήρξε ουσιαστική παράβασή του. Και, κάτω από τις εντελώς ιδιάζουσες συνθήκες της περίπτωσης, δεν θα έλεγα πως δεν ήταν εύλογα επιτρεπτή αυτή η κρίση. Θα τελειώσω με αυτούσιο το σχετικό απόσπασμα από την πιο πάνω υπόθεση.
"Moreover, in the absence of any indication of foul play on the part of the appellants it would have been perfectly legitimate for the Commission to accept their tender even if it was submitted a minute or two after the appointed hour. In fact, it would have been an abuse of power on their part if they had accepted the tender of the respondents in preference to that of the appellants and charged the corporation with an additional liability of £300.000".
Δεν ήταν μέρος του σκεπτικού της απόφασης. Είναι όμως παρατήρηση με βάρος που δέχομαι ότι πρέπει να ακολουθηθεί στην παρούσα υπόθεση. Η προσφυγή αποτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται. Δεν εκδίδεται διαταγή για έξοδα.
Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ
/ΜΣι.