|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 4 ΑΑΔ 2210
15 Σεπτεμβρίου, 1997
[ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ESTATES LTD.,
Αιτήτρια,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ' ου η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 508/95)
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία — Αντικείμενο — Περιορίζεται στην προσβαλλόμενη με την προσφυγή πράξη — Απαραδέκτως προβάλλονται λόγοι ακυρώσεως που αφορούν άλλη πράξη — Το Δικαστήριο δεν ασκεί παρεμπίπτοντα έλεγχο.
Πολεοδομία — Τοπικό Σχέδιο Λάρνακας —Πρόσβαση του κοινού προς τη θάλασσα — Αποτελεί διακηρυγμένη επιδίωξη του Σχεδίου— Περιστάσεις νομιμότητας της εφαρμογής της στην κριθείσα περίπτωση.
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία —Τεχνική κρίση της διοίκησης —Δεν μπορεί να αποτελέσει το αντικείμενο δικαστικού ελέγχου.
Η αιτήτρια εταιρεία προσέβαλε το διάταγμα απαλλοτρίωσης μέρους της ιδιοκτησίας της.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:
1. Στην προκείμενη περίπτωση, ο δικαστικός έλεγχος περιορίζεται μόνο στη νομιμότητα της διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Δεν εκτείνεται σε οτιδήποτε, που σχετίζεται με το Τοπικό Σχέδιο. Το δικαστήριο δεν διενεργεί παρεμπίπτοντα έλεγχο με την ευκαιρία εξέτασης της προσφυγής αυτής, που έχει αντικείμενο χωριστή διοικητική πράξη: βλέπε Αντωνίου ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 76. Είναι επομένως απαράδεκτοι λόγοι ακύρωσης που προσβάλλουν το ίδιο το Τοπικό Σχέδιο. Οι λόγοι αυτοί θα μπορούσαν παραδεκτά να προβληθούν μόνο κατά του Τοπικού Σχεδίου, το οποίο όμως δεν προσβάλλεται με την παρούσα προσφυγή.
2. Μια άλλη παρατήρηση αφορά τον ισχυρισμό πως η επίδικη πράξη αντίκειται προς τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου. Δεν είναι όμως έτσι. Η δημιουργία προσβάσεων εμπίπτει μέσα στις διακηρυγμένες επιδιώξεις του (βλ. παράγραφο 6.3.21 Μέτρο Πολιτικής αρ. 17 και Αρχή Πολιτικής Αρ. 52). Το Τοπικό Σχέδιο δημοσιεύθηκε, όπως ορίζει ο νόμος και μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής ενστάσεων, εγκρίθηκε και δημοσιεύθηκε σχετική γνωστοποίηση περί τούτου. Η επίδικη ενέργεια της διοίκησης δεν καταστρατηγεί το Σχέδιο. Εξυπηρετεί τις ανέσεις των κατοίκων χωρίς να παρεμποδίζει τη δημιουργία ιδιωτικών χώρων πρασίνου. Έχει πρωταρχική σημασία η ύπαρξη ανοικτών και ελεύθερων διόδων προς την παραλία. Δεν έμενε άλλη λύση από τη νομοθετική επέμβαση, ιδιαίτερα μετά τη ραγδαία και αλόγιστη ανάπτυξη, που σε πολλές περιπτώσεις αποκλείει ή δυσχεραίνει την προσπέλαση προς τη θάλασσα, που αποτελεί κοινό κτήμα.
3. Από προσεκτική στάθμιση της μαρτυρίας είναι φανερό, ότι δεν έγινε σοβαρή προσπάθεια συμμόρφωσης από την εταιρεία. Δεν κατασκευάσθηκε ο πεζόδρομος, σύμφωνα με τους όρους άδειας, ούτε σχηματίστηκε ο χώρος για το πράσινο κατά τρόπο που να ικανοποιεί την αρμόδια αρχή. Στο σημείο αυτό θα υπομνησθεί ότι το δικαστήριο δεν ελέγχει την καθαρά τεχνική κρίση της διοίκησης στο θέμα.
Η προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Θεοφάνους ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 1264,
Αντωνίου ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 76.
Προσφυγή.
Προσφυγή με την οποία προσβάλλεται το διάταγμα απαλλοτρίωσης τεμαχίων γης τα οποία είναι ιδιοκτησία της αιτήτριας.
Γ. Α. Κασάπης, για την Αιτήτρια.
Ε. Νικολαΐδου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τον Καθ' ου η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Η αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια του παραθαλάσσιου τεμαχίου γης με αρ. 82. Κείται στην Ορόκλινη της επαρχίας Λάρνακας. Και επίσης όμορου τεμαχίου με αρ. 83 (και νέος αρ. 258). Στα τεμάχια αυτά, που η διοίκηση ζήτησε τελικά να ενοποιηθούν σε ένα τίτλο ιδιοκτησίας, έχουν ανεγερθεί οικοδομές, που οργανώθηκαν και λειτουργούν από την αιτήτρια ως τουριστικά διαμερίσματα. Ουσιαστικά αποτελούν ένα ενιαίο συγκρότημα. Το ιστορικό των οικοδομικών αδειών που χορήγησε η διοίκηση είναι σύντομο και χρήσιμο να το έχουμε υπόψη. Στις 15.2.83 παραχωρήθηκε η πρώτη άδεια με αρ. 013524 αναφορικά με το τεμάχιο 82, η οποία ανανεώθηκε με την άδεια αρ. 013870 ημερ. 12.5.84. Οι όροι ήταν οι ίδιοι πλην του πρώτου που αντικαταστάθηκε. Με τον νέο όρο προβλέφθηκε ότι:
"Η προτεινόμενη διάβαση πεζών πλάτους 15'- 0" να εγγραφεί και να κατασκευασθεί μέχρι της ζώνης προστασίας της παραλίας με προκατασκευασμένες πλάκες από σκυρόδεμα 0.40X0.40 μέτρα και με κράσπεδα από προκατασκευασμένο σκυροκονίαμα."
Αργότερα η αιτήτρια ζήτησε άδεια οικοδομής για το τεμάχιο 83 (νέο τεμάχιο 258). Το 1992 εκδόθηκε η άδεια αρ. 11476 (παράρτημα Β στην ένσταση του καθού η αίτηση). Οι κρίσιμοι όροι είναι οι υπ' αρ. 20 και 21. Ομιλούν αφ' εαυτών.
"20. Το τμήμα του τεμαχίου που επηρεάζεται από την επέκταση του οδικού δικτύου στην περιοχή "(πεζόδρομος πλάτους 15'- 0", να παραχωρηθεί και να κατασκευαστεί με μικρούς τοίχους αντιστηρίξεως ή προκατασκευασμένα κράσπεδα από σκυρόδεμα στις δύο πλευρές και να πλακοστρωθεί με πλάκες σκυροδέματος διαστάσεων 0.40Χ0.40μ.
21. Το τμήμα του τεμαχίου που δείχνεται με πράσινο χρώμα (πλάτους 25'- 0") στο χωρομετρικό σχέδιο, να παραχωρηθεί και δενδροφυτευθεί και διαμορφωθεί προς ικανοποίηση της Αρμοδίας Αρχής."
Η αιτήτρια δεν αμφισβήτησε τους όρους άδειας. Όμως είναι η θέση του καθού πως αυτή δεν συμμορφώθηκε ποτέ με τους όρους αυτούς έτσι ώστε να υπάρξει πρόσβαση του κοινού στην παραλία με χώρο πρασίνου, που αποτελεί, εξάλλου, δεδηλωμένο στόχο του Τοπικού Σχεδίου Λάρνακας (στο εξής Τοπικό Σχέδιο). Βέβαιο είναι πως οι χώροι δεν παραχωρήθηκαν μέχρι τη δημοσίευση γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης τον Σεπτέμβριο του 94. Ακολούθησε, μετά την απόρριψη της ένστασης της αιτήτριας από την αρμόδια υπουργική επιτροπή, η δημοσίευση, στις 10.3.95, του διατάγματος απαλλοτρίωσης.
Επιζητείται τώρα η ακύρωση του διατάγματος για τους εξής λόγους:
1. Η προσβαλλόμενη πράξη είναι παράνομη. Παραβιάζει το άρθρο 10(1) του Περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (αρ. 90/72). Η διάταξη αυτή παρέχει στον Υπουργό Εξωτερικών την ευχέρεια να εκπονήσει τοπικό σχέδιο για οποιαδήποτε περιοχή. Η παρανομία, όπως καταλαβαίνω το επιχείρημα, έγκειται σε τούτο: ότι η προσβαλλόμενη πράξη παραβιάζει την παράγραφο 2.1.1(α) του Τοπικού Σχεδίου, που διακηρύσσει ότι με αυτό αποσκοπεί στην μεθοδική ανάπτυξη "προς το συμφέρον της υγείας, των ανέσεων και της γενικής ευημερίας των κατοίκων της περιοχής", που καλύπτει. Ο λόγος γι' αυτό ήταν ότι εκτός από τον πεζόδρομο είχε ήδη δημιουργηθεί από την αιτήτρια, σύμφωνα με την παραπάνω ρήτρα πολιτικής, πράσινο, στον καθορισθέντα από την άδεια οικοδομής χώρο, με γρασίδι και θάμνους.
2. Δεν επιλέγηκε ο ολιγώτερο επαχθής τρόπος για την πραγμάτωση του σκοπού της διοίκησης, όπως, άλλωστε, υπαγορεύει η νομολογία, γιατί η αιτήτρια υλοποίησε προηγουμένως τους σχετικούς όρους της άδειας. Ένα πρόσθετο επιχείρημα είναι ότι η πρόσβαση στην παραλία θα μπορούσε να επιτευχθεί, χωρίς προσφυγή στο οδυνηρό μέτρο της απαλλοτρίωσης, αν η διοίκηση έκαμνε χρήση των διατάξεων του άρθρου 43(1), που επιτρέπουν την σύναψη ιδιωτικής συμφωνίας μεταξύ Πολεοδομικής Αρχής και θιγόμενου ιδιοκτήτη. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα ότι η αιτήτρια πρότεινε στις 7.6.94, μέσω του δικηγόρου της, την διαπραγμάτευση τέτοιας συμφωνίας, αναφορικά με τη χρήση της ακίνητης ιδιοκτησίας της αιτήτριας πάνω σε μόνιμη ή άλλη χρονική βάση (παράρτημα VI συνημμένο στην πρώτη αγόρευση του δικηγόρου της αιτήτριας).
Υποστηρίχθηκε περαιτέρω, μέσα στην ίδια ενότητα επιχειρημάτων, ότι κατά τον χρόνο απαλλοτρίωσης δεν είχαν ακόμη ετοιμασθεί και εγκριθεί τα σχετικά σχέδια για την προσπέλαση προς τη θάλασσα. Γι' αυτό και μόνο το λόγο η πράξη πρέπει να ακυρωθεί, όπως είχε συμβεί στην Κλεοπάτρα Θεοφάνους ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 1264, που τα σχέδια του προταθέντος έργου είχαν εκπονηθεί πρωθύστερα.
3. Δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις του άρθρου 23(3) του Συντάγματος για την έκδοση της πράξης. Η απαλλοτρίωση, πάντοτε κατά την εισήγηση της αιτήτριας, δεν είναι απολύτως απαραίτητη "προς το συμφέρον... της πολεοδομίας ή της αναπτύξεως και χρησιμοποιήσεως οιασδήποτε ιδιοκτησίας προς προαγωγήν της δημοσίας ωφελείας..." γιατί ήδη υπήρχε επαρκής πρόσβαση, που οι ίδιοι οι αιτητές διαμόρφωσαν, με βάση τους όρους της άδειας. Υπάρχει, επίσης άλλη, γειτονική, πρόσβαση από το ξενοδοχείο Princess, όπως φαίνεται στο τοπογραφικό σχέδιο παράρτημα VIII στην ίδια αγόρευση. Ο δικηγόρος της αιτήτριας διευκρίνισε πως δεν αμφισβητεί τη συνδρομή δημόσιας ωφέλειας, αλλά την αναγκαιότητα του μέτρου. Τέλος, έχει λεχθεί ότι "το σχέδιο απαλλοτρίωσης" δεν ήταν μέρος οποιουδήποτε σχεδίου που δημοσιεύθηκε ούτε υπήρξε αντικείμενο σχεδίου περιοχής, σύμφωνα με το άρθρο 13 του νόμου 90/72, για να έχουν την ευκαιρία οι θιγόμενοι ιδιοκτήτες να εκφράσουν τις απόψεις τους.
Εν πρώτοις, ο ισχυρισμός πως δεν ετοιμάσθηκαν έγκαιρα τα σχέδια είναι αβάσιμος. Έγινε μελέτη από τον Σ. Στρατή, λειτουργό του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως. Και στατική μελέτη από άλλο υπάλληλο του ιδίου Τμήματος. Είναι καταχωρημένες στους διοικητικούς φακέλους (βλέπε επίσης τον φάκελο του δικαστηρίου). Φέρουν ημερομηνία Σεπτέμβριο του 1993. Με άλλα λόγια είχαν συμπληρωθεί προτού ξεκινήσει η διαδικασία της απαλλοτρίωσης. Εν πάση περιπτώσει το γεγονός δεν αμφισβητήθηκε καθόλου όταν ο Σ. Στρατής κατέθεσε ενόρκως στο δικαστήριο.
Το δεύτερο θέμα που πρέπει να ξεκαθαρίσει είναι ότι, στην προκείμενη περίπτωση, ο δικαστικός έλεγχος περιορίζεται μόνο στη νομιμότητα της διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Δεν εκτείνεται σε οτιδήποτε, που σχετίζεται με το Τοπικό Σχέδιο, όπως επιχειρηματολόγησε ο κ. Κασάπης. Το δικαστήριο δεν διενεργεί παρεμπίπτοντα έλεγχο με την ευκαιρία εξέτασης της προσφυγής αυτής, που έχει αντικείμενο χωριστή διοικητική πράξη: βλέπε Αντωνίου ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 76. Είναι επομένως απαράδεκτοι λόγοι ακύρωσης που προσβάλλουν το ίδιο το Τοπικό Σχέδιο. Οι λόγοι αυτοί θα μπορούσαν παραδεκτά να προβληθούν μόνο κατά του Τοπικού Σχεδίου, το οποίο όμως δεν προσβάλλεται με την παρούσα προσφυγή.
Μια τρίτη παρατήρηση αφορά τον ισχυρισμό πως η επίδικη πράξη αντίκειται προς τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου. Δεν είναι όμως έτσι. Η δημιουργία προσβάσεων εμπίπτει μέσα στις διακηρυγμένες επιδιώξεις του (βλ. παράγραφο 6.3.21 Μέτρο Πολιτικής αρ. 17 και Αρχή Πολιτικής Αρ. 52). Το Τοπικό Σχέδιο δημοσιεύθηκε, όπως ορίζει ο νόμος και μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής ενστάσεων, εγκρίθηκε και δημοσιεύθηκε σχετική γνωστοποίηση περί τούτου. Η επίδικη ενέργεια της διοίκησης δεν καταστρατηγεί το Σχέδιο. Εξυπηρετεί τις ανέσεις των κατοίκων χωρίς να παρεμποδίζει τη δημιουργία ιδιωτικών χώρων πρασίνου. Έχει πρωταρχική σημασία η ύπαρξη ανοικτών και ελεύθερων διόδων προς την παραλία. Δεν έμενε άλλη λύση από τη νομοθετική επέμβαση, ιδιαίτερα μετά τη ραγδαία και αλόγιστη ανάπτυξη, που σε πολλές περιπτώσεις αποκλείει ή δυσχεραίνει την προσπέλαση προς τη θάλασσα, που αποτελεί κοινό κτήμα.
Επισημάνθηκε πιο πάνω ο βασικός ισχυρισμός της αιτήτριας πως δεν υπήρχε λόγος να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της απαλλοτρίωσης εφόσον η ίδια η εταιρεία, όπως ισχυρίζεται, τηρώντας τους όρους της άδειας, διαμόρφωσε την πρόσβαση και τον χώρο πρασίνου. Ας σημειωθεί πως πρόκειται για συνεχόμενες λωρίδες όπως φαίνεται στο σχέδιο τεκμ. 7. Για το ζήτημα, όπως έγινε ήδη νύξη, δόθηκε μαρτυρία και από τις δυο πλευρές. Μάρτυρας της αιτήτριας ήταν ο πρόεδρος του διοικητικού της συμβουλίου. Δέχομαι όμως, χωρίς ενδοιασμό, τη μαρτυρία του Σ. Στρατή, όπου διαφέρει με εκείνη του μάρτυρα της αιτήτριας. Από προσεκτική στάθμιση της μαρτυρίας είναι φανερό - και σ' αυτό το συμπέρασμα καταλήγω - ότι δεν έγινε σοβαρή προσπάθεια συμμόρφωσης από την εταιρεία. Δεν κατασκευάσθηκε ο πεζόδρομος, σύμφωνα με τους όρους άδειας, ούτε σχηματίστηκε ο χώρος για το πράσινο κατά τρόπο που να ικανοποιεί την αρμόδια αρχή. Στο σημείο αυτό θα υπομνήσω ότι το δικαστήριο δεν ελέγχει την καθαρά τεχνική κρίση της διοίκησης στο θέμα.
Το αποτέλεσμα της μαρτυρίας είναι ότι η κατάσταση που επικρατούσε ήταν τέτοια που δεν μπορεί να αντιληφθεί ένας ότι υπήρχε δημόσια πρόσβαση. Την περιγράφει ως εξής ο Σ. Στρατής:
"Το δέντρο βρίσκεται μέσα στην πρόσβαση. Και οι πάσσαλοι είναι μέσα στη μέση της πρόσβασης. Και αυτό φαίνεται στο τεκμ. 3. Μέσα στο χώρο που ήταν διαμορφωμένος με γρασίδι υπήρχαν κρεβατάκια και κάποιες διευκολύνσεις για τους πελάτες του ξενοδοχείου οπότε δεν υπήρχε ένδειξε να περάσει κάποιος από το δρόμο τον άσφαλτο μέχρι τη θάλασσα. Δεν υπήρχε η ένδειξη καθόλου."
..................................
Όπως περιέγραψα προηγουμένως λέγω ότι είναι σχεδόν αδύνατη. Δε φαίνεται καθόλου με όλα αυτά με το χώμα με τις λάσπες, τους πασσάλους, τη φύτευση κάποιου γρασιδιού, δε μπορούσε να διερωτηθεί κανείς αν δικαιούται να περάσει να πάει στη θάλασσα."
Θα πρόσθετα ότι η μαρτυρία του ενισχύεται απόλυτα από τις φωτογραφίες που πήρε και είναι τεκμήρια. Ας σημειωθεί πως η άλλη πλευρά δεν αμφισβητεί ότι δεν κατασκευάσθηκε ο πεζόδρομος, με τα υλικά που προνοεί η άδεια, ούτε επίσης την ύπαρξη πασσάλων. Ο μάρτυρας της αιτήτριας είπε απλώς ότι δεν τους τοποθέτησε η αιτήτρια. Φαίνεται ότι ο χώρος δεν διαμορφώθηκε για να διευκολύνει την επαναστροφή των οχημάτων και να εξυπηρετεί τις ανάγκες των ενοίκων των διαμερισμάτων. Το επιχείρημα, επομένως, για αντισυνταγματικότητα της επίδικης απόφασης, εφόσον στηρίχθηκε στον ισχυρισμό ότι οι προϋποθέσεις του άρθρου 23(3) και του Περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962 δεν υφίστανται γιατί η αιτήτρια εκτέλεσε τους όρους της άδειάς της, καταρρέει. Τέλος, αναφορικά με το άρθρο 43(1), η σύναψη συμφωνίας με την αιτήτρια δεν είχε νόημα δεδομένου ότι τέθηκαν οι όροι, οι οποίοι μάλιστα έγιναν δεκτοί αδιαμαρτύρητα. Πέραν τούτου είναι αμφίβολο αν η προκείμενη ήταν κατάλληλη περίπτωση εφαρμογής του άρθρου. Δεν θα επεκταθώ όμως διότι δεν έγινε ολοκληρωμένη συζήτηση.
Για όλους τους προεκτεθέντες λόγους η προσφυγή απορρίπτεται. Η επίδικη πράξη επικυρώνεται. Δεν επιδικάζονται έξοδα.
Η προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.