|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 4 ΑΑΔ 2168
12 Σεπτεμβρίου, 1997
[ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΕΙΡΗΝΗ ΚΥΡ. ΔΑΝΟΥ,
2. ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΥΡ. ΔΑΝΟΥ
Αιτήτριες,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 937/95)
Πολεοδομική Άδεια — Όροι επί τη βάσει Τοπικού Σχεδίου — Λεν τίθενται νομίμως εφόσον το Τοπικό Σχέδιο δεν περιέχει την απαραίτητη συγκεκριμμενοποίηση του επηρεασμού ακινήτων ιδιοκτησιών που να θεμελιώνει την επιβολή των όρων— Καθοδήγηση του δικαστηρίου και από την Χριστοδούλου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1990) 3(B) Α.Α.Δ. 1103.
Διοικητικό Δίκαιο — Διοικητική πράξη — Ακυρότης μέρους της πράξεως — Δυνατότητα διάσωσης του υπολοίπου —Η περίπτωση ακύρως επιβληθέντων όρων σε πολεοδομική άδεια.
Οι αιτήτριες προσέφυγαν κατά της πολεοδομικής άδειας που τους χορηγήθηκε ενόψει των όρων που αυτή περιείχε.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη πράξη, αποφάσισε ότι:
1. Τα όσα προβάλλονται έχουν ως επίκεντρο τη θέση ότι το Τοπικό Σχέδιο δεν παρείχε νομικό έρεισμα για την επιβολή των προσβαλλόμενων όρων διότι δεν εξειδικεύει ούτε λεκτικά ούτε σε χάρτη το αντικείμενο της παραχώρησης στην οποία οι όροι αναφέρονται., ώστε να μεταβάλει, με τη δημοσίευση του, δικαιώματα και υποχρεώσεις σε ό,τι αφορούσε την ιδιοκτησία. Κατά τις αιτήτριες, η παράγραφος 3.1 του Παραρτήματος Β, Γενικές Πρόνοιες Πολιτικής, θα δικαιολογούσε την όποια παραχώρηση γης μόνο εφόσον υπήρχε ως υπόβαθρο μια τέτοια εξειδίκευση. Η Πολεοδομική Αρχή αντέτεινε ότι η γενική πρόβλεψη επαρκούσε για να της παράσχει τη δυνατότητα να αντικρύσει τις ανάγκες που προέκυπταν σε σχέση με την κάθε συγκεκριμένη περίπτωση και να επιβάλει τους, κατά την κρίση της, κατάλληλους όρους. Παρόμοιο ζήτημα εξετάστηκε από τον Νικήτα Δ. στην Αυγουστή και Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 384. Κατέληξε ότι είναι απαραίτητη η εξειδίκευση.
Στη Λάμπρου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2387, ο Αρτέμης Δ. συμφώνησε με αυτή την προσέγγιση και την ακολούθησε. Στη Χριστοδούλου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1990) 3(B) Α.Α.Δ. 1103, η Ολομέλεια εξέτασε συναφές ζήτημα εγειρόμενο δυνάμει του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96, (όπως τροποποιήθηκε). Δεν παραγνωρίζονται οι ευρύτερες βέβαια ανάγκες που προορίζεται να καλύψει ο περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμος του 1972 (όπως τροποποιήθηκε) ο οποίος απασχολεί εδώ. Υπάρχει όμως μεταξύ τους μια αδρά αναλογία σε ό,τι αφορά τους αντίστοιχους μηχανισμούς για τον περιορισμό δικαιωμάτων σε ακίνητη ιδιοκτησία. Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, η εν λόγω απόφαση της Ολομέλειας έχει εν προκειμένω σημασία διότι οι αρχές επί των οποίων κρίθηκε εκεί το ζήτημα προσφέρουν καθοδήγηση σε κάθε περίπτωση όπου ο περιορισμός δικαιώματος σε ακίνητη ιδιοκτησία επιχειρείται στη βάση γενικής διάταξης χωρίς επί μέρους προσδιορισμό μέσω μηχανισμού που να παρέχει στον ιδιοκτήτη πληροφόρηση συγκεκριμένη και σαφή ώστε να μπορεί έγκαιρα να αντιταχθεί και να διεκδικήσει.
2. Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, οι προσβαλλόμενοι όροι τέθηκαν χωρίς νόμιμη εξουσιοδότηση. Παρέχεται δε η δυνατότητα, καθώς λέχθηκε στην υπόθεση Έπαρχος Λευκωσίας κ.ά. ν. Σπαρσή Μόδεστου κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 256, οι όροι "να απαληφθούν χωρίς να εκθεμελιώνεται η άδεια".
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Αυγουστή κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 384,
Λάμπρου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2387,
Χριστοδούλου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1990) 3(B) Α.Α.Δ. 1103,
Έπαρχος Λευκωσίας κ.ά. ν. Μόδεστου κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 256.
Προσφυγή.
Προσφυγή με την οποία προσβάλλονται οι όροι οι οποίοι επεβλήθηκαν στις αιτήτριες κατά την έκδοση πολεοδομικής άδειας με σκοπό την ανέγερση κατοικίας στο ακίνητο.
Α. Κωνσταντίνου, για τις Αιτήτριες.
Γ. Κυριακίδου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Οι αιτήτριες είναι συνιδιοκτήτριες του ακινήτου με αρ. εγγραφής Β3210, τεμάχιο 3097, Φ/Σ 21/63Ε1, Τμήμα Β, τοποθεσία Πλατύ Αγλαντζιάς, έκτασης 1 δεκ. και 650 τ.μ. Στις 30 Μαΐου 1995 υπέβαλαν αίτηση στην Πολεοδομική Αρχή για έκδοση πολεοδομικής άδειας με σκοπό την ανέγερση κατοικίας στο ακίνητο. Η Πολεοδομική Αρχή εξέδωσε προς τούτο την πολεοδομική άδεια με αρ. ΛΕΥ/1348/95, ημερ.11 Οκτωβρίου 1995, η οποία περιλάμβανε τους εξής όρους:
"(4) Τα σύνορα τεμαχίου σε σχέση με την εκτέλεση των όρων της παρούσας άδειας είναι αυτά που θα προκύψουν μετά την παραχώρηση γης για σκοπούς συνέχισης δημόσιας οδού (δρόμος, πεζόδρομος κλπ.)
(20) Η χρήση της ανάπτυξης και των επί μέρους χώρων της να είναι όπως δείχνεται στα σχέδια που εγκρίθηκαν.
(40) Η ανάπτυξη να πραγματοποιηθεί στη θέση που δείχνεται στα εγκριμένα σχέδια.
(61) Το τμήμα της υπό ανάπτυξη ακίνητης ιδιοκτησίας, που δείχνεται με κόκκινη γραμμή και κίτρινο χρώμα στο εγκριμένο χωρομετρικό σχέδιο, να παραχωρηθεί και να εγγραφεί ως δημόσιος δρόμος και να διαμορφωθεί σύμφωνα με τις υποδείξεις της αρμοδίας Τοπικής Αρχής."
Με την παρούσα προσφυγή προσβάλλονται αυτοί οι όροι, οι οποίοι τέθηκαν ώστε να διέλθει από το νοτιοανατολικό μέρος του ακινήτου η λεωφόρος Ρ.Ι.Κ. η οποία διακόπτεται εκεί, όπως άλλωστε διακόπτεται σε τέσσερα άλλα σημεία όπου παρεμβάλλονται κτήματα τρίτων. Οι όροι θα συνέτειναν λοιπόν ώστε να συμπληρωθεί "το μελλοντικό οδικό δίκτυο της περιοχής πλάτους 50' -0", όπως το περιγράφει στη μελέτη της η Πολεοδομική Αρχή. Αυτό σήμαινε την παραχώρηση έκτασης 378 τ.μ., ήτοι, το 22.9% του συνολικού εμβαδού του ακινήτου.
Το άρθρο 26(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972, (Ν. 90/72), όπως τροποποιήθηκε (βλ. Ν. 7/1990), διαλαμβάνει ότι:
"26(1) Για να καταλήξει σε πολεοδομική απόφαση δυνάμει του παρόντος Νόμου, η Πολεοδομική Αρχή λαμβάνει υπόψη τις πρόνοιες του εφαρμοστέου στην περίπτωση σχεδίου αναπτύξεως καθώς και οποιοδήποτε άλλο ουσιώδη παράγοντα."
Στην προκείμενη περίπτωση το αίτημα εξετάστηκε με αναφορά προς το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας το οποίο είχε δημοσιευτεί σύμφωνα με το άρθρο 18. Ό,τι πιο άμεσα ενδιαφέρει εδώ είναι η παράγραφος 3.1 του Παραρτήματος Β, Γενικές Πρόνοιες Πολιτικής, η οποία προφανώς θεωρήθηκε ότι παρείχε έρεισμα για τους επιβληθέντες όρους. Έχει ως εξής:
"3.1 Η Πολεοδομική Αρχή δύναται, κατά τη χορήγηση Πολεοδομικής Άδειας, και προς το σκοπό ρύθμισης της ανάπτυξης ή χρήσης οποιασδήποτε ακινήτου ιδιοκτησίας, είτε είναι η ακίνητη ιδιοκτησία σε σχέση με την οποία υποβλήθηκε η αίτηση είτε όχι, να απαιτήσει:
(α) την παραχώρηση προς το δημόσιο γης από την υπό ανάπτυξη ιδιοκτησία για τη διάνοιξη νέου δρόμου, τη διεύρυνση ή/και συνέχιση υφιστάμενου δρόμου, τη δημιουργία δημόσιου πεζόδρομου, πεζοδρομίου, ποδηλατόδρομου, χώρου στάθμευσης, πλατείας, κόλπου αναμονής οχημάτων, καθώς και για τη δημιουργία δημόσιας πρόσβασης προς την παραλία, τα κρατικά δάση, την κρατική γη, τους αρχαιολογικούς χώρους, ποταμούς, λίμνες, υδατοφράκτες πάρκα και γενικά τους δημόσιους χώρους,
(β) τη διαμόρφωση ή/και κατασκευή όλων των στοιχείων που αναφέρονται στην υποπαράγραφο (α) ανωτέρω.
................................."
Σύμφωνα με το εδάφιο (1) του άρθρου 11 του Νόμου, ανάμεσα στους σκοπούς του κάθε Τοπικού Σχεδίου είναι και "η διασφάλισις συγκοινωνιακών γραμμών οδικών αρτηριών ....". Σε σχέση δε με το περιεχόμενο του Τοπικού Σχεδίου, το εδάφιο (3) διαλαμβάνει ότι:
"11(3) Τηρουμένων των διατάξεων οιωνδήποτε Κανονισμών εκδοθέντων δυνάμει του παρόντος Νόμου προς ρύθμισιν του τύπου και του περιεχομένου των Τοπικών Σχεδίων, παν Τοπικόν Σχέδιον περιλαμβάνει τοιούτους χάρτας και τοιούτο περιγραφικόν υλικόν ως ήθελον απαιτηθή προς επεξήγησιν των εν λόγω προτάσεων μετά τοιούτου βαθμού λεπτομέρειας οίος ήθελεν αρμόζει εις διάφορα τμήματα της Περιοχής Τοπικού Σχεδίου, ....................................................................παν δε τοιούτο Σχέδιον δύναται ειδικώς να προσδιορίζη τους χώρους των προτεινομένων οδών,...."
Έπειτα εξειδικεύεται στο εδάφιο (4) ότι το Τοπικό Σχέδιο:
"11(4) ... δύναται να προβλέπη διά θέματα αναφερόμενα μεταξύ άλλων -
(β) εις την επιφύλαξιν χώρων διά νέας οδούς·
................................."
Τα όσα οι αιτήτριες προβάλλουν, έχουν ως επίκεντρο τη θέση ότι το Τοπικό Σχέδιο δεν παρείχε νομικό έρεισμα για την επιβολή των προσβαλλόμενων όρων διότι δεν εξειδικεύει ούτε λεκτικά ούτε σε χάρτη το αντικείμενο της παραχώρησης στην οποία οι όροι αναφέρονται, ώστε να μεταβάλει, με τη δημοσίευση του, δικαιώματα και υποχρεώσεις σε ό,τι αφορούσε την ιδιοκτησία. Κατά τις αιτήτριες, η παράγραφος 3.1 του Παραρτήματος Β, Γενικές Πρόνοιες Πολιτικής, θα δικαιολογούσε την όποια παραχώρηση γης μόνο εφόσον υπήρχε ως υπόβαθρο μια τέτοια εξειδίκευση. Η Πολεοδομική Αρχή αντέτεινε ότι η γενική πρόβλεψη επαρκούσε για να της παράσχει τη δυνατότητα να αντικρύσει τις ανάγκες που προέκυπταν σε σχέση με την κάθε συγκεκριμένη περίπτωση και να επιβάλει τους, κατά την κρίση της, κατάλληλους όρους. Στην εκτενή επιχειρηματολογία την οποία ανέπτυξαν προς υποστήριξη των αντίστοιχων θέσεων τους, δεν θεωρώ χρήσιμο να επεκταθώ.
Παρόμοιο ζήτημα εξετάστηκε από τον Νικήτα Δ. στην Αυγουστή & Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 384. Κατέληξε ότι είναι απαραίτητη η εξειδίκευση. Ανέφερε τα εξής (στις σελ. 390-391):
"Η γνώμη μου είναι πως επιβάλλεται η εκπόνηση και στη συνέχεια η δημοσίευση ρυμοτομικής μελέτης που φανερώνει τις λεπτομέρειες αλλά προπάντων αποκαλύπτει τη ρυμοτομική γραμμή, στοιχεία που είναι απαραίτητα και για ενημέρωση των ενδιαφερομένων ιδιοκτητών, τα οποία απουσιάζουν ολότελα από το σχέδιο αρ. 6. Χωρίς τη δημοσίευση δεν είναι δυνατή η ενεργοποίηση του άρθρ. 18, το οποίον προβλέπει για την υποβολή ενστάσεων κατά τοπικών σχεδίων ή τροποποιήσεων τους που εξετάζονται προτού ένα τέτοιο συγκεκριμένο σχέδιο εγκριθεί οριστικά. Η δημοσιοποίηση σε αυτή την περίπτωση είναι εντελώς ανεξάρτητη από όσα σχετικά διαλαμβάνουν τα άρθρ. 9, 12 και 13 του Κεφ. 96."
Στη Λάμπρου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2387, ο Αρτέμης Δ. συμφώνησε με αυτή την προσέγγιση και την ακολούθησε. Το ίδιο συμφωνώ και εγώ. Στη Χριστοδούλου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1990) 3(B) Α.Α.Δ. 1103, η Ολομέλεια εξέτασε συναφές ζήτημα εγειρόμενο δυνάμει του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96, (όπως τροποποιήθηκε). Δεν παραγνωρίζω τις ευρύτερες βέβαια ανάγκες που προορίζεται να καλύψει ο περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμος του 1972 (όπως τροποποιήθηκε) ο οποίος απασχολεί εδώ. Θα έλεγα όμως ότι υπάρχει μεταξύ τους μια αδρά αναλογία σε ό,τι αφορά τους αντίστοιχους μηχανισμούς για τον περιορισμό δικαιωμάτων σε ακίνητη ιδιοκτησία. Κατά την άποψη μου, η εν λόγω απόφαση της Ολομέλειας έχει εν προκειμένω σημασία διότι οι αρχές επί των οποίων κρίθηκε εκεί το ζήτημα προσφέρουν καθοδήγηση σε κάθε περίπτωση όπου ο περιορισμός δικαιώματος σε ακίνητη ιδιοκτησία επιχειρείται στη βάση γενικής διάταξης χωρίς επί μέρους προσδιορισμό μέσω μηχανισμού που να παρέχει στον ιδιοκτήτη πληροφόρηση συγκεκριμένη και σαφή ώστε να μπορεί έγκαιρα να αντιταχθεί και να διεκδικήσει.
Κατά την κρίση μου, οι προσβαλλόμενοι όροι τέθηκαν χωρίς νόμιμη εξουσιοδότηση. Παρέχεται δε η δυνατότητα, καθώς λέχθηκε στην υπόθεση Έπαρχος Λευκωσίας κ.ά. ν. Σπαρσή Μόδεστου κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 256, οι όροι "να απαληφθούν χωρίς να εκθεμελιώνεται η άδεια".
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα. Οι προσβαλλόμενοι όροι ακυρώνονται βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος. Τα έξοδα να υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.