|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 4 ΑΑΔ 1279
22 Μαΐου, 1997
[ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ ΛΑΝΙΤΗ ΛΤΔ. ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ,
Αιτητές,
ν.
1.ΕΠΙΤΡΟΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ (ΓΑΡΥΛΛΗ) ΚΑΙ ΓΕΡΜΑΣΟΓΕΙΑΣ,
2.ΕΠΑΡΧΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ ΥΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΩΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ (ΓΑΡΥΛΛΗ) ΚΑΙ ΓΕΡΜΑΣΟΓΕΙΑΣ,
3.ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΔΙΑ
α) ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
β) ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υποθέσεις Αρ. 230/95, 232/95, 233/95, 234/95, 237/95, 238/95, 239/95, 240/95, 241/95, 572/95, 573/95)
Διοικητικό Δίκαιο — Διοικητική πράξη — Εκτελεστότητα — Πράξεις εκτελέσεως σε αντίθεση προς εκτελεστές πράξεις — Περιστάσεις στοιχειοθέτησης πράξης εκτελέσεως στην κριθείσα περίπτωση επιβολής πάγιου ετήσιου τέλους ωφελείας από κοινωφελές έργο.
Διοικητικό Δίκαιο — Διοικητική πράξη — Εκτελεστότητα — Κρίση περί του ποία η εκτελεστή και ποία η πράξη εκτελέσεως—Κριτήρια από τη νομολογία — Περιστάσεις διακρίσεως στην κριθείσα περίπτωση.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Προθεσμία — Προθεσμία επί μη δημοσιευτέων πράξεων—Γνώση—Περιστάσεις εκπροθέσμου της προσφυγής στην κριθείσα περίπτωση.
Όλοι οι αιτητές προσέφυγαν κατά των χρεωστικών σημειώσεων που τους απεστάλησαν προκειμένου να εισπραχθεί το σε βάρος τους επιβληθέν τέλος ωφελείας από το σχετικό αρδευτικό έργο.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας ως απαράδεκτες τις προσφυγές, αποφάσισε ότι:
1. Εκτελεστές είναι οι πράξεις/αποφάσεις διοικητικού οργάνου που δηλώνουν τη βούληση του οργάνου επί συγκεκριμένου θέματος και αποσκοπούν στην παραγωγή έννομου αποτελέσματος με το οποίο δημιουργείται, τροποποιείται ή καταργείται υπάρχουσα νομική κατάσταση, είναι δε άμεσα εκτελεστές δια της διοικητικής οδού.
Ο δικηγόρος των αιτητών δεν προσδιόρισε τη φύση της συγκεκριμένης απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου. Περιόρισε τους ισχυρισμούς του στο κατά πόσο επιβάλλετο όπως η επιβολή των εν προκειμένω τελών γίνει με Κανονισμούς και αμφισβήτησε τη νομιμότητα τους με τον τρόπο που έγιναν.
Στην απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Κάνικα Hotels Ltd ν. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού-Αμαθούντος (1996) 3 Α.Α.Δ. 169, αποφασίστηκε τελικά ότι μέρος του Παραρτήματος των Κανονισμών, που αναφερόταν στον καθορισμό του πληρωτέο αποχετευτικού τέλους, όπως και τον τόπο και χρόνο πληρωμής του, συνιστούσε στην ουσία εκτελεστή διοικητική πράξη.
Στις υποθέσεις Μάρω Γιασεμίδου ν. Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας και Άλλων, Υπόθεση Αρ. 62/90, ημερομηνίας 12.6.1992 και Μιχαλάκης Σ. Σχίζας ν. Δημοτικού Συμβουλίου Λεμεσού και Άλλων, αποφασίστηκε ότι ο καταμερισμός της δαπάνης για τη βελτίωση δρόμου μεταξύ των ιδιοκτητών των παρόδιων ακινήτων συνιστούσε πράξη εκτέλεσης, η δε εκτελεστή πράξη ήταν η δημοσιευθείσα προηγουμένως απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.
Στις υπό εξέταση περιπτώσεις, ο καθορισμός των τελών είχε γίνει από το Υπουργικό Συμβούλιο με την εν λόγω απόφασή του. Το τι απέμενε στην Επιτροπεία του Συνδέσμου ήταν να υπολογίσει το οφειλόμενο στην κάθε περίπτωση τέλος με βάση το εμβαδόν του συγκεκριμένου κτήματος. Η πράξη αυτή δεν συνεπάγεται άσκηση διακριτικής εξουσίας. Η βούληση της διοίκησης δηλώθηκε με τον καθορισμό των τελών προς £1,00 ανά δεκάριο. Είναι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που επέφερε αλλαγή στη νομική κατάσταση των αιτητών. Ο υπολογισμός των τελών που περιέχεται στις "χρεωστικές σημειώσεις" που στάληκαν στους αιτητές, και που απετέλεσαν το αντικείμενο των υπό εξέταση προσφυγών, δεν συνιστά παρά πράξη εκτέλεσης της εν λόγω απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου. Η προσβολή πράξεων εκτέλεσης με προσφυγή κάτω από το Άρθρο 146 του Συντάγματος, δεν είναι επιτρεπτή. Το γεγονός ότι οι αιτητές προβάλλουν ισχυρισμούς που αφορούν τη διαδικασία και τον τρόπο λήψης της εκτελεστής διοικητικής απόφασης δεν διαφοροποιεί την κατάσταση, εφόσο θα μπορούσαν να προβάλουν τους ίδιους ισχυρισμούς σε προσφυγή με την οποία θα πρόσβαλλαν την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που ήταν εκτελεστή.
2. Έστω κι αν γίνει δεκτό ότι με τις προσφυγές αυτές προσβάλλεται και η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, εγείρεται το θέμα του εμπροθέσμου τους όσον αφορά την προσβολή της. Αναφορικά με το θέμα αυτό, είναι παραδεκτό γεγονός ότι η σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου δεν δημοσιεύθηκε. Επομένως η προθεσμία των 75 ημερών για άσκηση των προσφυγών άρχεται από της ημερομηνίας κατά την οποία οι αιτητές έλαβαν γνώση της εν λόγω απόφασης.
Οι αιτητές υποστηρίζουν ότι κατά την ημερομηνία κατά την οποία υπέβαλαν το παράπονό τους στον Επίτροπο Διοικήσεως (5.5.1993) δεν είχαν πλήρη γνώση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου και είναι ο Επίτροπος Διοικήσεως που την εντόπισε, κατόπιν δικής του έρευνας. Έστω και αν η προθεσμία για την προσβολή της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου θεωρηθεί ότι έπρεπε να αρχίσει να μετρά από την ημερομηνία λήψης της έκθεσης του Επιτρόπου Διοικήσεως από τους αιτητές, η προθεσμία αυτή παρήλθε προ πολλού. Συνεπώς, η οποιαδήποτε απόπειρα προσβολής της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, που ήταν εκτελεστή, με τις προσφυγές αυτές, είναι εκπρόθεσμη.
Οι προσφυγές απορρίπτονται με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Σχίζα ν. Δημοτικού Συμβουλίου Λεμεσού και Άλλων (1994) 4 Α.Α.Δ. 853,
Κάνικα Hotels Ltd και Άλλοι ν. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού-Αμαθούντος (1996) 3 Α.Α.Δ. 169,
Γιασεμίδου ν. Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας και Άλλων, Υπόθεση Αρ. 62/90, ημερ. 12.6.1992.
Προσφυγή.
Προσφυγή με την οποία προσβάλλεται η απόφαση για χρέωση στους Αιτητές πάγιου ετήσιου τέλος για ωφέλεια από το Κυβερνητικό Υδατικό Έργο Πολεμιδιών και Γερμασόγειας για το έτος 1994.
Π. Αναστασιάδης, για τους Αιτητές.
Γ. Στυλιανίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ.: Οι προσφυγές αυτές ακούστηκαν μαζί λόγω του κοινού νομικού και πραγματικού υποβάθρου τους και θα εκδοθεί κοινή απόφαση.
Με το αιτητικό της πρώτης από αυτές επιδιώκεται η πιο κάτω θεραπεία:
"Απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου με την οποία ο καθορισμός και/ή η επιβολή και/ή η χρέωση στους Αιτητές πάγιου ετήσιου τέλους για ωφέλεια από το Κυβερνητικό Υδατικό Έργο Πολεμιδιών (Γαρύλλη) και Γερμασόγειας για το έτος 1994 είναι άκυρα και στερημένα οποιουδήποτε αποτελέσματος."
Ανάλογες είναι και οι θεραπείες που ζητούνται με τις υπόλοιπες προσφυγές.
Οι αιτητές είναι ιδιοκτήτες κτημάτων στην Επαρχία Λεμεσού. Οι περιοχές στις οποίες βρίσκονται τα κτήματά τους καλύπτονται, για σκοπούς αρδεύσεως, από το Κυβερνητικό Υδατικό Έργο Πολεμιδιών (Γαρύλλη) και Γερμασόγειας.
Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε, στις 6.12.1991, αναθεωρημένα τέλη για σκοπούς αρδεύσεως από τα Κυβερνητικά Υδατικά Έργα, συμπεριλαμβανομένου και του πιο πάνω έργου. Στα αναθεωρημένα τέλη περιλαμβάνετο και πάγιο ετήσιο τέλος για ωφέλεια από το έργο, για το οποίο το εγκριθέν τέλος ήταν £1,00 ανά δεκάριο, που θα επιβάλλετο από το δεύτερο χρόνο λειτουργίας του αρδευτικού δικτύου. (Βλέπε Παράρτημα Α της σχετικής Πρότασης προς το Υπουργικό Συμβούλιο).
Με νέα απόφασή του, ημερομηνίας 18.5.1994, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να επιβεβαιώσει την προηγούμενη πιο πάνω απόφασή του που λήφθηκε, όπως αναφέρεται, για να ανταποκριθεί η Δημοκρατία σε διεθνή υποχρέωσή της.
Ως αποτέλεσμα της τελευταίας πιο πάνω απόφασης στάληκαν στους αιτητές σχετικές "χρεωστικές σημειώσεις, αναφορικά με τα οφειλόμενα από αυτούς ποσά στην κάθε περίπτωση.
Ακολούθησαν οι παρούσες προσφυγές.
Εγείρεται, υπό μορφή προδικαστικής ένστασης, το θέμα της εκτελεστότητας των προσβαλλομένων πράξεων. Ο δικηγόρος για τους καθών οι αίτηση υποστήριξε ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις (τα χρεωστικά σημειώματα), δεν είναι εκτελεστές διοικητικές πράξεις αλλά πράξεις εκτελέσεως της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου η οποία ήταν η μόνη εκτελεστή, δεν προσβάλλεται όμως με τις παρούσες προσφυγές. Είναι περαιτέρω η θέση του ότι ακόμη κι αν θεωρηθεί ότι οι προσφυγές στρέφονται και κατά της εν λόγω απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, οι προσφυγές είναι εκπρόθεσμες όσον αφορά την απόφαση αυτή. Και τούτο, ισχυρίζεται, επειδή οι αιτητές έλαβαν γνώση της απόφασης αυτής πριν τις 5.5.1993, ημερομηνία κατά την οποία υπέβαλαν παράπονο στον Επίτροπο Διοικήσεως, όπως φαίνεται από σχετική έκθεσή του, ημερομηνίας 20.5.1993.
Ο δικηγόρος για τους αιτητές, αφού αναφέρθηκε στο αιτητικό των προσφυγών, είπε ότι εναπόκειται στο Δικαστήριο ν' αποφασίσει ποια είναι η εκτελεστή πράξη και ισχυρίστηκε ότι η εξουσία του Υπουργικού Συμβουλίου είναι για επιβολή μέγιστου (maximum) ποσού τελών τα οποία έπρεπε να εξατομικευθούν αφού δεν είναι νοητό Κανονισμός που προνοεί μέγιστο ποσό τέλους να συνιστά και ατομική διοικητική πράξη. Ισχυρίστηκε επίσης ότι και αν ακόμα το Δικαστήριο καταλήξει ότι η μόνη εκτελεστή πράξη είναι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, οι αιτητές δεν είχαν πλήρη γνώση της απόφασης αυτής, η δε αναφορά του Επιτρόπου Διοικήσεως στην έκθεσή του έγινε κατόπιν εντοπισμού της αποφάσεως ως αποτέλεσμα δικής του έρευνας. Το τί ακριβώς γνώριζαν οι αιτητές προκύπτει από την επιστολή του δικηγόρου τους προς τον Επίτροπο Διοικήσεως, ημερομηνίας 5.5.1993.
Εκτελεστές είναι οι πράξεις/αποφάσεις διοικητικού οργάνου που δηλώνουν τη βούληση του οργάνου επί συγκεκριμένου θέματος και αποσκοπούν στην παραγωγή έννομου αποτελέσματος με το οποίο δημιουργείται, τροποποιείται ή καταργείται υπάρχουσα νομική κατάσταση, είναι δε άμεσα εκτελεστές δια της διοικητικής οδού. (Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου Επικρατείας της Ελλάδας, 1929-1959, σελ. 236-237, Μιχαλάκης Σ. Σχίζας ν. Δημοτικού Συμβουλίου Λεμεσού και Άλλων (1994) 4 Α.Α.Δ. 853).
Ο δικηγόρος των αιτητών δεν προσδιόρισε τη φύση της συγκεκριμένης απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου. Περιόρισε τους ισχυρισμούς του στο κατά πόσο επιβάλλετο όπως η επιβολή των εν προκειμένω τελών γίνει με Κανονισμούς και αμφισβήτησε τη νομιμότητα τους με τον τρόπο που έγιναν.
Στην απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Κάνικα Hotels Ltd και Άλλοι ν. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού-Αμαθούντος (1996) 3 Α.Α.Δ. 169, λέχθηκαν τα ακόλουθα:
"Το κριτήριο αν μία πράξη είναι διοικητική ή όχι δεν είναι μόνο τυπικό, δηλαδή δεν εξαρτάται μόνο από την φύση του οργάνου που προβαίνει στην πράξη αλλά είναι κυρίως ουσιαστικό. δηλαδή πρέπει και το περιεχόμενο της πράξης να είναι διοικητικής φύσης. Έτσι, δεν μπορούν να προσβληθούν απευθείας με προσφυγή κανονιστικές πράξεις της διοίκησης που έχουν νομοθετικό περιεχόμενο (δέστε Παπαφιλίππου ν. Republic, 1 R.S.C.C. 62 και Police v. Hodnrou, 3 R.S.C.C. 82). Η κανονιστική πράξη είναι πράξη που θέτει κανόνες που ως επί το πλείστον είναι κανόνες δικαίου και δημιουργεί, λόγω της φύσης της, καταστάσεις γενικές, απρόσωπες και αντικειμενικές. Σε αντίθεση, η ατομική διοικητική πράξη δημιουργεί υποκειμενικές καταστάσεις εξατομικεύοντας ένα κανόνα δικαίου και εφαρμόζοντας τον στη κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της κανονιστικής πράξης που τη διακρίνει από την ατομική είναι η γενικότητα, εννοιολογική γενικότητα και όχι αριθμητική, που παρέχει στην πράξη την δυνατότητα εφαρμογής της σε περιπτώσεις αόριστες που είτε ήδη υπάρχουν είτε θα υπάρξουν στο μέλλον. Το δε νομικό περιεχόμενο της κανονιστικής πράξης δεν εξαντλείται με μία εφαρμογή αλλά διατηρεί τη δυνατότητα να προκαλεί νέες εφαρμογές σε αόριστες και μέλλουσες περιπτώσεις που συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις που έχει θέσει η πράξη. (Lanitis Farm v. Republic (1982) 3 C.L.R. 124).
Στην πιο πάνω υπόθεση αποφασίστηκε τελικά ότι μέρος του Παραρτήματος των Κανονισμών, που αναφερόταν στον καθορισμό του πληρωτέο αποχετευτικού τέλους, όπως και τον τόπο και χρόνο πληρωμής του, συνιστούσε στην ουσία εκτελεστή διοικητική πράξη.
Στις υποθέσεις Μάρω Γιασεμίδου ν. Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας και Άλλων, Υπόθεση Αρ. 62/90, ημερομηνίας 12.6.1992 και Μιχαλάκης Σ. Σχίζας ν. Δημοτικού Συμβουλίου Λεμεσού και Άλλων (πιο πάνω), αποφασίστηκε ότι ο καταμερισμός της δαπάνης για τη βελτίωση δρόμου μεταξύ των ιδιοκτητών των παρόδιων ακινήτων συνιστούσε πράξη εκτέλεσης, η δε εκτελεστή πράξη ήταν η δημοσιευθείσα προηγουμένως απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.
Στις υπό εξέταση περιπτώσεις, ο καθορισμός των τελών είχε γίνει από το Υπουργικό Συμβούλιο με την εν λόγω απόφαση του. Το τι απέμενε στην Επιτροπεία του Συνδέσμου ήταν να υπολογίσει το οφειλόμενο στην κάθε περίπτωση τέλος με βάση το εμβαδόν του συγκεκριμένου κτήματος. Η πράξη αυτή δεν συνεπάγεται άσκηση διακριτικής εξουσίας. Η βούληση της διοίκησης δηλώθηκε με τον καθορισμό των τελών προς £1,00 ανά δεκάριο. Είναι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που επέφερε αλλαγή στη νομική κατάσταση των αιτητών. Ο υπολογισμός των τελών που περιέχεται στις "χρεωστικές σημειώσεις" που στάληκαν στους αιτητές, και που απετέλεσαν το αντικείμενο των υπό εξέταση προσφυγών, δεν συνιστά παρά πράξη εκτέλεσης της εν λόγω απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου. Η προσβολή πράξεων εκτέλεσης με προσφυγή κάτω από το Άρθρο 146 του Συντάγματος δεν είναι επιτρεπτή. Το γεγονός ότι οι αιτητές προβάλλουν ισχυρισμούς που αφορούν τη διαδικασία και τον τρόπο λήψης της εκτελεστής διοικητικής απόφασης δεν διαφοροποιεί την κατάσταση, εφόσο θα μπορούσαν να προβάλουν τους ίδιους ισχυρισμούς σε προσφυγή με την οποία θα πρόσβαλλαν την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που ήταν εκτελεστή.
Έστω κι αν δεχθώ ότι με τις προσφυγές αυτές προσβάλλεται και η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, εγείρεται το θέμα του εμπροθέσμου τους όσον αφορά την προσβολή της. Αναφορικά με το θέμα αυτό, είναι παραδεκτό γεγονός ότι η σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου δεν δημοσιεύθηκε. Επομένως η προθεσμία των 75 ημερών για άσκηση των προσφυγών άρχεται από της ημερομηνίας κατά την οποία οι αιτητές έλαβαν γνώση της εν λόγω απόφασης.
Οι αιτητές υποστηρίζουν ότι κατά την ημερομηνία κατά την οποία υπέβαλαν το παράπονό τους στον Επίτροπο Διοικήσεως (5.5.1993) δεν είχαν πλήρη γνώση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου και είναι ο Επίτροπος Διοικήσεως που την εντόπισε, κατόπιν δικής του έρευνας. Από την πιο πάνω επιστολή των αιτητών φαίνεται ότι είχαν γνώση, τουλάχιστον της ύπαρξης απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου αναφορικά με τα επίδικα τέλη. Έστω και αν δεχθώ ότι οι αιτητές δεν είχαν πλήρη γνώση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου στις 5.5.1993, είναι φανερό ότι έλαβαν πλήρη γνώση του περιεχομένου της με την έκθεση του Επιτρόπου Διοικήσεως, που έχει ημερομηνία 20.5.1993, στην οποία μάλιστα αναφέρεται (σελ. 13), στα συμπεράσματά του, ότι οι ενέργειες της Επιτροπείας του Υδατικού Έργου για επιβολή και είσπραξη των τελών συνιστούσαν πράξεις εκτέλεσης της ήδη ληφθείσας απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου. Έστω και αν η προθεσμία για την προσβολή της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου θεωρηθεί ότι έπρεπε να αρχίσει να μετρά από την ημερομηνία λήψης της έκθεσης του Επιτρόπου Διοικήσεως από τους αιτητές, η προθεσμία αυτή παρήλθε προ πολλού. Συνεπώς, η οποιαδήποτε απόπειρα προσβολής της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, που ήταν εκτελεστή, με τις προσφυγές αυτές, είναι εκπρόθεσμη.
Με βάση τα πιο πάνω καταλήγω ότι οι προσφυγές αυτές πρέπει να απορριφθούν.
Όλες οι πιο πάνω προσφυγές απορρίπτονται με έξοδα εκ £300 (συνολικά για όλες τις προσφυγές) υπέρ των καθών η αίτηση.
Οι προσφυγές απορρίπτονται με έξοδα.