|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 4 ΑΑΔ 688
13 Μαρτίου, 1997
[ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΙΚΑΡΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ,
2. ΞΕΝΟΥΛΛΑ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ,
3.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ,
4.ΑΝΔΡΟΥΛΛΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ,
5.ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ,
6.ΓΑΒΡΙΗΛ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ,
7.ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ,
8. ΓΑΒΡΙΕΛΛΑ ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ,
Αιτητές,
ν.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
2. ΕΠΑΡΧΟΥ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΚΑΙ/' Η
ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ,
ΜΕΣΩ ΕΠΑΡΧΟΥ ΛΑΡΝΑΚΑΣ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1049/87)
Συνταγματικό Δίκαιο — Στέρηση ακίνητης ιδιοκτησίας και περιορισμοί αυτής — Άρθρο 23 του Συντάγματος — Τα νομολογιακά πορίσματα ως προς την ερμηνεία του — Περιστάσεις επιβολής περιορισμών συμφώνων προς το Σύνταγμα στην κριθείσα περίπτωση δημοσίευσης ρυμοτομικού σχεδίου.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Δεδικασμένο — Περιστάσεις μη δημιουργίας δεδικασμένου στην κριθείσα περίπτωση.
Οι αιτητές προσέβαλαν ρυμοτομικό σχέδιο που επηρέαζε ακίνητα συνιδιοκτησίας τους.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:
1. Το δικαίωμα ιδιοκτησίας, κινητής και ακίνητης, κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα (Άρθρο 23.1). Υπόκειται όμως τόσο σε περιορι σμούς όσο και σε στέρηση σύμφωνα με, και για τους λόγους που προβλέπονται στις παραγράφους 3 και 4 του Άρθρου 23 του Συντάγματος. Η πολεοδομία όπως και η ανάπτυξη και χρησιμοποίηση οποιασδήποτε ιδιοκτησίας προς προαγωγή της δημόσιας ωφέλειας καθορίζονται ρητά ως λόγοι για τους οποίους μπορεί να επιβληθούν, βάσει νόμου, περιορισμοί στη χρήση ιδιοκτησίας. Στην προκείμενη περίπτωση οι περιορισμοί επιβλήθηκαν χάριν της πολεοδομίας και της προαγωγής δημόσιας ωφέλειας (ρυμοτομικό σχέδιο), με σκοπό τη διαπλάτυνση του δημόσιου δρόμου Λάρνακας-Δεκέλειας. Μόνο με την απαλλοτρίωση επέρχεται στέρηση ιδιοκτησίας (Άρθρο 23.4 του Συντάγματος), διαδικασία η οποία προβλέπει την αποζημίωση του ιδιοκτήτη πριν την αποξένωση της περιουσίας του.
Η επιβολή περιορισμών στη χρήση ιδιοκτησίας δεν προϋποθέτει την εκ των προτέρων αποζημίωση του ιδιοκτήτη για ζημιά που ενδεχομένως θα υποστεί ως αποτέλεσμα της επιβολής τους. Αποζημίωση για ουσιαστική μείωση της οικονομικής αξίας της ιδιοκτησίας, εξαιτίας περιορισμών στη χρήση τους, καθορίζεται σε περίπτωση διαφωνίας από αρμόδιο πολιτικό δικαστήριο (Άρθρο 23.3). Περιορισμοί στη χρήση ιδιοκτησίας απολήγουν σε στέρηση της, μόνο όταν καθιστούν την ιδιοκτησία αδρανή. Η ιδιοκτησία γης δεν παρέχει δικαίωμα χρήσης της για οικοδομικούς σκοπούς ή, γενικότερα, δικαίωμα για την οικοδομική ανάπτυξη του ακινήτου. Συναρτάται με οικοδομικούς σκοπούς μόνο στην περίπτωση που το ακίνητο συνιστά οικόπεδο. Η διαπίστωση της ανάγκης για την επιβολή των περιορισμών στη χρήση ακίνητης ιδιοκτησίας και η επιλογή των μέσων για την προαγωγή των πολεοδομικών στόχων ανάγονται στην κρίση του αρμόδιου διοικητικού οργάνου και είναι ουσιαστικά ανέλεγκτες.
Ενόψει των πιο πάνω απορρίπτεται ο ισχυρισμός των αιτητών ότι η επίδικη απόφαση είναι άκυρη γιατί αυτοί υπέστησαν μεγάλη ζημιά τόσο από οικοδομικής όσο και από εμπορικής πλευράς, με την προσβληθείσα απ' αυτούς γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, εφόσον με την επίδικη απόφαση δεν επέρχεται στέρηση της περιουσίας τους αλλά επιβάλλονται κάποιοι συνταγματικά κατοχυρωμένοι περιορισμοί στη χρήση της (βλ. Άρθρο 23.3 του Συντάγματος).
2. Τέλος παρατηρώ ότι η απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη Δημοτικό Συμβούλιο Λάρνακας v. Mobil Oil (Cyprus) Ltd και Άλλων (1996) 3 Α.Α.Δ. 294, την οποία επικαλείται ο δικηγόρος των καθ' ων για να υποστηρίξει ότι αυτή αποτελεί δεδικασμένο και για την παρούσα υπόθεση, κρίνω ότι δεν ευσταθεί. Η απόφαση της Ολομέλειας αναφέρεται στη νομιμότητα της απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών, μετά από ιεραρχική προσφυγή που άσκησαν οι αιτητές στην περίπτωση εκείνη. Στην προκείμενη περίπτωση το αποφασίζου όργανο είναι ο Έπαρχος Λάρνακας και αυτού την απόφαση προσβάλλουν οι αιτητές.
Η προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Lanitis E.C. Estates Ltd και Άλλοι ν. Δημοκρατίας και Άλλου (1989) 3 Α.Α.Δ. 3252,
Δημητριάδη και Αλλοι ν. Υπουργικού Συμβουλίου και Άλλων (1996) 3 Α.Α.Δ. 85,
Δημοτικό Συμβούλιο Λάρνακας v. Mobil Oil (Cyprus) Ltd και Άλλων (1996) 3 Α.Α.Δ. 294.
Προσφυγή.
Προσφυγή με την οποία προσβάλλεται η δημοσίευση του ρυμοτομικού σχεδίου του κύριου δρόμου Λάρνακας - Δεκέλειας, το οποίο επηρέαζε τα κτήματα των αιτητών.
Χρ. Τριανταφυλλίδης, για τους Αιτητές.
Π. Κληρίδης, Ανώτερος Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ'ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Δ.: Οι αιτητές ζητούν την πιο κάτω θεραπεία από το Δικαστήριο:
"Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η απόφαση των καθ'ων η Αίτηση η οποία εδημοσιεύθη εις την Επίσημον Εφημερίδα της Δημοκρατίας την 9/10/1987 (Παράρτημα 1 επί της παρούσης) είναι άκυρος και/ή παράνομος και/ή άνευ ουδεμίας νομικής ισχύος."
Οι αιτητές είναι όλοι ιδιοκτήτες μεριδίου στο τεμάχιο με αριθμό 140/2/1/1 και στο τεμάχιο με αριθμό 123/1/1, Φ/Σχ XLI.26, υπ' αριθμό εγγραφής 6423, στο χωριό Πύλα.
Στις 9/10/87 δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας η γνωστοποίηση αρ. 3070. Με την απόφαση που προσβάλλεται ο Επαρχος Λάρνακας γνωστοποίησε το ρυμοτομικό σχέδιο του κύριου δρόμου Λάρνακας-Δεκέλειας το οποίο επηρέαζε τα ανωτέρω κτήματα των αιτητών.
Η διεύρυνση του δρόμου αποσκοπούσε να γίνει ο δρόμος αυτός τετραπλής κατευθύνσεως με δύο υπηρεσιακούς δρόμους. Το εμβαδόν των πιο πάνω τεμαχίων των αιτητών που επηρεάζεται κρίθηκε απαραίτητο για τη διαπλάτυνση του δρόμου.
Οι αιτητές επικαλούνται κατά πολύ συνοπτικό τρόπο τους πιο κάτω νομικούς ισχυρισμούς για να επιτύχουν ακύρωση της επίδικης απόφασης των καθ' ων (γνωστοποίηση 3070).
Είναι η θέση τους ότι με το ρυμοτομικό σχέδιο που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας τους προξενείται μεγάλη υλική και/ή οικονομική ζημιά γιατί μειώνεται ουσιαστικά ο εκμεταλλεύσιμος χώρος για σκοπούς οικοδομής. Με αποτέλεσμα οι ίδιοι να μην μπορούν να προβούν εύκολα σε πώληση και/ή άλλη εκμετάλλευση του εν λόγω κτήματος, όταν μάλιστα πρόκειται για μια άκρως τουριστική περιοχή. Επηρεάζεται, ισχυρίζονται, ουσιωδώς το 1/10 σχεδόν του ολικού εμβαδού του τεμαχίου, χώρος αρκετά μεγάλος. Συνεπώς δημιουργείται μεγάλη ζημιά για την εκμετάλλευσή του τόσο από οικοδομικής πλευράς όσο και από εμπορικής, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μεγάλη οικονομική και υλική ζημιά.
Ο δικηγόρος των καθ' ων η αίτηση αντέκρουσε την πιο πάνω θέση των αιτητών και έκανε αρχικά αναφορά στην περιγραφή των τεμαχίων των αιτητών. Ότι δηλαδή είχαν έκταση 2 προστάθια και 2.700. τετραγωνικά πόδια. Το τμήμα του τεμαχίου που επηρεάζεται έχει εμβαδό 85.200 τ.π., είναι δηλαδή το ποσοστό επηρεασμού 8,1% του ολικού εμβαδού του τεμαχίου.
Προς αντιμετώπιση του ισχυρισμού αυτού των αιτητών ο δικηγόρος των καθ' ων αντί δικών του σχολίων παρέπεμψε στο πιο κάτω απόσπασμα από την απόφαση του Δικαστή Στυλιανίδη στη Ανδρέας Μιχαήλ Αντωνίου και Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 3251:
"Ο επηρεασμός των ακινήτων των αιτητών είναι πολύ περιορισμένης έκτασης, ενώ οι ευεργετικές επιπτώσεις στα κτήματα των αιτητών είναι μεγαλύτερες.
Εν πάση περιπτώσει, αν οι αιτητές κρίνουν ότι υφίστανται ταλαιπωρία, ή ο περιορισμός είναι τέτοιας έκτασης που δικαιολογεί την απαίτηση αποζημιώσεων, το δικαίωμά τους αυτό δεν επηρεάζεται.
Το ρυμοτομικό σχέδιο, που αποτελεί τη βάση των αποφάσεων που προσβάλλονται, είναι υψίστης δημόσιας ωφέλειας σε μία ραγδαία αναπτυσσόμενη τουριστικά περιοχή, σε περίοδο που ο τουρισμός αποτελεί μία από τις κύριες πηγές του εισοδήματος της Κύπρου, γενικά, και της περιοχής εκείνης, ειδικά."
Το δικαίωμα ιδιοκτησίας, κινητής και ακίνητης, κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα (άρθρο 23.1). Υπόκειται όμως τόσο σε περιορισμούς όσο και σε στέρηση σύμφωνα με, και για τους λόγους που προβλέπονται στις παραγράφους 3 και 4 του άρθρου 23 του Συντάγματος. Η πολεοδομία όπως και η ανάπτυξη και χρησιμοποίηση οποιασδήποτε ιδιοκτησίας προς προαγωγή της δημόσιας ωφέλειας καθορίζονται ρητά ως λόγοι για τους οποίους μπορεί να επιβληθούν, βάσει νόμου, περιορισμοί στη χρήση ιδιοκτησίας. Στην προκείμενη περίπτωση οι περιορισμοί επιβλήθηκαν χάριν της πολεοδομίας και της προαγωγής δημόσιας ωφέλειας (ρυμοτομικό σχέδιο), με σκοπό τη διαπλάτυνση του δημόσιου δρόμου Λάρνακας-Δεκέλειας. Μόνο με την απαλλοτρίωση επέρχεται στέρηση ιδιοκτησίας (άρθρο 23.4 του Συντάγματος), διαδικασία η οποία προβλέπει την αποζημίωση του ιδιοκτήτη πριν την αποξένωση της περιουσίας του.
Η επιβολή περιορισμών στη χρήση ιδιοκτησίας δεν προϋποθέτει την εκ των προτέρων αποζημίωση του ιδιοκτήτη για ζημιά που ενδεχομένως θα υποστεί ως αποτέλεσμα της επιβολής τους. Αποζημίωση για ουσιαστική μείωση της οικονομικής αξίας της ιδιοκτησίας, εξαιτίας περιορισμών στη χρήση τους, καθορίζεται σε περίπτωση διαφωνίας από αρμόδιο πολιτικό δικαστήριο (άρθρο 23.3). Περιορισμοί στη χρήση ιδιοκτησίας απολήγουν σε στέρηση της, μόνο όταν καθιστούν την ιδιοκτησία αδρανή (βλέπε Lanitis E.C. Estates Ltd και Άλλοι ν. Δημοκρατίας και Άλλον (1989) 3 Α.Α.Δ. 3252). Η ιδιοκτησία γης δεν παρέχει δικαίωμα χρήσης της για οικοδομικούς σκοπούς ή, γενικότερα, δικαίωμα για την οικοδομική ανάπτυξη του ακινήτου. Συναρτάται με οικοδομικούς σκοπούς μόνο στην περίπτωση που το ακίνητο συνιστά οικόπεδο. Η διαπίστωση της ανάγκης για την επιβολή των περιορισμών στη χρήση ακίνητης ιδιοκτησίας και η επιλογή των μέσων για την προαγωγή των πολεοδομικών στόχων ανάγονται στην κρίση του αρμόδιου διοικητικού οργάνου και είναι ουσιαστικά ανέλεγκτες. Η ίδια θέση υιοθετείται στη Lanitis E.C. Estates Ltd και Άλλοι (ανωτέρω).
Όλα όσα έχουν λεχθεί πιο πάνω από το Δικαστήριο έχουν αναπτυχθεί ενδελεχώς στην απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου η οποία δόθηκε από τον Πική, Πρόεδρο Ανθή Δημήτρη Δημητριάδη και Άλλοι ν. Υπουργικού Συμβουλίου και Άλλων (1996) 3 Α.Α.Δ. 85.
Ενόψει των πιο πάνω απορρίπτεται ο ισχυρισμός των αιτητών ότι η επίδικη απόφαση είναι άκυρη γιατί αυτοί υπέστησαν μεγάλη ζημιά τόσο από οικοδομικής όσο και από εμπορικής πλευράς, με την προσβληθείσα απ' αυτούς γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, εφόσον με την επίδικη απόφαση δεν επέρχεται στέρηση της περιουσίας τους αλλά επιβάλλονται κάποιοι συνταγματικά κατοχυρωμένοι περιορισμοί στη χρήση της (βλ. άρθρο 23.3 του Συντάγματος).
Ο επόμενος ισχυρισμός των αιτητών, ότι δηλαδή δημιουργείται δυσμενής διάκριση εις βάρος τους σε σύγκριση με άλλους ιδιοκτήτες καθώς και ότι η ρυμοτομία έγινε δεκτή χωρίς να έχει προηγηθεί η αναγκαία και πρέπουσα μελέτη ή έρευνα, απορρίπτεται εφόσον δεν έχει αναπτυχθεί και στηριχθεί από τους αιτητές.
Τέλος παρατηρώ ότι η απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη Δημοτικό Συμβούλιο Λάρνακας v. Mobil Oil (Cyprus) Ltd και Άλλων (1996) 3 Α.Α.Δ. 294, την οποία επικαλείται ο δικηγόρος των καθ'ων για να υποστηρίξει ότι αυτή αποτελεί δεδικασμένο και για την παρούσα υπόθεση, κρίνω ότι δεν ευσταθεί. Η απόφαση της Ολομέλειας αναφέρεται στη νομιμότητα της απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών, μετά από ιεραρχική προσφυγή που άσκησαν οι αιτητές στην περίπτωση εκείνη. Στην προκείμενη περίπτωση το αποφασίζον όργανο είναι ο Έπαρχος Λάρνακας και αυτού την απόφαση προσβάλλουν οι αιτητές.
Καταλήγω ότι η προσφυγή των αιτητών απορρίπτεται, χωρίς καμιά διαταγή ως προς τα έξοδα.
Η προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.