CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(1997) 4 ΑΑΔ 1723

ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 975/96.

17 Ιουλίου, 1997.

Με επιστολή του ημερ. 22.8.1986 ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών ("η αρμόδια αρχή") ζήτησε από τον Πρόεδρο της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας ("η Επιτροπή") να προχωρήσει στις μεταθέσεις των Βοηθών Φοροθετών οι οποίοι κατανομάζοντο στην επιστολή. Της πιο πάνω πρότασης της αρμόδιας αρχής είχε προηγηθεί επιστολή του Διευθυντή του Τμήματος Εσωτερικών Προσόδων ("ο Διευθυντής") ημερ. 5.8.1996 προς την αρμόδια αρχή η οποία περιλάμβανε πρόταση του Διευθυντή για την μετάθεση των 20 Βοηθών Φοροθετών. Μαζί με την πιο πάνω πρόταση της αρμόδιας αρχής είχε διαβιβασθεί και η πιο πάνω επιστολή του Διευθυντή η οποία συνοδευόταν από τις γραπτές παραστάσεις που υπέβαλαν οι ενιστάμενοι υπάλληλοι.

Οι μεταθέσεις αποτελούν απλή διοικητική πράξη. Τεκμαίρεται ότι διενεργούνται για εξυπηρέτηση των αναγκών της υπηρεσίας. Ο αιτητής φέρει το βάρος ανατροπής αυτού του τεκμηρίου (Βλ. Pierides v. Republic (1969) 3 C.L.R. 274, Isaias v. Republic (1985) 3 C.L.R. 490, 492, Zachariou v. Republic (1986) 3 C.L.R. 969).

Το διοικητικό δικαστήριο δεν επεμβαίνει οσάκις η Επιτροπή ασκεί τη διακριτική της ευχέρεια με ορθό τρόπο. Ούτε και υποκαθιστά τη δική του απόφαση με εκείνη της Επιτροπής. Από την άλλη παρόλο που η άσκηση της διακριτικής ευχέρειας της Επιτροπής, σε σχέση με τους λόγους που υπαγορεύουν μια μετάθεση δεν υπόκειται στον έλεγχο του διοικητικού δικαστηρίου, το δικαστήριο επεμβαίνει οσάκις διαπιστώνεται κακή χρήση της διακριτικής ευχέρειας ή πλάνη περί τα πράγματα ή παραγνώριση ουσιωδών παραγόντων (Βλ. Vafeadis v. Republic (1964) C.L.R. 454, Mouzouris v. Republic (1972) 3 C.L.R. 43).

Σε ελληνική μετάφραση:

Η πρωτοβουλία για την διενέργεια μιας μετάθεσης ανήκει στην αρμόδια αρχή, ενώ η εξουσία για τη διενέργεια της ανήκει στην Επιτροπή. Η τελευταία πρέπει να ικανοποιηθεί ότι υφίσταται η ισχυριζόμενη ανάγκη και κατά πόσο η προτεινόμενη μετάθεση είναι αναγκαία για την ικανοποίηση τέτοιας ανάγκης (Βλ. Poyiatzis v. Republic (1987) 3 C.L.R. 1003, 1007).

Είναι ορθό ότι για τη διενέργεια μεταθέσεων απαιτείται δεόντως αιτιολογημένη πρόταση της αρμόδιας αρχής (Άρθρο 48(2) του Νόμου 1/90). Το κατά πόσο μια διοικητική πράξη είναι αιτιολογημένη ή όχι εξαρτάται από τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά της (Βλ. Πισσάς ν. Δημοκρατίας (1974) 3 Α.Α.Δ. 476).

΄Εχει νομολογηθεί ότι λόγοι υγείας, οικογενειακές και άλλες περιστάσεις των υπαλλήλων δεν αποτελούν τον κυρίαρχο παράγοντα που διέπει τις μεταθέσεις. Παρόλο ότι πρέπει να θεωρούνται ότι σχετίζονται με τις ανάγκες της υπηρεσίας πρέπει να ζυγίζονται σε συνδυασμό με την ολότητα τέτοιων αναγκών (Vafeadis και Zachariou (πιο πάνω)). Ο κυρίαρχος παράγων είναι η επάρκεια και αποτελεσματικότητα της υπηρεσίας (Βλ. Zachariou, πιο πάνω).

Η κατάσταση της υγείας αποτελεί σχετικό παράγοντα ο οποίος πρέπει να εξετάζεται δεόντως (Βλ. Stamatiades v. Republic (1969) 3 C.L.R. 361). Ωστόσο ούτε οι προσωπικές ούτε οι οικογενειακές περιστάσεις μπορούν να υπερισχύσουν της δέσμευσης του υπαλλήλου έναντι της υπηρεσίας (Βλ. Isaias, πιο πάνω). Τα προσωπικά συμφέροντα των υπαλλήλων πρέπει να υποτάσσονται στο δημόσιο συμφέρον (Βλ. Iordanou v. Republic (1966) 3 C.L.R. 696).

Είναι πρόδηλο από το ενώπιον μου υλικό ότι ο Διευθυντής εξέτασε δεόντως τους λόγους ενστάσεως της αιτήτριας αλλά δεν τους βρήκε σοβαρούς σε βαθμό που να δικαιολογούν την μη μετάθεση της. Δεν υπαρχει αμφιβολία ότι μετάθεση σε πόλη άλλη από την πόλη διαμονής προϋποθέτει κάποιας μορφής ταλαιπωρία για τον επηρεαζόμενο υπάλληλο και κάποια πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση. Ωστόσο, καθώς έχει νομολογηθεί, τα προβλήματα που προκύπτουν πρέπει να αξιολογούνται σε συνάρτηση με την ολότητα των αναγκών της υπηρεσίας. ΄Εχοντας υπόψη τους λόγους οι οποίοι έχουν υπαγορεύσει την μετάθεση, όπως αυτοί προδιαγράφονται στην σχετική πρόταση της αρμόδιας αρχής, σε συνάρτηση με τους λόγους απόρριψης της ενστάσεως της αιτήτριας, κρίνω ότι το σχετικό συμπέρασμα του Διευθυντή ήταν εύλογα επιτρεπτό με βάση το ενώπιον μου υλικό και δεν υφίσταται πεδίο επέμβασης του δικαστηρίου. Τα οποιαδήποτε προβλήματα της αιτήτριας, όσο δύσκολα και αν ήταν πρέπει να υποταχθούν στις ανάγκες της υπηρεσίας (Βλ. Isaias και Iordanous (πιο πάνω)).

Καθώς έχει νομολογηθεί τεκμέρεται ότι οι μεταθέσεις διενεργούνται προς το συμφέρον της υπηρεσίας. Το βάρος ανατροπής του τεκμηρίου το φέρει ο αιτητής. Στην κρινόμενη περίπτωση η Διοίκηση δεν έχει αρκεσθεί στο πιο πάνω τεκμήριο. ΄Εχει επικαλεσθεί ρητά τις ανάγκες της υπηρεσίας σε συνάρτηση με άλλους λόγους. Η αιτήτρια δεν έχει αποσίσει το βάρος ανατροπής του τεκμηρίου. Η προσβαλλόμενη απόφαση είναι δεόντως αιτιολογημένη. Περιέχει όλα τα ειδικά και συγκεκριμένα στοιχεία για την διακρίβωση της νομιμότητας της (Βλ. Δαγτόγλου, Γενικό Διοιητικό Δίκαιο, 3η έκδοση, 1992, παραγ. 636, 646, 647).

Αναφορικά με τον πιο πάνω λόγο ακυρώσεως (β) που σχετίζεται με την συγκεκριμενοποίηση του δημοσίου συμφέροντος έχει νομολογηθεί ότι τα γεγονότα που στοιχειοθετούν το δημόσιο συμφέρον πρέπει να εξειδικεύονται και να συσχετίζονται με το συγκεκριμένο συμφέρον του δημοσίου, το οποίο η απόφαση σκοπεί να προάγει (Βλ. Κωνσταντίνου ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 1603/29.10.96, Kazamias v. Republic (1982) 3 C.L.R. 239, 279-284).

Το δημόσιο συμφέρον δεν αποτελεί κριτήριο πέρα και υπεράνω του θετού δικαίου, αλλά εκφράζεται από αυτό, με τρόπο και κατά τους τύπους που αντιστοιχούν στην ιεραρχία του θετού δικαίου. Δεν μπορεί - το δημόσιο συμφέρον - να θεμελιώσει απαλλαγή από την αρχή της νομιμότητας, αλλά αντιθέτως δημόσιο συμφέρον είναι μόνο οτι τα συνταγματικώς οριζόμενα όργανα, κατά τη συνταγματικώς καθοριζόμενη ιεραρχία και διαδικασία, ορίζουν ως δημόσιο συμφέρον. Τα όργανα αυτά είναι ο συνταγματικός νομοθέτης και η κυβέρνηση/διοίκηση - με αυτή την ιεραρχική προτεραιότητα (Π. Δ. Δαγτόγλου, Συνταγματικό Δίκαιο - Ατομικά Δικαιώματα Α - παραγ. 252).

Σύμφωνα με την αρχή της νομιμότητας η δράση της διοίκησης είναι υποταγμένη στη ρήτρα της "επιφύλαξης" και της υπεροχής του Νόμου. Μια ατομική διοικητική απόφαση δεν είναι δυνατόν ποτέ να ληφθεί παρά μόνον μέσα σε καθορισμένα από το νόμο όρια. Η υποταγή της διοίκησης στο Νόμο νοείται ως υποταγή της Διοίκησης γενικά στο δίκαιο και ως υποχρέωση δράσης σύμφωνα με κανόνες δικαίου, γενικούς και αφηρημένους, ιεραρχικά διαρθρωμένους, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι γενικές αρχές και οι ρήτρες που έχουν διαπλαστεί νομολογιακά ή έχουν προκύψει από την πράξη και έχουν επισημανθεί από τη θεωρία, όπως π.χ. η αρχή της χρηστής διοίκησης, της αναλογικότητας, και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης ή η ρήτρα του δημοσίου συμφέροντος. Σε καμιά περίπτωση, όμως, η επιδίωξη σκοπού δημοσίου συμφέροντος, όσο επιτακτικός και αν είναι ο σκοπός αυτός, δεν μπορεί να δικαιολογήσει απαλλαγή της διοίκησης από την υποχρέωση τήρησης της αρχής της νομιμότητας. Το δημόσιο συμφέρον δεν βρίσκεται ούτε πέραν ούτε υπεράνω της νομιμότητας, αποτελεί στοιχείο εσωτερικό της και εντάσσεται σε αυτήν, και βέβαια δεν μπορεί να δικαιολογήσει από μόνο του παρέκκλιση και πολύ περισσότερο παράβαση κανόνων του θετού δικαίου (Βλ. Α. Μανιτάκη, Κράτος Δικαίου και Δικαστικός Έλεγχος της Συνταγματικότητας, σελ. 128-131).

Υπό το φως της φύσης της πράξης στην οποία έχει γίνει επίκληση του δημοσίου συμφέροντος σε συνάρτηση με το περιεχόμενο της πράξης, κρίνω ότι το συγκεκριμένο δημόσιο συμφέρον ήταν "οι ανάγκες και το συμφέρον της υπηρεσίας". ΄Ηταν αυτονόητο και δεν ήταν αναγκαίο, υπό τις περιστάσεις, οποιαδήποτε περαιτέρω συγκεκριμενοποίηση του πέρα από την συγκεκριμενοποίηση η οποία γίνεται στην παραγ. 2 της προσβαλλόμενης απόφασης, δηλαδή "το καλό του Τμήματος και της Υπηρεσίας γενικότερα".

Σε σχέση με την έλλειψη αιτιολογίας της προσβαλλόμενης απόφασης έγινε εισήγηση ότι η "εκ περιτροπής μετάθεση/διευθέτηση δεν αποτελεί αιτιολογία". ΄Εχει νομολογηθεί ότι η διενέργεια συχνών μεταθέσεων και για μικρή χρονική περίοδο δεν παραβιάζει οποιαδήποτε αρχή του διοικητικού δικαίου. Αντίθετα από τη μια με τον τρόπο αυτό οι υπάλληλοι τυγχάνουν δίκαιης μεταχείρισης και από την άλλη καθίσταται δυνατό για τους υπαλλήλους να αποκτήσουν μια πιο ευρεία γνώση των καθηκόντων της θέσης τους. Επίσης αποτρέπεται η καθήλωση τους στην ίδια θέση (Βλ. Papadopoulos v. P.S.C. (1988) 3 C.L.R. 952, 956).

Μια άλλη εισήγηση του ευπαίδευτου συνήγορου της αιτήτριας, που σχετίζεται με την έλλειψη αιτιολογίας της επίδικης απόφασης, ήταν ότι η Επιτροπή δέχθηκε ουσιαστικά την εισήγηση του πιο πάνω εγγράφου 166 για την αιτήτρια χωρίς να προβεί σε οποιαδήποτε δική της έρευνα και ενώ η άποψη αυτή δεν αιτιολογήθηκε ως εξυπηρετούσα συγκεκριμένο συμφέρο της υπηρεσίας.

΄Εχω παραθέσει πιο πάνω το κείμενο της πρότασης του Διευθυντή στο οποίο γίνεται αναφορά και στην Κλαδική Επιτροπή του Φοροθετικού Προσωπικού. Είναι πρόδηλο από το περιεχόμενο της πρότασης ότι η Κλαδική Επιτροπή δεν έχει διαδραματίσει οποιοδήποτε ρόλο στη λήψη της απόφασης. Η απόφαση για συχνές μεταθέσεις και για μικρή χρονική περίοδο πάρθηκε από τη Διεύθυνση και συζητήθηκε με την Κλαδική Επιτροπή η οποία συμφώνησε. Ο λόγος της συμφωνίας της καταγράφεται στην πρόταση: "Με τον τρόπο αυτό θα υπάρχει πιο δίκαιη μεταχείριση των υπαλλήλων και πιο εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία του Τμήματος". Η συζήτηση του θέματος, μετά τη λήψη της απόφασης από το αρμόδιο όργανο, με την Κλαδική Επιτροπή δεν σημαίνει καθόλου ότι ίσχυσε οποιαδήποτε συμφωνία με την Κλαδική Επιτροπή όπως εισηγείται ο ευπαίδευτος συνήγορος της αιτήτριας. Δεν υπάρχει τίποτε το επιλήψιμο όταν το αρμόδιο όργανο συζητεί τις αποφάσεις που ήδη έχει λάβει με τους συνδικαλιστικούς εκπροσώπους των υπαλλήλων. Μια τέτοια πορεία συμβάλλει στην προαγωγή καλών σχέσεων μεταξύ διεύθυνσης και υπαλλήλων και εξυπηρετεί τα συμφέροντα της υπηρεσίας και κατ΄ επέκταση του δημοσίου συμφέροντος. Ο σχετικός λόγος ακυρώσεως αποτυγχάνει.