ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

ΕΝΩΠΙΟΝ: ΦΡ. ΝΙΚΟΛΑΙΔΗ, Δ.

Αναφορικά με το ΄Αρθρο 146 του Συντάγματος

Mίλτου Κολιανδρή από τη Λεμεσό

- και -

1. Συμβουλίου Αμπελουργικών Προϊόντων

2. Κριτικής Επιτροπής Αρχιτεκτονικού

Διαγωνισμού για την ανέγερση των νέων

Γραφείων του Σ.Α.Π.

__________

Για τον αιτητή: Α. Σ. Αγγελίδης.

Για τους καθ΄ων η αίτηση 1 : Α. Αναστασιάδης.

__________

Oι καθ΄ων η αίτηση στις 19.6.1994 προκήρυξαν μέσω του τύπου, αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για ανέγερση γραφείων. Ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε και διεξήχθη με βάση τους κανονισμούς προκήρυξης και διεξαγωγής αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Συστάθηκε πενταμελής κριτική επιτροπή που αποτελείτο από το διευθυντή των καθ΄ων η αίτηση ως πρόεδρο και τέσσερις αρχιτέκτονες, εκπρόσωπους του Επιστημονικού Επιμελητηρίου Κύπρου και των Συνδέσμων Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων.

Στο διαγωνισμό έλαβαν μέρος εννιά αρχιτέκτονες μεταξύ των οποίων και ο αιτητής. Σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού κάθε συμμετοχή έπρεπε να υποβληθεί ανώνυμα και με κωδικό αριθμό έξι στοιχείων. Στις 29.11.1994 η κριτική επιτροπή ακύρωσε τη μελέτη με τον συγκεκριμένο κωδικό που ανήκε στον αιτητή, λόγω υπαίτιας συμπεριφοράς, δυνάμει των καν. 20(1) και 21(6). Στη συνέχεια η κριτική επιτροπή απένειμε δεύτερο και τρίτο βραβείο, σχετική δε απόφαση δημοσιεύτηκε στον ημερήσιο τύπο.

Με την παρούσα προσφυγή ο αιτητής αξιώνει δήλωση του Δικαστηρίου με την οποία να κηρύσσεται άκυρη η απόφαση απόρριψης της συμμετοχής του στο διαγωνισμό και δήλωση ότι η επιλογή και βράβευση των άλλων μελετών (με δεύτερο και τρίτο βραβείο και δύο επαίνους) είναι άκυρη. Η προσφυγή είχε αρχικά εγερθεί εναντίον του Συμβουλίου Αμπελουργικών Προϊόντων που είναι το όργανο που προκήρυξε το διαγωνισμό, όσο και εναντίον της κριτικής επιτροπής του διαγωνισμού, αλλά σε κάποιο στάδιο της διαδικασίας η προσφυγή εναντίον της κριτικής επιτροπής αποσύρθηκε. Γι΄ αυτό το λόγο, όπου στην παρούσα απόφαση γίνεται αναφορά σε καθ΄ων η αίτηση θα εννοείται το Συμβούλιο Αμπελουργικών Προϊόντων.

Οι καθ΄ων η αίτηση, πριν η προσφυγή εναντίον της κριτικής επιτροπής αποσυρθεί, με αίτησή τους ημερ. 6.3.1996 ζήτησαν όπως η προσφυγή εναντίον τους απορριφθεί, γιατί καμιά από τις προσβαλλόμενες πράξεις ή αποφάσεις δεν είναι πράξη ή απόφασή τους. Η αίτηση απορρίφθηκε στις 29.5.1996 γιατί κρίθηκε πρόωρη.

Με την την τελική του αγόρευση ο ευπαίδευτος συνήγορος των καθ΄ων η αίτηση εγείρει αριθμό ενστάσεων. Προβάλλει κατ΄ αρχήν τον ισχυρισμό ότι ούτε η απόφαση για ακύρωση της συμμετοχής του αιτητή, ούτε η επιλογή και βράβευση τεσσάρων άλλων μελετών, είναι πράξη των καθ΄ων η αίτηση. Επιπρόσθετα οι καθ΄ων η αίτηση δεν ενέκριναν καν, σύμφωνα πάντα με το δικηγόρο τους, τις προσβαλλόμενες πράξεις. ΄Ετσι ισχυρίζονται ότι η προσφυγή δεν έπρεπε να εγερθεί εναντίον τους, θεωρούν δε ότι βρίσκονται σε παράδοξη θέση να καλούνται να υπερασπίσουν τη νομιμότητα πράξης που δεν προήλθε από αυτούς και για την οποία συνεπώς δεν κατέχουν τη μαρτυρία που να στοιχειοθετεί το υπόβαθρο των πραγματικών γεγονότων της υπόθεσης.

Περαιτέρω ισχυρίζονται ότι καμιά από τις προσβαλλόμενες αποφάσεις δεν συνιστά άσκηση εκτελεστικής ή διοικητικής λειτουργίας, ενώ καμιά από τις προσβαλλόμενες αποφάσεις δεν αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη.

Τέλος προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι ακόμα και αν ήθελε θεωρηθεί ότι οι ισχυριζόμενες πράξεις προέρχονται από τους καθ΄ων η αίτηση, αποτελούν πράξεις διαχείρισης της ιδιωτικής περιουσίας και σαν τέτοιες εκφεύγουν της ακυρωτικής δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου.

Η επιστολή αναφέρεται σε ψηφοφορία ημερ. 17.11.1994 που ακυρώθηκε χωρίς, σύμφωνα με το συντάκτη της επιστολής, οποιοδήποτε δικαιολογητικό. Από την επιστολή του κ. Αποστόλου φαίνεται ότι η συμμετοχή του αιτητή με κωδικό αριθμό 140863 είχε ελαφρά πλειοψηφήσει (με 347 βαθμούς έναντι 344) της αμέσως επόμενης. Σύμφωνα με την ίδια επιστολή, η ψηφοφορία έγινε κανονικά και η εγκυρότητά της δεν αμφισβητήθηκε. Η επιστολή προβαίνει σε αναφορά σε μεταγενέστερη συνεδρία ημερ. 22.11.1994, η οποία αντί να έχει ως έργο τη σύνταξη του τελικού κειμένου της έκθεσης, όπως ήταν και ο σκοπός ορισμού της συνεδρίας, έγινε αλλαγή της απόφασης και απονεμήθηκε έπαινος σε μελέτη που είχε απορριφθεί προ πολλού. Το επόμενο χρονολογικά έγγραφο είναι το πρακτικό της συνεδρίας της επιτροπής ημερ. 29.11.1994. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πρακτικό της συνεδρίας αυτής είναι και το μόνο πρακτικό που φαίνεται ότι έχει κρατηθεί σε σχέση με την όλη διαδικασία.

Στην παρούσα υπόθεση δεν είναι φανερό από τα ενώπιόν μου στοιχεία ότι ήταν απαραίτητη η έγκριση της απόφασης της κριτικής επιτροπής από το Συμβούλιο γιατί σύμφωνα με τον κανονισμό η απόφαση της επιτροπής ήταν τελεσίδικη. Κανένα πρακτικό συνεδρίας του Συμβουλίου που να εγκρίνει την απόφαση της κριτικής επιτροπής δεν παρουσιάστηκε. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο η ανυπαρξία πρακτικού μπορεί να θεωρηθεί ως μη έγκριση της απόφασης της κριτικής επιτροπής και στη συνέχεια κατά πόσο η παράλειψη αυτή καθιστά τη διοικητική πράξη ατελή.

Δεν μπορώ να συμφωνήσω με την αντιμετώπιση αυτή. Στο σχετικό νόμο δεν υπάρχει διάταξη που να καθιστά υποχρεωτική την έγκριση των εργασιών της κριτικής επιτροπής από το διοικητικό συμβούλιο, όπως για παράδειγμα υπάρχει σε νομοθεσίες που διέπουν άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Πέραν τούτου και εκτός του ότι η απόφαση της κριτικής επιτροπής είναι σύμφωνα με τον κανονισμό τελεσίδικη, από ό,τι επακολούθησε φαίνεται ολοφάνερα ότι η απόφαση της επιτροπής έτυχε της πλήρους έγκρισης του Συμβουλίου. Η απόφαση δημοσιεύτηκε στον τύπο όχι από την επιτροπή, αλλά από το ίδιο το Συμβούλιο. Στη δημοσίευση αναφέρεται ότι το Συμβούλιο Αμπελουργικών Προϊόντων προκήρυξε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και η κριτική επιτροπή αποφάσισε να βραβεύσει τις συγκεκριμένες μελέτες. Δεν απονεμήθηκε το πρώτο βραβείο, αλλά απονεμήθηκαν το δεύτερο και το τρίτο, καθώς και δύο έπαινοι.

Η απονομή των βραβείων συνοδεύεται και με την καταβολή σημαντικών χρηματικών βραβείων, που βέβαια δεν κατέβαλε η κριτική επιτροπή, αλλά οι καθ΄ων η αίτηση.

Εν όψει όλων των πιο πάνω καταλήγω ότι οι πράξεις των οποίων αξιώνεται η ακύρωση σωστά θεωρούνται πράξεις των καθ΄ων η αίτηση και κατά συνέπεια ορθά η προσφυγή ηγέρθη εναντίον τους. Ο ισχυρισμός ότι το Συμβούλιο δεν ενέκρινε τις πράξεις απορρίπτεται, ενώ επίσης θα πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός ότι, αφού η πράξη δεν προήλθε από αυτό, δεν μπορεί να υπερασπιστεί τη νομιμότητά της. Η πράξη της επιτροπής ουσιαστικά αποτελεί πράξη των καθ΄ων η αίτηση οι οποίοι ασφαλώς κατέχουν όλα τα στοιχεία και θαυμάσια ήταν σε θέση να υπερασπιστούν.

Η ένσταση των καθ΄ων η αίτηση ως προς τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου επίσης πρέπει να απορριφθεί. Η προσβαλλόμενη απόφαση συνιστά άσκηση εκτελεστικής και διοικητικής λειτουργίας και όχι ιδιωτική πράξη. Επί του τελευταίου σημείου υπάρχει σωρεία νομολογίας η οποία δέχεται ότι η προκήρυξη διαγωνισμών από οργανισμούς δημοσίου δικαίου δεν αποτελεί πράξη διαχείρισης των οικονομικών τους, αλλά πράξη που επιδέχεται δικαστικό έλεγχο.

Αφού οι προδικαστικές ενστάσεις των καθ΄ων η αίτηση έχουν απορριφθεί μπορούμε να προχωρήσουμε στην εξέταση των εγειρομένων από τον αιτητή σημείων. Αφού ο αιτητής συμμετείχε στο διαγωνισμό είχε το δικαίωμα να τύχει ίσης μεταχείρισης. Αποκλείστηκε γιατί του αποδόθηκε υπαίτιος συμπεριφορά. Αν ο αποκλεισμός του πάσχει, τότε πάσχει και η τελική απόφαση.

Ο αιτητής προσβάλλει την απόφαση ισχυριζόμενος έλλειψη αιτιολογίας. ΄Οπως είδαμε και προηγουμένως υποβλήθηκαν εννιά συνολικά συμμετοχές. Σε δύο επιστολές που στάληκαν από το Μάριο Αποστόλου, μέλος της επιτροπής στον κ. Θεοδοσίου, πρόεδρο της επιτροπής στις 24.11.1994 και 30.11.1994, γίνεται αναφορά σε διάφορες παρατυπίες στις εργασίες της επιτροπής. Δεν θα ασχοληθούμε, γιατί δεν είναι του παρόντος, με τις καταγγελίες του για αλλαγή του τελικού αποτελέσματος. Θα ασχοληθούμε όμως με ένα θέμα που αναφέρει και το οποίο αφορά την παρούσα υπόθεση.

Πριν όμως η επιτροπή προχωρήσει στο έργο της, ο πρόεδρος ενημέρωσε τα μέλη σχετικά με την επιστολή του κ. Αποστόλου. Στο τέλος όμως φαίνεται ότι, εκτός από τα σχόλια για την επιστολή του κ. Αποστόλου και την όλη στάση του, καμιά ουσιαστικά αναφορά στην πραγματική εργασία για την οποία συνεκλήθη η συνεδρία, δηλαδή τη συμπλήρωση της έκθεσης της επιτροπής δεν έγινε, παρ΄ όλον ότι το σχετικό πρακτικό καλύπτει τρεις σελίδες.

Το μέρος του πρακτικού της κριτικής επιτροπής ημερ. 29.11.1994 που αφορά την παρούσα υπόθεση έχει ως ακολούθως:

Αδυνατώ ν΄ αντιληφθώ πώς η αναφορά αυτή μπορεί να θεωρηθεί αιτιολογία της ακύρωσης της συμμετοχής του αιτητή. Κατ΄ αρχή ως κύριος λόγος της απόφασης δίδεται το γεγονός ότι διέρρευσαν πληροφορίες σχετικά με τις εργασίες της επιτροπής και συγκεκριμένα της συνεδρίας ημερ. 17.11.1994. Διερωτώμαι πώς η διαρροή πληροφοριών μπορεί να αποτελέσει λόγο ακύρωσης της συμμετοχής ενός συγκεκριμένου υποψήφιου.

Περαιτέρω η αναφορά του προέδρου της επιτροπής στο γεγονός ότι πλησιάστηκε από τρίτο πρόσωπο που γνώριζε λεπτομέρειες για την πρόχειρη κατάταξη που έγινε στις 17.11.1994, πληροφορίες που ήταν γνωστές μόνο στα μέλη της επιτροπής, δεν μπορεί να δικαιολογήσει την ακύρωση της συμμετοχής του αιτητή. Δεν γίνεται αναφορά, ούτε καν υπαινιγμός ότι το άτομο που πλησίασε τον πρόεδρο το έκαμε με πρόθεσή του να επηρεάσει την επιτροπή υπέρ του αιτητή ή υπέρ οιουδήποτε άλλου προσώπου.

Η αναφορά του διευθυντή των καθ΄ων η αίτηση και προέδρου της κριτικής επιτροπής το λιγότερο που μπορεί να χαρακτηριστεί είναι ασαφής. Εν πάση περιπτώσει δεν εξηγεί καθ΄ οιονδήποτε τρόπο το λόγο αποκλεισμού του αιτητή. Αξιοσημείωτο είναι επίσης και το γεγονός ότι στο συντριπτικά μεγαλύτερο του μέρος το πρακτικό αναφέρεται στις διαφωνίες της επιτροπής με τον κ. Αποστόλου, ενώ ελάχιστες γραμμές αφιερώνονται στην ακύρωση της συμμετοχής του αιτητή. Σκοπός της συνεδρίας, σύμφωνα με το πρακτικό ήταν η διαμόρφωση της τελικής έκθεσης της επιτροπής και όμως σε ένα πρακτικό τριών σελίδων η μόνη αναφορά που γίνεται σχετικά είναι η ακόλουθη:

Και αυτό χωρίς να υπάρχει πουθενά έστω και μια απλή καταγραφή του τι έγινε, ή ακόμα και το ίδιο το προσχέδιο της έκθεσης, ούτε βέβαια αναφορά για τον τρόπο που η επιτροπή κατέληξε σ΄ αυτή, ή το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας που έγινε, αν βέβαια έγινε ψηφοφορία.

Το γεγονός ότι το πρακτικό ημερ. 29.11.1994 είναι το μόνο πρακτικό που τηρήθηκε και η τηλεγραφική αναφορά στον κύριο σκοπό της συνεδρίας, δημιουργεί την εντύπωση ότι αν δεν υπήρχαν οι επιστολές Αποστόλου και η ολοφάνερη ανάγκη της επιτροπής να απαντήσει σ΄ αυτές, δεν θα ετηρείτο ούτε και για τη συνεδρία αυτή οποιοδήποτε πρακτικό. Από ό,τι προκύπτει από τις επιστολές ο κ. Αποστόλου είχε διαφωνήσει έντονα με τα λοιπά μέλη της επιτροπής αλλά δεν φαίνεται πουθενά να έχει καταγραφεί προηγουμένως η διαφωνία του ή οι λόγοι της αντίθετης προτίμησης της πλειοψηφίας.

Η ανάγκη για αιτιολόγηση των πράξεων της διοίκησης έχει επανειλημμένα τονιστεί σε σωρεία αποφάσεων (βλέπε μεταξύ άλλων Δημοκρατία ν. Γεώργιου Χατζηγεωργίου, (1994) 3 Α.Α.Δ. 574). Στην παρούσα υπόθεση η έλλειψη οποιασδήποτε αιτιολογίας είναι ολοκληρωτική και τόσο φανερή που δεν χρειάζεται να επεκταθούμε περισσότερο.

Συνοψίζοντας καταλήγω ότι δεν τηρήθηκαν καθόλου πρακτικά από την επιτροπή για τις δύο συνεδριάσεις που έγιναν στις 17.11.1994 και 22.11.1994, ούτε καταγράφηκε η διαφωνία του μέλους Μάριου Αποστόλου, ούτε βέβαια και οι λόγοι της αντίθετης προτίμησης της πλειοψηφίας. Η μελέτη του αιτητή θεωρήθηκε άκυρη με βάση τον καν. 21 (6). Σύμφωνα με τον κανονισμό αυτό μελέτη θεωρείται άκυρη αν με οποιοδήποτε τρόπο ο διαγωνιζόμενος άφησε ή προσπάθησε να γίνει γνωστή η ταυτότητά του, ή ακόμα αν προσπάθησε να επηρεάσει μέλος της κριτικής επιτροπής. Στην παρούσα περίπτωση δεν υπάρχει καμιά αναφορά στο όνομα του αιτητή, ούτε καν υπαινιγμός για προσπάθεια επηρεασμού του πρόεδρου ή μέλους της επιτροπής.

Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στην ένσταση που καταχωρήθηκε στην παρούσα υπόθεση γίνεται λεπτομερής αναφορά σε ισχυρισμούς σύμφωνα με τους οποίους άτομο συγγενικά συνδεδεμένο με τον αιτητή πλησίασε τον πρόεδρο της επιτροπής και φορτικά του ζήτησε να βοηθήσει να βραβευτεί ο αιτητής. Περί τα τέλη Νοεμβρίου 1994 η πίεση και παρεμβάσεις του συγγενικού προσώπου του αιτητή έγιναν πλέον τόσο έντονες που ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής τον πληροφόρησε ότι θα το ανέφερε στην επιτροπή. Ισχυρισμοί που προβάλλονται για πρώτη φορά είτε στην ένσταση, είτε στην τελική αγόρευση των δικηγόρων δεν αποτελούν στοιχεία που το Δικαστήριο μπορεί να λάβει υπ΄ όψη (Μαρούλλα Αχιλλέως ν. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 565, 569, Α/φοι Α. & A. Kωνσταντίνου Λτδ. ν. Δήμου Γεροσκήπου και ΄Αλλου, Υποθ. αρ. 387/96, ημερ. 3.6.1997). Οι ισχυρισμοί αυτοί αποτελούν αιτιολογία εκ των υστέρων και δεν μπορούν να έχουν οποιαδήποτε βαρύτητα.

Υπό το φως των όσων έχουν λεχθεί πιο πάνω η προσφυγή επιτυγχάνει και οι προσβαλλόμενες αποφάσεις ακυρώνονται. Οι καθ΄ων η αίτηση να καταβάλουν τα έξοδα του αιτητή όπως θα υπολογιστούν στη σχετική κλίμακα από τον Πρωτοκολλητή του Δικαστηρίου.

Φρ. Νικολαΐδης

Δ.

/ΜΔ