Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος.

Μεταξύ:

Σταύρου Φιλιππίδη,

Αιτητή,

και

Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω

1. Υπουργείου Εσωτερικών,

2. Υπηρεσίας Εγγραφής,

Καθ΄ ων η αίτηση.

_________________

Για τον Αιτητή : Α. Σ. Αγγελίδης.

Για τους Καθ΄ ων η αίτηση: Γ. Παπαϊωάννου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας

εκ μέρους του Γεν. Εισ.

__________________

Με απόφαση του ημερ. 19.4.95 το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να εγκρίνει την επέκταση του όρου "εκτοπισθείς" ώστε να περιλάβει και τα πρόσωπα "τα οποία πριν και μέχρι την εισβολή είχαν τη μόνιμη κατοικία τους στις ελεύθερες περιοχές λόγω του επαγγέλματος τους αλλά το σπίτι τους ή/και γενικά η περιουσία τους ήταν στις κατεχόμενες περιοχές". Ταυτόχρονα με την ίδια απόφαση το Υπουργικό Συμβούλιο καθόρισε και τα κύρια κριτήρια για κατάταξη αιτητών στον πιο πάνω ορισμό. Τα παραθέτω:

"α. Η καταγωγή των αιτητών.

β. Η κατοχή κατοικίας ή άλλης ακίνητης ιδιοκτησίας ή άλλης περιουσίας

τόσον στα κατεχόμενα όσον και στις ελεύθερες περιοχές.

γ. Αν ήταν υποχρεωμένοι οι αιτητές να διαμένουν εκεί ένεκα του επαγγέλματος τους.

δ. Η χρονική διάρκεια της διαμονής στις ελεύθερες περιοχές (μικρή ή

μεγάλη).

ε. Ο χώρος που διέμεναν (κατοικία με πλήρη επίπλωση ή πρόχειρο

κατάλυμα).

στ. Η απόσταση του τόπου εργασίας και διαμονής από τον τόπο καταγωγής.

ζ. Που διατηρούσαν τα προσωπικά τους αντικείμενα.

η. Η συχνότης των επισκέψεων στον τόπο καταγωγής.

θ. Η χρησιμοποίηση του χώρου διαμονής σε διάφορες κοινωνικές και

επαγγελματικές δραστηριότητες (εγκατάσταση προσωπικού τηλεφώνου,

ι. Η προσπάθεια επιστροφής στον τόπο καταγωγής (αιτήσεις για μετάθεση).

κ. Η κατοχή προσφυγικής ταυτότητας από τους γονείς."

Στις 19.6.95 ο αιτητής υπέβαλε αίτηση για να του παραχωρηθεί προσφυγική ταυτότητα σύμφωνα με την πιο πάνω απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, με εξαρτώμενα πρόσωπα τη σύζυγο και τα παιδιά του και τόπο εκτοπισμού τη Λάπηθο.

Η αίτηση του αιτητή διερευνήθηκε από τη Λειτουργό των καθ΄ ων η αίτηση 2, Θεογνωσία Βαρνάβα. Η τελευταία ετοίμασε σχετικό σημείωμα με ημερ. 19.4.95 (βλ. κ. 17-16 στο Φακ. Τεκ. 1). Παράθεση του περιεχομένου του ως έχει είναι σκόπιμη επειδή αποτελεί το κύριο πραγματικό βάθρο της προσβαλλόμενης απόφασης. Το μεταφέρω:

"1. Ο αιτητής υπέβαλε αίτηση (κ.14-1) για έκδοση προσφυγικής ταυτότητας σύμφωνα με τα νέα κριτήρια και ζητά όπως ο ίδιος και η οικογένεια του θεωρηθούν εκτοπισμένοι από τη Λάπηθο.

2. Ο αιτητής γεννήθηκε στο μέσα Χωριό και η σύζυγός του στη Λάπηθο. Οι γονείς του κατείχαν την προσφυγική ταυτότητα με αρ. 023388 με τόπο εκτοπισμού τη Λάπηθο και οι γονείς της συζύγου την προσφυγική με αρ. 007426, επίσης από τη Λάπηθο.

3. Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει ο αιτητής (κ.12-11) παντρεύτηκαν στη Λάπηθο στις 25.10.1964. Μέχρι το 1964 εργαζόταν στο Γυμνάσιο Κερύνειας και διέμενε στη Λάπηθο. Από το 1965 μέχρι την εισβολή εργαζόταν στο Υπουργείο Παιδείας και διέμενε μαζί με την οικογένειά του σε ιδιόκτητη κατοικία της συζύγου του στην οδό Αγαπήνορος 28, Λευκωσία. ΄Οταν δεν είχε εργασία στη Λευκωσία πήγαινε στη Λάπηθο.

4. Σύμφωνα με βεβαίωση του Υπουργείου Παιδείας, ημερομηνίας 15.6.1995 (κ.10), ο αιτητής αρχικά προσλήφθηκε στις 1.3.1957 στη θέση καθηγητή και τοποθετήθηκε στο Γυμνάσιο Κερύνειας. Από το 1957 μέχρι και την εισβολή εργαζόταν και διέμενε ως ακολούθως:

01.03.1957 31.08.1965 Γυμν. Κερύνειας Λάπηθος

01.09.1965 31.08.1967 Γυμν. Αρρένων Κύκκου Λεωφ. Αρχ. Μακαρίου

ΙΙ Ι 87, Λευκωσία

01.09.1967 30.11.1968 ΒΔ΄ Γυμν. Θηλέων Αγαπήνορος 28,

Φανερωμένης ; Λευκωσία

01.12.1968 14.05.1978 Επιθεω ρητής Α "

Υπουργείο Παιδείας "

5. Ο αιτητής παρουσίασε επ΄ ονόματι του τίτλο ιδιοκτησίας κατοικίας στη Λάπηθο (Τεμ. 379) (κ.9), καθώς και τίτλους άλλης κτηματικής περιουσίας (κ.8-4), που μεταβιβάστηκαν στις 5.3.1970 δυνάμει δωρεάς παρά της μητρός του. Παρουσίασε επίσης τίτλους δύο οικοπέδων στον Τράχωνα (Τεμ. 559-560) (κ.3-2), που μεταβιβάστηκαν στις 20.1.1969 δυνάμει αγοράς αντί £1,000 και £1,100, αντίστοιχα. Επ΄ ονόματι της συζύγου του παρουσίασε τίτλο οικοπέδου στους Αγίους Ομολογητές, που μεταβιβάστηκε στις 24.11.1966 δυνάμει αγοράς αντί £2,700 (κ.1).

7. Ως εκ τούτου, εισηγούμαι όπως η αίτηση, για να θεωρηθούν ο ίδιος και η οικογένεια του εκτοπισμένοι από τη Λάπηθο, απορριφθεί."

Στις 10.6.96 (βλ. Σημ. 3 στο Φακ. Τεκ. 1) ο πιο πάνω Λειτουργός - Μέσσιος - υπέβαλε προς το Λειτουργό Εγγραφής το πιο πάνω σημείωμα της Λειτουργού Θ. Βαρνάβα, μαζί με την πιο κάτω εισήγηση του:

Ακολούθησε το πιο κάτω σημείωμα του Λειτουργού Εγγραφής προς τον Γραμματειακό Λειτουργό:

Η απάντηση δόθηκε με επιστολή των καθ΄ ων η αίτηση ημερ. 11.6.96. ΄Εχει ως πιο κάτω:

Μετά την πιο πάνω απάντηση ο αιτητής καταχώρησε την παρούσα προσφυγή με την οποία ζητά δήλωση του δικαστηρίου ότι η απόφαση για απόρριψη του αιτήματος του για έκδοση προσφυγικής ταυτότητας είναι άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος.

Δεσπόζουσα θέση στην επιχειρηματολογία του αιτητή κατά του κύρους της προσβαλλόμενης απόφασης καταλαμβάνει η εισήγηση του ότι αυτή πάσχει λόγω έλλειψης δέουσας έρευνας και αιτιολογίας.

΄Εχω την άποψη ότι αυτό που έπρεπε να εξεταστεί από τη Διοίκηση ήταν κατά πόσο τα πραγματικά περιστατικά που περιβάλλουν την περίπτωση του αιτητή ικανοποιούν τις προϋποθέσεις για κατάταξη του εντός του ορισμού του όρου "εκτοπισθείς" όπως αυτός - ο όρος - έχει προσδιορισθεί με την πιο πάνω απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Προφανώς για διευκόλυνση της Διοίκησης το Υπουργικό Συμβούλιο έχει καθορίσει τα πιο πάνω 11 κύρια κριτήρια "για κατάταξη αιτητών" εντός της έννοιας του όρου "εκτοπισθείς".

Κατά την κρίση μου η υιοθέτηση των πιο πάνω κριτηρίων από το Υπουργικό Συμβούλιο δημιουργεί για τη Διοίκηση την υποχρέωση διεξαγωγής δέουσας έρευνας για να διαπιστωθεί ποιά από αυτά ικανοποιεί ένας αιτητής. Στην κρινόμενη περίπτωση είναι πρόδηλο από το φάκελο της Διοίκησης ότι δεν έχει διερευνηθεί καθόλου κατά πόσο ο αιτητής ικανοποιούσε ή όχι τα κριτήρια (ζ) και (θ). Τα πιο πάνω κριτήρια αποτελούν, σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ουσιώδεις και σχετικούς παράγοντες - η απόφαση τα αποκαλεί "κύρια κριτήρια".

Το κατά πόσο μια διοικητική πράξη είναι αιτιολογημένη ή όχι εξαρτάται από τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά της (Βλ. Πισσάς ν. Δημοκρατίας (1974) 3 Α.Α.Δ. 476). ΄Εχοντας υπόψη τα πιο πάνω 11 κύρια κριτήρια που έχουν τεθεί από την απόφαση του Υπουργικού Συμβολίου θεωρώ ότι η αιτιολογία απόφασης που λαμβάνεται στα πλαίσια της εφαρμογής της σχετικής απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου πρέπει να ικανοποιεί τις πιο κάτω προϋποθέσεις:

(α) Η αναφορά στα 11 κριτήρια πρέπει να καταλαμβάνει δεσπόζουσα θέση

στην αιτιολογία.

(β) Η αιτιολογία πρέπει να συνδέεται άμεσα και με τρόπο σαφή με τα

11 κριτήρια. Πρέπει να υποδεικνύει ποιές είναι οι απαντήσεις στα

ερωτήματα που θέτουν τα κριτήρια και ποιές από τις απαντήσεις

συνηγορούν υπέρ της απόρριψης ή της έγκρισης του αιτήματος.

Μόνο με αυτό τον τρόπο θα καταστεί εφικτός και δυνατός ο

δικαστικός έλεγχος.

Στην κρινόμενη περίπτωση η αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης δεν ικανοποιεί τις πιο πάνω προϋποθέσεις. Ούτε και παρέχει τα απαραίτητα στοιχεια για τη διακρίβωση της νομιμότητας της. Αναφέρει αόριστα ότι δεν αποδείχθηκε ο σχετικός ισχυρισμός του αιτητή. Τα ίδια ισχύουν και σε σχέση με το περιεχόμενο του φακέλου της Διοίκησης ο οποίος δεν κάμνει αναφορά σε ειδικά και συγκεκριμένα στοιχεία. Ελλείπει από την επίδικη απόφαση οποιαδήποτε αναφορά στα συγκεκριμένα στοιχεία και κριτήρια με βάση τα οποία έχει ενεργήσει η Διοίκηση προς διαμόρφωση τελικής κρίσης. Η αιτιολογία είναι τόσο αόριστη και ασαφής ώστε να καθιστά ανέφικτο τον δικαστικό έλεγχο. Δεν είναι, επομένως, νόμιμη και οδηγεί στην ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξεως. Ακολουθεί πως η επίδικη πράξη πρέπει να ακυρωθεί και λόγω έλλειψης αιτιολογίας.

Π. ΚΑΛΛΗΣ,

Δ.

/ΕΑΠ.