|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 4 ΑΑΔ 156
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 129/95 και 133/95
ΕΝΩΠΙΟΝ: ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗ, Δ.
Αναφορικά με τα Άρθρα 146, 23, 28 και 29 του Συντάγματος
Υπόθεση Αρ. 129/95
Μεταξύ:
1. Θεοχάρη Χρίστου Καντρή
2. Ανδρέα Χρίστου Καντρή
3. Ελισάβετ Χαραλάμπους Καντρή
4. Παντελή Γεωργίου Παπουή
Αιτητών
και
Δήμου Λευκωσίας και/ή
Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας
Καθ΄ων η αίτηση
---------------
Υπόθεση Αρ. 133/95
Μεταξύ:
Χριστόδουλου Παπουή, από τη Νήσου
Αιτητή
και
Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας
Καθ΄ων η αίτηση
---------------
22 Ιανουαρίου 1996
Για τους αιτητές στην προσφ. 129/95: κ. Α.Σ. Αγγελίδης.
Για τον αιτητή στην προσφ. 133/95: κ. Χρ. Ματθαίου.
Για τους καθ΄ων η αίτηση: κ. Στ. Γιορδαμλής για κ. Κ. Ιντιάνο.
-----------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Οι προσφυγές αυτές, οι οποίες συνεκδικάστηκαν με διαταγή του Δικαστηρίου, στρέφονται κατά του ιδίου Διατάγματος Απαλλοτρίωσης.
Οι αιτητές με αρ. 1, 2 και 3 στην προσφυγή 129/95 είναι συνιδιοκτήτες του τεμαχίου 130, Φ/Σχ. ΧΧΧ.47.W.2, του Τμήματος Β, τοποθεσία Μεσοβούνια, στο χωριό Νήσου της Επαρχίας Λευκωσίας.
Ο αιτητής 4 στην ίδια υπόθεση είναι ιδιοκτήτης του τεμ. 131 του ιδίου Φ/Σχεδίου.
Ο αιτητής στην υπόθεση 133/95 είναι ιδιοκτήτης του τεμαχίου 134 του ιδίου Φ/Σχεδίου.
Όπως φαίνεται από υπόμνημα του Δημοτικού Γραμματέα του Δήμου Λευκωσίας προς το Δήμαρχο Λευκωσίας, ημερ. 11.8.90, από το 1988 διεφάνη η ανάγκη δημιουργίας νέου κοιμητηρίου για τις ανάγκες της Λευκωσίας. 'Εγιναν έρευνες μέσω του Κτηματολογίου, για τον εντοπισμό κατάλληλης γης και τελικά εντοπίσθηκε έκταση γης στην περιοχή Νήσου, η οποία μετά από εξετάσεις του εδάφους από μέρους των Υγειονομικών Υπηρεσιών, κρίθηκε κατάλληλη για το συγκεκριμένο σκοπό.
Το Δημοτικό Συμβούλιο Λευκωσίας κατά τη συνεδρία του ημερ. 26.1.89, ενέκρινε κατ΄αρχήν ανάμεσα σ΄άλλα την απόκτηση του πιο πάνω χώρου για τη δημιουργία κοιμητηρίου. Σε νέα συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου ημερ. 25.2.93, αποφασίσθηκε η απαλλοτρίωση των τεμαχίων 120, 121, 122, 123, 130, 131, 133 και 134 για τον εν λόγω σκοπό.
Δημοσιεύθηκε σχετική Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης των πιο πάνω τεμαχίων στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ημερ. 29.7.94, και εναντίον της υποβλήθηκαν ενστάσεις από όλους τους αιτητές, με επιστολές των δικηγόρων τους ημερ. 11.8.94, όπου εξέθεταν τους λόγους των ενστάσεών τους. Ο κύριος λόγος που πρόβαλαν οι αιτητές ήταν ότι επρόκειτο για τη μοναδική τους ιδιοκτησία την οποία χρησιμοποιούσαν για γεωργοκτηνοτροφικούς σκοπούς και ως βιοποριστικό επάγγελμα.
Το Δημοτικό Συμβούλιο εξέτασε τις ενστάσεις κατά τη συνεδρία του ημερ. 15.9.94 και τις απέρριψε με το αιτιολογικό ότι αφορούσαν θέματα αποζημιώσεων που ρυθμίζονταν από τον περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμο.
Το Διάταγμα Απαλοτρίωσης το οποίο δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ημερ. 25.11.94, αποτέλεσε το αντικείμενο των προσφυγών αυτών.
Οι δικηγόροι των αιτητών ισχυρίζονται ότι δεν δόθηκε η απαιτούμενη από το άρθρο 6(3) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου πριν την έκδοση του επίδικου διατάγματος και ότι η έγκριση που δόθηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών δεν μπορεί να αντικαταστήσει την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου. Ισχυρίζονται επίσης ότι το Υπουργικό Συμβούλιο δεν καθόρισε το έργο ως έργο κοινής ωφελείας, όπως προνοεί το άρθρο 86(3) του περί Δήμων Νόμου (Ν. 111/85), προϋπόθεση απαραίτητη για την προώθηση της διαδικασίας της απόκτησης της γης από το Δήμο, ούτε προέβηκε σε διάταγμα δυνάμει του περί Ταφής Νόμου, Κεφ. 247. Είναι περαιτέρω η θέση τους ότι το Δημοτικό Συμβούλιο έπρεπε πρώτα να καταβάλει προσπάθειες για αγορά ιδιωτικής γης με σύμβαση πριν την προώθηση της διαδικασίας της απαλλοτρίωσης και ότι δεν προηγήθηκε έρευνα/μελέτη και ετοιμασία σχεδίων. Τέλος υποστηρίζουν ότι οι ενστάσεις των αιτητών εξετάστηκαν και απορρίφθηκαν συνοπτικά, κατά παραγνώριση των συγκεκριμένων λόγων που εγείρονταν με αυτές και χωρίς συγκεκριμένη νόμιμη αιτιολογία.
Ο δικηγόρος για τους καθ΄ων η αίτηση υποστήριξε ότι είχε εκχωρηθεί εξουσία για έγκριση του Διατάγματος απαλλοτρίωσης από το Υπουργικό Συμβούλιο στον Υπουργό Εσωτερικών, με την Κ.Δ.Π. 249/87, εν πάση όμως περιπτώσει, είναι η θέση του ότι δεν απαιτείτο τέτοια έγκριση σύμφωνα με την ορθή ερμηνεία του άρθρου 6 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου, η δε έγκριση που δόθηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών στην προκειμένη περίπτωση συνιστούσε εκ του περισσού ενέργεια που δεν επηρεάζει τη νομιμότητα της επίδικης απόφασης. Υποστήριξε επίσης ότι εφαρμογή έχουν τα άρθρα 83 και 84 του περί Δήμων Νόμου και ότι το θέμα έτυχε της δέουσας έρευνας και μελέτης, δεν απαιτείτο δε υπό τις περιστάσεις η ετοιμασία άλλων σχεδίων, ούτε απαιτείτο πρόσκληση των αιτητών για διαπραγματεύσεις για απόκτηση γης με ιδιωτική σύμβαση.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου στον όρο "απαλλοτριούσα αρχή" περιλαμβάνεται και δημοτική αρχή. Ο Δήμος, ως απαλλοτριούσα αρχή, έχει εξουσία να προβαίνει σε απαλλοτριώσεις ιδιοκτησίας για σκοπούς δημοσίας ωφελείας στους οποίους περιλαμβάνεται και η δημιουργία ή συντήρηση ή ανάπτυξη τόπων ταφής (άρθρο 3(2)(ρ)). Επιπρόσθετα, η δημιουργία, συντήρηση, έλεγχος και λειτουργία κοιμητηρίων, εμπίπτει εντός των αρμοδιοτήτων του Δήμου σύμφωνα με το άρθρο 84(ι)
του περί Δήμων Νόμου (αρ. 111/85). Η εξουσία του Υπουργικού Συμβουλίου να καθορίζει συγκεκριμένο έργο ως έργο κοινής ωφελείας, την οποία επικαλέστηκαν οι δικηγόροι των αιτητών, αφορά μόνο στις πρόνοιες του άρθρου 86 του περί Δήμων Νόμου, όπως ρητά αναφέρεται στο εδάφιο (3) του άρθρου και είναι σε σχέση με τη σύναψη συμβάσεων με άλλες αρχές τοπικής διοίκησης, αναφορικά με την από κοινού εκτέλεση έργου κοινής ωφελείας, το οποίο θα ωφελήσει και κατοίκους άλλης αρχής ή αρχών τοπικής διοίκησης, ή την από κοινού παροχή υπηρεσιών. Επομένως δεν έχει σχέση με το εξεταζόμενο θέμα που είναι η νομιμότητα του διατάγματος απαλλοτρίωσης των ιδιοκτησιών των αιτητών.Ούτε οι πρόνοιες του περί Ταφής Νόμου (Κεφ. 247) έχουν εφαρμογή εδώ, αφού πρόκειται για αναγκαστική απαλλοτρίωση που έγινε σύμφωνα με τις πρόνοιες του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου.
Όσον αφορά την κατ΄ισχυρισμό απαιτούμενη έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου για την έκδοση του επίδικου διατάγματος, σχετικό είναι το άρθρο 6 του Νόμου, το οποίο προνοεί ως ακολούθως:
"6.-(1) Άμα τη παρόδω της εν τη γνωστοποήσει απαλλοτριώσεως καθοριζομένης προθεσμίας, η απαλλοτριούσα αρχή ή, οσάκις απαλλοτριούσα αρχή είναι η Δημοκρατία, ο αρμόδιος Υπουργός, προβαίνει το ταχύτερον δυνατόν εις την εξέτασιν οιωνδήποτε ενστάσεων κατά της απαλλοτριώσεως αίτινες ήθελον υποβληθή διαρκούσης της ως είρηται προθεσμίας, και, εκτός εάν η τοιαύτη αρχή είναι δημοτική αρχή ή Κοινοτική Συνέλευσις, τας διαβιβάζει εις το Υπουργικόν Συμβούλιον ομού μετά τοιούτων παρατηρήσεων και υποδείξεων ως
(2) Οσάκις, λαμβανομένων υπ΄όψιν απασών εν γένει των περιστάσεων, κρίνεται σκόπιμος η απαλλοτρίωσις της ιδιοκτησίας εις ην αφορά η γνωστοποίησις απαλλοτριώσεως δια τους εν ταύτη καθωρισμένους σκοπούς, κηρύττεται, τηρουμένων των διατάξεων του Συντάγματος και του παρόντος Νόμου, δια διατάγματος (εν τω παρόντι Νόμω αναφερομένου ως "διάταγμα απαλλοτριώσεως") δημοσιευομένου εν τη επισήμω εφημερίδι της Δημοκρατίας:
.................................. .................................................. ..........................
(3) Τηρουμένων των διατάξεων του Συντάγματος, το διάταγμα απαλλοτριώσεως εκδίδεται-
(α) οσάκις απαλλοτριούσα αρχή είναι η Δημοκρατία, υπό του Υπουργικού Συμβουλίου
.(β) οσάκις απαλλοτριούσα αρχή δεν είναι η Δημοκρατία, υπό της απαλλοτριούσης αρχής:
Νοείται ότι οσάκις απαλλοτριούσα αρχή είναι νομικόν πρόσωπον δημοσίου δικαίου ή οργανισμός κοινής ωφελείας, η έκδοσις Διατάγματος απαλλοτριώσεως υπό τοιαύτης απαλλοτριούσης αρχής δεν γίνεται, ειμή τη προηγουμένη εγκρίσει του Υπουργικού Συμβουλίου.
.................................. .................................................. ........................"
Συμφωνώ με το δικηγόρο για τους καθ΄ων η αίτηση όσον αφορά την ερμηνεία του άρθρου 6. Είναι φανερό ότι η δημοτική αρχή, ως απαλλοτριούσα αρχή, δεν έχει υποχρέωση να διαβιβάσει στο Υπουργικό Συμβούλιο, ούτε τις τυχόν υποβληθείσες ενστάσεις, ούτε οποιεσδήποτε τυχόν παρατηρήσεις ή υποδείξεις, έχει δε δικαίωμα να εκδόσει διατάγματα απαλλοτρίωσης. Η επιφύλαξη του άρθρου 6(3) δεν αφορά περιπτώσεις όπου απαλλοτριούσα αρχή είναι δημοτική αρχή, λαμβανομένου υπόψη ότι στο άρθρο 2(1) όπως και σε άλλα μέρη του Νόμου, γίνεται ξεχωριστή μνεία σε δημοτική αρχή ως απαλλοτριούσα αρχή και λαμβανομένου επίσης υπόψη του συνόλου των προνοιών του άρθρου 6.
Όσον αφορά τους ισχυρισμούς για έλλειψη δέουσας έρευνας, βρίσκω ότι δεν υποστηρίζονται από το υλικό που κατατέθηκε στο Δικαστήριο, όπου φαίνονται οι έρευνες στις οποίες προέβηκαν οι καθ΄ων η αίτηση όσον αφορά την εξεύρεση κατάλληλης για το συγκεκριμένο σκοπό γης και την καταλληλότητα των επίδικων ιδιοκτησιών. Η καταλληλότητα της γης για το συγκεκριμένο σκοπό αφορά θέμα τεχνικής φύσης στο οποίο δεν επεμβαίνει το Δικαστήριο. Η εκπόνηση μελέτης σχεδίων συναρτάται με το είδος του προτεινόμενου έργου και στη συγκεκριμένη περίπτωση βρίσκω ότι η γενομένη μελέτη ήταν επαρκής υπό τις περιστάσεις.
Αναφορικά με την απουσία προσφοράς για σύναψη ιδιωτικής σύμβασης με τους αιτητές για την απόκτηση των ιδιοκτησιών τους, όπως λέχθηκε στην υπόθεση
Hadjioannou v. Republic (1983) 3 CLR 536, τέτοια ποσφορά δεν είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις όπου η συγκεκριμένη ιδιοκτησία κρίνεται ως η πλέον κατάλληλη για το συγκεκριμένο σκοπό. Οι καθ΄ων η αίτηση ερεύνησαν και άλλες περιοχές τις οποίες όμως έκριναν ακατάλληλες. Από το υλικό που τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου δεν φαίνεται να εντοπίστηκε άλλη εξ΄ίσου κατάλληλη γη. Επομένως, ο ισχυρισμός αυτός πρέπει να απορριφθεί, όπως και όλοι οι ισχυρισμοί των αιτητών. Η έκδοση του επίδικου διατάγματος βρίσκει έρεισμα στα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου.Ως αποτέλεσμα οι προσφυγές αυτές αποτυγχάνουν και απορρίπτονται, με £300.- έξοδα προς όφελος των καθ΄ων η αίτηση και εναντίον των αιτητών.
Γ. Χρυσοστομής
Δ.
/ΚΧ"Π