|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2021:C404
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ.24/2015)
(Υπ. Αρ.6411/2013)
21 Σεπτεμβρίου 2021
[ΠΑΝΑΓΗ, Π., ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΤΡΕΟΥ, Δ/στές]
KOTSONIS ENTERPRISES LIMITED,
Εφεσείουσα / Αιτήτρια
ΚΑΙ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
2. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ.
Εφεσίβλητων / Καθ΄ ων η αίτηση
--------------------------------------
Θ. Ιωαννίδης για Θεόδωρος Μ. Ιωαννίδης & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για την Εφεσείουσα - Αιτήτρια.
Δ. Καλλίγερος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Εφεσίβλητους - Καθ΄ ων η αίτηση.
---------------------------------------
ΠΑΝΑΓΗ, Π.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τον Μαλαχτό, Δ.
---------------------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.: Με τέσσερεις λόγους έφεσης, η Εφεσείουσα προσβάλλει την απόφαση Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή της για την ακύρωση της απόφασης των Εφεσίβλητων ημερ.2.9.2013, με την οποία απορρίφθηκε η αίτηση της για άδεια οικοδομής, για ανέγερση δύο αποθηκών στο τεμάχιο της στη Νήσου. Η αίτηση για την άδεια οικοδομής απορρίφθηκε γιατί συγκεκριμένος όρος της σχετικής πολεοδομικής άδειας που είχε προηγηθεί, παραδεχτά δεν είχε εφαρμοστεί.
Η ουσία της πρωτόδικης απόφασης ήταν ότι η Επαρχιακή Διοίκηση, ως η αρμόδια αρχή για την έκδοση της άδειας οικοδομής, δεν είχε επιλογή παρά να απορρίψει την αίτηση. Κρίθηκε ότι κατά πόσο ο συγκεκριμένος όρος της πολεοδομικής άδειας ήταν παράλογος ή αντιφατικός δεν μπορούσε να εξεταστεί στο πλαίσιο της αίτησης για την άδεια οικοδομής. Ούτε η εξουσία του Δικαστηρίου μπορούσε να επεκταθεί στην εξέταση της νομιμότητας του όρου της πολεοδομικής άδειας, που ως ξεχωριστή διοικητική πράξη διατηρεί την αυτοτέλεια της. Αν η Εφεσείουσα διαφωνούσε με τον όρο, όφειλε να είχε προσφύγει κατά του νομότυπου της ίδιας της πολεοδομικής άδειας. Όχι μόνο δεν το έπραξε, αλλά επιδίωξε την εφαρμογή του χωρίς, ωστόσο, επιτυχία.
Κρίνουμε απαραίτητο να αναφερθούμε στο στάδιο αυτό στο περιεχόμενο του συγκεκριμένου όρου της πολεοδομικής άδειας και τι επακολούθησε της αποτυχίας συμμόρφωσης με αυτόν. Θα υποβοηθηθεί έτσι η καλύτερη κατανόηση των λόγων έφεσης και η εξέταση τους που ακολουθεί.
Ο όρος προνοούσε ότι: «Πριν την υποβολή αίτησης για άδεια οικοδομής να υποβληθούν στοιχεία, επιβεβαιωμένα από το Υπουργείο Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού, ότι η ανάπτυξη θα είναι αποθηκευτική ανάπτυξη Κατηγορίας Β η οποία θα σχετίζεται με τη διευκόλυνση του διαμετακομιστικού εμπορίου, ως κέντρο διανομής προϊόντων.»
Η Εφεσείουσα ζήτησε από το Υπουργείο Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού, το Υπουργείο, επιβεβαίωση ότι η ανάπτυξη θα ήταν αποθηκευτική ανάπτυξη Κατηγορίας Β η οποία θα σχετιζόταν με τη διευκόλυνση του διαμετακομιστικού εμπορίου, ως κέντρο διανομής προϊόντων και η απάντηση του Υπουργείου ήταν ότι δεν μπορούσε να επιβεβαιώσει μελλοντική χρήση οποιασδήποτε οικοδομικής ανάπτυξης και πως εναπόκειτο στην Εφεσείουσα να χρησιμοποιήσει την ανάπτυξη σύμφωνα με τους όρους της πολεοδομικής άδειας και της άδειας οικοδομής που θα έθεταν οι αρμόδιες αρχές. Ακολούθησε σύσκεψη εκπροσώπων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και του Υπουργείου, όπου εξετάστηκε το ενδεχόμενο τροποποίησης του όρου, χωρίς αυτό να επιτευχθεί. Έτσι, η αίτηση για άδεια οικοδομής απορρίφθηκε.
Με το λόγο έφεσης 1 προσβάλλεται η κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η Εφεσείουσα είχε υποχρέωση να προσβάλει τον όρο προσβάλλοντας την πολεοδομική άδεια και όχι την απόρριψη της άδειας οικοδομής που αφορούσε την μη εκπλήρωση του όρου. Με το λόγο έφεσης 2 προβάλλεται ότι λανθασμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο βασίστηκε στην Λειβαδιώτου ν. Δήμου Αγίου Δομετίου (2010) 3 Α.Α.Δ. 456, της οποίας τα γεγονότα ήταν εντελώς διαφορετικά. Με το λόγο έφεσης 3 υποστηρίζεται ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν εξέτασε «το γεγονός» ότι η Επαρχιακή Διοίκηση στηρίχτηκε σε γεγονότα και προϋποθέσεις που ήταν εξ αντικειμένου ανύπαρκτα και αφορούσαν μελλοντική χρήση. Τέλος, με το λόγο έφεσης 4 υποστηρίζεται ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο παρέλειψε να εξετάσει ότι ο επίδικος όρος αφορούσε μελλοντική χρήση και δεν σχετιζόταν με την έκδοση της άδειας οικοδομής και επομένως η εφαρμογή του θα ακολουθούσε την έκδοση της.
Οι λόγοι έφεσης 1, 3 και 4 αναπτύχθηκαν μαζί από το δικηγόρο της Εφεσείουσας και έτσι θα τους προσεγγίσουμε.
Η θέση της Εφεσείουσας είναι πως δεν αντιτίθεται στον όρο που τέθηκε γιατί είναι σύμφωνος με την ανάπτυξη που η ίδια επιδιώκει. Επομένως, δεν είχε λόγο να προσφύγει στη δικαιοσύνη για τη διαγραφή του. Η τοποθέτηση όμως αυτή παραβλέπει ότι ο όρος δεν προνοούσε απλά για το είδος της ανάπτυξης, οπόταν και η Εφεσείουσα δεν θα είχε καμιά ένσταση, αλλά προνοούσε και για την υποβολή στοιχείων πριν την υποβολή αίτησης για άδεια οικοδομής, τα οποία η Εφεσείουσα δεν εξασφάλισε. Γι' αυτό και η αίτηση της για άδεια οικοδομής απορρίφθηκε.
Επιχειρηματολόγησε περαιτέρω ο δικηγόρος της Εφεσείουσας ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο παρέλειψε να εξετάσει ότι ο επίδικος όρος δεν επηρέαζε με οποιοδήποτε τρόπο την άδεια οικοδομής γιατί αφορούσε μελλοντική χρήση, η οποία θα ελεγχόταν μετά την λειτουργία των αποθηκών.
Η όποια χρήση δεν μπορεί παρά να αφορούσε σε χρόνο μετά την περάτωση του έργου, όμως η απαίτηση για υποβολή στοιχείων ξεκάθαρα αφορούσε «Πριν την υποβολή αίτησης για άδεια οικοδομής». Η αναφορά στην πρωτόδικη απόφαση ότι κατά πόσο ο επίδικος όρος ήταν παράλογος ή αντιφατικός δεν μπορούσε να εξεταστεί στο πλαίσιο της αίτησης για άδεια οικοδομής και πως ούτε η εξουσία του Δικαστηρίου μπορούσε να επεκταθεί στην εξέταση της νομιμότητας του όρου, απαντά στην επιμέρους επιχειρηματολογία.
Οι παραπομπές του δικηγόρου της Εφεσείουσας σε νομολογία που αφορά στους ουσιώδης παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη[1] και σε άλλες παραμέτρους που δεν επιτρέπεται να επιδράσουν στη λήψη της διοικητικής απόφασης, όπως μελλοντικές προθέσεις και μελλοντικά και αβέβαια γεγονότα (Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακος (Αρ.2) (1998) 3 Α.Α.Δ. 821 και Μυλωνάς ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (Αρ.2) (1997) 3 Α.Α.Δ. 332) θα μπορούσαν να γίνουν και να αναπτυχθούν κατά την προσβολή του όρου στα πλαίσια προσφυγής κατά της πολεοδομικής άδειας, όπως εξήγησε και το πρωτόδικο Δικαστήριο ότι μπορούσε να είχε γίνει. Η δε επιχειρηματολογία ότι ο επίδικος όρος δεν ήταν ουσιώδης παράγοντας και ότι ουσιαστικά έπρεπε να αγνοηθεί από την Επαρχιακή Διοίκηση κατά τη λήψη της απόφασης για την χορήγηση ή όχι της άδειας οικοδομής, παραγνωρίζει τη νομική σύνδεση μεταξύ πολεοδομικής άδειας και άδειας οικοδομής, όπως αυτή επεξηγήθηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο, που παρέθεσε και σχετικό διαφωτιστικό απόσπασμα από τη Νικόλα κ.ά. ν. Δήμου Λευκωσίας (2010) 3 Α.Α.Δ. 47, 51:
«Η νομολογία πράγματι αναγνωρίζει ότι η πολεοδομική άδεια αποτελεί το θεμέλιο για μια προτεινόμενη ανάπτυξη και ότι με δοσμένους τους όρους που τίθενται σ΄ αυτή, η άδεια οικοδομής μπορεί να επιβάλει όρους όχι προς υποκατάσταση ή αντίκρουση αυτών της πολεοδομικής άδειας, αλλά μόνο προορισμένους για τις ανάγκες πραγμάτωσης της συγκεκριμένης ανάπτυξης, η οποία ήδη ικανοποίησε τους ευρύτερους πολεοδομικούς σχεδιασμούς. Με άλλα λόγια, η εξέταση μιας αίτησης προς χορήγηση οικοδομικής άδειας, γίνεται υπό το πρίσμα της προηγηθείσας πολεοδομικής άδειας.»
Την πρωτόδικη προσέγγιση βρίσκουμε να ενισχύουν και τα αποσπάσματα που ακολουθούν από την Δήμος Λευκωσίας ν. Παπαϊωάννου κ.ά. (2010) 3 Α.Α.Δ. 102. Στη σελ.107:
«Οι πιο πάνω αρχές της νο΅ολογίας ΅ας αποκρυσταλλώθηκαν ΅ε την απόφαση της Ολο΅έλειας στην υπόθεση xxx Βασιλείου ν. Δη΅οκρατίας (2002) 3 Α.Α.Δ. 485, ΅ε αναφορά στο πιο κάτω απόσπασ΅α από την υπόθεση Ζαντή ν. Έπαρχου Λευκωσίας (1992) 4 Α.Α.Δ. 4841, στην οποία ο αιτητής είχε προσβάλει την ορθότητα της άδειας οικοδο΅ής ισχυριζό΅ενος ότι περιείχε απαράδεκτους πολεοδο΅ικούς όρους και ότι η πολεοδο΅ική άδεια είχε χαρακτήρα προπαρασκευαστικής πράξης.
"Η πολεοδο΅ική άδεια συνιστά αυτοτελή πράξη, εκτελεστή σ' όλη την έκταση της, καθοριστική για τα δικαιώ΅ατα του ιδιοκτήτη να προβεί σε ανάπτυξη της γης στην οποία αναφέρεται. [ ] Η πολεοδο΅ική άδεια αποτελεί το θε΅έλιο, την προϋπόθεση για την υποβολή αίτησης για την παροχή άδειας οικοδο΅ής. Χωρίς το θε΅έλιο αυτό δεν παρέχεται εξουσία στην αρ΅όδια, βάσει του Κεφ. 96, αρχή να εξετάσει τη δυνατότητα παροχής άδειας οικοδο΅ής. Ο κάτοχος πολεοδο΅ικής άδειας ο οποίος απευθύνεται για άδεια οικοδο΅ής, δεσ΅εύεται εκ προοι΅ίου από αυτή εφόσον τούτο το δικαίω΅α του για ανάπτυξη στοιχειοθετείται από τους όρους της. Η άδεια οικοδο΅ής ορθά χαρακτηρίζεται ως άδεια για την εκτέλεση των εγκριθέντων ΅ε την πολεοδο΅ική άδεια έργων. Η εξουσία της αρ΅όδιας αρχής περιορίζεται ουσιαστικά στον καθορισ΅ό των όρων της εκτέλεσης.".»
Και στη σελ.108:
«Οι πιο πάνω αρχές επιβεβαιώθηκαν και υιοθετήθηκαν από τη νο΅ολογία ΅ας σε σειρά αποφάσεων. Αναφέρου΅ε ενδεικτικά τις υποθέσεις Δή΅ος Λε΅εσού ν. xxx xxx Νικολαΐδη (2005) 3 Α.Α.Δ. 591 και xxx Νεοφύτου ν. Υπουργικού Συ΅βουλίου κ.ά. (Αρ. 1) (2006) 3 Α.Α.Δ. 478.
Εκείνο που ΅ε ασφάλεια προκύπτει από τα πιο πάνω, είναι πως η άδεια οικοδο΅ής στην έκταση που στηρίζεται στην πολεοδο΅ική άδεια δεν ΅πορεί από ΅όνη της επιτυχώς να προσβληθεί, παρά ΅όνο στην έκταση που προσβάλλονται άλλα ανεξάρτητα στοιχεία της. Θα πρέπει πρώτα να εξετάζεται η πολεοδο΅ική άδεια. Σε περίπτωση επικύρωσης της πολεοδο΅ικής άδειας ως νό΅ι΅ης, τότε αυτό΅ατα επικυρώνεται και η άδεια οικοδο΅ής, εκτός βέβαια αν προσβάλλονται και άλλα στοιχεία της, τα οποία θα πρέπει να εξεταστούν. Σε περίπτωση βέβαια που η πολεοδο΅ική άδεια ακυρωθεί συ΅παρασύρει σε ακυρότητα και την άδεια οικοδο΅ής. Ως εκ τούτου, η συ΅προσβολή των δύο αδειών, πολεοδο΅ικής και οικοδο΅ικής, ΅ε την ίδια προσφυγή, είναι αναγκαία και απαραίτητη άλλως η προσφυγή θα είναι καταδικασ΅ένη σε αποτυχία.»
(Βλ. ακόμα πιο πρόσφατα την Ευαγγελίδης κ.ά. ν. Δήμος Λευκωσίας (2013) 3 Α.Α.Δ. 21, 27-8).
Δεν μπορεί δηλαδή όροι της πολεοδομικής άδειας να προσβληθούν μέσα από την προσβολή της άδεια οικοδομής ή στην προκειμένη περίπτωση της άρνησης έκδοσης της. Και εφόσον εδώ η άρνηση στηριζόταν σε όρο στην πολεοδομική άδεια η προσβολή της πολεοδομικής άδειας ήταν απαραίτητη.
Κατά συνέπεια, οι λόγοι έφεσης 1, 3 και 4 δεν μπορούν να επιτύχουν και απορρίπτονται.
Σε σχέση με το λόγο έφεσης 2 και την αυθεντία της Λειβαδιώτου παρατηρούμε ότι πράγματι εκεί υπήρχε όρος στην πολεοδομική άδεια για παραχώρηση ρυμοτομίας με τον οποίο η εφεσείουσα δεν επιθυμούσε να συμμορφωθεί, ενώ στην παρούσα περίπτωση η Εφεσείουσα επιθυμούσε τη συμμόρφωση με τον επίδικο όρο, Όμως, την Λειβαδιώτου επικαλέστηκε το πρωτόδικο Δικαστήριο όχι για να παραλληλίσει τα γεγονότα της με τα επίδικα, αλλά για να υποδείξει, μνημονεύοντας και την εκεί αναφερθείσα Κυπριακό Διϋλιστήριο Πετρελαίου Λτδ ν. Δήμου Λάρνακας (2000) 3 Α.Α.Δ. 345, ότι οι όροι μιας πολεοδομικής άδειας αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της και δεν είναι διαιρετοί ώστε να προσβάλλονται αυτοτελώς προς ακύρωση τους (βλ. ακόμα Κωστούλος & Σία Λτδ ν. Κυπριακή Δημοκρατία, Αναθ. Έφ. 94/2014, ημερ.1.2.2021). Επί του καθοριστικού λοιπόν για την έκβαση της προσφυγής ζητήματος, η Λειβαδιώτου ήταν πράγματι καθοδηγητική και ορθά μνημονεύτηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο. Και εκεί είχε κριθεί ότι η μη αμφισβήτηση του κύρους της πολεοδομικής άδειας που εμπεριείχε το σχετικό όρο, ήταν καταλυτικής σημασίας για την αποτυχία της προσφυγής κατά της άρνησης χορήγησης άδειας οικοδομής στη βάση της μη συμμόρφωσης με αυτόν. Επομένως και ο λόγος έφεσης 2 απορρίπτεται.
Τελειώνοντας θα θέλαμε να παρατηρήσουμε το εξής. Ο επίδικος όρος ενδέχεται να μην απαιτούσε αυτό που η Εφεσείουσα ζήτησε από το Υπουργείο, δηλαδή επιβεβαίωση ότι η ανάπτυξη θα ήταν αποθηκευτική ανάπτυξη Κατηγορίας Β, η οποία θα σχετιζόταν με τη διευκόλυνση του διαμετακομιστικού εμπορίου, ως κέντρο διανομής προϊόντων, αλλά την υποβολή στοιχείων ότι η ανάπτυξη θα ήταν αποθηκευτική ανάπτυξη Κατηγορίας Β η οποία θα σχετιζόταν με τη διευκόλυνση του διαμετακομιστικού εμπορίου, ως κέντρο διανομής προϊόντων, με επιβεβαιωμένα από το Υπουργείο τα στοιχεία που θα υποβάλλονταν και όχι αυτό που τα στοιχεία θα υποστήριζαν, δηλαδή τον χαρακτήρα της ανάπτυξης. Δεν μας διαφεύγει ότι τέτοια ερμηνεία δεν προτάχθηκε από κανένα και, σε κάθε περίπτωση, δεν υπήρξε συμμόρφωση με τον όρο ακόμα και έτσι ερμηνευμένο.
Η έφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται 3.000 υπέρ των Εφεσίβλητων και εναντίον της Εφεσείουσας.
Π. Παναγή, Π.
Κ. Σταματίου, Δ.
Τ. Ψαρά-Μιλτιάδου,
Χ. Μαλαχτός, Δ.
Λ. Δημητριάδου-Ανδρέου, Δ.
[1] ’ρθρο 26(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν.90/1972) όπως τροποποιήθηκε.