CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(2001) 3 ΑΑΔ 40

Υπόθεση αρ. 863/99.

Σύνθεση Δικαστηρίου: ΠΙΚΗΣ, Π., ΝΙΚΗΤΑΣ, ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΑΡΤΕΜΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, ΔΔ.

ΠΙΚΗΣ, Π.: Ο περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμος του 1980 (Ν. 41/80 - ο Νόμος) καθιέρωσε την αναλογική σύνταξη ως πρόσθετο μέσο ασφάλισης των εργαζομένων, συμπληρωματικής της βασικής σύνταξης κοινωνικών ασφαλίσεων. Ο όρος «αναλογική» υποδηλώνει τη συνάρτηση των παροχών προς τη συνεισφορά στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Σκοπός της αναλογικής σύνταξης είναι η δημιουργία συστήματος συνταξιοδότησης των εργαζομένων οι οποίοι δεν καλύπτονται από επαγγελματικό σχέδιο συνταξιοδότησης. Η αναλογική σύνταξη παρέχεται πρόσθετα προς τη βασική σύνταξη των κοινωνικών ασφαλίσεων (γνωστή και ως σύνταξη γήρατος), γι΄ αυτό αναφέρεται και ως συμπληρωματική σύνταξη. Σε αντίθεση προς τη βασική, η αναλογική σύνταξη δεν έχει επίπεδο (ομοιόμορφο) χαρακτήρα. Κλιμακώνεται ανάλογα με το ύψος των συνεισφορών και των ετών ασφάλισης.

Οι μετέχοντες σε επαγγελματικό σχέδιο συνταξιοδότησης δεν μετέχουν στο σχέδιο αναλογικής ασφάλισης και δεν συνεισφέρουν στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων για το σκοπό αυτό. Το κενό πληρώνεται από τον εργοδότη τους, που περιλαμβάνει και την Κυπριακή Δημοκρατία σε σχέση με τους εργοδοτούμενους στο δημόσιο. Ο εργοδότης καταβάλλει στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων τις συνεισφορές που θα κατέβαλλαν οι εργοδοτούμενοι οι οποίοι καλύπτονται από σχέδιο επαγγελματικής σύνταξης. Έτσι εξασφαλίζεται η παροχή αναλογικής σύνταξης και στους εργοδοτούμενους οι οποίοι καλύπτονται από επαγγελματικό σχέδιο συνταξιοδότησης. Σε αντιστάθμισμα ο εργοδότης αφαιρεί από την επαγγελματική σύνταξη ποσό ίσο προς την παροχή της αναλογικής σύνταξης. Γιατί ο νομοθέτης επέλεξε την παροχή αναλογικής σύνταξης σε μή δικαιούχους με αντίστοιχη αποκοπή από την επαγγελματική σύνταξη την οποία δικαιούνται, δεν εξηγείται ρητά στο νόμο. Διαφαίνεται ότι δημοσιονομικοί πρωτίστως λόγοι επέδρασαν σ΄ αυτή τη ρύθμιση. Γεγονός είναι ότι οι καλυπτόμενοι από επαγγελματική σύνταξη απολαμβάνουν στο άρτιο τα χρηματικά ωφέλη που προβλέπει ο νόμος ή το σχέδιο συνταξιοδότησής τους.

Με την τροποποίηση που επέφερε ο Ν.61/90, στον περί Συντάξεων Νόμο και ειδικά με την προσθήκη του άρθρου 32 έγινε πρόνοια για επιλογές που παρέχονται σε δημοσίους υπαλλήλους, για συμμετοχή στο αναλογικό σχέδιο. Μια από τις εισηγήσεις που υποβλήθηκαν στη Θαλασσινού (ανωτέρω), ήταν ότι το άρθρο 32 προσκρούει στις διατάξεις του Άρθρου 28 του Συντάγματος λόγω της ευχέρειας η οποία παρέχεται σε κυβερνητικούς υπαλλήλους οι οποίοι συμπληρώνουν τα συντάξιμα έτη υπηρεσίας να μετέχουν, με δική τους επιλογή, και στο αναλογικό σύστημα συνταξιοδότησης. Η εισήγηση απορρίφθηκε ως ανυπόστατη σε συμφωνία με τα αποφασισθέντα σε δύο προγενέστερες επίσης πρωτόδικες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Ζεμπύλα ν. Δημοκρατίας Υπόθεση 64/91 - 12.6.92, (απόφαση Αρτεμίδη, Δ.) και Αθανασιάδη και Άλλοι ν. Δημοκρατίας, Υπόθεση 247/91 - 13.4.93 (απόφαση Κούρη Δ.).

Αποτελεί ερμηνευτικό αξίωμα ότι εφόσον είναι δυνατή η ερμηνεία νόμου με τρόπο που να συνάδει με το Σύνταγμα, ερμηνεύεται ανάλογα. Το ακόλουθο απόσπασμα από την Police v. Ekdodiki Eteria (1982)2 C.L.R. 63 αντανακλά τον ερμηνευτικό κανόνα στον οποίο έχουμε αναφερθεί, όπως και την προσέγγιση του δικαστηρίου στη θεώρηση της συνταγματικότητας των νόμων: (σ.78)

Εφόσον ήθελε κριθεί ότι το άρθρο 88(1) του Νόμου τυγχάνει εφαρμογής και στους δικαστές, είναι η εισήγηση του αιτητή ότι σ΄ εκείνη την έκταση οι πρόνοιές του συγκρούονται με το Άρθρο 158.3 του Συντάγματος.

Η συνταξιοδότηση των δικαστών αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των όρων υπηρεσίας των δικαστών. Συναρτάται άμεσα με τα εχέγγυα της ανεξαρτησίας τους. Η ερμηνεία του όρου «όροι υπηρεσίας» από το ίδιο το Σύνταγμα για τους σκοπούς του Άρθρου 192 του Συντάγματος είναι χαρακτηριστική του τί περιλαμβάνει. Όπως αποκαλύπτει η νομολογία, ευρεία υπήρξε η ερμηνεία του όρου ώστε να περιλαμβάνει κάθε ωφέλημα το οποίο παρεχόταν σε δημοσίους υπαλλήλους πριν την Ανεξαρτησία. (Βλ. μεταξύ άλλων Dr. P. Loizides and Others and The Republic (Council of Ministers) 1 R.S.C.C. 107^. Charalambos Boyiatzis and The Republic of Cyprus Through The Minister of Finance 1964, 367^. Dr. Yiangos Frangides and The Republic of Cyprus Through 1. The Council of Ministers, 2. The Public Service Commission, 3. The Ministry of Health (1966)3 C.L.R. 181.)

Στη Θαλασσινού, όπως και στη Ζεμπύλα και Αθανασιάδη, νωρίτερα κρίθηκε ότι το άρθρο 32 του περί Συντάξεων Νόμου, ΚΕΦ. 311 (όπως τροποποιήθηκε με το Ν.61/90) ως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, με το οποίο ενσωματώθηκαν έμμεσα οι πρόνοιες του άρθρου 88(1) του Ν.41/80, δεν προσκρούουν στις διατάξεις του Άρθρου 192 του Συντάγματος εφόσον δεν σημειώθηκε μείωση των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων που παρείχοντο στους δημοσίους υπαλλήλους πριν την καθίδρυση της Δημοκρατίας.

Η διασφάλιση η οποία παρέχεται από το Άρθρο 158.3 του Συντάγματος, όπως μορφοποιήθηκε από το άρθρο 8(3) του Ν.14/60 εξικνείται σε κατοχύρωση των συνταγματικών δικαιωμάτων των δικαστών σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον εκάστοτε ισχύοντα περί Συντάξεων Νόμο. Ο ισχύων περί Συντάξεων Νόμος κατά το χρόνο αποκοπής του ποσού της αναλογικής σύνταξης ήταν ο Ν.97(1)/97 (περί Συντάξεων Νόμος του 1997). Το Άρθρο 45(1) του νόμου αυτού ενσωμάτωσε τις πρόνοιες του άρθρου 88(1) του Ν.41/80. Προβλέπει την αποκοπή, άμα τη καταβολή στο δικαστή αναλογικής σύνταξης, ίσου ποσού από τη σύνταξή του.

Με τις διατάξεις του άρθρου 45(1) του Ν.97(1)/97 ευθυγραμμίζεται το κείμενο του περί Συντάξεων Νόμου με την εξυπακουόμενη τροποποίηση του, αφότου θεσπίστηκε ο Ν.41/80 (άρθρο 88(1)).

Το συμπέρασμα είναι ότι η απόφαση η οποία προσβάλλεται είναι σύμφωνη, με την ισχύουσα κατά τον κρίσιμο χρόνο που λήφθηκε η επίδικη απόφαση περί συντάξεως νομοθεσία. Παρόλο που δεν προβλήθηκε στην προσφυγή ούτε αρθρώθηκε στην επιχειρηματολογία του αιτητή (στην οποία δεν έγινε αναφορά στο Ν.97(1)/97), θέση του αιτητή φαίνεται να είναι ότι το άρθρο 45(1) δεν τυγχάνει εφαρμογής στην περίπτωσή του επειδή, (α) δεν ίσχυε κατά το χρόνο του διορισμού του και (β) διαφοροποιεί δυσμενώς τα συνταξιοδοτικά του δικαιώματα.

Το Άρθρο 158.3, του Συντάγματος έχει δύο σκέλη, το πρώτο:

Το πρώτο σκέλος του Άρθρου 158.3 και η εξειδίκευση των όρων υπηρεσίας των δικαστών από το Ν.14/60 συναρτούν τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των δικαστών των πρωτοδίκων δικαστηρίων με τα εκάστοτε προβλεπόμενα από τον περί Συντάξεων Νόμο, το γενικό νόμο ο οποίος διέπει τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των λειτουργών του δημοσίου. Το δεύτερο σκέλος ορίζει ότι δυσμενής μεταβολή από τα θεσμοθετημένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των δικαστών κατά το χρόνο του διορισμού τους, αποκλείεται από το Άρθρο 158.3.

Η μείωση των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων των δικαστών που επέφερε ο Ν.41/80 και ρητά ενσωμάτωσε ο Ν.97(1)/97 είναι καθαρά πλασματική, όχι πραγματική. Απολαμβάνουν οι δικαστές τα ίδια ωφελήματα όπως και προηγουμένως, με μόνη διαφορά ότι αυτά δεν προέρχονται στην ολότητά τους από το ίδιο ταμείο. Ο ίδιος ο περί Συντάξεων Νόμος διασφαλίζει τα ωφελήματα των δικαστών συναρτώντας την αποκοπή μέρους της σύνταξης τους με αντίστοιχη παροχή αναλογικής σύνταξης. Άλλη προσέγγιση του θέματος θα απέληγε στην παροχή και δεύτερης σύνταξης στον αιτητή και κατ΄ επέκταση και στους άλλους δικαστές που ευρίσκονται στην ίδια θέση με τον αιτητή, την οποία δεν δικαιούνται και για την οποία δεν γινόταν καμιά πρόνοια στον περί Συντάξεων Νόμο κατά το χρόνο του διορισμού τους στη δικαστική υπηρεσία ή σε οποιοδήποτε μεταγενέστερο στάδιο.